Ćwiczenie 4
System korzeniowy - palowy, długi na glebach mineralnych, krótszy na glebach torfowych, ale z silnie rozwiniętymi korzeniami bocznymi.
Łodyga - konopi jest prosta, przy gęstym siewie mało rozgałęziona. Wys. Do 2m (u niektórych do 4m). U płaskoni jest zwykle dłuższa i cieńsza niż u głowaczy , kształt łodygi w przekroju poprzecznym zmienia się zależnie od wysokości.
U dołu łodyga jest okrągła, ku środkowi staje się sześcioboczna, a w górnej części silnie karbowana. Podobnie jak cała roślina, łodyga pokryta jest haczykowatymi, przylegającymi włoskami, które nadają szorstkość.
Liście konopi są dłoniasto-sieczna, barwa zielona, osadzone na długich ogonkach liściowych, rozmieszczone w dolnej i środkowej części łodygi naprzeciwległe, a w pobliżu kwiatostanu - naprzemianległe. U nasady liście nitkowate przylistki. Liście złożone są z wąsko lancetowatych odcinków o brzegach ząbkowanych i powierzchniach pokrytych włoskami wydzielniczymi.
Liczba odcinków w liściu zależy od typu konopi i od wysokości wyrastanie liścia na łodydze, w konopi północnych liście składają się z 5-7 odcinków w południowych 5-11 odcinków. Maksymalną liczbę odcinków odznaczają się liście środkowe, pierwsze pary liści jak i górne liście w obrębie kwiatostanu są 1 do 3 odcinkowe.
Kwiatostan konopi osadzony jest na wierzchołku rośliny. Kwiaty męskie zebrane są płaskoni w luźne wiechy, kwiaty żeńskie zebrane w głowaczy w zwarte wiechy. Kwiatostany głowaczy odznaczające się gęstym ulistnieniem. U osobników jednopiennych kwiatostany są formy pośredniej, mniej lub więcej podobne do kwiatostanów głowaczy lub płaskoni.
Kwiaty męskie barwy żółto-zielonkawej są niepozorne, złożone z 5 działek kielicha i 5 pręcików o długich nitkach.
Kwiaty żeńskie niepozorne, rozmieszczone na krótkich rozgałęzieniach wiechy w kątach liści, składają się tylko ze słupka z jednokomorową zalążnią. Kwiaty konopi są wiatropylne.
ROŚLINY SPECJALNE
Tytoń
Należy do rodziny psiankowatych. Obejmuje ok.50 gatunków. Dwa gatunki w celu uzyskania liści: tytoń szlachetny i tytoń bakun (zwany machorką).
Nikotyna syntetyzowana jest w roślinie w najmłodszych korzeniach. Występuje we wszystkich organach z wyjątkiem dojrzałych nasion. Zawartość nikotyny wzrasta z wysokością osadzenia go na łodydze. W liściu najwięcej nikotyny w części wierzchołkowej i brzeżnej blaszki liściowej.
Fazy rozwojowe
1.Faza kiełkowania - w inspekcie w optymalnej temp. 25-28oC trwa ok. 10 dni. Kiełki ukazują się w 3-4 dniu od siewu. Wschody kończą tą fazę.
2.Formowania rozety liściowej - zaczyna się pojawieniem pierwszego liścia 6-8 dni od wschodów, kończy wykształceniem 5-6 liścia.
3.8 liści - przebiega w polu i charakteryzuje się zahamowaniem wzrostu części nadziemnej, powiązanym z rozrostem systemu korzeniowego. Uszkodzonego przy sadzeniu trwa 25-30 dni.
4. Faza formowania łodyg i pąków kwiatowych - trwa 26 dni. Następuje w niej intensywny wzrost rośliny oraz rozrost liści i środkowej partii łodyg.
5.Faza początków kwitnienia - trwa ok.10 dni. Rozwijają się wtedy pierwsze kwiaty i następuje rozrost liści wierzchołkowych, a zakończenie wzrostu liści dolnego odcinka łodyg.
6. Faza pełni kwitnienia - charakteryzuje się masowym rozwojem kwiatów w kwiatostanach, kończy przekwitnienie ostatnich kwiatków. Trwa ok. 20 dni.
7. Faza dojrzewania torebek nasiennych i nasion - objawia się zmianą barwy torebek od zielonej do ciemnobrunatnej i zasychaniem torebek, które w pełni dojrzałości pękają i osypują nasiona.
