Myśl o sztuce w XVIII wieku

Ramowy program zajęć:

1.Filozofowie XVII wieku o sztuce - subiektywizacja piękna, pojęcie smaku ( Kartezjusz, Spinoza, Pascal, Nicole) . Początek estetyki jako odrębnej nauki - Baumgartem

2. Nauka Nowa - Giambattisty Vica - prawda poetycka, rola poezji w historiozofii, sztuka jako przekazywanie doświadczenia, zmiennośc ideałów piękna, piękno społeczne

3. Estetyka angielska XVIII w. - Shaftesbury, Addison, Burke, Reynolds. Zagadnienia: empiryczne i idealistyczne poglądy Anglików na piękno, nowe kategorie estetyczne - nowość, rozległość, wzniosłość; entuzjazm - jako sposób odbierania piękna, wyższość piękna natury nad pięknem sztuki, wyobraźnia jako pamięć, preromantyczne wątki w estetyce angielskiej

4 Między klasycyzmem a romantyzmem - Diderot. Zagadnienia: neoklasycyzm francuski, esej - nowa forma pisarstwa o sztuce, ruiny - kategoria wzniosłości, koloryzm, rozważania o smaku, poszukiwanie klasycznych i romantycznych elementów w pismach Diderota

5.. „Szlachetna prostota i spokojna wielkość” - J.J. Winceklmann - klasyk czy idealista. Zagadnienia: doskonałość antyku, genetyzm socjologiczny, postulat odnowy ikonografii, stosunek do alegorii, wpływ Winckelmanna na historię sztuki

6. Człowiek piękny - wychowanie estetyczne wg F. Schillera, utopia państwa estetycznego, Grecja antyczna - jako ideał człowieczeństwa, wzniosłość i patos, poezja naiwna i sentymentalna.

7. Ut pictura poesis? - o rozdziale poezji od malarstwa - G.E. Lessing. Zagadnienia: dzieje formuły Ut pictura poesis , spór o Laokona, morfologia sztuk, rozdzielenie malarstwa od poezji, walka Lessinga o kształt niemieckiej literatury, czy artyści posłuchali Lessinga?

8. Piękno różnorakie - polemika Herdera z Winckelmannem. Zagadnienia: wartość sztuki egipskiej, nowe kryteria oceny sztuki, wartość odrębności narodowej w sztuce, Herder jako prekursor romantyzmu

9. Od Sturm und Drang do klasycyzmu - J.W. Goethe. Zagadnienia: odkrycie gotyku, rola geniuszu, podróż włoska - powrót do antyku, „Propyleje”, krytyka romantyzmu

Literatura:

Teksty źródłowe w zbiorach:

Grabska E., Poprzęcka M., Teoretycy, artyści i krytycy o sztuce. 1700-1870, Warszawa 1989

Malarze mówią o sobie, o swojej sztuce, o sztuce innych, oprac. J.Guze, Kraków 1963

G.W.F. Hegel, „Stanowisko sztuki w stosunku do religii i filozofii”, „Koniec sztuki w świecie współczesnym” [w:] T. Keroński, Hegel, Warszawa 1966

F. Schiller, Listy o wychowaniu estetycznym”, „O poezji naiwnej i sentymentalnej”,

Opracowania szczegółowe:

Białostocki J., U stóp Propylejów: Goethe i sztuka [w:] Pięć wieków myśli o sztuce, Warszawa 1959

Brodziński K., O klasyczności i romantyczności [w:] Pisma estetyczno-krytyczne, 1964

Danielewicz I., Wydarzenia współczesne a idee narodu w sztukach plastycznych. Francja, Niemcy, Polska, kon. XVII, poł XIX w. [w:] Tematy, tradycje, teorie w sztuce doby romantyzmu, oprac. J. Białostocki, Warszawa 1981

Gombrich E, The Father of Art. History. A Reading of the Lectures on Aesthetics of G.W.F. Hegel, [w:] Tenże, Tributes. Interpreters of our Cultural Tradition, Oxford 1984

Gombrich E., The Diversity of the Arts: The Place of Laokon in the Life and Work of G.F. Lessing, [w:] Tenże, Tributes. Interpreters of our Cultural Tradition, Oxford 1984

Maurin-Białostocka J., Lessing jako historyk sztuki, „Rocznik Historii Sztuki”, 1969, t. VII

Morawski S., Rozwój myśli estetycznej od Herdera do Heinego, Warszawa 1957

Żelazny M., Źródłowy sens pojęcia „Estetyka” - rozprawy z historii estetyki niemieckiej

---