SYTUAClA WEWNTRZNA POLSKI LAT 1919-1926

KSZTA.TOWANIE SIĘ PODSTAW WŁADZY KONSTYTUCJA MARCOWA 1921

11 listopada 1918 r. Rada Regencyjna przekazata Józefowi Piłsudskiemu tadzę nad wojskiem po czym się rozwiązała (14 XI). Wraz z óbjęciem władzy przez iłsudskiego w Warszawie i w innych miastach Polacy przejmowali władzę z rąk icmców. Rząd lubelski Ignacego Daszyńskiego podporządkował się Piłsudskieu, a w kolejnych tygodniach to samo uczyniły inne ośrodki władzy polskiej.

Pierwszym rządem odrodzonego państwa polskiego był gabinet socjalisty, drzeja Moraczewskiego. Funkcjonował od listopada 1918 do stycznia 1919 r., prowadził wiele ważnych dekretów organizujących życie polityczne, spoteczne ;ospodarcze w Polsce. Lewicowego rządu Moraczewskiego nie uznał Komitet

sarodowy Polski Dmowskiego w Paryżu,. na ziemiach znajdujących się pofikóńolą władz warszawskich dochodziło do wielkich demonstracji organizowanych rzez środowiska centrum i prawicy. Nasilał się sabotaż gospodarczy i demonstrajc niechęci wobec rządu Moraczewskiego także zę strony powstałej w grudniu 9l8 r. Komunistycznej Partii Robotniczej Polski (z połączenia SDKPiL i PPSewicy). Na początku stycznia miała miejsce próba prawicowego zamachu stanu nstachego Sapiehy i Mariana Januszajtisa. Józef Piłsudski, Tymczasowy Naczełi, Państwa. skłonił Moraczewskiego do ustąpienia. Misję utworzenia nowego

ządu otrz,ymał Ignacy Jan Paderewski (endecja, centrum, socjaliści - PPSD ludowcy - PSL "Piast"). Nowy rząd został uznany przez Dmowskiego, Komitet .arodowy Polski miał reprezentować interesy polskie na konferencji pokojowej _

Parvżu. Sytuacja w kraju uległa uspokojeniu; ustał sabotaż, co było szczególie ważne wobec przygotowań do przeprowadzenia wyborów do Sejmu Ustawo'awczego.

26 stycznia 1919 r. przeprowadzono na terenie Królestwa i Małopolski wyboy do Sejmu Ustawodawezego (po przytączeniu ziem polskich pozostających :zcze poza granicami polskimi miały mieć mięjsce wybory uzupełniające). Frewencja był wysoka - w Królestwie Narodowa Demokracja (46% głosóv), PSL V'vzw-ołenie" (22%), PPS (9%); w Małopolsce - zwyciężyło PSL "Piast" (34%), 'SL-Lew-ica (20%), PPSD (18%), endecja 11% głosów. Sejm Ustawodawczy był różnicowany pod względem orientacji politycznych - endecja (36°'o posłów), 'SL .,'wzwolenie" (15%), PSL "Piast" (12%) i socjaliści (9%). Resztę 2dobyli osłowie centrum. Wybo wykazały, że społecZeństwo polskię jest pod wzglęlem sympatii polityczny znacznie zróżnicovVane.

10 lutego 1919 r. zebrał się Sejm Ustawodawezy, który 20 lutego przejąt z rąk bzefa Piłsudskiego władzę zwierzchnią w pańswie powierzając mu jednocze

śnie urząd Naczelnika Państwa do czasu uchwalenia konstytucji. Uchwała regulc wała wzajemne relacje między Sejmem Ustawodawczym (władza suwerenna i u  wodawcza do czasu uchwalenia konstytucji), a Naczelnikiem Państwa i rząd, (podlegli Sejmowi Ustawodawczemu) - tzw. mała konstytucja (określała pod· wy funkcjonowania państwa na czas określony i przejściowy, do chwili uchw;. nia konstytucji). Naczelnik państwa, Józef Piłsudski, nie posiadał dużej wład jednak jako Wódz Naczelny, o bliżej nie sprecyzowanych kompetencjach, w okr sie walk o granice nadal odgrywał decydującą rolę w państwie.

