PRACA SEMESTRALNA Z PRODUKCJI ROŚLINNEJ

Temat: Ogólna charakterystyka i podział nawozów.

Źródłem pokarmu dla roślin jest gleba i powietrze. Z powietrza rośliny pobierają tlen, dwutlenek węgla i azot, a składniki mineralne oraz wodę czerpią z gleby. Intensywna hodowla roślin powoduje zubożenie gleby w składniki mineralne powodując stopniowe jej wyjaławianie. Jeżeli nie wyrówna się tych strat to po pewnym czasie gleby tracą swoją początkową urodzajność. Można zapobiegać opisanym wyżej zjawiskom stosując nawozy sztuczne, bądź naturalne zwane również organicznymi.
Nawożenie to stosowanie nawozów celem utrzymania lub zwiększenia zawartości w glebie składników pokarmowych potrzebnych roślinom (głównie azot, potas, fosfor) oraz poprawienia właściwości chemicznych, takich jak odczyn gleby, fizykochemicznych, np. zwiększenie zdolności sorpcyjnych, fizycznych i biologicznych, do których należy polepszenie struktury gleby oraz zwiększenie pojemności wodnej, poprzez wpływ nawozów na występowanie pożytecznej mikroflory, z którą wiąże się prawidłowy rozkład resztek pożniwnych.

Zasady nawożenia.

Wybierając sposób nawożenia rośliny uwzględnić należy jej wymagania pokarmowe, czyli najmniejszą ilość składników pokarmowych potrzebną do uzyskania plonu w odpowiedniej wysokości oraz potrzeby nawozowe, które określają rodzaj i ilość nawozu potrzebną w celu uzyskania dobrej jakości plonu w odpowiednich warunkach glebowych (rodzaj gleby, dotychczasowa zawartość składników w glebie) i klimatycznych w konkretnym płodozmianie. Nawożąc należy też starać się zachować równowagę poszczególnych składników w glebie.

Ogólnie rzecz biorąc, im lepsze roślina ma warunki do wzrostu (cieplne, świetlne, powietrzne, wodne) i im lepsze ma warunki agrotechniczne (uprawa roli, odmiana roślin, odchwaszczanie), tym intensywniejsze nawożenie można zastosować, pamiętając jednak o zachowaniu zasad ochrony środowiska z tym jednak, że lepsze warunki dla wzrostu rośliny oznaczają także, że mniejsza ilość danego składnika pokarmowego jest potrzebna aby uzyskać jednostkę masy plonu.

Nawozy należy stosować tylko w takich ilościach, które poszczególna roślina może wykorzystać lub które dana gleba może zatrzymać. Zbyt duże dawki, nieodpowiednie proporcje składników pokarmowych lub brak możliwości wykorzystania nawozu w danych warunkach glebowych, przy niedostatku lub nadmiarze wody, niektórych pierwiastków, nieodpowiednim odczynie gleby lub nadmiernemu zachwaszczeniu, są przyczyną degradacji siedliska rolniczego oraz zanieczyszczenia środowiska, np. eutrofizacji zbiorników wodnych. Dotyczy to zwłaszcza nawozów mineralnych.

Rodzaje nawożenia:

0. Nawożenie przedsiewne, gdy nawozy wprowadza się do gleby przed siewem roślin, stosując np. orkę lub bronowanie, dzięki czemu są one dokładnie z glebą wymieszane. Większość nawozów używa się właśnie w ten sposób, np. obornik i kompost.

1. Nawożenie siewne stosuje się jednocześnie z siewem nasion.

2. Nawożenie pogłówne gdzie nawozy są dostarczane do gleby w trakcie wegetacji roślin, często w postaci płynnej (gnojowica, gnojówka itp.). Można tu wyróżnić nawożenie dolistne, gdzie słabo stężony nawóz dostarczany jest bezpośrednio na liście rośliny.

3. Można zastosować także nawożenie donasienne, mocząc nasiona w roztworach mikronawozów, zapewniające roślinie dobry start.

Podział nawozów.

