Klasyfikacja metod badawczych

Analiza systemowa, porównawcza, instytucjonalna

definicje

• metody badawcze to systematyczne, powtarzalne sposoby rozwiązywania problemu badawczego.

• techniki badawcze to szczegółowe sposoby zbierania, analizy i interpretacji danych potrzebnych do rozwiązania problemu badawczego

Metody politologiczne

• M. porównawcza (historyczna)

• Analiza systemowa

• Analiza instytucjonalno-prawna

• M. badań terenowych (monografia, ugruntowana)

• M. badań sondażowych

• M. eksperymentalna

• Analiza treści

• M. socjometryczna

• M. biograficzna

Typy badań

• typ badań - charakterystyczny w swej postaci sposób organizacji badań, którego nie sposób utożsamić z konkretną metodą, użyteczny jako sposób porządkowania pojęć w metodologii badań społecznych.

• Wśród typów badań wymienia się najczęściej:

badania monograficzne,

studium przypadku,

sondaż,

polling,

panel

eksperyment

Badania jakościowe i ilościowe

Badania jakościowe

• Badania jakościowe polegają na analizie badanych zjawisk poprzez wyróżnianie w nich elementarnych części składowych, wykrywanie zachodzących między nimi związków i zależności, charakteryzowanie ich struktury całościowej, interpretację ich sensu lub spełnianej przez nie funkcji. Badania jakościowe mają na celu wyjaśnić i zrozumieć motywy postępowania, dotrzeć do nieujawnionych w sposób bezpośredni przyczyn zachowania, ustalić i zinterpretować głęboko ukryte przekonania i emocje.

• Udzielają odpowiedzi na pytania: „co?, jak?, dlaczego?”.
  

Badania ilościowe

• Polegają one na ilościowym opisie i analizie faktów, zjawisk, procesów. Umożliwiają ustalenie, jak często rozmaite opinie i fakty występują w danej zbiorowości. Badania ilościowe stosuje się wtedy, gdy na podstawie wyników uzyskanych na danej próbie chcemy wnioskować o pewnej populacji, większej niż badana próba (np. populacji ogółu dorosłych mieszkańców Polski, populacji konsumentów określonej kategorii produktów, elektoratu danej partii politycznej, itp.).

• Wnioskowanie na podstawie wyników badań ilościowych podlega zasadom statystyki matematycznej, pozwala więc zazwyczaj nie tylko uzyskać pewne oszacowania liczbowe dla populacji generalnej, ale również określić błąd statystyczny, jakim obarczone są te oszacowania.

Badania niereaktywne - reaktywne

=>kryterium stopnia ingerencji badacza w badaną rzeczywistość

• Badania niereaktywne charakteryzują się brakiem wpływu badacza na badane obiekty, nie istnieje zatem ryzyko intencjonalnej bądź przypadkowej zmiany sytuacji poddawanej badaniu. Polegają na analizie wytworów ludzkich (artefaktów), obserwacji przebiegu i skutków procesów społecznych mających miejsce poza kontekstem samego badania.

• Badania reaktywne to taki pomiar zjawisk społecznych, w czasie którego nawiązuje on kontakt z badanymi. Jest to przeważnie skutkiem faktu, iż przedmiotem badania są zachowania jednostek lub zbiorowości ludzkich, które charakteryzują się znaczną podatnością na zabiegi badacza związane z pomiarem. Jedynie różne postaci eksperymentów społecznych dokonują takich oddziaływań w sposób intencjonalny, a wywołane reakcje na bodźce są przez badaczy oczekiwane.