Jedną-z najpilniejszych kwestii była sprawa przeprowadzenia reformy rolnej (zapowiadały ją rząd lubelski Daszyńskiego i rząd Moraczewskiego). 10 lipca 1919 r. Sejm Ustawodawczy przyjął uchwałę o reformie rolnej - górna granica majątków nie podlegających parcelacji miała wynosić w zależności od miejsca od 60 do 180 ha (400 ha na kresach). Wobec toczących się działań wojennych z bolszewikami nie weszła ona w życie. :Takie postanowienia reformy rolnej.nie zadowalały wielu środowisk, co wywołało opozycję wobec rządu Paderewskiego. Porażki na arenie międzynarodowej przesądziły o podaniu się gabinetu Paderewskiego do dymisji (27 listopada 1919). W grudniu 1919 r. premierem został Leopold Skulski, a po upadku jego rządu na czele stanął Władysław Grabski (23 czerwca 1920). Rząd ten jeszcze raz podjął kwestię reformy rolnej. 15 lipca ustawa sejmowa przewidywała maksimum posiadanej ziemi od 180 do 400 ha. Wywłaszczenie miało się odbyć za odszkodowaniem dla dawnych właścicieli. Wobec skomplikowanej sytuacji międzynarodowej (ofensywa Armii Czerwonej, walki na przedpolach Warszawy) reforma nie weszła w życie. Rząd ludowo-socjalistyczny Wincentego Witosa i Ignacego Daszyńskiego - rząd ocalenia narodoweg "- kierował wysiłkiem polskim w wojnie polsko-bolszewickiej. Po oddaleniu ńiebezpieczeństwa radzieckiego rząd Witosa kontynuowat prace.

Po odparciu wojsk radzieckich z ziem polskich Sejm Ustawodawczy wznowił obrady nad tekstem konstytucji. Między przedstawicielami opcji politycznych istniało wiele punktów spornych, co było powodem nie kończących się dyskusji. Mając przewagę w KomisjiKonstytucyjnej i obawiając się Józefa Piłsudskiego" który z uwagi na wielką popularnóść w wyniku wyborów powszechnych mógłby zostać; prezydentem, przedstawiciele środowisk centroprawicowych występowali przeciwko dużym uprawnieniom głowy państwa i wyborom powszechnym. Punktem spornym była także kwestiajedno- lub dwuizbowego parlamentu.

17 marca 1921 r. Sejm Ustawodawczy uchwalił tekst konstytucji-tzw. konstytucja marcowa - której głównym punktem było stwierdzenie: naród - źródło władzy w państwie.

Konstytucja ograniczała uprawnienia prezydenta na rzecz parlamentu. Rola głowy państwa w zasadzie została sprowadzona do funkcji reprezentacyjnych. Prezydent mógł rozwiązać parlament wyłącznie za zgodą 3/5 ustawowej liczby senatorów. Konstytucja wprowadzała w Polsce ustrój republikański i rządy parlamentarne, zapewniała podstawowe prawa demokratyczne (wolność słowa, zrzeszania się, równość wobec prawa, zachowanie tajemnicy korespondencji i inne), gwarantowała tolerancję religijną. Własność brała pod szczególną opiekę państwa, wprowadzała powszechną szkołę podstawową.

władza

ustawodawcza parlament złożony z dwóch izb:

- Sejm - 444 posiów wybieranych na 5 lat w wyborach powszechnych, czynne prawo wyb. 21, bierne 25 lat;

- Senat - I 11 senatorów, kadencjajak Sejmu, czynne prawo wyb. 30, bierne 40 lat;

