ZMIANA / OPRÓŻNIANIE
WORKA NA MOCZ / STOMIJNEGO
WYDALANIE MOCZU
Mocz jest wydaliną, której skład zależy nie tylko od czynności nerek i przemiany materii, lecz także od ilości wypijanych płynów.
Barwa moczu - prawidłowo świeży mocz jest przezroczysty i ma zabarwienie słomkowożółte o różnym natężeniu. Zmianę barwy moczu mogą powodować niektóre składniki diety (np. czerwone buraki) oraz leki, środki kontrastowe i barwne związki produkowane przez organizm, np. bilirubina.
Zmętnienie moczu bywa skutkiem obecności krwinek czerwonych (objawy stanu zapalnego układu moczowego lub pochwy, ale także nowotworu pęcherza), leukocytów, bakterii (wskazują na stan zapalny) oraz minerałów, np. kwasu moczowego (przy dnie moczanowej), nabłonków i lipidów.
Zmiana wyglądu wydalanego moczu wymaga zgłoszenia pielęgniarce odpowiedzialnej za opiekę nad pacjentem.
Ciężar właściwy - prawidłowa gęstość moczu może się wahać w granicach 1010 - 1030 g/l. Gęstość moczu, która zależy od ilości substancji w nim rozpuszczonych i wielkości diurezy, wzrasta przy wydalaniu dużych ilości białka, glukozy i metabolitów różnych leków. Zmniejszenie gęstości moczu towarzyszy niektórym chorobom, np. infekcjom dróg moczowych, moczówce prostej czy przewlekłej niewydolności nerek.
Odczyn moczu (pH) - prawidłowym odczynem jest odczyn kwaśny; odczyn zasadowy może być spowodowany obecnością w moczu krwi lub ropy lub dietą bezmięsną.
Objętość moczu - zależy m.in. od ilości wypijanych płynów i zalegania moczu w pęcherzu. Prawidłowa ilość moczu wydalanego w ciągu doby wynosi od 500 - 2000ml; jest on wydalany mniej więcej 4-5 razy na dobę. Zmiana objętości wydalanego moczu wymaga zgłoszenia pielęgniarce odpowiedzialnej za opiekę nad pacjentem.
Wybrane zaburzenia
Białkomocz - obecność białka w moczu. Mocz prawidłowy nie zawiera białka;
Cukromocz - obecność glukozy w moczu. Mocz prawidłowy nie zawiera glukozy ani innych cukrów
Wielomocz(poliuria) - zwiększenie objętości wydalanego moczu
Częstomocz - oddawanie moczu więcej niż 7 razy na dobę
Oddawanie moczu w nocy (nykturia) - potrzeba oddania moczu więcej niż raz w ciągu nocy
Skąpomocz (oliguria) - zmniejszenie ilości oddawanego w ciągu doby do 400-500 ml (u osób dorosłych)
Bezmocz (anuria) - oddawanie poniżej 100 ml moczy w ciągu doby (przez osobę dorosłą)
Bolesne oddawanie moczu (dyzuria) - zespół odczuć związanych z oddawaniem moczu o charakterze kłucia lub pieczenie; może mu towarzyszyć krwiomocz, wydzielina z cewki moczowej, podwyższenie temperatury( świadczy o zapaleniu dolnych dróg moczowych)
Nietrzymanie moczu - niekontrolowane oddawanie moczu sprawiające problemy natury higienicznej i socjalnej.
- wysiłkowe nietrzymanie moczu (polega na mimowolnym wycieku moczu podczas wysiłku, kichania lub kaszlu)
- naglące nietrzymanie moczu (polega na mimowolnym wycieku moczu któremu towarzyszy lub który poprzedza uczucie nagłego parcia na mocz
- mieszane nietrzymanie moczu (polega na mimowolnym wycieku moczu z towarzyszącym uczuciem nagłego parcia oraz na wycieku moczu podczas wysiłku, kichania lub kaszlu.
- moczenie (oznacza każdy mimowolny wyciek moczu)
- moczenie nocne ( polega na wycieku moczu podczas snu)
- ciągłe nietrzymanie moczu ( polega na stałym wycieku moczu)
Środki absorbujące:
Podkłady
Podpaski urologiczne
Wkładki urologiczne
Pieluchy anatomiczne
Pieluchomajtki
WYDALANIE STOLCA
Stolec (kał) jest wytwarzany i wydalany przez przewód pokarmowy. Prawidłowe wydalanie stolca ma duże znaczenie dla zdrowia człowieka ze względu na fakt, ze stolec zawiera końcowe produkty procesu trawienia oraz śluz, bakteria, resztki nabłonka i wody. Stolec człowieka, który charakteryzuje się dość znaczną gęstością, ma zwykle barwę brązową, jednak jego zabarwienie jest bardzo zmienne i zależy od różnych czynników. Wydalanie stolca odbywa się najczęściej raz w ciągu doby. Nie jest jednak patologią wydalanie stolca o prawidłowej konsystencji do trzech razy w ciągu doby lub też co dwa dni.
