Fazy wzrostu nowotworów złośliwych:

• Inicjacja

• Promocja

• Faza logarytmicznego wzrostu (objawów klinicznych)

• Faza plateau, wzrost i ujawnienie się przerzutów

Czynniki uczestniczące w inicjacji onkogenezy:

• Czynniki fizyczne

• Czynniki chemiczne

• Infekcje wirusowe i bakteryjne

• Mutacje „spontaniczne”

Poznawanie mechanizmów powstawania nowotworów złośliwych:

• Badania wirusów onkogennych

• Badania in vitro oraz na podstawie modeli zwierzęcych (unieśmiertelnienie, tumorogenność)

• Badania aberracji chromosomalnych

• Badania epidemiologiczne - rodzinne występowanie nowotworów złośliwych

Czynniki chemiczne:

• Dym tytoniowy - aminy aromatyczne, ciała smoliste » nowotwory tytoniozależne

• Wędzone produkty spożywcze - rak żołądka, rak gardła

• Aflatoksyna - rak wątroby

• Cytostatyki

Czynniki fizyczne:

• Promieniowanie jonizujące

• Światło słoneczne i promieniowanie ultrafioletowe

• Azbest

Wirusy biorące udział w procesie karcynogenezy:

• „Ostre” wirusy onkogenne - nowotwory powstają w okresie kilku tygodni - kilku miesięcy, modele zwierzęce

• „Łagodne” wirusy onkogenne - nowotwory powstają w okresie wielu lat po infekcji

Przykłady wirusów uczestniczących w etiopatogenezie nowotworów ludzkich - wpływ bezpośredni:

• Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV - ang. human papilloma virus) - typy wysokiego ryzyka » rak szyjki macicy

• Wirus Epstein-Barra (EBV) » rak części nosowej gardła, chłoniak Burkitt'a, ziarnica złośliwa?

Przykłady wirusów uczestniczących w etiopatogenezie nowotworów ludzkich - wpływ pośredni:

• Wirus zapalenia wątroby typu B i C (HBV, HCV) » pierwotny rak wątroby

• Wirus nabytego zespołu niedoboru odporności (HIV) » chłoniaki złośliwe, mięsak Kaposiego

Geny uczestniczące w procesie powstawania nowotworów złośliwych:

• Onkogeny dominujące (proto-onkogeny)

• Geny supresorowe nowotworów

• Geny kodujące białka naprawy nieprawidłowo sparowanych zasad (ang. mismach repair)

Onkogeny - udział w kaskadzie przekazywania sygnału

• [ligand dla receptora]: czynniki wzrostu SIS

• [receptor]: c-erbB2 (kinaza tyrozynowa), RAF (kinaza serynowo-treoninowa), APC (inne receptory powierzchniowe)

• [białka cytoplazmatyczne uczestniczące w przekazywaniu sygnału]: RAS

• [białka jądrowe uczestniczące w przekazywaniu sygnału] - czynniki transkrypcyjne MYC, FOS, JUN

• [udział w kontroli cyklu komórkowego i uszkodzeń DNA] - hML1, hMSH2, hPMS1-2, RB

Geny supresorowe nowotworów:

• uczestniczą w kontroli nadmiernego wzrostu i proliferacji

• mutacje komórek zarodkowych są związane z silną predyspozycją rodzinną do występowania nowotworów

Przykłady genów supresorowych nowotworów :

• BRCA1, BRCA2, p53 » rak piersi

• APC » rak jelita grubego związany z polipowatością

• geny mutatorowe » rak jelita grubego nie związany z polipowatością (HNPCC) - zespoły Lynch I i II

• ret » rak rdzeniasty tarczycy

Onkologia - Etiopatogeneza str. 1

---