Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT)

• charakter - podatek dochodowy, bezpośredni

• zasila - wszystkie budżety (państwa i jednostek samorządu terytorialnego wszystkich szczebli) - podatek mieszany

• podmiot - osoby fizyczne

• nieograniczony i ograniczony obowiązek podatkowy

• nieograniczony obowiązek podatkowy spoczywa na osobach fizycznych, które mają miejsce zamieszkania na terenie RP lub pobyt czasowy w danym roku podatkowym dłuższy niż 183 dni (czyli pół roku) i polega na tym, że podatkowi podlega całość dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł tych dochodów

• ograniczony obowiązek podatkowy dotyczy osób, które nie mają stałego pobytu na terytorium RP lub pobyt czasowy w danym roku podatkowym do 183 dni i polega na tym, że opodatkowaniu podlegają jedynie takie dochody, które zostały osiągnięte na terenie RP bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia

• podatnik nie zawsze jest płatnikiem, w tej roli często występuje zakład pracy lub organ rentowy

• przedmiot - dochód rozumiany jako nadwyżka przychodów nad kosztami

• źródła przychodów - stosunek służbowy i stosunek pracy, działalność wykonywana osobiście, działalność gospodarcza, działy specjalne produkcji rolnej, kapitały pieniężne, renty, emerytury, etc.

• stawki podatkowe - 18%, 32%,

• stawka podatkowa w PIT ma charakter progresywny - podatek rośnie szybciej niż podstawa opodatkowania

• odliczenia od podstawy - składka na ubezpieczenie społeczne i określone ulgi podatkowe

• odliczenia od podatku - składka na ubezpieczenie zdrowotne i określone ulgi podatkowe

• płatność podatku - zaliczki miesięczne (do 20 dnia następnego miesiąca, za grudzień do 20.12), rozliczenie roczne (do 30.04)

Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT)

• charakter - podatek dochodowy, bezpośredni

• zasila - wszystkie budżety (państwa i jednostek samorządu terytorialnego wszystkich szczebli) - podatek mieszany

• podmiot - osoby prawne, organizacje osób prawnych, jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej

• zwolnienia podmiotowe - z podatku CIT zwolnione są takie osoby prawne jak Skarb Państwa, NBP, jednostki budżetowe, fundusze celowe, JST, wybrane agencje rządowe, fundusze inwestycyjne, fundusze emerytalne, ZUS

• przedmiot - dochód rozumiany jako nadwyżka przychodów nad kosztami

• źródła przychodów - różnorodna źródła, m.in. pozarolnicza działalność gospodarcza, działy specjalne produkcji rolnej, kapitały

• stawka podatkowa - 19%, stawka liniowa

• odliczenia od podstawy - strata z lat wcześniejszych, darowizny, wydatki na nowe technologie i inne

• płatność podatku - zaliczki miesięczne (do 20 dnia miesiąca następnego), rozliczenie roczne (do 30.03)

Podatek od towarów i usług (VAT)

• charakter - podatek pośredni

• zasila - budżet państwa - podatek centralny

• cechy - wielofazowość, potrącalność, przerzucalność, neutralność

• podmiot - osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne, jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej wykonujące czynności podlegające podatkowi VAT

• przedmiot - odpłatna dostawa towarów i świadczenie usług na terenie RP, wewnątrzwspólnotowe nabycie i dostawa towarów, eksport i import towarów

• podstawa opodatkowania - obrót rozumiany jako kwota należna z tytułu sprzedaży pomniejszona o kwotę należnego podatku

• obowiązek podatkowy - powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi

• stawki podatkowe - 22% (podstawowa), 7%, 3%, 0%

Podatek akcyzowy

• charakter - podatek pośredni

• zasila - budżet państwa - podatek centralny

• cechy - jednofazowość, selektywność

• podmiot - osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne, jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej dokonujące czynności podlegających opodatkowaniu

• przedmiot - produkcja i sprzedaż wyrobów akcyzowych, eksport i import wyrobów akcyzowych, nabycie lub dostawa wyrobów akcyzowych i inne czynności

• towary akcyzowe

• zharmonizowane (przetwory ropy naftowej, napoje alkoholowe, wyroby tytoniowe - stawki minimalne dla całej UE)

• niezharmonizowane (pozostałe towary np. dobra luksusowe, energia elektryczna, kosmetyki, samochody osobowe, etc.)

