ODDZIAŁYWANIE LEŚNICTWA NA PRZYRODĘ

Znaczenie lasu ………………………………………………………....…….1

Funkcje lasu………………………………………………………….……….2

• Abiotyczne ……………………………………………………………..……….…..2

- klimatyczne, przejawiające się świadczeniami niematerialnymi gruntów……..……….….2

- rekreacyjne i turystyczne…………………………………………………..…………….…2

- retencyjne…………………………………………………………………..…………….…2

- krajobrazotwórcze………………………………………………………..…………………3

• Ochronne……………………………………………………………………………4

- różnorodności biologicznej i bogactwa genetycznego …………………………………… 4

- procesów oraz zjawisk, cechujących ekosystemy leśne…………………………..………..4

- naturalnych warunków życia człowieka ………………………………………..………….4

- krajobrazu naturalnego …………………………………………………………...………..4

- wody przez zanieczyszczeniem……………………………………………..…………….. 4

- gleby przed erozją ………………………………………………………..………….…….4

- gleby przed osuwiskami ………………………………………………...………….....……5

- środowiska przed hałasem lub/oraz promieniowaniem ……………..…….………………5

- środowiska przed wiatrem ……………………………………………..….……………….5

- środowiska przed zapyleniem …………………………………..……….………………..5

- środowiska przed przemieszczaniem się zanieczyszczeń …………………....……………5

- środowiska przed powodziami …………………………………………………………….5

- środowiska przed lawinami ………………………………………………...….…………..6

- miejsc prowadzenia prac naukowo - badawczych …………………………...……………6

- biocenozy leśnej na terenach ekstremalnych z punktu widzenia biotopu leśnego…………6

Człowiek użytkował las zawsze. Las dawał schronienie, pokarm (rośliny, mięso), odzienie (skóry), drewno do budowy domu, ogrzania siedziby i przygotowania strawy, osłaniał przed wrogami, dostarczał surowca na narzędzia, broń, różne budowle

i urządzenia. Znana jest powszechnie kulturotwórcza rola lasu.

Do niedawna jeszcze funkcje gospodarcze lasu były najważniejsze, w szczególności produkcja drewna. Obecnie coraz większą wagę przywiązuje się do funkcji ochronnych i ekologicznych. Doceniamy oddziaływanie lasów na krajobraz i klimat, stosunki wodne i produkcję rolniczą, ich rolę w zagospodarowaniu przestrzennym,

w kształtowaniu równowagi i odporności ekologicznej w poszczególnych regionach kraju, zwłaszcza tych uprzemysłowionych i zurbanizowanych,

w ochronie przyrody i różnorodności biologicznej.

Nauki leśne potrafią określić i ocenić wartość 30-40 funkcji lasu, w tym szczególnie teraz cenionych funkcji rekreacyjnych i turystycznych.

Znaczenie lasów

• Lasy w naszej strefie klimatyczno-geograficznej są naturalną i najmniej zniekształconą formacją przyrodniczą.

• Lasy są dobrem ogólnospołecznym, kształtującym jakość życia człowieka.

• Las jest niezwykle skomplikowanym, odnawialnym zasobem przyrody, wyróżniającym się licznymi specyficznymi cechami. Najważniejszą spośród nich jest ogromny wpływ lasu na środowisko przyrodnicze oraz na warunki życia jego mieszkańców. Dotyczy to korzystnego oddziaływania lasu na gospodarkę wodną i rolną, na warunki zdrowotne środowiska, ochrony przed szkodliwymi zjawiskami pogodowymi, wpływu na warunki wypoczynku i regeneracji zdrowia i wiele innych oddziaływań.

FUNKCJE LASU

Naturalne lub regulowane funkcje lasu podlegają różnym klasyfikacjom:

a) abiotyczne (środowiskotwórcze) funkcje lasu, w tym w szczególności:

- klimatyczne, obejmujących istniejące lasy, polegającymi na wywieraniu oddziaływań, wpływających korzystnie, w określonej przestrzeni ekologicznej oraz poza tą przestrzenią, na wartość różnych cech klimatu, w tym m.in.