Nawozy ze względu na pochodzenie można podzielić na:

1. Nawozy mineralne - zawierają bezpośrednio przyswajalne dla roślin związki chemiczne. Produkuje się je z kopalin, rudy, odpadów przemysłu hutniczego oraz odpadów pochodzenia zwierzęcego. Można je podzielić na:
- azotowe
- fosforowe
- potasowe
- magnezowe
- siarkowe
- mikroelementowe
- wieloskładnikowe
2. Nawozy wapniowe i wapniowo-magnezowe - odkwaszają glebę, dzielą się na:

- tlenkowe

- węglanowe

3. Nawozy organiczne - wpływają korzystnie na strukturę gleby, dzielimy je na:
- zielone,
- pochodzenia zwierzęcego,
4. Nawozy niekonwencjonalne, np:
- pochodzenia komunalnego
- pochodzenia przemysłowego.

Nawozy mineralne

Nawozy mineralne to wysokoprocentowe nawozy, tzw. sztuczne, zawierające składniki pokarmowe w postaci związków chemicznych przyswajalnych przez rośliny bezpośrednio lub po przemianach w glebie. Nawozy mineralne dzieli się zwykle na jednoskładnikowe: azotowe, potasowe, fosforowe, wapniowe, magnezowe oraz na wieloskładnikowe - mieszane i kompleksowe. Stosowane są także inne podziały, np.: nawozy mineralne stałe (pyliste, granulowane, krystaliczne), ciekłe i gazowe - mikronawozy, nawozy mineralne przedsiewne (stosowane przed siewem) i pogłówne (nanoszone na glebę lub liście w czasie wzrostu roślin), a także nawozy mineralne szybko- i wolnodziałające. Surowcami do produkcji nawozów mineralnych są kopaliny (np. złoża soli potasowych, fosforytów), rudy oraz odpady przemysłu hutniczego i inne.

Wśród nawozów mineralnych wyróżniane są nawozy:

0. Azotowe - zawierające azot dostępny dla roślin bezpośrednio lub po przemianach w glebie i który jest głównym składnikiem pokarmowym roślin, niezbędny do syntezy białek i innych związków azotowych. Mają największe znaczenie gospodarcze wśród nawozów mineralnych. Nawozy azotowe dzielą się na: saletrzane (np. saletra sodowa, wapniowa, potasowa), amonowe (np. siarczan amonu, chlorek amonu, woda amoniakalna), saletrzano-amonowe (np. saletra amonu, saletrzak), amidowe (np. azotniak, mocznik); do nawozów azotowych bywają zaliczane niektóre mączki nawozowe.

1. Fosforowe - zawierają jako główny składnik fosfor, który jest niezbędnym pierwiastkiem pokarmowym roślin, składnikiem białek, fityny (związku występującego w organach spichrzowych i nasionach wielu roślin), orto- i metafosforanów, kwasów nukleinowych. Do ważniejszych nawozów fosforowych należą: superfosfaty, termofosfaty, precypitat, metafosforany, polifosforany, mączki nawozowe (np. mączka fosforytowa).

2. Potasowe - zawierające potas, jeden z głównych składników pokarmowych roślin. Potas jest niezbędny do asymilacji dwutlenku węgla i w procesach syntezy związków organicznych. Jego niedobór zmniejsza wytwarzanie monosacharydów i skrobi. Nawozy potasowe dzieli się na chlorkowe (zawierają potas w formie chlorku potasu, np. kainity, sole potasowe; są stosowane pod rośliny niewrażliwe na nadmiar chloru) i siarczanowe (zawierają potas w formie siarczanu potasu, np. kalimagnezja. Są stosowane pod rośliny wrażliwe na nadmiar chloru, oraz na nisko- i wysokoprocentowe (zawierają 32-51% potasu, np. sole potasowe, siarczan potasu, metafosforan potasu). Do nawozów potasowych zalicza się też nawozy potasowo-magnezowe. Znaczna część potasu jest wprowadzana do gleby w postaci nawozów wieloskładnikowych. Większość polskich gleb jest uboga w potas i wymaga nawożenia tym składnikiem.