• stawki podatkowe - kwotowe i procentowe

Podatek od gier i zakładów wzajemnych

• charakter - podatek pośredni

• zasila - budżet państwa - podatek centralny

• podmiot - organizatorzy urządzający gry losowe, na automatach i prowadzący działalność w zakresie zakładów wzajemnych oraz podmioty urządzające gry i loterie stanowiące monopol państwa

• podmiotem nie są uczestnicy gier (!!!)

• przedmiot - urządzanie gier o wygrane pieniężne i rzeczowe (gry liczbowe, loterie fantowe i pieniężne, wideoloterie, bingo pieniężne i fantowe, gry na automatach, ruletka) gry w karty, zakłady polegające na odgadywaniu wyników gier sportowych (mecze, wyścigi konne)

• podstawa opodatkowania - zróżnicowana w zależności od gry

• stawki podatkowe - 10% (loterie fantowe, bingo fantowe i pieniężne, zakłady wzajemne), 15% (loterie pieniężne, telebingo), 20% (gry liczbowe), 45% (gry prowadzone w kasynach gry i w salonach gier na automatach, wideoloterie)

• w przypadku tego podatku (!!!) w niedalekiej przyszłości mogą nastąpić pewne zmiany w związku ze zmianami prawa w zakresie gier hazardowych

Podatek od nieruchomości

• charakter - podatek majątkowy, bezpośredni, lokalny

• zasila - budżet gminy - podatek lokalny

• podmiot - osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki bez osobowości prawnej wykazujące pewne „cechy właścicielskie” w stosunku do nieruchomości, czyli takie osoby, które:

• są właścicielami lub samoistnymi posiadaczami nieruchomości albo obiektów budowlanych,

• są użytkownikami wieczystymi gruntów,

• są posiadaczami nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie wynika z umowy zawartej z właścicielem, z Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa lub innego tytułu prawnego, z wyjątkiem posiadania przez osoby fizyczne lokali mieszkalnych nie stanowiących odrębnych nieruchomości,

• posiadają bez tytułu prawnego nieruchomości lub ich części, albo obiekty budowlane lub ich części, stanowiące własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego

• przedmiot - budynki (i ich części), budowle (związane z prowadzeniem działalności gospodarczej) niektóre grunty

• budynek - obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach

• budowla - obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego nie będący budynkiem lub obiektem małej architektury, a także urządzenie budowlane w rozumieniu przepisów prawa budowlanego związane z obiektem budowlanym, które zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem

• przykłady budowli - drogi, linie kolejowe, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje) i hydrotechniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, itd.

• podstawa opodatkowania - powierzchnia użytkowa (budynki i ich części), wartość (budowle), powierzchnia faktyczna (grunty)

• stawki podatkowe

• kwotowe (budynki, grunty)

• procentowe (budowle)

• stawki maksymalne ustalane są na poziomie centralnym, gmina może wprowadzić na swoim terenie stawki obniżone

• zwolnienia podatkowe - liczne wprowadzone przez ustawodawcę

• ustalenie podatku - decyzja organu podatkowego

• płatność podatku - ratalna (osoby fizyczne - do 15 marca, 15 maja, 15 września, 15 listopada, osoby prawne - do 15 każdego miesiąca)

Podatek od środków transportowych

• zasila - budżet gminy - podatek lokalny

• podmiot - osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki bez osobowości prawnej będące właścicielami określonych środków transportowych

• przedmiot - samochody ciężarowe o masie powyżej 3,5 tony, ciągniki siodłowe i balastowe o masie powyżej 3,5 tony, przyczepy i naczepy (razem z pojazdem silnikowym powyżej 7 ton), autobusy

• stawki podatkowe

• kwotowe

• bardzo zróżnicowane, uzależnione od wielu czynników (masa, ilość osób, ilość miejsc siedzących)

• stawki maksymalne ustalane są na poziomie centralnym, gmina może wprowadzić na swoim terenie stawki obniżone

• zwolnienia podatkowe - środki transportowe dyplomatyczne (zasada wzajemności), zapasy mobilizacyjne, środki wykorzystywane w dowozie i odwozie maksymalnie do 150 km w transporcie kombinowanym, pojazdy zabytkowe, inne zwolnienia gminne

• ustalenie podatku - decyzja organu podatkowego

• płatność podatku - ratalna (do 15 lutego i 15 września)

