Następcy Augusta utrzymali system podział na 3 kruszce i system nominałów. Zmieniają się inskrypcje i ikonografia. Kanon przedstawień na awersie i rewersie wprowadzony przez Augusta jest już w pełni ugruntowany (Awers: portret Princepsa lub członków jego rodziny; Rewers: ideologiczne podbudowy propagandy, idei Princepsa + inskrypcje odnoszące się do Princepsa)
DYNSTIA JULIJSKO - KLAUDYJSKA 14 - 68 r
Zawartość srebra w Denarze za dynastii Julijsko-Klaudyjskiej 97% Później stopniowe psucie monety.
Tyberiusz
- coraz większa rozbudowa tytulatury awersu, np. Tyberiusz Cezar Syn Boskiego Augusta August
- na rewersie kontynuacja inskrypcji awersu np. Pontifex Maximus.
Przedstawienie Pax (siedząca kobieta, trzyma berło i gałązkę oliwną)
Klaudiusz
- na awersie inskrypcje nawiązujące do tytulatury + inskrypcje pozwalające datować monetę
- rewers - skróty np. PM (Pontifex Maximus), TR i in.
Obóz pretorianów z pretorianinem stojącym na murach (po próbie zamachu Messaliny)
Neron - reformy w 64
Przed reformą:
- na niektórych złotych monetach na rewersie inskrypcja EX NP. !
- inskrypcje mówiące o sukcesach (np. Germanikus)
- monety z wizerunkiem matki Nerona czasem na rewersie
Reforma w 64 roku
- obniżenie wagi aureusa i denara
- mniej zawartości srebra w denarze
- inskrypcja Nero Ceasar/Augustus
- zmiana fryzury
- oszczędne inskrypcje na rewersie
- lepszy smak przedstawień ikonograficznych
FLAWIUSZE 69 - 96
Wespazjan
- wraca do wcześniejszych form sprzed reformy Nerona: max informacji o cesarzu w inskrypcjach, elementy datujące
- elementy propagandowe nawiązujące do sukcesów władcy, np. podbój Judei
„Judea Capta”, palma + żydówka + mężczyzna ze związanymi rękoma
Trajan
- bardzo rozbudowane inskrypcje
- elementem datującym jest konsulat (Trajan był 6x konsulem)
- na rewersie Felicitas z kaduceuszem i rogiem obfitości + inskr. Optimo Princeps w latach 111 - 117 (do śmierci Trajana)
DYNASTIA ANTONINÓW 96 - 192
W II wieku w Denarze 77 % srebra
Hadrian
- element datujący: forma inskrypcji awersu, która się zmienia. Na początku bardzo rozbudowana, później oszczędna (np. Hadrianus Augustus; Hadrianus Augustus PP)
- na brązowych i srebrnych monetach okręt i inkr Felicitati Augusti na rewersie (odniesienie do uratowania się Hadriana z niebezpieczeństwa na morzu)
- monety pośmiertne upamiętniające cesarzy i członków ich rodziny. Inskrypcja Divus/Diva na awersie. Na rewersie często napis consecratio + orzeł/ołtarz/stos pogrzebowy
Sabina: Diva Aug Sabina + portret
- monety personifikujące prowincje
Antoninus Pius
- portret współrządcy wraz z portretem cesarza
Denar: na awersie Pius, na rewersie młodzieńczy Marek Aureliusz
II wiek, monety bite dla cesarzowych
- Faustyna Starsza - pośmiertny aureus
- Faustyna Młodsza - bite przez ojca (Ant. Pius) i męża (M.Aureliusz) za życia i po śmierci. Te, które zawierają w inskrypcji informację, że jest córką - za panowania Piusa, jeśli takowej nie posiadają - za panowania Marka Aureliusza
Rewers: tron, na którym siedzi 2 dzieci (cesarz miał zapewnić potomstwo)
Marek Aureliusz
- „armeński” (aureus ??) - na rewersie inskrypcje, siedząca kobieta + broń + inskrypcja ARME
DYNASTIA SEWERÓW 193 - 235
Septymiusz Sewer