3. Magnezowe - są to nawozy mineralne zawierające magnez jako podstawowy składnik pokarmowy roślin, niezbędny m.in. do budowy chlorofilu. Są to zwłaszcza: uwodniony siarczan magnezu (9,6% magnezu) i kizeryt (17-19% magnezu) stosowane zarówno doglebowo, jak i dolistnie, Rolmag 60 (MgCO₃ i MgO) zawierający 33-36% magnezu oraz Rolmag 40 (23-25% magnezu), magnezyt (MgCO₃, 25% magnezu), serpentynity (24% magnezu) stosowane doglebowo; używane są także nawozy magnezowe płynne do dolistnego nawożenia (w postaci azotanu lub chlorku magnezu).

4. Siarkowe - są to nawozy mineralne stosowane w celu uzupełnienia w glebie strat siarki, pobieranej przez rośliny uprawne (10-35 kg/ha rocznie) oraz wymywanej poza zasięg korzeni (25-60 kg/ha rocznie). Jako nawóz siarkowy stosowany jest gips oraz zawierające siarkę nawozy fosforowe i potasowe: superfosfat, siarczan potasu, kalimagnezja i in.

5. Mikroelementowe,

6. Wieloskładnikowe - są nawozy mineralne zawierające, co najmniej 2 z głównych składników pokarmowych roślin, tzw. makroelementów (azot, fosfor, potas). Rozróżnia się: nawozy wieloskładnikowe mieszane, otrzymywane przez mechaniczne zmieszanie 2 nawozów, np. w gospodarstwie. Nawozy wieloskładnikowe złożone, produkowane fabrycznie z 2 lub 3 związków chemicznych., np. amofosy, superfosfat amoniakowany. Nawozy wieloskładnikowe kompleksowe, wytwarzane w jednym procesie technologicznym, zawierające wszystkie potrzebne roślinom makroelementy lub także większość mikroelementów, które są równomiernie rozmieszczone w granulkach nawozu, np. nitrofoska, amofoska, polifoska. Są również produkowane nawozy wieloskładnikowe płynne w formie suspensji, zawierające makro- i mikroelementy lub tylko makroelementy; część z nich jest przystosowana do nawożenia dolistnego.

Nawozy organiczne

Nawozy organiczne poprawiają właściwości gleby, jej strukturę, a więc stosunki wodne i powietrzne, stwarzając lepsze warunki dla rozwoju mikroorganizmów glebowych. Przyczyniają się także do utrzymania stałego poziomu próchnicy w glebie i przeciwdziałają jej ubytkowi.

Do nawozów organicznych zaliczamy: obornik, gnojówkę, gnojowicę, słomę, komposty, torf oraz przyorywane resztki roślinne (łęty, liście, resztki pożniwne).

Obornik
Obornik składa się z odchodów zwierzęcych, tj. kału i moczu, oraz ze ściółki. W oborniku znajduje się przeciętnie 25% suchej masy, a zawartość składników pokarmowych w świeżej masie wynosi 0,5% azotu (N), 0,25% fosforu (PO₅) i 0,6% potasu (K₂O). Jednakże skład chemiczny obornika może ulegać dużym zmianom, w zależności od gatunku zwierząt, ich wieku oraz od sposobu żywienia i jakości skarmianej paszy, a także od stanu zwierzęcia (zła czy dobra kondycja) i od ilości stosowanej ściółki.

Obornik otrzymywany od zwierząt młodych jest uboższy w składniki pokarmowe niż obornik otrzymywany od zwierząt starszych, wyrośniętych. Również obornik pochodzący od zwierząt chudych czy krów wysokomlecznych zawiera mniej składników pokarmowych niż pochodzący od zwierząt zapasionych czy krów zasuszonych. O zawartości składników pokarmowych w oborniku decyduje także sposób żywienia zwierząt. Zwierzęta dobrze odżywione dostarczają obornik zawierający więcej składników pokarmowych.
W ciągu roku otrzymuje się następujące ilości obornika (po odliczeniu odchodów pozostawionych w polu czy na pastwisku):

0. koń - 8,0 t

1. krowa - 5,5 t (żywienie w oborze i na pastwisku)

