Książka pt. „Kiczosfery współczesności” pod redakcją Wojciecha J. Burszty (antropolog kultury, kulturoznawca, eseista i krytyk kultury) i Elżbiety A. Sekuły (kulturoznawca, socjolog) jest głosem poszerzającym wiedzę o współczesnej kulturze, w której żyje każdy z nas. W książce ukazanych zostało 15 tekstów, w których autorzy obrazują różne dziedziny ludzkiej aktywności. Dynamika czasowa oraz zmienność terytorialna, to jeden z aspektów, na który autorzy zwrócili szczególną uwagę, aby ukazać różnorodność postrzegania wielu zjawisk kultury współczesnej. To co dla jednych jest kiczem, dla innych może mieć wysoką wartość i być tzw. „sztuką szczęścia”.
Pisząc o zjawisku kiczu warto zastanowić się nad znaczeniem tego słowa. Gdyby zapytać człowieka spotkanego na ulicy o słowo kicz, to pewnie odpowiedziałby, że jest to coś gorszego, prostackiego, tandetnego, przestarzałego, w złym guście itd. Wielu autorów podaje definicje słowa „kicz”. Dla Andrzeja Banacha zasadniczą cechą kiczu jest „przesada”, „wtórność”, „histeria”, oraz „tendencyjność”. Inny autor podaje, że kicz jest synonimem szmiry, tandety, bezguścia. Kicz reprezentuje pseudosztukę, ponieważ naśladuje efekty sztuki. Kicz jest nieodłącznym elementem kultury masowej, a więc dotyka każdego człowieka. W tym momencie warto zadać sobie pytanie: czy ktoś z nas zastanawia się nad tym, co nas otacza? A może sami, nieświadomie wybieramy coś, co dla innych jest kiczowate. Opisując wybrane artykuły postaram się przybliżyć na podstawie przykładów niektóre zjawiska kiczu we współczesnej kulturze.
Artykułem, który w sposób bezpośredni ukazuje kicz współczesnej kultury jest tekst Marcin Rychlewskiego pt. „Kiczosfera muzyki popularnej”. Większość z nas słuchając muzyki nie zastanawia się nad tym czego słucha, istotne są upodobania, oczekiwania i gusta odbiorców. Muzyka popularna jest wytwórcą, odtwórcą, a zarazem przetwórcą kiczu (tzw. powielanie estetycznych klisz). Można wymienić trzy postawy wobec popkulturowej kiczosfery. Wymienia się postawę naiwną, która polega na całkowitej identyfikacji autora i publiczności z kiczowatą konwencją. Druga symulacyjna postawa zakłada częściową identyfikację autora (częściowa identyfikacja autora pomiędzy tym co cudze, a tym co własne). Trzecia ironiczna postawa charakteryzuje się dystansem nadawcy. Warto bliżej zapoznać się z poszczególnymi postawami. Do pierwszej grupy - postawy naiwnej możemy zaliczyć najbardziej popularne odmiany muzyki rozrywkowej, np. Violette Villas, Michała Wiśniewskiego, Michaela Jacksona (muzykę: disco polo, pop, metal). Emocje przekazywane przez artystów są autentyczne, szczere. Jednakże komunikat, który wypływa poprzez twórczość nie do końca jest jasny. Kiczowaty efekt często jest wynikiem dysproporcji estetycznej, zakłócenia wewnątrz komunikatu. Jakość estetyczna jest przesłodzona oraz infantylna. Często można dostrzec zakłócenia pomiędzy treścią piosenki, a wyglądem zewnętrznym, czy nawet po samych wypowiedziach artystów. Biegunem do postawy naiwnej jest tzw. strategia ironiczna. Możemy tu wyróżnić takich twórców jak: Frank Zappa, czy Tymon Tymański (grupa Kura). Ich twórczość polega na parodii, ośmieszaniu popkulturowego kiczu. Poprzez swoje teksty nawołują do dystansu wobec, np. piosenek disco polo, które nic nie wnoszą, są „obciachowe” i zaśmiecają kulturę współczesną. Trzecia postawa - symulacyjna jest pośrednia między naiwną, a ironiczną. Posiada cechy każdej z nich, jednakże jej istotą jest generowanie napięcia pomiędzy identyfikacją i dystansem nadawcy wobec wykreowanego wizerunku, balansowanie pomiędzy tym co własne, a tym co cudze oraz między realności, a fikcją. Do tej grupy możemy zaliczyć takich wykonawców jak: David Bowie, Queen, Elton John, czy Marylin Manson. Podsumowując, pragnę dodać, iż kicz w muzyce popularnej dla każdego może oznaczać coś innego. Dla jednych kiczem będzie strona wizualna artysty, dla innych śpiewane teksty, również znajdą się osoby, dla których zarówno znaki zewnętrzne, jak i muzyka będzie kiczowata.