Podatek rolny

• zasila - budżet gminy

• podmiot - osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki bez osobowości prawnej wykazujące pewne „cechy właścicielskie” w stosunku do gruntów czyli osoby, które:

• są właścicielami lub samoistnymi posiadaczami gruntów,

• są użytkownikami wieczystymi gruntów,

• są posiadaczami gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub gminy - jeżeli posiadanie wynika z umowy zawartej z właścicielem, z Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa lub innego tytułu prawnego,

• są posiadaczami gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub gminy bez tytułu prawnego, z wyjątkiem gruntów wchodzących w skład Zasobów Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa lub będących w zarządzie Lasów Państwowych

• przedmiot - grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych - związane z prowadzeniem działalności rolniczej,

• gospodarstwo rolne użytki rolne, grunty pod stawami oraz grunty sklasyfikowane jako użytki rolne pod zabudowaniami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego o łącznej powierzchni przekraczającej 1 hektar lub o powierzchni użytków rolnych przekraczających 1 hektar przeliczeniowy

• opodatkowaniu podlegają grunty gospodarstw rolnych i pozostałe grunty

• podstawa opodatkowania - dla gruntów gospodarstw rolnych - ilość ha przeliczeniowych, dla pozostałych gruntów - ilość ha

• stawki podatkowe - dla gruntów gospodarstw rolnych - równowartość pieniężna 2,5 q żyta (od 1 ha przeliczeniowego), dla pozostałych gruntów - równowartość pieniężna 5 q żyta (od 1 ha)

• zwolnienia podatkowe - uczelnie, szkoły, placówki i zakłady kształcenia oraz doskonalenia, placówki naukowe PAN, zakłady pracy chronionej, centra badawczo-rozwojowe, Polski Związek Działkowców

• ustalenie podatku - decyzja organu podatkowego (gmina właściwa dla miejsca położenia gruntów)

• płatność podatku - ratalna (do 15 marca, 15 maja, 15 września, 15 listopada)

Podatek leśny

• zasila - budżet gminy

• podmiot - osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki bez osobowości prawnej wykazujące pewne „cechy właścicielskie” w stosunku do lasów, czyli osoby, które:

• są właścicielami lasów,

• są posiadaczami samoistnymi lasów,

• są użytkownikami wieczystymi lasów,

• są posiadaczami lasów stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego

• przedmiot - lasy związane z prowadzeniem działalności leśnej sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako lasy

• las to grunt o powierzchni zwartej, co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi), przeznaczony do produkcji leśnej lub stanowiący rezerwat przyrody, wchodzący w skład parku narodowego albo wpisany do rejestru zabytków, a także związany z gospodarką leśną

• podstawa opodatkowania - powierzchnia lasu wyrażona w ha

• stawka podatkowa - równowartość pieniężna 0,220 m³ drewna (od 1 ha)

• zwolnienia podmiotowe - uczelnie, szkoły, placówki i zakłady kształcenia oraz doskonalenia, placówki naukowe PAN, zakłady pracy chronionej, centra badawczo-rozwojowe,

• zwolnienia przedmiotowe - lasy młode (do 40 lat), lasy wpisane indywidualnie do rejestru zabytków, użytki ekologiczne

• ustalenie podatku - decyzja organu podatkowego (gmina właściwa dla miejsca położenia lasu)

• płatność podatku - ratalna (osoby fizyczne - do 15 marca, 15 maja, 15 września, 15 listopada, osoby prawne - do 15 każdego miesiąca)

Podatek od spadków i darowizn

• zasila - budżet gminy (pobierany przez urzędy skarbowe)

• podmiot - tylko osoby fizyczne

• przedmiot - nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze spadku lub darowizny (terytorium RP)

• podstawa opodatkowania - wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych (kwoty wolne od podatku jak również stawki podatkowe uzależnione są od przynależności do określonej grupy podatkowej)

• grupy podatkowe

• I (małżonek, wstępni, zstępni, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha, teściowe)

• II (zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa, rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych)

• III (pozostali nabywcy)

• stawki podatkowe - procentowe (uzależnione od grupy podatkowej) - dla grupy I - 3%, 5% i 7%, dla grupy II - 7%, 9% i 12%, dla grupy III - 12%, 16% i 20%