- wybór prezydenta i kontrola rządu

wykonawcza - prezydent - wybór przez Zgr. Narod. (Sejm i Senat), odpowiedzialność konstytucyjna, funkcje wykonawcze przez ministrów z kontrasygnatą odpowied. ministra, zwierzchnik sit zbrojnych, reprezentowanie państwa na zewnątrz;

- Rada Ministrów z premierem .- odpowiedzialność przed Sejmem, prawo inicjatyw ustawodawczych;

- ministrowie - mianowani przez prezydenta, odpowiedzialni konstytucyjnie i parlamentarnie

sądownicza - sądy powszechne, szczególne (wojskowe), i inne (Trybunai Stanu, Konstytucyjny i inne);

- sędziowie niezawiśli, mianowani przez prezydenta

Kadencja Sejmu Ustawodawczego i Naczelnika Państwa została przedłlżona. Przełom 1921 i 1922 r. charakteryzował się chwiejnością i częstymi zmianami rządów, sporami kompetencyjnymi między Sejmem a Naczelnikiem Państwa. Wobec niemożności wyłonienia większości parlamentarnej zdolnej do utworzenia rządu parlamentarnego, funkcjonowały popierane przez Piłsudskiego rządy pozaparlamentarne. 5 listopada 1922 r. odbyły się wybory do parlame_ ntu - frekwencja ok. 70%. Blok Chrześcijańskiej Jedności Narodowej (prawica, tzw. Chjena) - 28% miejsc w Sejmie (36°lo v Senacie), partie centrum 30% (25%), ugrupowania lewicowe 22% (14%), partie mniejszości narodowych aż 20% (24%)! Taki układ polityczny nie pozwalał na utworzenie rządu większościowego przez jedno ugrupowanie - konieczność szukania sojuszników i tworzenia koalicji.

9 grudnia 1922 r. na posiedzeniu Zgromadzenia Narodowego, po trzech turach głosowania pozostali jako kandydaci na prezydenta: Maurycy Zamoyski (prawica), Gabriel Narutowicz (część lewicy i mniejszości), Stanisław Wojciechowski (część posłów lewicy). W ostatniej turze pozostali Zamoyski i Narutowicz. Na Narutowicza przerzucili swoje głosy posłowie z PSL "Piast" i Narodowej Partii Robotniczej - stosunkiem głosów 289 do 227 prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej został Gabriel Narutowicz. Ze strony środowisk prawicy (endecji) nastąpił atak na prezydenta. Zarzucano mu nieznajomość realiów polskich (długo przebywał za granicą) a także ateizm. Nazywany był prezydentem mniejszości narodowych. Podejmowano różne działania w celu niedopuszczenia do zaprzysiężenia głowy państwa, które się nie powiodły. Naczelnik Państwa przekazał władzę w ręce prezydenta. 16 grudnia Gabriel Narutowicz otwierał wystawę w Towarzvs'twie Zachetv Sztuk Pieknvch w Warszawie. Podczas uroczvstości fa

natyczny endek Eligiusz Niewiadomski zastrzelił prezydenta. Funkcję głowy państwa objął marszałek Sejmu Maciej Rataj. 20 grudnia Zgromadzenie Narodowe ponownie dokonało wyboru prezydenta: został nim Stanisław Wojciechowski. Sytuacja w kraju uspokoiła się.

RZĄDY PARLAMENTARNE W LATACH 1923-1926

1_6 grudnia 1922 r. powstał rząd generała Władysława Sikorskiego - nie miał poparcia ze strony ugrupowań politycznych. Premier pragnął ustabilizowania politycznego państwa. Mimo deklarowanej zgody i szukania kompromisu, rząd nie spełnił swojego zadania, był atakowany przez endecję i przez środowiska skupione wokół Józefa Piłsudskiego. Marszałek Piłsudski i inni politycy widzieli konieczność wprowadzenia takiego systemu politycznego, który pozwoliłby w warunkach młodej państwowości polskiej, rozdrobnienia politycznego w parlamencie (chwiejnego systemu parlamentarnego) wprowadzić ład na polskiej scenie politycznej.