- liczył się tylko z armią, dzięki której miał władzę (wojna domowa, na E, w Brytanii), musiał ją utrzymać. Zdecydował się zatem na obniżenie jakości kruszcu - w denarze tylko 47 % srebra
- na monetach Sewera (ew. Karakalli) kończy się napływ rzymskich monet na ziemie barbarzyńskie, a więc barbarzyńcy w jakiś sposób orientowali się, że w monecie jest mniej srebra
- kolejni cesarze będą sukcesywnie obniżać zawartość srebra. Do połowy III w moneta srebrna stanie się monetą bilonową a później miedzianą
Krakalla- nowe jednostki monetarne w 214
-ANTONINIAN =2 denarom (w teorii), srebrny. Nagłowie cezara wieniec laurowy lub nic
- BINIO - 2x aureus (na głowie korona promienista)
III WIEK
Galien (poł. III)
- problemy finansowe => waga aureusa spada poniżej 3g
- moneta srebrna zawiera tylko kilka % srebra i staje się monetą bilonową
Aurelian - nieudana próba reformy
- od jego panowania cyfra XXI + Antoninian. Miały zachować stały % srebra, ale ta reforma się nie powiodła
Probus
- monety bilonowe i miedziane
Dioklecjan (284 - 305) - reforma w 294
- przed reformą kontynuowanie monet poprzedników
- inny styl przedstawień
- skromne inskrypcje
- Aureus = 1/60 funta
- ARGENTEUS - moneta srebrna. Argenteusy nie utrzymały się i podstawą systemu monetarnego stało się złoto
- FOLLIS - moneta bilonowa, 4% srebra, waga powyżej 10g
- funkcję monet brązowych sprawują dawne denary i antoniniany
- współrządcy mieli w inskrypcji CE (Cesar) a np. Dioklecjan - Augustus
- DM - DOMINUS NOSTER
=> system ten był kontynuowany
- od Dioklecjana zróżnicowanie mennic. Było ich kilkanaście, rozsianych po całym imperium, ale każda umieszcza swój znak na monecie
Licyniusz
- inny styl przedstawień
- aureus z Nikomedii + cyfra
- ujęcie frontalne
IV WIEK
Kontantyn Wielki (306 - 337) - reformy
- SOLID - złoty, = 1/72 funta, 4,55g. Wprowadzony jeszcze w czasie, kiedy nie był jedynowładcą! W tym czasie funkcjonował tylko w tej części imperium, która należała do niego; w reszcie stare monety
- MILIARENSE - srebrna, nieco cięższa niż Silikwa
- SILIKWA - srebrna
- zredukowanie wagi Follisa
- zachował system oznaczania mennic
=> rozróżnienie Kontantyn Wielki/ syn gdy panowali równocześnie za pomocą inskrypcji Augustus/Cesar
Konstancjusz II
- DM - dominus noster
- nie wiemy jak nazywały się monety brązowe. Rozróżniane za pomocą ich wielkości, oznaczane cyframi np. AE II/III/IV
- w IV wieku frakcje solida:
SEMIS - ½ solida
TREMISSIS - 1/3 solida
Walentynian I
- solid z Antiochii
V WIEK
- zachowanie wagi solida, ale zmiana ikonografii
- właściwie zanik datowania - brak obwołań imperatorskich lub rzadziej
Teodozjusz II /ces. E/
- portret w ¾, pancerze + hełm + włócznia
Walentynian III /ces. W/
- z profilu
MEDALIONY/MULTIPLA
Są to wielokrotności awersów lub solidów. Max produkcji od II poł III - V w, chociaż pojawiły się już w czasach Augusta. Są duże, a więc mogą mieć rozbudowane inskrypcje. Służyły jako pamiątki i nagrody. Barbarzyńcy oprawiali je, dorabiali uszka i wieszali na szyję.
- za Augusta: z Lugdunum, znaleziony w Pompejach
- nie znalezione z dyn. Julisko-Klaudyjskiej
- Maxymian (za Dioklecjana - współrządca) - wartość 8 aureusów
- Klaudiusz II gocki - wartość 4 aureusów
- Magnecjusz (?) - rozbudowana inskrypcja rewersu. Cesarz ma aureolę + personifikacja Akwilei w koronie muralnej, gdzie Medalion został wybity