OSOBOWOŚĆ UJĘCIE HERMENEUTYCZNE (okazało się, iż nie mam materiałów i będę o nie Was prosić, bo się utopiły;((, więc na razie daje to co mam resztę nadrobię!)
2. Struktura osobowości w perspektywie różnych jej ujęć
Struktura osobowości według Freuda
W psychoanalizie, podstawą jest koncepcja struktury osobowości. Według Freuda, nasza osobowość składa się z trzech elementów: id, ego i superego. Każdy z nich ma własną dynamikę, mechanizmy i funkcje, jednak działają one tak blisko siebie, że trudno je rozdzielić. Upraszczając, oznacza to że na każde nasze zachowanie wpływ ma zarówno id jak i pozostałe elementy.
Id to pierwotna energia, która zasila pozostałe systemy. Jego celem jest zachowanie optymalnego poziomu energii w organizmie. Jeśli więc jest jej zbyt dużo, id dąży go tego aby ją rozładować. Id bywa nazywane naturalnym popędem, albo też wewnętrznym dzieckiem, działa bowiem właśnie jak dziecko, które chce unikać przykrości i dążyć do przyjemności.
Ego to element kontaktujący się ze światem zewnętrznym. To ego wie co trzeba zrobić aby osiągnąć zadowolenie i obniżyć poziom energii. Ego jest w stanie odróżnić to co jest rzeczywiste i istnieje w świecie zewnętrznym od tego co znajduje się jedynie w wyobraźni człowieka. Ego decyduje o działaniu i o tym na jakie bodźce nastąpi reakcja organizmu. Można je przyrównać do dorosłego, który wie co trzeba zrobić i w jaki sposób, aby osiągnąć dany cel.
Superego nazywane jest sumieniem lub poziomem społecznym. Przechowuje ono wszystkie nakazy i zakazy społeczne, moralne, prawne. Superego hamuje nieakceptowane społecznie impulsy id i dąży do doskonałości w rozumieniu wpojonych człowiekowi wartości i zasad.
Wszystkie trzy elementy osobowości współpracują ze sobą, tworząc jedną spójną strukturę, która powoduje że jesteśmy tacy jacy jesteśmy.
Struktura osobowości wg Junga
W jungowskim myśleniu o psyche zdaje się przeważać perspektywa systemowa. Jung pisze o niej jako o względnie zamkniętym systemie samoregulującym, który składa się z kilku zasadniczych podsystemów. Tymi podsystemami są z jednej strony sfera świadomości i nieświadomości, w ramach zaś innego podziału z hierarchicznie uporządkowanych podsystemów:
1. ego/ja - adaptującego psyche do środowiska zewnętrznego
2. persony - odpowiedzialnej za adaptację jednostki do rzeczywistości społecznej
3. duszy/animy - wspomnianej wyżej funkcji adaptującej do rzeczywistości wewnętrznej podmiotu
4. nieświadomości indywidualnej - zawierającej materiał oderwany od pola świadomości jednostki oraz
5. nieświadomości zbiorowej - czyli obszaru nieświadomego, wspólnego całemu rodzajowi ludzkiemu.
Z kolei każdy z tych pięciu podsystemów ma także własną strukturę, ale wspólną ich właściwością jest uporządkowanie elementów zgodne z nadrzędnym porządkiem koncentrycznym, czyli takim, w którym siatka znaczeń, wszelkiego rodzaju wzorców regulacyjnych i doświadczeń, skupia się wokół punktów kardynalnych, czyli kompleksów.
Ja jest zatem centrum skupiska treści zgromadzonych wokół niego w polu świadomości i odnoszących się w jakiś sposób do niego. To samo dotyczy persony, która skupia wokół siebie formy zachowań i doświadczeń, przystosowawczych do konkretnego środowiska społecznego. "Dusza" to nieświadoma postawa funkcjonalna, odpowiedzialna za przystosowanie podmiotu, w tym integrowanie i właściwe reagowanie na treści ze świata wewnętrznego (sfery nieświadomości indywidualnej i zbiorowej). Patrz też: Anima / Animus.
