Teoria Kazimierza Dąbrowskiego.
3 czynniki odziałowujące na człowieka:
środowisko, w którym żyjemy i rozwijamy pewne cechy; należy być nieprzystosowanym do środowiska, krytycznie odnosić się do tego, co mówią rodzice i co jest wg nich niezaprzeczalne i stałe, jedynie prawdziwe -to jest pojęcie pozytywnego nieprzystosowania
negatywne nieprzystosowanie to alkoholizm, narkomania, lekomania, droga do przestępstw i co za tym idzie - ograniczenie wolności
cechy dziedziczne i fazy biologiczne - możemy je przezwyciężyć. Człowiek jest zdolny do wszystkiego jeśli tylko chce. Siła woli człowieka jest ogromna. Godna starość to przeciwstawienie się biologicznemu zegarowi.
trzeci czynnik składa się z 3 elementów:
samopoznanie
samoafirmacja
samokształtowanie, samowychowywanie
ten czynnik oparty jest na świadomości człowieka i „poznawaniu siebie przez siebie”. Złudzeniem jest, że człowiek zna siebie. Poznanie siebie zajmuje całe życie. Sytuacje skrajne czy zagrożenia życia ujawniają nam własną wiedzę o nas samych. Dla każdego z nas rzeczywistym oparciem jesteśmy my sami. Powinniśmy umieć zaaprobować siebie poprzez środowisko (innych ludzi), siebie samych. Wartość człowieka wzrasta wraz z rozwojem jego uczuć a pomaga w tym literatura i sztuka. Poziom uczuć: wyższy i niższy. Człowiek powinien starać się o to aby nie zanikła w nim wrażliwość.
Psychopata - człowiek odznaczający się niską wrażliwością, niedorozwojem uczuć, żądny władzy i posiadania. Psychonerwicowiec - człowiek obdarzony wysoka wrażliwością i wysokim poziomem uczuć.
Filozof głoszący myśl, że człowiek ma instynkty społeczne to …………
4 poglądy na znamię człowieczeństwa:
rozum
dusza nieśmiertelna
tworzenie dzieł kulturowych
człowiek to jedyna istota niszcząca środowisko w którym żyje
Holizm to pogląd głoszący jedność wszechrzeczy. Człowiek jest składnikiem całego wszechświata a więc winien mieć szacunek dla świata, w którym żyjemy. Człowiek jako cząstka ludzkości. Niemoralne jest prowadzenie wojen. Holizm można przełożyć na nakazy szacunku dla ludzi, przyrody, świata.
Eutanazja to świadome podjęcie decyzji o swojej śmierci człowieka zdrowego na rozumie, spowodowane nieuleczalną chorobą cielesną lub cierpieniami psychicznymi
Wartości niższe to wartości materialne i biologiczne a wartości wyższe to ideały (dobro, wolność, pokój, piękno, braterstwo).
Wartości materialne i biologiczne nie doprowadzają nas do stania się w pełni prawdziwym człowiekiem, dlatego są niższymi.
Teorie etyczne dzielimy na: autonomiczne, które głoszą, że źródłem poglądów jest człowiek jako jednostka, nie zniewolony żadnymi zewnętrznymi nakazami oraz szuka w sobie wskazówek etycznych i heteronomiczne, które głoszą, że poglądy etyczne są czerpane z zewnątrz przez dana jednostkę.
Etyka jest jednym z działów filozofii, i jest to filozofia moralności.
Moralność to poglądy etyczne w praktyce czyli postępowanie człowieka w życiu.
Przedmiotem etyki jest człowiek, ponieważ ma świadomość i wolę. Ocena moralna danej postawy człowieka. Zespół norm kształtujących postawy jednostek.
Dobro to jedna z wartości wyższych. Bywa utożsamiane z przyjemnością. Konwencjonalizm - dobro jest wyrazem jakiejś umowy między ludźmi. Pragmatyzm - dobro jest utożsamiane tylko z tym ,co użyteczne dla człowieka. Egzystencjalizm - wiązanie dobra z pewnym rodzajem dokonywanych wyborów. Utożsamianie dobra z Bogiem.
Oprócz dobra fundamentami etyki są: prawda, piękno.
Wolność zewnętrzna to brak zniewolenia, przymusu a wolność wewnętrzna to bycie sam ze sobą w zgodzie, postępowanie zgodnie ze swoimi poglądami
Wolność jest warunkiem moralności. Wolność wyboru wiąże się ze wszystkimi koncepcjami etycznymi. Wolność to wolna wola, brak zniewolenia, to podejmowanie decyzji zgodnie z naszymi poglądami. Poczucie odpowiedzialności za siebie i za innych co wywołuje niepokój i wątpliwość o dokonaniu prawidłowego wyboru
Cenionym obszarem wolności jest wolność światopoglądowa, wolność twórcza artystów i pisarzy, wolność obyczajowa, wolność badań naukowych, wolność religijna
Pacyfizm to ruch społeczno-polityczny. Główne założenia to: uznanie bezwzględnej wartości życia każdego człowieka, zakaz prowadzenia działań wojennych, zakaz kary śmierci, troszczenie się o hodowlę i ubój zwierząt, prawo do nie odbywania służby wojskowej, wegetarianizm, ochrona środowiska, życzliwość i otwarcie na innych
Człowiek to składnik grup społecznych: rodziny, społeczeństwa, korporacji, narodu, państwa. Cząstka składowa ludzkości i kosmosu.
