Dydaktyka elementami edukacji medycznej

Podstawowe pojęcia w dydaktyce

DYDAKTYKA

• Nauka o nauczaniu i uczeni się

• System poprawnych i uzasadnionych twierdzeń i hipotez dotyczących zjawisk, zależności oraz prawidłowego nauczania, uczenia się, a także sposobów przekształcenia zjawisk przez człowieka

PODSTAWOWE POJĘCIA DYDAKTYKI

• uczenie się

• nauczania

• kształcenie

• wykształcenie

• samokształcenie

Uczenie się

• to nabywanie przez uczącego się wiadomości, umiejętności i nawyków

• jest procesem na który składa się układ czynności powiązanych ze sobą i podporządkowanych wspólnie celowi

cechy procesu uczenia się

• Aktywność osoby uczącej się

1. jest oczywistym i koniecznym elementem tego procesu

2. przejawia się poszukiwaniem i gromadzeniem nowych informacji, ich analizowaniem, przyswajaniem i wykorzystywaniem do samodzielnego rozwiązywania problemów

3. jest procesem przetwarzania i wytwarzania

• ukierunkowania na wynik

1. dążenie osoby uczącej się do uzyskania zaplanowanego wcześniej wyniku

2. uwarunkowane jest ono celem, treścia czynnościami dzięki którym uczący się nabywa określonych wiadomości, umiejętności i nawyków

Motywacja

1. czynnik wyzwalający proces uczenia się

2. zainteresowania poznawcze

Nauczanie

• jest to proces powiązany z uczeniem się

• jest świadomym zorganizowaniem działań przeznaczonych do wsparcia wewnętrznych procesów uczenia się

• nauczanie ułatwia uczącym się przyswajanie określonych wiadomości oraz kształtowanie umiejętności i postaw

• aby osiągnąć cele nauczania- uczenia się muszą istnieć ku temu sprzyjające warunki

• systematyczna kontrola zawsze powinna towarzyszyć procesowi nauczania- uczenia się, aby zapobiec błędom dydaktycznym

Rola nauczyciela w procesie nauczania- uczenia się

• pełni wiodącą rolę ( szefa)

• jest ekspertem i doradcą wspierając samodzielne myślenie uczącego się

Nauczanie uwarunkowane jest

• celami

• treścią kształcenia

• osobowością nauczyciela

• stopniem zorganizowania i wyposażenia placówki dydaktycznej

• zasobem umiejętności wyjściowych uczących się

Kształcenie

• to zamierzony, planowany i systematyczny proces, umożliwiający ukształtowanie określonych umiejętności i postaw psychofizycznych oraz prowadząca do rozwinięcia zdolności poznawczych i zainteresowań

• zmierza do wdrożenia uczących się do samodzielnego i systematycznego zdobywania wiedzy

• zmierza do wszechstronnego rozwoju uczącego się, a także do zdobywania porządnych kwalifikacji zawodowych

Wykształcenie ( ogólne i zawodowe)

• oznacza określony stan końcowy , jego zakres i jakość . Wynikają z celów, tresci, form kształcenia oraz organizacji instytucji dydaktycznej oraz pracy nauczyciela

Samokształcenie

• podejmowanie z własnej woli w toku własnej działalności, w której treść, del, warunki i środki określa sam kształcący się

• nie podlega kontroli zewnętrznej i jest osobistym wysilkiem uczącego się

samokształcenie kierowane

• podlega kontroli zewnętrznej i jest oceniane

ZASADY NAUCZANIA

• to ogólne normy postępowania dydaktycznego, które określają jak należy realizować cele kształcenia

• to prawidła, których powinie przestrzegać nauczyciel we wszystkich zabiegach dydaktycznych, mogą odnosić się do:

1. celu kształcenia

2. treści nauczania

3. środków dydaktycznych

4. procesu dydaktycznego

• jakie?

1. zasada poglądowości

2. zasada przystępności kształcenia

3. zasada systematyczności

4. zasada świadomego i aktywnego uczestnictwa uczącego się

5. zasada kształtowania umiejętności uczenia się

6. zasada łączenia teorii z praktyką

7. zasada indywidualizacji i zespołowości

8. zasada trwałej wiedzy

zasada łączenia teorii z praktyką

• przenoszenie zdobytej wiedzy do zastosowań w praktyce

• myślenia, rozumienie i przewidywanie na podstawie wiadomości

Zasada poglądowości i bezpośredniości

• znajomość faktów

• umiejętność prawidłowego kształtowania pojęć

• zrozumienie uogólnień i praw naukowych

zasada indywidualizacji i zespołowości

• indywidualność każdego uczącego się

• współpraca i współdziałanie wszystkich uczących się

Zasada przystępności i stopniowania trudności

• przechodzić od tego co bliższe do tego co dalsze

• przechodzić od tego co łatwiejsze do tego co trudniejsze

• przechodzić od tego co znane do tego co nie znane

• uwzględnić różnicę w tempie pracy i stopniu zaawansowania w nauce osób uczących się