2. krowa - 12,0 t (żywienie tylko w oborze) cielę 4,0 t (żywienie w oborze i na pastwisku)

3. cielę - 8,0 t (żywienie tylko w oborze)

4. owca - 0,5 t

5. świnia - 1,51

6. kura - 0,55 t

7. gęś - 11,0 kg

O ilości i jakości obornika decyduje, oprócz wymienionych już czynników, również ilość i jakość stosowanej ściółki (najlepsza jest ze słomy żytniej). Dzienne zużycie dla krów trzymanych w oborach głębokich wynosi 10 kg na 1 sztukę dorosłą, a w oborach płytkich 3 – 6 kilogramów (zależnie od długości stanowiska).
Przechowywanie obornika. Obornik jest wywożony na pole raz lub dwa razy do roku, tj. na jesień lub na wiosnę albo też w obu terminach. Przed wywiezieniem na pole jest przechowywany w oborze, na gnojowni lub na polu w pryzmach.

Stosowanie obornika. Obornikiem nawozimy najczęściej rośliny o długim okresie wegetacji np. ziemniaki i buraki. Stosowanie go obecnie pod inne rośliny np. pod rzepak, gdy dysponujemy dostatecznymi ilościami nawozów mineralnych, nie jest ekonomicznie uzasadnione.
Z zasady obornik powinien być przyorywany na jesień. Jednakże nie zawsze jest to możliwe, gdyż w tym czasie jest go niewiele. Dlatego jesienią stosujemy obornik pod buraki, natomiast wiosną może być przyorywany pod ziemniaki.
Obornik powinno się wywozić na pole w dni chłodne, pochmurne i bezwietrzne. Po wywiezieniu należy go natychmiast roztrząsnąć i przyorać, pozostawienie bowiem obornika w kupkach lub rozrzuconego na polu, powoduje duże straty azotu.

Obornik należy przyorać na odpowiednią głębokość. Zbyt głębokie przyoranie obornika utrudnia jego rozkład, natomiast zbyt płytkie - przyspiesza. Na glebach ciężkich obornik przyoruje się na głębokość 12—16 cm, a na lekkich — na 18—20 cm.

Obornik, najlepiej dobrze przefermentowany, stosuje się w dawce 15-20 t/ha. Na pastwiskach należy unikać obornika bydlęcego. Najlepiej stosować obornik koński, który szybko przenika do gleby. Dawki nawozów mineralnych na użytkach zielonych nawożonych obornikiem należy w pierwszym roku zmniejszyć o trzecią część lub o połowę.
Gnojówka

Gnojówka jest to przefermentowany mocz zwierzęcy. Zawiera 0,2 - 0,3% azotu (N) w formach łatwo dostępnych dla roślin, 0,6% potasu (K₂O) oraz niewielką ilość fosforu. Aby uniknąć strat azotu, należy przechowywać ją w szczelnie zamkniętych zbiornikach oraz chronić przed dostępem powietrza, a także przed nagrzewaniem się Stosuje się ją w ilości do 10 t/ha. Rozlewając gnojówkę należy zawsze stosować nawozy fosforowe w ilości 60-80 kg P₂O₅, w czystym składniku.

Gnojówkę można stosować bez rozcieńczenia - przedsiewnie pod rośliny okopowe, a po rozcieńczeniu wodą - pogłównie w międzyrzędzia np. buraków, lub na łąkach i pastwiskach wczesną wiosną lub zaraz po pokosie. Nawożąc pogłównie, zwłaszcza buraki, należy uważać, aby gnojówka nie dostawała się na liście, gdyż może je poparzyć, szczególnie jeżeli zawiera dużo amoniaku lub gdy jest długo przechowywana. Gnojówkę rozcieńczamy stosując na jedną jej część 2 - 3 części wody.
Po zastosowaniu gnojówki na gruntach ornych, należy ją natychmiast wymieszać z glebą, aby zapobiec stratom azotu. Do rozlewania gnojówki niezbędne są specjalne urządzenia, jak beczkowozy czy rozlewacze.
Gnojowica
Gnojowica jest nawozem zbliżonym w swoim działaniu do gnojówki, składa się z moczu, kału i wody używanej do spłukiwania stanowisk w oborach czy chlewniach bezściołowych. Skład chemiczny gnojowicy zależy od rodzaju zwierząt, ich wieku oraz od sposobu ich żywienia.