Tekst Elżbiety Anny Sekuły i Kangur pt. „Kicz jako źródełko radości” w sposób jasny i precyzyjny ukazuje kicz jako zjawisko, które bez względu na opinie i oceny towarzyszy każdemu z nas. To człowiek jest twórcą oraz miłośnikiem kiczu. Dzięki niemu człowiek może zaspokoić swoje ukryte potrzeby. Wiąże się z naszą codziennością (wychowanie dzieci, związki itp.). Każdy ma styczność z kiczem, człowiek go tworzy, jednakże nie każdy potrafi się do tego przyznać, gdyż otwiera o nas całą prawdę. Poprzez twórcze działania interpretujemy i doświadczamy go. Towarzyszy nam w różnych trudnościach i doświadczeniach życiowych. Czasem nas wzrusza, a czasem bawi. Kicz jest to stała tendencja wewnątrz sztuki. Tworzy specyficzny stosunek pomiędzy tym co oryginalne, a ty co banalne. Kicz nie jest bytem samodzielnym. Istniej w opozycji do jakiejś innej wartości estetycznej. Od zawsze istniały w kulturze wątki, nurty niższe, które dziś się określa mianem kiczu. Warto się zastanowić dlaczego? Skoro to jest gorsze, prostackie, tendencyjne, dlaczego jest nam tak bardzo potrzebny? Obecnie kicz możemy doświadczać i obserwować na wiele różnych sposobów. Dziedziny w których występuje kicz jest bardzo szeroki: sztuka, sport, muzyka, polityka, religia itp. Kicz może stanowić metaforyczny powrót do czasu dzieciństwa. Czasem aby poczuć szczęście postrzegamy rzeczywistość na sposób dziecięcy. Metaforyczne pojmowanie kiczu wiąże się z tak zwaną gadżetomanią. Gadżet przynależy do sfery kiczu, jest nośnikiem kultury, a zarazem akceptacją postawy kiczu. Odreagowanie poprzez kicz, który przynosi radość łączy się z pojęciem karnawalizacji. Według Bachtina karnawalizacja jest próbą przełożenia na język literatury takich cech tradycji ludowego karnawału jak: wytworzenie „świata na opak”, w którym odrzucone zostają prawa, zwyczaje i reguły stosunków międzyludzkich, charakterystyczne dla świata powszedniego, odrzucenie oficjalnych hierarchii, akcentowanie względności porządku i hierarchii codziennego świata, błazenady, śmiechu, parodii, groteski, epatowanie obrazami niestosownymi, skandalizujący język, mieszanie wysokiego z niskim, powagi ze śmiechem, góry z dołem oraz wytwarzanie cykli w obrębie karnawału. Pomimo, że karnawalizacja ma związek z kategorią infantylności, pozwala uwolnić emocje, a przez to człowiek może poczuć się szczęśliwszy. Zjawisko kiczu możemy również obserwować na polu komunikacji interpersonalnej na temat kultura, a więc kiczem jest po prostu język. Na zakończenie tego rozdziału warto również wspomnieć o dwóch formach występowania kiczu w kulturze: kicz bezpretensjonalny i pretensjonalny. Pierwszy rozbija napięcie, dramatyzm miejsca w którym się pojawia. Łączy i spaja rozmaitość przestrzenną. Kicz pretensjonalny wprowadza patos, a czasem rodzaj sztuczności, która sama się ośmiesza. Należy pamiętać również o funkcji ambiwalentnej - kicz w służbie estetyzacji życia codziennego. „Sztuka szczęścia” uwrażliwia nas na dbałość o urodę naszej przeciętności, zwyczajności, monumentalności.
Kolejnym artykułem, który przedstawię jest tekst pt. „Cała prawda o białych kozaczkach” Piotra Szarota. Już sam tytuł obrazuje stereotypowe myślenie o białych kozakach. Dla większości osób białe kozaki wiążą się jednoznacznie - jest to atrybut przydzielony kobiecie lekkich obyczajów, dla innych są synonimem złego gustu i tandety (stają się symbolem żartów i drwin), jednakże są i tacy dla których są nieodzownym symbolem elegancji. Aby móc coś więcej powiedzieć o białych kozakach warto poznać ich krótką historię. Białe kozaki nie są nowym wynalazkiem. Początki datuje się na lata 60. Początki należy wiązać z modą dyskotekową (taniec erotyczny, jako dodatek do mini) na zachodzie. Projektant, któremu świat zawdzięcza ten kontrowersyjny element garderoby to Francuz Andre Courreges (1965rok). Do Polski moda na białe kozaki dotarła również w latach 60, jednakże od samego początku nie cieszyły się zbyt dużą popularnością. Zwolenniczką białych kozaków była piosenkarka Violetta Willas , niestety nie znalazło się wielu naśladowców jej stylu. Do dzisiejszych czasów dla większości białe kozaki uchodzą za wulgarne erotycznie. Nie mają również najlepszej reklamy, są symbolem pospolitego „bazarowego” gustu. Temat białych kozaczków jest tak burzliwy, iż powstała specjalna strona internetowa: bialekozaczki.blog.pl, na której osoby komentują uchwycone zdjęcia kobiet w białych kozakach. W internetowych dyskusjach zazwyczaj zamiast o białych kozakach mówi się o bikejkach lub bikejach (wzięło się to od skrótu BK). Podsumowując powyższy rozdział stwierdzam, iż o gustach się nie dyskutuje. Dla większości osób białe kozaki są symbolem kiczu i prawdopodobnie tak już zostanie. Ważne jest to, aby uszanować wybór zwolenników białych kozaków, nie zawsze i nie dla wszystkich kojarzą się z tandetą, prostactwem, czy z erotyzmem. O wszystkim przesądza ich jakość, a przede wszystkim całokształt człowieka, który je ubiera.
Na zakończenie po powyższych refleksjach dotyczących zjawisk kiczu we współczesnej kulturze można wysnuć wniosek, iż kicz towarzyszy każdemu z nas (to człowiek jest twórczą kiczu), jest częścią kultury. To odbiorca decyduje o istnieniu kiczu, również to od niego zależy czy z niego korzysta i, czy znajduje w nim przyjemność. Różnorodność punktów widzenia - korzyści jak i negatywnych konsekwencji dla kultury współczesnej.