Zasada systematyczności

• ujmować materiał nauczania we właściwej kolejności

• stale nawiązywać do materiału opanowanego

• dzielić materiał na określone porcje

• wiązać poszczególne porcje w całość

• podkreślać sprawy i tematy główne i zasadnicze

• dbać o systematyczne opanowanie wiedzy i zdobywanie umiejętności przez uczących się

Zasada trwałości wiedzy

• ukierunkować zainteresowania uczących się

• zapewnić aktywny udział uczących się w zajęciach

• stosować ćwiczenia utrwalające, przerobiony materiał ( stosować dużo powtórzeń bezpośrednio po przedstawieniu materiału)

• przekazywane treści łączyć w logiczny układ

• stosować systematyczną kontrolę wyników nauczania

Zasada kształcenia umiejętności uczenia się

• rozwija umiejętności pracy umysłowej

• przygotowuje do korzystania z różnych źródeł wiedzy

• wymaga inicjatywy i przedsiębiorczości

CELE KSZTAŁCENIA

• to zadania dydaktyczne sformułowane w ten sposób, że dają się zaobserwować i mierzyć

Cele ogólne kształcenia

• wskazują kierunek w który zmierza kształcenie

• są najczęściej doniosłe, idealistyczne

• Formułowane w dokumentach i programach oświatowych

• Nie pozwalają stwierdzić, czy złożony cel został osiągnięty

• Określają końcowe rezultaty nauki

Cele szczegółowe ( operacyjne)

• ich osiągnięci jest bezpośrednio sprawdzalne, nie tylko na końcu procesu kształcenia, ale także w trakcie jego przebiegu

• można je formułować dla każdej jednostki dydaktycznej, jak i dla każdego elementu składowego lekcji

Cele cząstkowe

• określają wiedzę, umiejętności i konkretne zachowania, które przyczyniaja się do osiągnięcia celu końcowego

• ukierunkowują proces kształcenia

TAKSONOMIA CELÓW KSZTALCENIA

Taksis- układ , porządek

Nomos- prawo

• uporządkowanie celów kształcenia i wychowania

• to system kwalifikacji zadań dydaktycznych obejmujących dziedzinę:

1. poznawczą

2. psychomotoryczną ( psychoruchową

3. afektywną

Dziadzina poznawcza

• wiedza

• sprawność

• zdolność

1. reagowania

2. kojarzenia

3. wnioskowania

4. analizy

• umiejętność oceny

• zdolność tworzenia

Dziedzina psychoruchowa

ocena czynności wymagających:

• myślenia

• kontroli narządów

• kontroli zmysłów

• użycia siły mięśni

• koordynacji ruchów

• precyzji ruchów

Dziedzina afektywna

Klasyfikuje:

• uczucia

• emocje w działaniu

• postaw

• zachowanie się w trudnych sytuacjach

• sądy

• zaangażowanie

• nastawienie

• zdolność adaptacji

• współpracy

• komunikowania się

Poziomy taksonomii celów kształcenia w zakresie dziedzin:

Dziedziny poznawczej

• zapamiętywanie i odtwarzanie wiadomości

• interpretacja zjawisk

• rozwiązywanie problemów w sytuacjach typowych

• rozwiązywanie problemów w sytuacjach złożonych i nowych

• synteza, ocena i tworzenie dzieł oryginalnych, inspirujących i innych.

Dziedziny psychoruchowej

• manipulowanie

• naśladowanie

• samodzielne wykonywanie

• osiąganie biegłości

• wykonywanie nabytych umiejętności w odmiennych warunkach i w sytuacjach nieprzewidzianych

Dziedziny afektywnej

• bierne przyjmowanie

• czynne reagowanie

• aktywne uczestnictwo, wartościowanie według obiegowych kryteriów

• tworzenie systemów wartości, wzięcie odpowiedzialności za swoje postępowanie

• posługiwanie się własnym systemem wartości, przyjęcie odpowiedzialności za innych

Nauczyć się cele kształcenia ogólne i zawodowe, budowę celu organizacyjnego .

BUDOWA CELU OPERACYJNEDO

Klasyczna struktura celu operacyjnego pochodzi z popularnej pracy Roberta Magera „ Preparing instructional objectives”.

W jego ujęciu cel operacyjny powinien zawierać trzy składniki.