17 maja-ł92v rólc"prziisiele PSL "Piast" i endecji po spotkaniu w Lan_ ckomnipodpisali w Warszawie porozumienia polityczne - Pakt Lanckoróńs '_s_tw_or-izosciowego! koalicyjnego rządu parlamenfarnego złożonego z ministrów reprezentujących endecję, Chrześcijańską Demokrację i ówców z PŚL. Układ dotyczył konieczności ograniczenia uprawnień Piłsudskiego jako przewodniczącego Ścisłej Rady Wojennej, polonizacji kresów wschodnich, ograniczenia praw socjalnych i kwestii reformy rolnej (parcelacja roczna w wysokości 200 tys. ha i wykup ziemi za jej pełną cenę). Konsekwencją Paktu była dymisa rządu Sikorskiego (26 maja 1923) i powstanie 28 maja 1923 r. druiego rządu Wincentegó Witosa - rząd Chjeno-Piasta. Józef Piłsudski po konfliktach z niektórymi oiicerami odsunął się od_ czynnego życia politycznego mieszkał w Sulejówku.

Główn_y_m zadanim rządu Witosa było powstrzymanie hiperinflącji i rQzpoczęcie udrawiania gospodarki kraju. Ministrem skarbu został Władysław Grabski. Sytuacja stawała się coraz bardziej napięta. W drugiej połowie 1923 r. przez kraj przeszła fala stra,jków (górnictwo, hutnictwo, koleje). Wobec narastającego zamieszania, przypaków zamachów terrorystycznych, wielkiego chaosu, w wielu środowiskach pojawiały się głosy wzywające do zaprowadzenia rządów "silnej ręki". Głosy te pojawiły się przede wszystkim na prawicy. Dla wielu wydawało się oczywiste, że parlamentaryzm nie spełnił oczekiwanej roli. Rząd bezskutecznie próbował stłumić wystąpienia społPcnsiłą (stan wyjątkowy,t tilitaryzacja kolei). W wyniku listopadowego strajku w Krakowie, w starciach z wojskiem i policją zginęło kilkudziesięciu robotników. Po wystąpieniu z rządu grupy posłów z PSL "Piast", gabinet, nie mając poparcia większości parlamentarnej, podał się do dymisji. Te przetasowania miały miejsce w czasach pogłębiającego. się kryzysu gospodarczego, w czasie nie sprzyjającej dla Polski sytuacji międzynarodowej (po podpisaniu między Rosją radziecką i Niemcami umów w Rapallo koło Genui

,viecień 1922 - nad Polską zawisła groźba porozumienia naszych śąsiadów koszm ziem polskich). Pozytywnym akcentem w polityce zagranicznej było zacieienie współpracy polsko-francuskiej. Rząd Witosa upadt 14 grndnia 1923 r.

Na czele nowego rządu 19 grudnia 1923 r: stańął Władysław Grabski. Za_ce_I dstawowy stawiał sobie przeprowadzenie radykalnej reformy monetarnej i uzdroienie systemu finansowego państwa. W dramatycznej sytuacji ekonomicznej raju rządowi udzieliły poparcia ugrupowania prawicy i centrnm. Lewica ogłosi, neutralność. Władysław Grabski dążył przede wszystkim do zrównoważenia udżetu państwa i wprowadzenia wartościowego pieniądza polskiego. Osiągnię tego celu miało się dokonać przez: ściąganie rat nadzwyczajnego podatku od najątku, zrewaloryzowanie podatków, wprowadzenie wielkich oszczędności w wylatkach budżetowych.