• wpływanie lasu na temperaturę powietrza,

• wilgotność atmosfery,

• ilość opadów atmosferycznych,

• zawartość w atmosferze gazów,

• odpowiedzialnych za efekt cieplarniany

- rekreacyjne i turystyczne, obejmujących istniejące lasy, polegającymi na wywieraniu oddziaływań, w ramach określonej przestrzeni ekologicznej oraz poza tą przestrzenią, wpływających korzystnie z punktu widzenia warunków, potrzebnych do odpoczynku ludzi, w tym:

• odpoczynku czynnego m.in. poprzez

• zapewnienie ciszy,

• doznań estetycznych,

• kształtowanie korzystnych warunków atmosferycznych oraz mikroklimatycznych,

• możliwością prowadzenia obserwacji i polowania na zwierzynę łowną,

- retencyjne, oczyszczania oraz dystrybucji wody, polegającymi na wywieraniu oddziaływań, w ramach określonej przestrzeni ekologicznej oraz poza tą przestrzenią, wpływających korzystnie z punktu widzenia gospodarowania wodami tak powierzchniowymi, jak i podziemnymi, przy czym świadczenia ta mogą polegać w szczególności na:

• fizycznym lub fizjologicznym magazynowaniu wody na lub przez organizmy żywe, a także przez: glebę, skałę macierzystą, jak również przez naturalne i sztuczne zbiorniki i cieki wodne, urządzenia wodnomelioracyjne, wszelkie obiekty małej retencji, wchodzące w skład wydzieleń leśnych, obejmujących lasy - zwłaszcza w okresie pojawiania się na określonym terenie, nadmiernej ilości wód powierzchniowych, w tym pochodzących z opadów atmosferycznych oraz topnienia śniegów ,

• oddziaływaniu, skutkującym kształtowaniu korzystnego z punktu widzenia ochrony środowiska składu chemicznego i biologicznego zasobów wodnych, magazynowanych przez ekosystemy leśne oraz przez zbiorniki i cieki wodne, wchodzące w skład leśnych zasobów ekonomicznych lub przez zbiorniki i cieki wodne, położone w sąsiedztwie lasów, nie wchodzące w skład leśnych zasobów ekonomicznych,

• oddziaływaniu, skutkującym kształtowaniu korzystnego przebiegu procesu „oddawania” zasobów wody, zmagazynowanych w ramach retencyjnych funkcji lasu , do zużycia w toku procesów życiowych w ekosystemach.

- krajobrazotwórcze, używanej do pokrywania określonych powierzchni gruntu, w zakresie kształtowania krajobrazu, ta funkcja może być traktowana jako niematerialny pożytek naturalny lasu w każdym przypadku, w którym roślinność leśna w sposób świadomy zostaje użyta jako „narzędzie” kształtowania wyglądu powłoki ziemskiej - z korzyścią dla określonych zasobów ekonomicznych Kraju

b) ochronne (zachowawcze i stabilizacyjne) funkcje lasupolegających na tym, że grunty te wypełniają rolę świadectwa (także wzorca) zjawisk, procesów oraz efektów działania sił natury lub przeszłej działalności człowieka (rezerwatowe funkcje lasu; zachowawcze funkcje lasu), bądź skutkujące wypełnianiem przez te grunty zadania „stabilizacji” ekosystemów leśnych, funkcjonujących w warunkach mniej lub bardziej ekstremalnych, a także ekosystemów nieleśnych.

Identyfikowanie, wzmacnianie oraz zabezpieczanie zachowawczych funkcji lasu może następować metodami ochrony przyrody lub z użyciem metod gospodarki:

- różnorodności biologicznej i bogactwa genetycznego - polegająca na wypełnianiu przez grunty, obejmujące lasy, roli przechowywania wszystkich - charakteryzujących świat organizmów żywych , wchodzących w skład biocenoz leśnych - genomów oraz genotypów, wykształconych w toku procesów dziejowych i ciągłych procesów życiowych, zachodzących w tych ekosystemach, z zastrzeżeniem, iż istotne wzmacnianie tej funkcji metodami gospodarki leśnej polega m.in. na zakładaniu banków genów; omawiana tu funkcja lasu powinna zawsze być utożsamiana z niematerialnymi pożytkami naturalnymi lasu.

- procesów oraz zjawisk, cechujących ekosystemy leśne - polegająca na wypełnianiu przez ekosystemy leśne roli zachowywania oraz utrzymywania, w tym główne w charakterze wzorca, procesów oraz zjawisk, cechujących poszczególne ekosystemy leśne

- naturalnych warunków życia człowieka - polegająca na utrwalaniu przez grunt, obejmujący las, przede wszystkim w charakterze wzorca, quasi pierwotnych miejsc przebywania ludzi;

- krajobrazu naturalnego - polegająca na zachowywaniu pod postacią gruntu, obejmującego las, wzorców przeszłości w odniesieniu do pierwotnego wyglądu krajobrazu jako powłoki powierzchni ziemi;

- wody przez zanieczyszczeniem - polegająca na przechwytywaniu przez ekosystemy leśne zanieczyszczeń, docierających do leśnego środowiska przyrodniczego wraz z nośnikiem w postaci wody lub w postaci pyłów i gazów atmosferycznych, stanowiących potencjalne składniki, powodujące zanieczyszczenie zasobów wodnych w określonej przestrzeni ekosystemu leśnego i poza nią.