Gnojowica w świeżej masie zawiera:

bydlęca:
– 0,31 – 0,50% N,
– 0,15% P₂O₅
– 0,33% K₂O

trzody chlewnej:
– 0,30 - 0,50% N,
– 0,11- 0,15% P₂O₅
– 0,17 - 0,25% K₂O

Około 50 - 60% azotu znajdującego się w gnojowicy występuje w formie mineralnej.

Gnojowica przechowywana jest w specjalnych zbiornikach, w których ulega fermentacji. Już po kilku dniach przechowywania może być stosowana do nawożenia pól w dawkach 20000 – 40000 l na 1 ha. ( 20-30 t/ha, max 50 t/rok). Podobnie jak przy gnojówce należy równolegle stosować nawożenie fosforowe w ilości 40-60 kg P₂O₅.

Na łąkach i pastwiskach gnojowicę stosuje się, z konieczności, pogłównie tj. wczesną wiosną lub po każdym pokosie czy wypasie, a na gruntach ornych najczęściej przedsiewnie, chociaż może też być stosowana pogłównie. Do rozlewania gnojowicy służą beczkowozy. Można ją również rozlewać za pomocą deszczowni.

Komposty
Komposty przygotowuje się z różnego rodzaju odpadów gospodarskich, np. z plew, liści, łętów, zielonych chwastów, słomy, torfu, fekaliów, zmiotków ze stodół, odpadków przemysłu rybnego, mięsnego itp. Chwasty, które już wytworzyły nasiona oraz zmiotki ze stodół czy magazynów należy przed ułożeniem na pryźmie kompostowej sparzyć wrzącą wodą.

Komposty z resztek roślinnych zawierają przeciętnie:

0. 0.3% N,

1. 0,2% P₂O₅

2. 0,4% K₂O

w świeżej masie.

Ostatnio coraz częściej do produkcji kompostów używa się wszelkiego rodzaju odpadów miejskich, np. śmieci czy ścieków.

Pryzmę kompostową należy zakładać w miejscu ocienionym i suchym. Szerokość pryzmy powinna wynosić 1.5—2.0 m, a wysokość nie może przekraczać 1 m. Odpady gospodarskie układa się warstwami i przesypuje ziemią. Do układanej pryzmy kompostowej można dodawać nawozy fosforowe, wapniowe czy gnojówkę. Ułożoną pryzmę trzeba przykryć ziemią i kompostować przez rok. W tym czasie trzeba ją polewać wodą, gnojówką lub gnojowicą oraz raz albo dwa razy w ciągu roku przerobić łopatą lub mechanicznie. Kompostem można nawozić wówczas, gdy masa kompostowa będzie jednorodna.
Kompost należy stosować przede wszystkim pod warzywa oraz pod rośliny okopowe, a także na łąkach; zalecana dawka wynosi od 30 do 40 t na 1 ha, a wartość nawozowa zależy od surowców, z jakich został przygotowany. Komposty mają szczególne znaczenie w gospodarstwach ekologicznych.
Słoma
Słoma jako nawóz organiczny jest wykorzystywana głównie w gospodarstwach posiadających mało inwentarza żywego, a więc nie produkujących obornika. Słoma zawiera około 90% suchej masy.

Zawartość składników pokarmowych w świeżej masie wynosi:

