PRZYCZYNY UZALEŻNIENIA OD ALKOHOLU:

1.1 MODEL BIOLOGICZNY I PSYCHOSPOŁECZNY UZALEŻNIENIA OD ALKOHOLU:

Okazjonalne czy sporadyczne użycie alkoholu kojarzone jest najczęściej z wyśmienitą zabawą, doświadczeniem przejamności, odprężenia i relaksu. Jeśli nie dochodzi do przekroczenia pewnej – zróżnicowanej indywidulalnie - dawki alkoholu, to na następny dzień osoba funkcjonuje normalnie, podejmując standardowe działania życia codziennego. Jeśli dawka została przekroczona i doszło do znacznego zatrucia ośrodkowego układu nerwowego występuje znany powszechnie stan nazwany kacem, na który składa się zaspół fizycznych i psychicznych dolegliwości z odczuwaniem wstrętu do ponownego użycia alkoholu. Stan ten dość szybko mija i osoba może powrócić do odpowiedniego dla niej poziomu funkcjonowania. Sytuacja diametralnie się zmienia, gdy okazjonalne używanie alkoholu przechodzi w stan nadużywania czy uzależnienia od alkoholu. Stan taki zawsze wiąże się z wieloma problemami natury fizycznej, psychicznej i społecznej.

1.2 EPIDEMIOLOGIA - CZYNNIKI SPOŁECZNO-KULTUROWE:

Uwzględniając wielość funkcji i ról pełnionych przez alkohol zarówno w historii ludzkości, jak i we współczesnym świecie, podstawowe znaczenie dla zrozumienia uwarunkowań społeczno-kulturowych spożycia alkoholu ma analiza ilościowa oraz jakościowa spożycia. Czyli ważne jest zrozumienie: ile, co, w jakich okolicznościach i w jakim celu ludzie piją. Odpowiedź na postawione pytania pozwala wyodrębnić określone wzory picia alkoholu w różnych kulturach.

1.3 BIOLOGICZNE UWARUNKOWANIA – DZIEDZICZENIE:

Przekonianie, że alkoholizm jest przekazywany z pokolenia na pokolenie, z ojca na syna funkcjonował w literaturze pięknej i psychjatrii od bardzo dawna. Badania nad dziedzicznością alkoholizmu prowadzono już w latach czterdziestych. W tym czasie bowiem w powtarzanych wielokrotnie eksperymentach na zwierzętach - myszach różnych linii genetycznych - stwierdzano istotnie zróżnicowany poziom zapotrzebowania na alkohol.Wskazywało to na istnienie genetycznie uwarunkowanych różnic indywidualnych, z nich sprawdzne są nawet we współczesnych badaniach porównawczych.

W Szóstym Raporcie Specjalnym do Kongresu USA (1991), stwierdzono, że pośród różnych czynników determinujących uzależnienie ważnymi wyznacznikami są wiek, płeć i pochodzenie etniczne:

1. Kobiety piją znacznie mniej niż mężczyźni i mają mniej problemów wynikających ze spożycia alkoholu. W ostatnim okresie nastąpił wzrost spożycia alkoholu wśród kobiet w wieku 35-64 lat oraz wskaźników występowania zaburzeń ginekologicznych i położniczych – wyłączając martwe urodzenia oraz wady noworodków.

2. Osoby powyżej 65 roku życia piją mniej alkoholu niż dorośli poniżej 65 roku życia – prawdopodobnie ze względu na mniejszą tolerancję alkoholu przez ludzi starszych.

3. Wśród osób bezdobnych w USA występują liczne problemy związane ze spożywaniem alkoholu – w grupie tej wzrasta liczba kobiet, dzieci, osób starszych, bezrobotnych, chorych psychicznie i pochodzących z grup mniejszościowych.

4. W różnych grupach etnicznych i rasowych występuje znaczne zróżnicowanie w zakresie wzorów picia. Abstynencja występuje częściej wśród czarnych niż wśród białych i równocześnie pijący czarni mężczyźni rzadziej nadużywają alkohlu niz pijący biali mężczyźni. Jednak czarne kobiety pijące alkohol mają większą skłonność do jego nadużywania, niż kobiety białe. Problemy zdrowotne związane z alkoholem szczególnie śmiertelność w wyniku marskości wątroby jest 2krotnie wyższa wśród czarnych, niż wśród białych (op. cit., s. 105).

Porówniania między różnymi narodowościami zamieszkującymi USA pozwoliły zaś swormułować następujące wnioski:

1. Amerykanie pochodzenia latynoskiego częściej spożywają i nadużywają alkoholu niż ogół populacji – pierwsze pokolenie Latynosów urodzone w Ameryce pije więcej, niż Latynosi urodzeni po za granicami kraju. Połowa kobiet latynoskich jest abstynentkami, ale wśród mężczyzn tylko mniej niż ¼.

2. Spożycie alkoholu wśród Indjan i mieszkańców Alaski jest bardzo zróżnicowane. Amerykańscy Indjanie i rdzenni mieszkańcy Alaski często nadużywają alkoholu i są alkoholikami, chociaż w niektórych szczepach prawie zupełnie nie spożywa się alkoholu. Choroby i uszkodzenia ciała związane z alkoholem są 3krotnie częstsze wśród Indjan Amerykańskich, niż w całej populacji – marskość wątroby jest czwartą spośród głownych przyczyn ich zgonów.

3. Amerykanie pochodzenia azjatyckiego, bez względu na przynależność narodową, bardzo rzadko nadużywają alkoholu i są alkoholikami. Stwierdza się u nich wysoki odsetek abstynentów, szczególnie u Koreańćzyków, Chińczyków i kobiet ze wszystkich grup azjatyckich mniejszości (op. cit., s. 105).

Współczesne koncepcje socjologiczno - kulturowe, kładąc nacisk na znaczenie różnych czynników społecznych równocześnie uznają wpływ czynników biologicznych i psychologicznych w genezie i mechanizmie powstawania nadużywania alkoholu i zespołu uzależnienia od alkoholu.