W styczniu 1924 r. Sejm przyjął ustawę o reformie gospodarczej udzielając dnocześnie rządowi prawa (na 6 miesięcy) do wydawania dekretów z mocą ustaw .v kwestiach ekonomicznych. Rząd przystąpił do realizacji reform ekonomicznych: przyspieszono pobieranie nadzwyczajnej daniny majątkowej, skrócono termin ;płat podatków bezpośrednich, zmieniono niektóre stawki podatkowe, podwyż;zono ceny biletów kolejowych (zlikwidowanie obciążeń budżetu państwa), zlikwidowano niektóre ministerstwa (drastyczne oszczędności w całej administracji państwowej), ustabilizowano kurs marki polskiej zaprzestając produkcji pieniędzy papierowych. Powstał Bnk Polski - rozpoczęto wymianę pieniędzy - za 1,8 mln marek polskich otrzymywało się 1 złotówkę; nastąpiła reorganizacja banków i systemu bankowego, reorganizacja monopoli państwowych - tytoniowego, spirytu;owego i innych.

28 grudnia 1925 r. uchwalono reformę rolną. Ustawa gwarantowała dobrowolńą parcelację majątków powyżej 180 ha, na lsach powyżej 300. Dla dawnych właścicieli przewidziano odszkodowanie w wysokości ceny rynkowej ziemi. Rocznie miało zostać rozparcelowanych 200 tys. ha majątków ptywatnych.

Pierwsze fekty reform były widoczne już w połowie 1924 r. - zahamowano wzrost cen, nastąpił wzrost płac realnych. Społeczeństwo nabrało zaufania do rządu. Mimo że widać było pozytywne efekty reform, jednak działania rządu nie przeszkodziły spadkowi koniunktury gospodarczej. Po okresie pewnego porozumienia mię-dzy partiami nastąpił ponownie ezas kłótni, wychodzenia z koalicji, przetasowania polityczne i dalsze osłabienie systemu parlamentarnego. Niepokój wywoływała sytuacja międzynarodowa - ustępstwa państw zachodnich wobec Rel publiki Weimarskiej, pomoc gospodareza dla Niemiec. W 1924 r. ZSRR został uznany na arenie międzynarodowej.

Po dłuższym okresie sukcesy reformy walutowej Grabskiego odbiły się negatywnie na całej gospodarce polskiei. Zmalał eksport, wystąpiła nadprodukeja deficyt w bilansie handlowym kraju, obniżki płac. Wojna celna z Niemcanai(od 1925) przyspieszyła decyzję o rozpoczęciu budowy portu w Gdyni. Pogorszenie się sytuacji przedsiębiorstw doprowadziło w 2 połowie 1924 r. do spadku rezerw w budżecie państwa. Spadło wydobycie węgla, wzrosło bezrobocie. Rósł deficyt budżetowy. Ponownie pojawiła się inflacja. Ceny zaczęły wzrastać, ludność podejmowała swoje oszczędności z banków. Pogorszenie się sytuacji ekonomicznej spowoc óva1ó tlymisję rządu Grabskiego (listopad 1925).

Zła sytuacja międzynarodowa (niekorzystne dla Polski decyzje mocarstw w Locarno - 1925 r.) i powrót inflacji w Polsce wpłynęły na aktywizację_środowisk związanych z Józęfem Piłsudskim, który mimo wycofama się z czynnego źycia pohtycznego miał nadal wielki autorytet. Po ustąpieniu rządu Grabskiego w_yżsi oficerowie (legioniści) na czele z generałem Gustawem Orlicz-Dreszerem w ćźasie pobytu w Sulejówku u marszałka Piłsudskiego zadeklarourli-getexsrść bezwzględnego posłuszeństwa. Sytuacja w kraju skomplikowała się. Powstał rząd

 śżerókiej koalicji (od endecji po PPS) premiera Ałeksandra Skrzyńskiego, ministrem spraw wojskowych został gen. Lucjan Żeligowski (dawrij7współpracownik Piłsudskiego). Rząd Skrzyńskiego przeżywał ogromne trudności związane z niekorzystną sytuacją ekonomiczną.