0. 0,5—0,7% N,

1. 0,20% P₂O₅

2. 1,5% K₂O

Ponieważ słoma zawiera stosunkowo mało azotu, należy przyorywać ją razem z dodatkiem azotu (na 100 kg słomy stosuje się 1,5 kg N), w postaci nawozów mineralnych, gnojówki lub gnojowicy co przyspiesza jej rozkład w glebie. Przyorywanie słomy bez dodatku azotu może okresowo pogorszyć wzrost i rozwój uprawianej rośliny na skutek niedoboru azotu w glebie. Słomę przed przyoraniem należy pociąć na dłuższą sieczkę.
Inne nawozy organiczne
Dosyć ważnym źródłem substancji organicznej są resztki pożniwne. Po zbiorze roślin uprawnych pozostają na polu korzenie, ścierń i opadłe liście, a przy zbiorze kombajnowym również plewy, strączyny, łuszczyny. Im większe otrzymuje się plony, tym więcej resztek pożniwnych pozostaje na polu, a więc tym więcej zostanie przyoranych. Również sposób zbioru, a szczególnie wysokość koszenia, decyduje o ilości pozostawianych przez rośliny resztek. Najwięcej resztek pożniwnych (5,0—10,0 t suchej masy) pozostawiają rośliny motylkowe wieloletnie, mniej (3,0—4,0 t) rośliny motylkowe grubonasienne, a najmniej (około 2,5 t suchej masy na 1 ha) rośliny okopowe. Jednocześnie resztki te różnią się dosyć znacznie zawartością składników mineralnych.

Nawozy wapniowe i wapniowo-magnezowe

Nawozy wapniowe pomagają w odkwaszaniu gleby zakwaszonej na skutek ubytków wapnia spowodowanego czynnikami naturalnymi bądź działalnością rolniczą. Nawozy te pomagają również w poprawie struktury gleby. Dzięki stosowaniu wapnia zwiększa się przyswajalność fosforu, potasu i magnezu, a także przyswajalność mikroelementów dla roślin.

Nawóz wapniowo - magnezowy węglanowy (dolomit) - CaMg(CO₃)₂ zawiera ponad 90 % węglanów, co w przeliczeniu na tlenek wynosi ok. 30 % CaO i 18 % MgO.

Pochodzi ze zmielenia naturalnego dolomitu do uziarnienia 0-2 mm. Zawiera ponadto mikroelementy jak: bor, miedź, mangan, cynk, żelazo. Wapno z magnezem można stosować na wszystkie gleby i pod wszystkie uprawy a w szczególności na gleby lekko kwaśne wymagające zwiększonej ilości magnezu. Po zabiegu wapnowania zaleca się dokładne wymieszanie wapna z glebą, a dopiero później stosowanie innych nawozów. Ważne jest aby wapnowania nie łączyć ze stosowaniem obornika. Zalecane ilości stosowania nawozu wapniowego zależą od kwasowości i kategorii agrotechnicznej gleby i mogą wynosić:

- gleby lekkie - 20-30 kg / 100m2
- gleby średnie - 30-40 kg / 100m2
- gleby ciężkie - 40-50 kg / 100m2

Dawki zalecane mogą nie w pełni regulować odczynu gleby, na których wapnowanie jest konieczne, dlatego w razie utrzymania się kwaśnego odczynu gleby należy po kilku miesiącach powtórzyć nawożenie.

Wysiewać nawóz można ręcznie lub rozrzutnikiem do nawozów.

Nawóz wapniowo-magnezowy stosowany w odpowiednich dawkach spełnia równocześnie szereg niezwykle ważnych funkcji:

- zwiększa zawartość magnezu (Mg) w glebie i roślinach,

- odkwasza glebę poprawiając jednocześnie jej chemiczną i fizyczną strukturę (gruzełkowanie gleby),

- zwiększa przyswajalność azotu i fosforu, zatrzymuje wodę i powietrze,

- poprawia cechy jakościowe roślin oddziaływując na zdrowotność produktów roślinnych przeznaczonych dla człowieka i zwierząt,

- wnosi do gleby mikroelementy (bor, miedź, mangan, cynk, żelazo, molibden, chrom), które spełniają ważne funkcje w roślinie jak np.: regulowanie procesu asymilacji, wytwarzanie barwników, enzymów i mikroorganizmów potrzebnych roślinom,
- zwiększa odporność roślin na wymarzanie w okresie zimowym,
- przeciwstawia się degradacji gleby wywołanej skażeniem metalami ciężkimi, powodowanym szybkim rozwojem przemysłu, motoryzacji i urbanizacji,
- z uwagi na duży stopień rozdrobnienia łatwo przechodzi do reakcji w glebie i jest szybko przyswajany przez rośliny,
- poprawia rozkład resztek słomy i obornika tworząc próchnicę.

