Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT)
charakter - podatek dochodowy, bezpośredni
zasila - wszystkie budżety (państwa i jednostek samorządu terytorialnego wszystkich szczebli) - podatek mieszany
podmiot - osoby fizyczne
nieograniczony i ograniczony obowiązek podatkowy
nieograniczony obowiązek podatkowy spoczywa na osobach fizycznych, które mają miejsce zamieszkania na terenie RP lub pobyt czasowy w danym roku podatkowym dłuższy niż 183 dni (czyli pół roku) i polega na tym, że podatkowi podlega całość dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł tych dochodów
ograniczony obowiązek podatkowy dotyczy osób, które nie mają stałego pobytu na terytorium RP lub pobyt czasowy w danym roku podatkowym do 183 dni i polega na tym, że opodatkowaniu podlegają jedynie takie dochody, które zostały osiągnięte na terenie RP bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia
podatnik nie zawsze jest płatnikiem, w tej roli często występuje zakład pracy lub organ rentowy
przedmiot - dochód rozumiany jako nadwyżka przychodów nad kosztami
źródła przychodów - stosunek służbowy i stosunek pracy, działalność wykonywana osobiście, działalność gospodarcza, działy specjalne produkcji rolnej, kapitały pieniężne, renty, emerytury, etc.
stawki podatkowe - 18%, 32%,
stawka podatkowa w PIT ma charakter progresywny - podatek rośnie szybciej niż podstawa opodatkowania
odliczenia od podstawy - składka na ubezpieczenie społeczne i określone ulgi podatkowe
odliczenia od podatku - składka na ubezpieczenie zdrowotne i określone ulgi podatkowe
płatność podatku - zaliczki miesięczne (do 20 dnia następnego miesiąca, za grudzień do 20.12), rozliczenie roczne (do 30.04)
Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT)
charakter - podatek dochodowy, bezpośredni
zasila - wszystkie budżety (państwa i jednostek samorządu terytorialnego wszystkich szczebli) - podatek mieszany
podmiot - osoby prawne, organizacje osób prawnych, jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej
zwolnienia podmiotowe - z podatku CIT zwolnione są takie osoby prawne jak Skarb Państwa, NBP, jednostki budżetowe, fundusze celowe, JST, wybrane agencje rządowe, fundusze inwestycyjne, fundusze emerytalne, ZUS
przedmiot - dochód rozumiany jako nadwyżka przychodów nad kosztami
źródła przychodów - różnorodna źródła, m.in. pozarolnicza działalność gospodarcza, działy specjalne produkcji rolnej, kapitały
stawka podatkowa - 19%, stawka liniowa
odliczenia od podstawy - strata z lat wcześniejszych, darowizny, wydatki na nowe technologie i inne
płatność podatku - zaliczki miesięczne (do 20 dnia miesiąca następnego), rozliczenie roczne (do 30.03)
Podatek od towarów i usług (VAT)
charakter - podatek pośredni
zasila - budżet państwa - podatek centralny
cechy - wielofazowość, potrącalność, przerzucalność, neutralność
podmiot - osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne, jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej wykonujące czynności podlegające podatkowi VAT
przedmiot - odpłatna dostawa towarów i świadczenie usług na terenie RP, wewnątrzwspólnotowe nabycie i dostawa towarów, eksport i import towarów
podstawa opodatkowania - obrót rozumiany jako kwota należna z tytułu sprzedaży pomniejszona o kwotę należnego podatku
obowiązek podatkowy - powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi
stawki podatkowe - 22% (podstawowa), 7%, 3%, 0%
Podatek akcyzowy
charakter - podatek pośredni
zasila - budżet państwa - podatek centralny
cechy - jednofazowość, selektywność
podmiot - osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne, jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej dokonujące czynności podlegających opodatkowaniu
przedmiot - produkcja i sprzedaż wyrobów akcyzowych, eksport i import wyrobów akcyzowych, nabycie lub dostawa wyrobów akcyzowych i inne czynności
towary akcyzowe
zharmonizowane (przetwory ropy naftowej, napoje alkoholowe, wyroby tytoniowe - stawki minimalne dla całej UE)
niezharmonizowane (pozostałe towary np. dobra luksusowe, energia elektryczna, kosmetyki, samochody osobowe, etc.)