Klasyfikacja technik badawczych

• techniki obserwacyjne - badacz sam czyni spostrzeżenia o badanych, a badani są jedynie przedmiotem obserwacji;

• techniki oparte na wzajemnym komunikowaniu się - polegające na uzyskiwaniu danych w procesie bezpośredniego lub pośredniego stymulowania osób będących obiektem badania do udzielania potrzebnych informacji;

Typologia technik badawczych

䦋㌌㏒㧀좈໱琰茞ᓀ㵂Ü	Techniki obserwacyjne	Techniki oparte na wzajemnym komunikowaniu się		Techniki oparte o źródła zastane
					bezpośrednie	pośrednie
Techniki niestandaryzowane	1. obserwacja niekontrolowana	1. wywiad swobodny	1. dokumenty osobiste, 2. pamiętniki, biografie	1. technika analizy treści
Techniki standaryzowane	1. obserwacja kontrolowana 2. techniki eksperymentalne	1. wywiad standaryzowany 2.wywiad ze wspom. komputerowym 3. wywiad telefoniczny	1.wszystkie typy ankiety	2. technika analizy zawartości

Analiza systemowa

założenia

• Badany obiekt jest wyodrębnionym systemem - zbiorem obiektów powiązanych ze sobą przynajmniej jedną relacją, lub całością złożoną z elementów zależnych od siebie wzajemnie, jak i od tej całości;

• Służy przyczynowemu wyjaśnianiu zjawisk i procesów politycznych. Jej prekursorem był Easton.

• Pozwala ustalić, które elementy i relacje są funkcjonalne, a które dysfunkcjonalne dla całości?

System można analizować z różnych punktów widzenia

• Z p. widz. podsystemów funkcjonujących w ramach całości, np.

• Systemu komunikacji wewnętrznej

• Systemu regulacji i sterowania

• Systemu adaptacji

• Systemu równowagi

Zasadniczym zabiegiem jest:

Konstrukcja teoretycznego modelu systemu badanego obiektu.

Modele mogą być:

konkretne (rzeczywisty układ organizacji)

analityczne (teoretyczne odzwierciedlenie działań i relacji)

Analiza systemowa w politologii

• Ujęcie systemu jako całości złożonej z elementów zależnych od siebie i od owej całości

• Uwzględnia się ogół warunków, w jakich owa całość (system) działa;

• Źródeł przekształceń systemu należy szukać w samym systemie, w jego zdolności samosterowania własnym działaniem i oddziaływaniem na otoczenie;

Zasadniczym zabiegiem jest:

• Konstrukcja teoretycznego modelu systemowego badanego obiektu

/uproszczenie badanej rzeczywistości dla celów poznawczych/

• Weryfikacja hipotez /metodą „czarnej skrzynki” lub „przezroczystej skrzynki”

Analiza systemowa polityki może odbywać się na 3 poziomach

• Analiza makrosystemowa - system polityczny jako całość

• Analiza systemowa średniego zasięgu - dotyczy podsystemów (system partyjny, NGO's)

• Analiza mikrosystemowa - dotyczy określonego elementu systemu politycznego, np. konkretnej decyzji politycznej

Analiza makrosystemowa

• Jakie elementy należą do otoczenia?

• Jakie są funkcje systemu w otoczeniu?

• Jakie elementy są funkcjonalne, a jakie dysfunkcjonalne dla systemu?

• Jakie elementy stanowią powazne czynniki zmian w systemie?

Analiza średniego rzędu

• jakie podsystemy w systemie stanowią o jego charakterze?

• Jaka jest rola danego podsystemu?

• Jaki jest stopień autonomii danego podsystemu?

• Jaka jest rola poszczególnych podsystemów dla utrzymania danego systemu?

Analiza mikrosystemowa

• Jak powiązany jest dany element w system, z jakimi innymi elementami?

• Jaki jest charakter oddziaływań pomiędzy elementami?/wzajemne, jednostronne, konfliktowe, harmonijne/

• Jaki jest stopień autonomii elementu?

Model Eastona

Metoda porównawcza /komparatystyka/

Walory porównań

• Dodatkowe efekty poznawcze można uzyskać dzięki uwzględnieniu — poza miejscem i czasem ich wystąpienia — zjawisk poprzedzających w czasie (tła historycznego), lub takich samych zjawisk, występujących w innych (odległych) miejscach świata, szczególnie o odmiennej kulturze (tło porównawcze).

• Porównanie takich zestawionych zjawisk — ich obserwacja i opis — pozwala zwykle na pewne efekty heurystyczne (teoria), czego następ­stwem może być ujawnienie nowych faktów i prawidłowości łączących czynniki otoczenia ze zjawiskiem badanym.