- gleby przed erozją - polegające na powstrzymywaniu lub łagodzeniu przez ekosystemy leśne zjawisk destrukcyjnych w określonej przestrzeni ekosystemu leśnego i poza nią, wywoływanych w glebie przez wody powierzchniowe lub/oraz podziemne, a także przez wiatry - takich zjawisk destrukcyjnych, jak: wymywanie, zwiewanie oraz inne przemieszczanie wierzchnich warstw gleby, powstawanie namuleń, osadów, oraz innych naniesień, uruchamianie się wydm, niszczenie struktury powłoki ziemi czy powstawanie w glebie wolnych przestrzeni, skutkujących na przykład zapadliskami.

- gleby przed osuwiskami - polegająca na stabilizowaniu terenu przez roślinność leśną i inne elementy środowiska leśnego w przeciwdziałaniu nagłemu przesunięciu się mas gleby lub/oraz skały macierzystej, ze wszystkimi negatywnymi tego skutkami, np. w postaci odsłaniania systemów korzeniowych drzew czy ich wywracaniem się, a także stwarzaniem zagrożenia dla życia i mienia ludzi.

- środowiska przed hałasem lub/oraz promieniowaniem - polegająca na tłumieniu przez ekosystemy leśne (głównie przez roślinność leśną) oraz neutralizowaniu skutków działania wszelkich fal, które w nadmiarze mogą być szkodliwe lub dokuczliwe dla człowieka oraz poszczególnych części składowych różnych środowisk.

- środowiska przed wiatrem - polegająca na wygaszaniu przez ekosystemy leśne oraz akumulacji energii kinetycznej, związanej ze zjawiskiem wiatrów. Omawiana funkcja powinna być zawsze utożsamiana z niematerialnym pożytkiem naturalnym lasu, gdyż akumulacja energii kinetycznej wiatrów jest bez wątpienia permanentnym, społecznie akceptowanym „zadaniem” lasów na rzecz różnych zasobów ekonomicznych Kraju; do wypełniania tej „misji” są jednak szczególnie predysponowane lasy mające status lasów „wiatrochronnych”,

- środowiska przed zapyleniem - polegająca na przechwytywaniu pyłów i gazów, przemieszczających się w atmosferze ziemskiej.

- środowiska przed przemieszczaniem się zanieczyszczeń - polegająca na przechwytywaniu (a także częściowym wprowadzaniu do obiegu materii i energii w ekosystemie leśnym) wszelkich innych zanieczyszczeń środowiska, nie wymienionych powyżej przy charakteryzowaniu funkcji wodochronnych oraz funkcji ochrony środowiska przed zapyleniem.

- środowiska przed powodziami - polegająca na: retencjonowaniu przez ekosystemy leśne wody, pojawiających się na powierzchni ziemi w sposób nagły lub w krótkim przedziale czasu oraz w znacznych ilościach, a także powodowaniu wydłużenia w czasie oraz zapewnienia łagodnego przebiegu procesu wiosennego topnienia śniegów, a w związku z tym niedopuszczaniu do wystąpienia zjawisk powodziowych lub przyczynianiu się do zmniejszenia zakresu oraz rozmiaru tych zjawisk.

- środowiska przed lawinami - polegająca na stabilizowaniu przez ekosystemy leśne mas śnieżnych, zalegających na terenach górzystych, a także rozciąganiu w czasie oraz powodowaniu złagodzenia przebiegu procesu topnienia tych śniegów, zaś - w razie wystąpienia lawiny - przyjmowaniu przez ekosystemy leśne jej uderzenia oraz akumulowaniu energii kinetycznej, związanej z lawinami.

- miejsc prowadzenia prac naukowo - badawczych - polegająca na zachowywaniu w ekosystemach leśnych, najczęściej w powiązaniu z realizacją zaplanowanych eksperymentów gospodarczych lub naukowych, określonych ich fragmentów w związku z objęciem w przeszłości lub w celu objęcia w przyszłości pracami

naukowo - badawczymi, a to ze względu na wzorcowy lub unikatowy charakter, albo ze względu na wcześniej przeprowadzone w tych fragmentach ekosystemów leśnych eksperymenty gospodarcze lub naukowe.

- biocenozy leśnej na terenach ekstremalnych z punktu widzenia biotopu leśnego - polegające na utrzymywaniu pod postacią gruntów, obejmujących lasy, na terenach ekstremalnych z punktu widzenie egzystencji świata roślin oraz zwierząt,

ich aktywności biologicznej (w przeciwdziałanie powstawania pustyń biologicznych na takich obszarach, jak: strefy silnego obciążenia zanieczyszczeniami oraz skażeniami środowiska, górne granice występowania roślinności leśnej; tereny podtopione oraz objęte permanentnymi szkodami górniczymi; tereny quasi pustynne itd

---