stawki podatkowe - kwotowe i procentowe
Podatek od gier i zakładów wzajemnych
charakter - podatek pośredni
zasila - budżet państwa - podatek centralny
podmiot - organizatorzy urządzający gry losowe, na automatach i prowadzący działalność w zakresie zakładów wzajemnych oraz podmioty urządzające gry i loterie stanowiące monopol państwa
podmiotem nie są uczestnicy gier (!!!)
przedmiot - urządzanie gier o wygrane pieniężne i rzeczowe (gry liczbowe, loterie fantowe i pieniężne, wideoloterie, bingo pieniężne i fantowe, gry na automatach, ruletka) gry w karty, zakłady polegające na odgadywaniu wyników gier sportowych (mecze, wyścigi konne)
podstawa opodatkowania - zróżnicowana w zależności od gry
stawki podatkowe - 10% (loterie fantowe, bingo fantowe i pieniężne, zakłady wzajemne), 15% (loterie pieniężne, telebingo), 20% (gry liczbowe), 45% (gry prowadzone w kasynach gry i w salonach gier na automatach, wideoloterie)
w przypadku tego podatku (!!!) w niedalekiej przyszłości mogą nastąpić pewne zmiany w związku ze zmianami prawa w zakresie gier hazardowych
Podatek od nieruchomości
charakter - podatek majątkowy, bezpośredni, lokalny
zasila - budżet gminy - podatek lokalny
podmiot - osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki bez osobowości prawnej wykazujące pewne „cechy właścicielskie” w stosunku do nieruchomości, czyli takie osoby, które:
są właścicielami lub samoistnymi posiadaczami nieruchomości albo obiektów budowlanych,
są użytkownikami wieczystymi gruntów,
są posiadaczami nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie wynika z umowy zawartej z właścicielem, z Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa lub innego tytułu prawnego, z wyjątkiem posiadania przez osoby fizyczne lokali mieszkalnych nie stanowiących odrębnych nieruchomości,
posiadają bez tytułu prawnego nieruchomości lub ich części, albo obiekty budowlane lub ich części, stanowiące własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego
przedmiot - budynki (i ich części), budowle (związane z prowadzeniem działalności gospodarczej) niektóre grunty
budynek - obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach
budowla - obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego nie będący budynkiem lub obiektem małej architektury, a także urządzenie budowlane w rozumieniu przepisów prawa budowlanego związane z obiektem budowlanym, które zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem
przykłady budowli - drogi, linie kolejowe, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje) i hydrotechniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, itd.
podstawa opodatkowania - powierzchnia użytkowa (budynki i ich części), wartość (budowle), powierzchnia faktyczna (grunty)
stawki podatkowe
kwotowe (budynki, grunty)
procentowe (budowle)
stawki maksymalne ustalane są na poziomie centralnym, gmina może wprowadzić na swoim terenie stawki obniżone
zwolnienia podatkowe - liczne wprowadzone przez ustawodawcę
ustalenie podatku - decyzja organu podatkowego
płatność podatku - ratalna (osoby fizyczne - do 15 marca, 15 maja, 15 września, 15 listopada, osoby prawne - do 15 każdego miesiąca)
Podatek od środków transportowych
zasila - budżet gminy - podatek lokalny
podmiot - osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki bez osobowości prawnej będące właścicielami określonych środków transportowych
przedmiot - samochody ciężarowe o masie powyżej 3,5 tony, ciągniki siodłowe i balastowe o masie powyżej 3,5 tony, przyczepy i naczepy (razem z pojazdem silnikowym powyżej 7 ton), autobusy
stawki podatkowe
kwotowe
bardzo zróżnicowane, uzależnione od wielu czynników (masa, ilość osób, ilość miejsc siedzących)
stawki maksymalne ustalane są na poziomie centralnym, gmina może wprowadzić na swoim terenie stawki obniżone
zwolnienia podatkowe - środki transportowe dyplomatyczne (zasada wzajemności), zapasy mobilizacyjne, środki wykorzystywane w dowozie i odwozie maksymalnie do 150 km w transporcie kombinowanym, pojazdy zabytkowe, inne zwolnienia gminne