• Jest metoda tania i daje dobre efekty, zwłaszcza że umożliwia wykorzystanie różnych technik badawczych

Na co trzeba uważać przy porównaniach?

• właściwy dobór elementów porównywanych /próby porównania zjawisk niepodobnych, odległych od siebie sprawiają, iż wszelkie uogólnienia nie prowadzą do prawdy/

• zły dobór wskaźników określających przedmioty porównywane - najczęściej jest to zbyt ubogi zestaw wskaźników

• ograniczenie się badacza jedynie do opisu (rejestracji) zdarzeń bez sięgania do ich istoty

Błędy

• Najłatwiej popełnić błąd porównywania nieporównywalnego kierując się tylko nazwami porównywanych instytucji. Tymczasem w różnych krajach i okresach

=>te same instytucje były określane odmiennie,

=>jednakowe określenia przypisywano odmiennym instytucjom.

Błędy

• Do zasadniczych błędów może prowadzić — przykładowo — porównywanie takich samych instytucji ustrojowych w różnych państwach o zasadniczo odmiennych uwarunkowaniach natury kulturowej, w tym tradycji, wierzeń, obyczajów i moralności.

Na czym polega instytucjonalizm?

• Instytucjonalizm jest tradycyjnym podejściem w zakresie nauk o polityce. Można powiedzieć, że jeżeli badacz nie wybiera innego podejścia, to właśnie podejmuje badanie instytucji politycznych.

• Kategoria instytucji obejmuje wszelkie utrwalone twory społeczne. Posiadają one zarówno wymiar realny, taki jak ludzie, ich zachowania, narzędzia pra­cy (budynki, przybory), jak też wymiar normatywny — ich zadania i kompetencje, struktury organizacyjne i procedury działania, które określają różnorodne normy społeczne, w tym naj­ważniejsze z nich — normy prawne.

Na czym skupia się badacz?

• na obserwacji i opisie zjawiskowej strony instytucji (łącznie z historią), bądź —

• na analizie wartości (ocen i norm) ją określających, czyli istotnych składników kultury, bądź —

• zderzeniu ze sobą potrzeb, które legły u podłoża instytucji, norm, które regulują jej funkcjonowanie oraz rzeczywistości instytucjonalnej

Analiza instytucjonalno-prawna

• Na czym polega instytucjonalizm?

Instytucjonalizm jest tradycyjnym podejściem w zakresie nauk o polityce. Można powiedzieć, że jeżeli badacz nie wybiera innego podejścia, to właśnie podejmuje badanie instytucji politycznych.

Kategoria instytucji obejmuje wszelkie utrwalone twory społeczne. Posiadają one zarówno wymiar realny, taki jak ludzie, ich zachowania, narzędzia pracy (budynki, przybory), jak też wymiar normatywny — ich zadania i kompetencje, struktury organizacyjne i procedury działania, które określają różnorodne normy społeczne, w tym najważniejsze z nich — normy praw.

Przez instytucje prawną rozumie się zespół norm prawnych określających konkretne zjawisko lub wyodrębnioną strukturę organizacyjną. Jeżeli rozpoznawane zjawisko lub struktura wiążą się z ustrojem politycznym państwa można wtedy mówić o instytucji prawno - ustrojowej.

W poznaniu instytucjonalno - prawnym rzeczywistości politycznej fundament stanowi rozpoznawanie tekstów aktów normatywnych. Przyjmuje się, że ustawodawca dysponuje wiedzą możliwie pełną w zakresie stanu prawnego i aktualną wiedzą empiryczną. W politologii analizę instytucjonalno - prawną stosuje się m.in. w badaniu funkcjonowania instytucji politycznych, systemów politycznych, stosunkach międzynarodowych.

• Na czym skupia się badacz?

->na obserwacji i opisie zjawiskowej strony instytucji (łącznie z historią), bądź —

->na analizie wartości (ocen i norm) ją określających, czyli istotnych składników kultury

---