Morfologia
System korzeniowy siewki składa się z korzenia głównego i wyrastających z niego korzeni bocznych. Podczas wyrywania rozsady przed sadzeniem korzeń główny zrywa się, później znika, a silnie rozwijające się korzenie boczne i liczne korzenie przybyszowe wyrastające z szyjki korzeniowej tworzą u machorki wiązkowy system korzeniowy, natomiast u tytoniu szlachetnego zachowują swój odrębny charakter.
Łodyga jest prosta, gruba, nierozgałęziona walcowata. Łodyga machorki jest nieco żebrowana i krótsza (do 1m) niż tytoniu szlachetnego (1,5-2m).
Liście pojedyncze osadzone są na łodydze skrętolegle przeważnie pod kątem 90 stopni. U niektórych odmian tytoniu szlachetnego odstają pod mniejszym kątem ku górze lub zwisają pod szerszym kątem w dół. Obydwa gatunki uprawiane różnią się liczbą liści na roślinie. U tytoniu szlachetnego jest ona większa i wynosi przeciętnie 20-30, a u machorki przeciętnie 8-12 liści.
Podział liści
-Wierzchołkowe
-Pod wierzchołkowe
-Środki
-Nad spodki
-Spodki
Kształty:
Ogonowe: jajowato-sercowate i jajowate
Bezogonowe: okrągłe, lancetowate i eliptyczne.
Kwiatostan - wierzchotka. Wierzchotka tytoniu szlachetnego jest bardziej luźna, machorki bardziej skupiona.
Kwiat - jest promienisty, złożony z 5 działek kielicha, 5 zrosłych płatków korony, 5 pręcików i jednego słupka z dwukomorową zalążnią. Kwiaty tytoniu są dłuższe i większe z wyraźnie lejkowato rozszerzoną koroną kwiatową, najczęściej barwy różowej do czerwonej, sporadycznie białej z ostro zakończonymi płatkami korony. Kwiaty machorki są krótsze i rurka korony kwiatowej jest prawie równowąska z nabrzmiałym nieco pierścieniem pod wieńcem korony. Zawsze barwy cytrynowo-żółtej i płatkach zaokrąglonych. Kwiaty tytoniu i machorki są samo i obcopylne.
Owocem jest dwukomorowa torebka kształtu eliptycznego jajowatego lub kulistego, zakończona ostro lub tępo. Obydwa gatunki mają torebki pękające. Wady tej pozbawione są tylko niektóre odmiany handlowe.
Nasiona są drobne, podługowato-nerkowate brunatne z siateczkowatą powierzchnią. Nasiona tytoniu szlachetnego są mniejsze MTN - 0,06-0,09g, machorki MTN 0,31-0,37g. Nasiona w suchej masie zawierają 32-42% tłuszczu zaliczanego do olejów półschnących oraz 20% białka.
Podział:
Typ jasny: suszony w ogrzewanych suszarniach (virginia)
Typ ciemny : suszony powietrznie
Typ burley
Ocena obejmuje następujące cechy liści:
-kolor - wymagany dla papierosowych jasno żółty, dla cygarowych brunatny lub oliwkowy, dla tytoniów ciężkich i machorki nie podlega ocenie,
-treściwość liścia
-elastyczność liścia
-higroskopijność
-stopień żarzenia się
-uszkodzenia mechaniczne i chorobowe
-jednolitość zabarwienia
-wielkość liści
-sposób przygotowania surowca do wykupu
Chmiel zwyczajny
Rodzina: Konopiowate.
Wieloletnia roślina. Wys. 2-3m. Korzenia 1-1,5m. W drugim i trzecim roku formuje się karpa chmielowa, z niej corocznie wyrasta od kilku do 40 pędów, z których po wiosennym czyszczeniu karpy pozostawia się 4-6.
System korzeniowy chmielu tworzą korzenie główne wyrastające z karpy chmielowej, którą stanowi umieszczona w ziemi sadzonka pogrubiona na skutek rozrastania się i odkładania w niej materiałów zapasowych i korzenie przybyszowe wyrastające u nasady pędów. Roślina chmielu wytwarza przeciętnie 6-10 korzeni głównych. Są one grube, średnica ich wynosi 2 cm, ale główna ich masa znajduje się na głębokości 0,6-0,7m. Korzenie przybyszowe są krótsze, delikatniejsze, rozrastają się płytko pod powierzchnią ziemi na głębokości do 0,3m.