Parkinson, Emocje i motywacja. Rodział 1
Emocje
to stany intencjonalne - tzn. że dotyczą jakiegoś obiektu
zakładają więc istnienie pewnego związku pomiędzy osobą a jakimś obiektem, osobą lub wydarzeniem (rzeczywistym, zapamiętanym lub wyobrażonym).
Związek ten jest wewnętrznie wartościujący ( kiedy jesteśmy pobudzeni emocjonalnie czujemy się dobrze lub źle, odczuwamy ulgę lub rozczarowanie)
to stany krótkotrwałe, afektywne
nastroje są również stanami afektywnymi, zawierają element wartościujący. W przeciwieństwie do emocji nie dotyczą określonego obiektu. Mogą się utrzymywać długo.
ludzie w badaniach jako emocje najczęściej wymieniali: miłość, nienawiść, gniew, smutek i szczęście
teoria prototypowości: podejście do struktury emocji, w którym uważa się, że kategorię tę definiuje jej najbardziej centralny i charakterystyczny przykład prototypu, czyli najlepszego przykładu kategorii
Ekman i Friesen sugerowali, że istnieje 6 podstawowych, biologicznie zaprogramowanych emocji: szczęście, smutek, strach, gniew, zaskoczenie i obrzydzenie. Inne, niepodstawowe emocje powstały w wyniku mieszania się tych podstawowych.
psycholodzy nie zgadzają się co do tego, które emocje są podstawowe
emocja to względnie krótkotrwały, wartościujący stan skupienia na szczególnym obiekcie intencjonalnym (osoba, wydarzenie lub stan interesów).
Składniki emocji:
ocena sytuacji i interpretacja - by wywołać emocje, muszę ocenić, czy dany obiekt wpływa na mnie w jakiś sposób, wpływa na mnie osobiście, jako osobę z doświadczeniem i konkretnymi celami
Lazarus sugerował, że oceny poznawcze emocji mają dwa aspekty:
- ocena pierwotna- analizuję odniesienie bieżącej sytuacji do osobistego dobrostanu, rozważam czy ma to dobre, czy złe konsekwencje
- ocena wtórna - oceniam swoje zdolności poradzenia sobie z tą sytuacją (potencjał radzenia sobie)
zmiany w organizmie - Cannon dowodził, że wszystkim emocjom pobudzającym, takim jak gniew i strach, towarzyszy ten sam stan:ogólna reakcja gotowości, przygotowująca organizm do ożywionego działania. Ten wzorzec znany jest jako pobudzenie współczulne, powoduje ogólny wzrost szybkości metabolizmu i mobilizacji energii w organizmie. Zazwyczaj pojawiają się: przysp.akcji serca, wzrost ciśnienia, pogłębiony oddech, bladość, zwężenie źrenic, zmniejszone wydzielanie śliny, zahamowanie aktywności narządów trawiennych.
Istotne jest, aby pamiętać o różnicy pomiędzy odczuwanymi cielesnymi symptomami emocji a rzeczywistymi zmianami fizjologicznymi, które mogą się za nimi kryć.
ekspresja emocji - wykonywane przez kogoś ruchy i wydawane odgłosy, wskazujące komuś innemu na obecność emocji. Te ruchy i dźwięki nie muszą być celowe i zamierzone, pozostaną ekspresywne w takich granicach, w jakich przekazują informację o emocjach.
umotywowane działanie - emocje wydają się często zawierać impuls do działania w określony sposób, właściwy dla konkretnej emocji. Obecnie panuje pogląd, że ewolucyjne funkcje różnych emocji służą celom związanym z przetrwaniem i wprowadzają organizm w stan gotowości do radzenia sobie z rozmaitymi sytuacjami.
Sekwencje emocji:wewnętrzna struktura doświadczenia emocjonalnego:
Czynnik pierwszy: ocena poznawcza: odnosi się do wartościowania sytuacji lub wydarzenia, opartego na procesie oceniania poznawczego. Tym co nadaje obiektowi emocjonalne znaczenie jest związek z osobistym zaangażowaniem danej osoby. Zgodnie z obecnie przyjętą teorią emocji ocena stanowi centralne pojęcie wyjaśniające. Lazarrus dowodził nawet, że ocena jest zarówno koniecznym, jak i wystarczającym warunkiem pojawienia się doświadczenia emocjonalnego.
Czynnik drugi: pobudzenie: W.James uważał, że zmiany cielesne następują bezpośrednio po dostrzeżeniu ekscytującego wydarzenia, a odczuwanie tych samych zmian, kiedy się pojawiają, jest emocją (jest mi smutno, bo płaczę).
Schachter połączył poglądy Jamesa i Cannona. Wierzył, że sprzężenia zwrotne pobudzenia dostarcza osobie badanej „gorączki”, związanej z doświadczeniem emocjonalnym, ale że rodzaj emocji zależy od drugiego czynnika, opartego na informacjach dotyczących sytuacji. dowodził, że rodzaj odczuwanych emocji zależy od tego, jak go zinterpretuje i wyjaśni osoba doświadczająca tego stanu. Emocja składa się z atrybucji (przypisania) pobudzenia do odpowiadającej emocjonalnie sytuacji.
Czynnik trzeci: mimiczne wyrażanie: Darwin dowodził, że swobodna ekspresja za pomocą zewn. oznak emocji wzmacnia je. Z drugiej strony maksymalne tłumienie wszystkich oznak łagodzi nasze emocje.
Teoria autopercepcji - uczucia emocjonalne u ludzi opierają się częściowo na mimicznym wyrazie ich emocji.(badani musieli robić „złą”minę i czuli wtedy złość)
Czynnik czwarty: gotowość do działania: zgodnie z koncepcją Frijdy uświadomienie pragnień i impulsów do działania stanowi ważny element doświadczania emocji.
Doświadczanie gotowości do działania pod wpływem emocji jest odczuwane bardziej jako mimowolne i impulsywne niż celowe i kontrolowane. Frijda nazywa to odczuwanym poddaniem się kontroli emocji.
Synteza:
Istnieją 2 główne rodzaje teorii dotyczących powstawania emocji. Pierwsza grupa teorii skupia się na sposobie, w jaki sytuacja prowadzi do emocji. Zwykle opierają się one na ocenie poznawczej. Druga grupa koncentruje się na roli reakcji organizmu i pojęciu sprzężenia zwrotnego. Teorie te nie muszą się wzajemnie wykluczać.
Laird i Bressler uważają, ze teoria sprzężenia zwrotnego lub autopercepcji tłumaczy, w jaki sposób subiektywne doświadczenie emocji jest budowane z różnych źródeł informacji emocjonalnych, ale teoria oceny poznawczej wyjaśnia zmiany cielesne, które wywołują tę informację zwrotną. Jednak czynniki inne niż ocena również mogą wpływać na rozmaite źródła sprzężenia zwrotnego i niezależnie przyczyniać się do powstania emocji. (czteroczynnikowa teoria emocji).
1