W_Polsce od dłuższego czasu narastał konflikt między Piłsudskim a parlamentem. Marszałek ponawiał ataki słowne na parlament, który przygotowywał ustawę o reorganizacji władz wojskowych (odsunięci zostali ze swych stanowisk dawni oficerowie legionowi). Spory w wojsku dotyczyły także zasług w wojnie polsko-bolszewickiej (ocena zasług generałów nie związanych z Piłsudskim - Sikorski, Szeptycki ustąpili ze swoich stanowisk). Minister Żeligowski mianowat na ich miejsce ludzi związanych z Piłsudskim. Wokół Piłsudskiego zgromadziło się liczne grono zwolenników wprowadzenia rządów silnej ręki, ograniczenia sejmokraćji.

W kwietniu 1926 r. na skutek zapowiedzi ministra Zdziechowskiego ograniczenia dotacji do kolei (duże wpływy w PPS) posłowie z PPS doprowadzili do dymisji swoich ministrów. 5 maja 1926 r. rząd Skrzyńskiego ustąpił. 10 maja prezydent Stanisław Wojciechowski desygnował na premiera o ra trzeci Wincentego Witosa - _drugi rząd Chjeno-Piasta. Sprzeciw wobec gabinetu zgłosiły: PPS, PSL "Wyzwolenie", Stronnictwo Chłopskie i Klub Pracy. Pojawiły się głosy mówiące o zagrożeniu demokracji ze strony rządu centroprawicowego.

PRZEWRÓT MAJOWY 1926 1 jEGO KONSEKWENCJE

Przygotowania do przejęcia władzy przez Józefa Piłsudskiego i jego zwolenników trwaly w wojsku od dłuższego czasu. Przyczyny przejęcia władzy przez Józefa Piłsudskiego: chwiejna sytuacja polityczna, zmiany rządów, partyjniactwo, nadm=dominacja parlamentu nad innymi instytuciami - sejmokracja obawy, że rządy sejmowe nie sprawdzą się; zadawniony konflikt między prawicą reprezentowaną przez endecję z Romanem Dmowskim a Józefem Piłsudskim utożsamianym z socjalizmem; zła sytuacja gospodarcza - wina spadała na ekipy rządzące; narastanie spotecznego przyzwolenia dla objęcia włady przez silną jednostkę, zdolną do zaprowadzenia porządku w państwie; bezpośrednia przyczyna - powstanie 10 maja 1926 r. drugiego rządu Chjeno-Piasta z premierem Wincentym Witosem, obawy przed powtórzeniem się niepokojów społecznych zakończonych brutalną interwencją policji i masakrą robotników krakowskich z 1923 r.

12 maja Piłsudski wraz z podporządkowanymi mu oddziałami ruszył na Warawę - opanowanie Dworca Wschodniego, gmachów najważniejszych ministerśtw nraW Zvewnętrznych), budynków Dowództwa Okręgu Korpusu. Więksźość`odiałów w mieście opowiedziała się za Marszałkiem. Prezydent Wojciechowski moście Poniatowskiego odbył z nim rozmowę. Nie zapobiegło to przelewowi vi. Walki w stolicy trwały trzy dni (do 15 maja). Zamachowcy opanowali najżniejsze punkty stolicy, budynki rządowe, łączność. Wojska stacjonujące na wincji zachowywały się dwuznacznie. We Lwowie gen. Władysław Sikorski mówił przysłania posiłków rządowi (co tłumaczył możliwością wybuchu ,nieszek wywołanych przez mniejszości), szef Okręgu Korpusu w Poznaniu, n. Kazimierz Sosnkowski, rozkazał żołnierzom wesprzeć rząd i legalne władze, m próbował popełnić samobójstwo. Większość dowódców okręgów pozostała ierna marszałkowi Piłsudskiemu. Także pracownicy kolei, z inicjatywy PPS, . sparli jego akcję nie przepuszczając posiłków wojskowych spieszących z ponocą rządowi.