ustalenie podatku - decyzja organu podatkowego
płatność podatku - ratalna (do 15 lutego i 15 września)
Podatek rolny
zasila - budżet gminy
podmiot - osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki bez osobowości prawnej wykazujące pewne „cechy właścicielskie” w stosunku do gruntów czyli osoby, które:
są właścicielami lub samoistnymi posiadaczami gruntów,
są użytkownikami wieczystymi gruntów,
są posiadaczami gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub gminy - jeżeli posiadanie wynika z umowy zawartej z właścicielem, z Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa lub innego tytułu prawnego,
są posiadaczami gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub gminy bez tytułu prawnego, z wyjątkiem gruntów wchodzących w skład Zasobów Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa lub będących w zarządzie Lasów Państwowych
przedmiot - grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych - związane z prowadzeniem działalności rolniczej,
gospodarstwo rolne użytki rolne, grunty pod stawami oraz grunty sklasyfikowane jako użytki rolne pod zabudowaniami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego o łącznej powierzchni przekraczającej 1 hektar lub o powierzchni użytków rolnych przekraczających 1 hektar przeliczeniowy
opodatkowaniu podlegają grunty gospodarstw rolnych i pozostałe grunty
podstawa opodatkowania - dla gruntów gospodarstw rolnych - ilość ha przeliczeniowych, dla pozostałych gruntów - ilość ha
stawki podatkowe - dla gruntów gospodarstw rolnych - równowartość pieniężna 2,5 q żyta (od 1 ha przeliczeniowego), dla pozostałych gruntów - równowartość pieniężna 5 q żyta (od 1 ha)
zwolnienia podatkowe - uczelnie, szkoły, placówki i zakłady kształcenia oraz doskonalenia, placówki naukowe PAN, zakłady pracy chronionej, centra badawczo-rozwojowe, Polski Związek Działkowców
ustalenie podatku - decyzja organu podatkowego (gmina właściwa dla miejsca położenia gruntów)
płatność podatku - ratalna (do 15 marca, 15 maja, 15 września, 15 listopada)
Podatek leśny
zasila - budżet gminy
podmiot - osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki bez osobowości prawnej wykazujące pewne „cechy właścicielskie” w stosunku do lasów, czyli osoby, które:
są właścicielami lasów,
są posiadaczami samoistnymi lasów,
są użytkownikami wieczystymi lasów,
są posiadaczami lasów stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego
przedmiot - lasy związane z prowadzeniem działalności leśnej sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako lasy
las to grunt o powierzchni zwartej, co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi), przeznaczony do produkcji leśnej lub stanowiący rezerwat przyrody, wchodzący w skład parku narodowego albo wpisany do rejestru zabytków, a także związany z gospodarką leśną
podstawa opodatkowania - powierzchnia lasu wyrażona w ha
stawka podatkowa - równowartość pieniężna 0,220 m³ drewna (od 1 ha)
zwolnienia podmiotowe - uczelnie, szkoły, placówki i zakłady kształcenia oraz doskonalenia, placówki naukowe PAN, zakłady pracy chronionej, centra badawczo-rozwojowe,
zwolnienia przedmiotowe - lasy młode (do 40 lat), lasy wpisane indywidualnie do rejestru zabytków, użytki ekologiczne
ustalenie podatku - decyzja organu podatkowego (gmina właściwa dla miejsca położenia lasu)
płatność podatku - ratalna (osoby fizyczne - do 15 marca, 15 maja, 15 września, 15 listopada, osoby prawne - do 15 każdego miesiąca)
Podatek od spadków i darowizn
zasila - budżet gminy (pobierany przez urzędy skarbowe)
podmiot - tylko osoby fizyczne
przedmiot - nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze spadku lub darowizny (terytorium RP)
podstawa opodatkowania - wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych (kwoty wolne od podatku jak również stawki podatkowe uzależnione są od przynależności do określonej grupy podatkowej)
grupy podatkowe
I (małżonek, wstępni, zstępni, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha, teściowe)
