W jaki sposób udowadnia E. Orzeszkowa wartość pracy? Odpowiedz w oparciu o powieść pt. "Nad Niemnem".

Stosunek pisarki do ideału pracy jest jasny - proponuje ona pogląd, że praca jest najwyższą wartością wolnego człowieka, stanowi o jego godności, nadaje życiu sens i szczęście.

Powieść "Nad Niemnem" udowadnia powyższe założenia poprzez:

-> wypowiedzi bohaterów reprezentujących pogląd autorki,

-> losy i charakterystykę postaci,

-> podział społeczny - ocenę dworu i zaścianka.

Kto reprezentuje pogląd aprobujący wartość pracy, postulujący użyteczność człowieka dla świata i społeczeństwa?

Benedykt Korczyński - który wiąże ideę pracy z umiłowaniem ziemi a pracę na ziemi polskiej uważa nie tylko za sens życia, lecz również za akt patriotyzmu, równy walce zbrojnej.

Marta Korczyńska - która przepracowała całe życie i był to jedyny sens egzystencji, jaki znalazła. Będąc młodą panną bała się pracy, z tej przyczyny odrzuciła Anzelma Bohatyrowicza - zapłaciła za to samotnością całego smutnego życia.

Jan i Anzelm Bohatyrowicze - pracajest sensem życia i źródłem utrzymania tych ludzi. Daje im zadowolenie, poczucie wolności a nawet zdrowie. Praca "zakodowana" jest jako wartość od początków ich rodu - pierwsi Bohatyrowicze ciężką, rzetelną pracą zdobyli bór i założyli siedzibę (historia Jana i Cecylu).

Justyna Orzelska - nie od razu jest rzeczniczką pracy, na początku powieści Justyna nie może znaleźć sobie miejsca w świecie i wiedzie byt nieco próżniaczy. Powoli poznaje pracę, próbuje jej i w końcu powieści jest już "kapłanką" pracy.

Witold Korczyński - młodzieniec, który kończy szkoły po to, by kiedyś przejąć Korczyn. Jego głos jest podobny do postawy Benedykta Korczyńskiego, z tym że Witold pragnie reformować rolnictwo i stosunki społeczne na wsi. Widzi w tym zadanie człowieka i obowiązek obywatela wobec kraju.

Zauważmy, że są to postacie sympatyczne, wyraźnie kreowane przez Orzeszkową na wzory pozytywne. Ich losy przebiegają sensownie, zwłaszcza zwycięska i szczęśliwa miłość Jana i Justyny, która wydaje się "nagrodą" za prawidłowe poglądy. Zauważmy, że Jana i Justynę łączy przede wszystkim zgodność ideałów i poglądów na życie, żejest to miłość bardziej "programowa" niż zmysłowa. A jakie losy i oceny przypadły "wrogom" pracy?

Emilia Korczyńska - chora, nieszczęśliwa, wiecznie kwękająca, słaba istota, która budzi niechęć otoczenia i czytelników.

Różyc - brak pracy a nadmiar pieniędzy powoduje apatię, bezwolność i niechęć do życia tego skądinąd interesującego człowieka. Potrzebuje on sztucznych, wyrafmowanych podniet - np. narkotyków. Łatwo wyczytać sugestię autorki, że gdyby "pognać" Różyca do roboty, rychło przeszłyby mu duchowe boleści.

Zygmunt Korczyński - zarozumiały do nieprzyzwoitości malarz, któremu też przydałoby się trochę obowiązków. Jest nieszczęśliwy - nie może znaleźć z daleka od Paryża natchnienia dla talentu, a z nudów roją mu się po głowie pomysły rozrywek niezbyt moralnych i niezbyt uczciwych wobec młodej żony.

I czyż losy tych osób nie są dowodem na potrzebę i wartość pracy w życiu człowieka? Jeśli, patrząc na członków stanu szlacheckiego, zbierzemy wnioski na temat skutków życia bez pracy, będą to:

-> choroba ilzyczna, słabość ciała i duszy,

-> brak motywu do życia, ospałość i bierność, v sztuczność uczuć, maniera i fałsz.

A jaki efekt daje żywot z pracą? Popatrzmy na zaścianek:

-> autentyczność i szczerość uczuć,

-> sila fizyczna, zdrowie, radość życia, uroda, v zdrowie moralne,

-> aktywność życiowa,

-> satysfakcja z pracy i wolności.

Orzeszkowa nie pozostawia wyboru czytelnikowi: opłacalność pracy została klarownie wyłożona.