Kotarbiński-polski filozof z dwudziestolecia międzywojennego. Zbudował etykę bez pojęcia dobra i zła, wprowadził pojęcie spolegliwego opiekuna. Opieka obejmuje relacje pomiędzy ludźmi bez względu na wiek, płeć oraz świat zwierząt. Spolegliwy czyli życzliwy, lojalny, cierpliwy, uczynny, słowny, odważny itp.
Imperatyw kategoryczny Kanta. Obowiązek, czynienie zadość powinności bezwzględnej stanowi fundamentalną wartość. Prawo moralne w każdym z nas jako poczucie powinności. Bezinteresowność. Imperatyw kategoryczny przybiera imperatyw praktyczny czyli traktowanie drugiego człowieka jako celu samego w sobie a nie środka w dążeniu do celu.
Tolerancja to zgoda na funkcjonowanie różnych poglądów, nawet takich, które ktoś ocenia negatywnie oraz jest to zgoda na kultywowanie takich obyczajów, które ktoś może uważać za gorszące i niewłaściwe. Tolerancja ma tylko jedną granicę - fundamentalną wartość życia ludzkiego.
Tolerancja - jak wyżej. Akceptacja to akceptowanie tylko jednego stanowiska czy poglądu a nie kilku.
Rozwój duchowy to rozwój wyobraźni, ochrony swojej wrażliwości. To troska o rozwój poziomu uczuć i rozwoju cech charakteru. Rozwój intelektualny to edukacja czyli poznanie świata i ludzi.
Zmienność sposobu pojmowania dobra: relatywizm - pogląd na wartość zależny od miejsca - rodzaj kultury, w której żyje dany człowiek oraz czasu - inne poglądy mają ludzie XX w. a inne mieli np. w wieku XVI czy XVIII, indywidualizm - zmienność wartości uzależniona od właściwości poszczególnych jednostek
Sokrates - starożytny filozof, który nie napisał ani jednego dzieła. Zasada moralna to jedność myśli, słów i uczynków. Intelektualizm etyczny - wiedza jest warunkiem moralności. Jeśli człowiek pozna czym jest dobro to będzie z założenia dobry a jeśli pozna czym jest sprawiedliwość to będzie moralny. Rozum winien okiełznać emocje. Absolutyzm w teorii wartości - największą wartością jest dobro. Zło ma źródło w niewiedzy.
Arystoteles - etyka umiaru, życie zgodne z rozumem. Prawo natury moralne wg Arystotelesa - obowiązuje tylko człowieka, natomiast prawom natury człowiek podlega na równi z resztą świata. Podstawowa zasada prawa natury brzmi wg filozofa: dobro należy czynić, zła należy unikać
Św. Tomasz z Akwinu - teorię prawa natury Arystotelesa zespolił z treściami wiary chrześcijańskiej [tzw. tomizm; filozofia ta stała się dominująca w Polsce po roku 1989] np. dobro=Bóg; „łaska (pomoc Boska) nie niszczy natury ale ją doskonali”, wprowadza pojęcie prawa Bożego tzn. przekazanego przez Boga w Starym i Nowym Testamencie oraz łaski do odkupienia grzechów.
Agnostycyzm - istnieją wartości, istnieje dobro ale nie są one poznawalne. My mamy jedynie mniemanie na ich temat.
Hedonizm - pogląd w etyce, który sprowadza szczęście do sumy przyjemności oraz jako cel i sens życia uznaje przeżywanie przyjemności. Carpe diem - chwytaj dzień, przyjemność. Arystyp - filozof, kładł nacisk na przyjemności zmysłowe, cielesne. Epikur - filozof podkreślał przyjemności duchowe a szczególnie brak przykrości - minimalizm. Wyzbycie się lęku przed śmiercią - materializm.
Konformizm - rezygnacja z własnego systemu wartości na rzecz takiego, który przynosi wymierne korzyści, rezygnacja z wolności, rezygnacja z własnych poglądów na rzecz „świętego spokoju”
Teizm - wyznawanie wszelkich możliwych wyznań religijnych; deizm - Voltaire - pojmowanie Boga nie jako Osobę ale jako siłę która przenika świat i powołała cały świat do istnienia; panteizm - Bóg jako wszechpotężna bezosobowa siła, zespolona ze światem materialnym; ateizm - Bóg nie istnieje, jest za to materia obdarzona pewnymi cechami i nie ma nic poza ta materią; bezwyznaniowość - przyjmuje istnienie Boga ale nie zalicza się do żadnej z religii
Utylitaryzm - człowiek jest egoistą, więc moralne są czyny które prowadzą do korzyści indywidualnych - Hume filozof. W nawiązaniu do tego,
Pragmatyzm - pogląd w którym wartości wyższe maja zmienną treść a sposób pojmowania wartości zależy od interesu jednostki. Człowiek zdąża do osiągnięcia swoich osobistych interesów.
Sekta - małe liczebnie wyznanie religijne.