II (zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa, rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych)
III (pozostali nabywcy)
stawki podatkowe - procentowe (uzależnione od grupy podatkowej) - dla grupy I - 3%, 5% i 7%, dla grupy II - 7%, 9% i 12%, dla grupy III - 12%, 16% i 20%
Podatek od czynności cywilnoprawnych
zasila - budżet gminy
podmiot - strona dokonująca czynności cywilnoprawnej (np. kupujący, dokonujący zamiany, obdarowany, nabywca własności nieruchomości, nabywający prawo służebności
podatnik nie zawsze jest płatnikiem (w tej roli często występują notariusze)
przedmiot - określone czynności cywilnoprawne w postaci umów (sprzedaży lub zamiany rzeczy i praw majątkowych, pożyczki, darowizny w zakresie ciężarów i długów, dożywocia, o dział spadku i zniesienie współwłasności, ustanowienia hipoteki, ustanowienia odpłatnego użytkowania oraz służebności, depozytu nieprawidłowego, spółki - akty założycielskie)
podstawa opodatkowania - bardzo zróżnicowana w zależności od przedmiotu
stawki podatkowe - kwotowe (np. umowa hipoteki) i procentowe (np. umowa sprzedaży, umowa spółki)
zwolnienia podmiotowe - państwa obce, JST, organizacje pożytku publicznego, Skarb Państwa i niektóre osoby fizyczne
Karta podatkowa
zasila - budżet gminy
podmiot - osoba fizyczna, spółka cywilna osób fizycznych, spółka jawna i partnerska
podatnik jest równocześnie płatnikiem
przedmiot - dochód, którego podstawa uzależniona jest od okoliczności prowadzenia działalności (rodzaj działalności, wielkość miejscowości, ilość pracowników - do 5)
rodzaje działalności - m.in. działalność usługowa lub wytwórcza, działalność gastronomiczna, usługi transportowe, usługi rozrywkowe, usługi edukacyjne, opieka domowa i inne
stawki podatkowe - kwotowe
wysokość stawki podatkowej zależy od rodzaju prowadzonej działalności, wielkości miejscowości, w której prowadzona jest działalność raz od liczby zatrudnionych osób
odliczenia od podatku - składki na ubezpieczenie zdrowotne, niemożność skorzystania z ulg i wspólnego rozliczenia z małżonkiem
płatność podatku - płatność miesięczna (do 7 dnia miesiąca następnego i 28 grudnia za grudzień), rozliczenie roczne składek zdrowotnych (do 31.01)
wyłączenia - opodatkowanie na zasadzie karty podatkowej, prowadzenie aptek, lombardów, kantorów, wytwarzanie towarów akcyzowych
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
zasila - budżet państwa - podatek centralny
podmiot - osoba fizyczna, spółka cywilna osób fizycznych, spółka jawna i partnerska (podatnik jest równocześnie płatnikiem)
przedmiot - przychód (w ryczałcie nie uwzględnia się kosztów)
możliwość skorzystania z ryczałtu - przychody do 150.000 euro (rok wcześniejszy)
źródła przychodów - pozarolnicza działalność gospodarcza (w tym także wolne zawody, najem, podnajem, dzierżawa, określone wartości pieniężne i inne
stawki podatkowe - 20% (wolne zawody, najem, dzierżawa powyżej 4.000 euro), 17% (wybrane rodzaje działalności), 8,5% (najem dzierżawa do 4.000 euro, działalność usługowa), 5,5% (działalność wytwórcza), 3% (usługi budowlane, handel)
odliczenia od podstawy - wydatki na ubezpieczenie społeczne, strata, ulga na inwestycje budowlane (spłata odsetek od kredytu) i określone darowizny
płatność podatku - zaliczki miesięczne (do 20 dnia następnego miesiąca, za grudzień - do dnia złożenia zeznania) - przy przychodach do 25.000 euro - kwartalne, rozliczenie roczne (do 31.01)
wyłączenia - opodatkowanie na zasadzie karty podatkowej, prowadzenie aptek, lombardów, kantorów, wytwarzanie towarów akcyzowych
Podatek dochodowy od przychodów osiąganych przez osoby duchowne
zasila - budżet państwa - podatek centralny
podmiot - osoby duchowne „funkcyjne” prawnie uznanych wyznań
przedmiot - przychód, którego podstawa uzależniona jest od funkcji i wielkości parafii
stawki podatkowe - kwotowe
zróżnicowane w zależności od funkcji i wielkości parafii (dla wikariuszy - także wielkości miejscowości)
płatność podatku - kwartalna (do 20 dnia następnego miesiąca, za IV kwartał do 28 grudnia)
7