Nieświadomość indywidualna to treści osobnicze mające źródło w doświadczeniu jednostki (zgrupowane wedle wspomnianego modelu strukturalnego w kompleksy funkcjonalne); natomiast nieświadomość zbiorowa, to wrodzone i tkwiące potencjalnie w każdej istocie ludzkiej kolektywne wzorce doświadczania, aktualizujące się jednak sytuacyjnie i z ukrycia formułujące świadomość człowieka. Na nieświadomość osobową składają się więc dwa rodzaje treści: treści dające się dowolnie reprodukować i niedające się reprodukować w sposób dowolny, natomiast na nieświadomość zbiorową: treści, które w ogóle nie mogą zostać uświadomione (są to archetypy oraz instynkty).
Struktura osobowości według Reykowskiego
Jest to teoria poznawcza. Struktury dzieli się na formalne i treściowe.
System - to zbiór elementów powiązanych ze sobą w określony sposób. Elementy systemu wchodzą ze sobą w interakcje.
Schematy dynamiczne - to określone reprezentacje mózgowe, obszary, które zostały powołane do określonych zadań.
Dynamiczne - dlatego, bo nowe informacje napływając powodują aktywację (dynamiczną), są otwarte - gotowe na przyjęcie nowych informacji.
Schematy dynamiczne dzielimy na:
czynnościowe (organizacja ruchu)
poznawcze (odbiór informacji)
Nadrzędne schematy dynamiczne:
Człowiek uzyskuje zdolność integracji napływających informacji, przez co każda z tych informacji zostaje umieszczona w ramach jednolitej „mapy” obejmującej obraz świata i własnej osoby.
Ogólne nastawienie - integracja różnych kierunków działań w nurt jednego lub niewielu zasadniczych tendencji kierunkowych w formie podstawowych potrzeb i zadań życiowych.
Integracja różnych technik, sposobów zachowania wobec innych sytuacji, w ramach jednolitego systemu stałych i ogólnych postaw.
Osobowość po osiągnięciu odpowiedniego stopnia rozwoju pełni funkcję centralnego systemu integracyjnego.
Struktura osobowości według Mischela
Mischel jest twórcą koncepcji społeczno- poznawczego uczenia się. Główne składniki osobowości według niego:
1.Konstrukty i strategie kodowania informacji (ludzie konstruują i przetwarzają informacje o sobie, innych i świecie)
2.Cele (związane z preferencjami osób i indywidualnymi wartościami, które są dla nich ważne)
3.Oczekiwania (dotyczące konsekwencji podejmowanych działań)
4.Kompetencje (osoby mają różny poziom kompetencji behawioralnych i poznawczych oraz zasoby informacji)
5.Systemy samoregulacji (pomagają w realizacji celów długoterminowych)
Struktura osobowości wg Rogersa
W jego teorii występują dwa konstrukty teoretyczne o podstawowym znaczeniu, stanowiące podwalinę całej teorii. Są to pojęcia: „organizm” i „ja”
a) organizm czyli umiejscowienie wszelkiego doświadczenia. Doświadczenie obejmuje wszystko to, co dzieje się w obrębie organizmu w każdym momencie i jest potencjalnie dostępne świadomości. Całość doświadczenia tworzy pole fenomenologiczne, które stanowi indywidualny układ odniesienia, znany jedynie samej jednostce
b) pojęcie „ja”- jest to część pola fenomenologicznego stopniowo wyodrębniająca się z całości. „Ja” czy obraz „ja” oznacza zorganizowaną spójną postać pojęciową, składają się ze spostrzeganych własności „ja”, czyli samego siebie ze spostrzeganych relacji między „ja” a innych.
c) organizm a ja strukturalne pojęcia organizmu i ja maja podstawowe znaczenia dla teorii Rogersa, a ich rola uwidacznia się w jego rozważaniach nad problemem zgodności i niezgodności między spostrzeganym ja a rzeczywistym doświadczeniem organizmu.
Jeśli doświadczenia jakiejś osoby, tworzące jej „ja” odzwierciedlają wiernie doświadczenia organizmu, to osobę tą możemy określić jako przystosowaną, dojrzałą i funkcjonującą w sposób pełny.
Natomiast niezgodność między ja a organizmem prowadzi do poczucia zagrożenia i niepokoju.
Struktura osobowości wg Bandury
Trzy składniki związane z poznawczymi elementami osobowości:
1. Poznawcze aspekty uczenia się oraz kształtowania zachowań
2. Poczucie własnej skuteczności
(poziom wiary człowieka w to, że poradzi soebie z konkretną sytuacją)
3. Standardy lub cele
(cele: pożądane przyszłe wydarzenia, które motywują człowieka do długotrwałego działania i pozwalają mu opierać się chwilowym presjom.)