Podatek od czynności cywilnoprawnych

• zasila - budżet gminy

• podmiot - strona dokonująca czynności cywilnoprawnej (np. kupujący, dokonujący zamiany, obdarowany, nabywca własności nieruchomości, nabywający prawo służebności

• podatnik nie zawsze jest płatnikiem (w tej roli często występują notariusze)

• przedmiot - określone czynności cywilnoprawne w postaci umów (sprzedaży lub zamiany rzeczy i praw majątkowych, pożyczki, darowizny w zakresie ciężarów i długów, dożywocia, o dział spadku i zniesienie współwłasności, ustanowienia hipoteki, ustanowienia odpłatnego użytkowania oraz służebności, depozytu nieprawidłowego, spółki - akty założycielskie)

• podstawa opodatkowania - bardzo zróżnicowana w zależności od przedmiotu

• stawki podatkowe - kwotowe (np. umowa hipoteki) i procentowe (np. umowa sprzedaży, umowa spółki)

• zwolnienia podmiotowe - państwa obce, JST, organizacje pożytku publicznego, Skarb Państwa i niektóre osoby fizyczne

Karta podatkowa

• zasila - budżet gminy

• podmiot - osoba fizyczna, spółka cywilna osób fizycznych, spółka jawna i partnerska

• podatnik jest równocześnie płatnikiem

• przedmiot - dochód, którego podstawa uzależniona jest od okoliczności prowadzenia działalności (rodzaj działalności, wielkość miejscowości, ilość pracowników - do 5)

• rodzaje działalności - m.in. działalność usługowa lub wytwórcza, działalność gastronomiczna, usługi transportowe, usługi rozrywkowe, usługi edukacyjne, opieka domowa i inne

• stawki podatkowe - kwotowe

• wysokość stawki podatkowej zależy od rodzaju prowadzonej działalności, wielkości miejscowości, w której prowadzona jest działalność raz od liczby zatrudnionych osób

• odliczenia od podatku - składki na ubezpieczenie zdrowotne, niemożność skorzystania z ulg i wspólnego rozliczenia z małżonkiem

• płatność podatku - płatność miesięczna (do 7 dnia miesiąca następnego i 28 grudnia za grudzień), rozliczenie roczne składek zdrowotnych (do 31.01)

• wyłączenia - opodatkowanie na zasadzie karty podatkowej, prowadzenie aptek, lombardów, kantorów, wytwarzanie towarów akcyzowych

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

• zasila - budżet państwa - podatek centralny

• podmiot - osoba fizyczna, spółka cywilna osób fizycznych, spółka jawna i partnerska (podatnik jest równocześnie płatnikiem)

• przedmiot - przychód (w ryczałcie nie uwzględnia się kosztów)

• możliwość skorzystania z ryczałtu - przychody do 150.000 euro (rok wcześniejszy)

• źródła przychodów - pozarolnicza działalność gospodarcza (w tym także wolne zawody, najem, podnajem, dzierżawa, określone wartości pieniężne i inne

• stawki podatkowe - 20% (wolne zawody, najem, dzierżawa powyżej 4.000 euro), 17% (wybrane rodzaje działalności), 8,5% (najem dzierżawa do 4.000 euro, działalność usługowa), 5,5% (działalność wytwórcza), 3% (usługi budowlane, handel)

• odliczenia od podstawy - wydatki na ubezpieczenie społeczne, strata, ulga na inwestycje budowlane (spłata odsetek od kredytu) i określone darowizny

• płatność podatku - zaliczki miesięczne (do 20 dnia następnego miesiąca, za grudzień - do dnia złożenia zeznania) - przy przychodach do 25.000 euro - kwartalne, rozliczenie roczne (do 31.01)

• wyłączenia - opodatkowanie na zasadzie karty podatkowej, prowadzenie aptek, lombardów, kantorów, wytwarzanie towarów akcyzowych

Podatek dochodowy od przychodów osiąganych przez osoby duchowne

• zasila - budżet państwa - podatek centralny

• podmiot - osoby duchowne „funkcyjne” prawnie uznanych wyznań

• przedmiot - przychód, którego podstawa uzależniona jest od funkcji i wielkości parafii

• stawki podatkowe - kwotowe

• zróżnicowane w zależności od funkcji i wielkości parafii (dla wikariuszy - także wielkości miejscowości)

• płatność podatku - kwartalna (do 20 dnia następnego miesiąca, za IV kwartał do 28 grudnia)

7