Nawozy niekonwencjonalne

Nawozy niekonwencjonalne to specyficzna grupa nawozów, które z racji pochodzenia mogą dzielić się na:

- nawozy pochodzenia komunalnego

- nawozy pochodzenia przemysłowego.

Jak już sama nazwa wskazuje, są to ścieki i odpady poprodukcyjne bogate w związki przyswajalne roślinom. Jednak nawozy tego pochodzenia oprócz niezbędnych składników pokarmowych zawierają spore ilości szkodliwych substancji, np. metali ciężkich, dla tego też ścieki przeznaczone do wykorzystania w rolnictwie muszą być wstępnie oczyszczone by spełniać normy sanitarne i nie mogą zawierać zanieczyszczeń w ilościach przekraczających wartości określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska. Za spełnienie tych wymogów odpowiada podmiot oferujący ścieki. Ścieki wykorzystywane do celów rolniczych mogą pochodzić wyłącznie od zakładów posiadających pozwolenie wodnoprawne na ich rolnicze wykorzystanie.
Gospodarstwa wykorzystujące ścieki powinny posiadać plany nawożenia, w których uwzględniono ilość składników odżywczych, zawartych w dawkach ścieków przeznaczonych do wykorzystania w rolnictwie.
Wykorzystanie ścieków jest zabronione na gruntach wykorzystywanych do uprawy roślin przeznaczonych do bezpośredniego spożycia przez ludzi i zwierzęta.

W Prawie wodnym art. 44 Rolnicze wykorzystanie ścieków napisane jest, że:

"1. Ścieki bytowe oraz ścieki komunalne lub przemysłowe o składzie zbliżonym do składu bytowych,[...] mogą być oczyszczane przez ich rolnicze wykorzystanie.

2. Przez rolnicze wykorzystanie ścieków,[...] rozumie się rolnicze zastosowanie ścieków do nawadniania oraz nawożenia użytków rolnych[...].

3. Roczne i sezonowe dawki ścieków wykorzystywanych rolniczo nie mogą przekroczyć zapotrzebowania roślin na azot, potas, wodę oraz utrudniać samooczyszczania się gleby.

4. Zabrania się rolniczego wykorzystania ścieków:

1) gdy grunt jest zamarznięty do głębokości 30 cm lub przykryty śniegiem[...];

2) na gruntach wykorzystywanych do upraw roślin, przeznaczonych do spożycia w stanie surowym;

3) na gruntach, w których zwierciadło wód podziemnych znajduje się płyciej niż 1,5 m od powierzchni ziemi lub od dna rowu rozprowadzającego ścieki;

4) na obszarach o spadku terenu większym niż:

a) 10 % dla gruntów ornych,

b) 20 % dla łąk, pastwisk oraz plantacji drzew leśnych."
Zastosowanie nawozów w rolnictwie ciągle rośnie. Ich nadmiar działa szkodliwie na glebę i organizmy w niej żyjące. Spływy z przenawożonych pól zawierają duże ilości związków mineralnych, głównie azotu i fosforu. Spływy te oraz ścieki obficie wzbogacają wody w substancje pokarmowe, tym samym powodując użyźnianie zbiorników wodnych, co prowadzi do silnego rozwoju roślin wodnych, przede wszystkim glonów, wywołując ich zakwity. Masowo występujące glony ulegają rozkładowi zużywając tlen zawarty w wodzie. W konsekwencji tego zjawiska następuje wymieranie organizmów. Poza tym woda nie nadaje się do celów użytkowych.

Bibliografia:

1. http://www.ekoalternatywa.pl/

2. http://www.dolomitlibiaz.pl/

3. http://nawozy.rolnicy.com/

4. http://pl.wikipedia.org/

5. http://poradnikogrodniczy.pl/

6. http://www.odr.zetobi.com.pl/

7. Prawo ochrony środowiska. Prawo wodne. Art. 44 Rolnicze wykorzystanie ścieków