14 maja rząd i prezydent wycofali się do Wilanowa, nie składając władzy w ręc zamachowców. Tam prezydent przekazał swoje uprawnienia marszałkowi Sejmu 1aciejowi Ratajowi, po czym rząd i prezydent podali się do dymisji. Ostateczaii walki zakońezyły się 15 maja. W ciągu trzech dni zginęło 215 żołnierzy po obu ,tronach i aż 164 osoby cywilne, przypadkowe ofiary. Liczba rannych sięgała prawie tysiąca. Marszałek Piłsudski zaproponował pojednanie i wspólne budowanie państwa polskiego.

Po ustąpieniu najwyższych władz marszałek Sejmu Maciej Rataj, po skonsulto.vaniu kandydatury, powierzył misję sformowania rządu Kazimierzowi Bartlowi. il maja zebrało się Zgromadzenie Narodowe - w wyborach na prezydenta zwycię-, iył marszałek Piłsudski (292 głosy). Jego kontrkandydat popierany przez prawicę, Adolf hr. Bniński, uzyskał ich tylko 193. W ten sposób Józef Piłsudski został 'ormalnie wybrany prezydentem; urzędu nie przyjął tłumacząc się zbyt małymi ompetencjami w zakresie obowiązków głowy państwa. Jego wybór na prezydeni oznacżał formalne zaakceptowanie dokonanego zamachu przez większość

oartii i stronnictw politycznych. 1 czerwca Zgromadzenie Narodowe ponownie do<onało wyboru prezydenta - z inicjatywy Piłsudskiego został nim profesor chemii Ignacy Mościcki-trzeci prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.

Józef Piłsudski nic rozwiązał parlamentu-(większość nadal mieli jego przeciw;icy) uważając, że zastraszony i upokorzony będzie skłonny do uchwalenia ustaw <aproponowanych przez niego. 2 sierpnia 1926 r. Sejm uchwalił rządową proporycję nowelizacji konstytucji - nowela sierpniowa: prezydent uzyskał prawo samodzielnego rozwiązywania Sejmu i Senatu (Sejni nie mógł sam się rozwiązać), wydawania dekretów z mocą ustaw między kadencjami i w czasie kadencji sejmu i senatu na podstawie upoważnienia sejmowego do końca 1927 r., w razie niezatwierdzenia ani nieodrzucenia budżetu przez sejm i senat prezydent zatwierdzał go jako ustawę; kompetencje Sejmu uległy ograniczeniu - wotum nieufnośći wobec rządu nie mogło być głosowane na tym samym póśiedzeniu Sejmu, na którym zostało przedstawione.

6 sierpnia prezydent Mościcki wydał dekret o organizacji najwyższych władz wojskowych - urząd Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych (GISZ) odpowiedzialnego jedynie przed prezydentem otrrymał Józef Piłsudski. Odeszli wojew·odowie i inni wyżsi urzędnicy nie popierający nowego systemu rządów. 2 października na'. czele rządu śtanął Piłsudski, jako premier i jednocześnie szef ministerstwa sprav. wojskowych. Początkiem wspótpracy Marszałka z konserwatystami i ziemiaństwem był udział w rządzie dwóch przedstawicieli ziemian. Grupa rządząca w Polsce i system rządów po 1926 r. zostały nazwane sanacją - uzdrowienie sytuacji politycznej i gospodarczej kraju. Okres po zamachu majowym to odchodzenie od rządów parlamentarnych na rzecz rządów wąskiej grupy ludzi związanych z Piłsudskim i jego otoczeniem. W myśl konstytucji formalnie miały funkcjonować rządy parlamentarne, w praktyce polityczno-ustrojowej w latach 192(r1935 istniały rżądy pozaparłamentarne oparte na sutorytecie marszałka Józefa Piłsudskiego.