Składnik	Opis składnika	Przykład
1a. Działanie ( czynność studenta) 1b. Treść czynności	-) Opis zachowania końcowego, wyrażamy czasownikiem operacyjnym -) Wyraża przedmiot, temat, materiał którego działanie dotyczy	-) umie -) elementy zestawu
2. Warunki	-) Opisane okoliczności w jakich działanie studenta( cznia0 ma mieć miejsce, lub w jakich będzie ono obserwowane(dane, środki, ograniczenia, zastrzeżenia)	-) wykonanie iniekcji domięśniowej u małego dziecka
3. Kryterium osiągnięcia celu	-) Określenie minimalnego, akceptowanego poziomu wykonania, którego spełnienie pozwoli uznać czynność za wykonaną	-) zgodnie ze standardem

Cechy celu operacyjnego:

• adekwatny

• jasno sprecyzowany

• wykonalny

• obserwowalny

• mierzalny

• praktyczny

CZYNNOŚCI OPERACYJNE

- analizować - badać - decydować - definiować

- diagnozować - dobierać - dostarczać - ewakuować

- formułować - identyfikować - ilustrować - informować

- izolować - kierować - komunikować - konstruować

- krytykować - manipulować - mierzyć - mobilizować

- nazywać -objaśniać - obliczać - oceniać

-oczyszczać -odróżniać -odpowiadać - organizować

-oznaczać - planować - podkreślać - pomagać

- porównywać - porządkować -praktykować - przeliczyć

- przetłumaczyć - przygotować - przyjmować odpowiedzialność

- przenosić - pytać - przytaczać - redagować

- redukować - rekonstruować - rozdzielać - rozkładać

- rozwijać -rozwiązywać - sortować - sprawdzać

- stawiać - sugierować - syntetyzować - śledzić

-szacować - trzymać - tworzyć - uczestniczyć

- ułatwiać - umieszczać - umiejscawiać - unikać

- upraszczać - ustawiać - ustalać - usunąć

-utrzymać - wparzyć - weryfikować - włączyć

- wnioskować - wprowadzać - wybrać - wyciągnąć

- wykonywać - wykorzystać - wykrywać - wykreślać

- wymieniać - wytaczać - zachęcać - zakładać

- zapobiegać - zastosować - zbudować - zestawiać

- zmieniać - zmniejszać - zrobić

PRZYKLADY

I . Wymienić przynajmniej 5 elementów łańcuchów pokarmowych w stawie, który poznał w czasie wycieczki

1a.- wymienić

1b.- łańcuch pokarmowy

2. staw poznał w czasie wycieczki

3. Przynajmniej 5 elementów.

II. Uczeń potrafi wyliczyć z pamięci 3 właściwości związków w których występują wiązania jonowe

1a. - wyliczyć

1b.- właściwości związku w którym występują wiązania jonowe

1. z pamięci

2. trzy

III. Student potrafi wskazać na tablicy anatomicznej wszystkie miejsca wykonywania iniekcji domięśniowych

1a.- wskazać

1b.- miejsca wykonywania iniekcji domięśniowych

2. Na tablicy anatomicznej

3. wszystkie

IV. Student potrafi przeprowadzić akcję reanimacyjną na fantomach zgodnie z obowiązującą procedurą

1a.- przeprowadzić

1b.- akcję reanimacyjną

2. a fantomach

3. zgodnie z obowiązującymi standardami

V. Pielęgniarka potrafi wykonać całkowitą toaletę ciała chorego w łóżku.

1a.- wykonać

1b.- toaletę całego ciała

2. w łóżku

3. całkowitą

VI. Student potrafi zapewnić pacjentowi poczucie bezpieczeństwa we wszystkich strefach podczas wykonywania iniekcji domięśniowej.

1a.- zapewnić

1b.- poczucie bezpieczeństwa

2. podczas wykonywania iniekcji domięśniowej

3. we wszystkich strefach

……………………………………………………………………………………………….

Zadanie

• Na podstawie iniekcji domięśniowej

• Co dotyczy iniekcji domięśniowych (co po naszej nauce będzie umiał w dziedzinie afektywnej- bezpieczeństwo)

• Poprawnie sformułować cel i czy są trzy składniki i czy są poprawnie skonstruowane

• 3 przykłady , które posiadają taksonomię celów ( poznawcza, psychoruchowa, afektywna)

• Zajrzeć do literatury.

Odpowiedź:

I

Student zakładając, że znajomość zasad aseptyki i techniki wykonania iniekcji domięśniowej sprawi, że zbieg przez niego wykonany będzie dla pacjenta całkowicie bezpieczny

1a- znajomość

1b- zasad aseptyki i techniki wykonania iniekcji domięśniowej

2- sprawi, że zabieg przez niego wykonany będzie dla pacjenta

3- całkowicie bezpieczny

Taksonomia celów

1. dziedzina poznawcza- znajomość zasad aseptyki i techniki wykonania iniekcji domięśniowej

2. dziedzina psychoruchowa- zabieg przez niego wykonany

3. dziedzina afektywna- będzie dla pacjenta całkowicie bezpieczny

II

Niepoprawnie wykonanie iniekcji domięśniowej może spowodować u chorego wiele powikłań.

1a- wykonanie

1b - niepoprawne iniekcji domięśniowej

2 - - może spowodować u chorego

3.- wiele powikłań

1. dziedzina poznawcza- może spowodować u chorego.

2. dziedzina psychoruchowa- Niepoprawnie wykonanie iniekcji domięśniowej

3. dziedzina afektywna- wiele powikłań

1

---