Wybrane zaburzenia
Stolec smolisty - stolec czarnej barwy; może być spowodowany np. krwawienie z żołądka lub dwunastnicy. Jego barwa pochodzi od hematyny - produktu przemiany hemoglobiny
Krew w stolcu - krew pojawia się na powierzchni stolca przy krwawieniach z dolnego odcinka przewodu pokarmowego
Zielone zabarwienie stolca - powstaje, gdy część bilirubiny związanej, zawartej w żółci, pozostaje w kale w postaci niezmienionej
Cuchnący stolec - może wystąpić w stanach ropnych rozwijających się w jelitach
Biegunka - polega na znacznym zwiększeniu liczby wypróżnień w ciągu doby lub na zmianie konsystencji stolca na płynną lub półpłynną; biegunką określa się również stan, gdy nawet jednorazowo w stolcu pojawia się treść patologiczna, np. śluz, ropa lub krew.
Nietrzymanie stolca - niemożność kontrolowania wypróżnień, której częstość występowania rośnie wraz z wiekiem. Występuje znacznie rzadziej niż nietrzymanie moczu.
STOMIA
Stomia - jest to celowe wyłonienie jelita cienkiego lub grubego na powłokach brzusznych. Wytworzenie stomii wiąże się z usunięciem części jelita cienkiego, grubego lub części układu moczowego.
Rodzaje stomii:
W obrębie przewodu pokarmowego:
Kolostomia - przetoka na jelicie grubym - prawie zawsze po lewej stronie brzucha; wykonuje się ją, gdy zachodzi konieczność usunięcia części jelita grubego lub odbytnicy
Ileostomia - przetoka na jelicie cienkim, po prawej stronie; wykonuje się ją, gdy zachodzi potrzeba usunięcia całego jelita grubego lub części jelita cienkiego
Gastrostomia - PEG - przypomina sondę dożołądkową, ale jej końcówka nie wychodzi przez usta ani nos, tylko bezpośrednio przez powłoki brzuszne.
W obrębie dróg moczowych:
Urostomia - przetoka moczowa, która może byś umiejscowiona w dowolnym miejscu, najczęściej jednak znajduje się po prawej stronie poniżej pępka; urostomia polega na połączeniu moczowodów bezpośrednio ze skórą lub przez specjalnie wyizolowany odcinek jelita cienkiego.
U każdego pacjenta stomia wygląda trochę inaczej, ale prawidłowo wyprowadzona powinna znajdować się ok. 1-2 cm ponad powierzchnią brzucha i mieć różowy kolor; skóra wokół Stomil powinna być zdrowa, bez podrażnień. Stomia nie ma zwieraczy, dlatego pacjent posiadający ją nie może kontrolować wypróżnień. Konieczne jest zabezpieczenie Stomil odpowiednim sprzętem stomijnym, który zbiera treść wydalaną przez stomię.
Częstość wymiany worków zależy od typu Stomil oraz ich rodzaju. Wyróżniamy dwa rodzaje sprzętu stomijnego: jednoczęściowy, składający się z przylepca, który jest bezpośrednio przymocowany do worka i dwuczęściowy, składający się z dwóch elementów ze sobą połączonych, tzn. płytki przyklejonej na skórę i doczepianego do niej worka.
Sprzęt stomijny możemy także podzielić w zależności od typu Stomil na:
- worki zamknięte, z filtrem - do kolostomii (stolec o konsystencji stałej, uformowany)
- worki otwarte - do ileostomii (stolec płynny lub papkowaty)
- worki z kranikiem - do urostomii (mocz)
ALGORYTM WYMIANY WORKA NA MOCZ
Przybory i sprzęt:
- pean
- taca
- kosz z workiem na odpady skażone
- kosz z workiem na odpady komunalne
Materiały i środki:
- worek na mocz
- lignina
- rękawiczki niejałowe
Przygotowanie:
- higieniczne mycie rąk
- przygotowanie zestawu
- poinformowanie Pacjenta o zamierzonych czynnościach
- w razie konieczności postawienie parawanu
Czynności właściwe:
- higieniczne mycie rąk
- postawienie tacy na stoliku przyłóżkowym
- założenie rękawiczek
- zamknięcie peanem cewnika
- podłożenie ligniny w miejscu łączenia cewnika z workiem
- otwarcie opakowania z nowym workiem na mocz
- odłączenie zużytego worka na mocz
- podłączenie nowego worka na mocz - ze zwróceniem szczególnej uwagi na jałową końcówkę
- sprawdzenie czy worek jest zamknięty
- odpięcie peana
- sprzątnięcie materiałów i przyborów
- segregacja zużytego materiału
- dezynfekcja przyborów
- higieniczne mycie rąk
ALGORYTM OPRÓŻNIANIA WORKA NA MOCZ
Przybory i sprzęt:
- basen lub kaczka
- taca
Materiały i środki:
- rękawiczki
Przygotowanie:
- higieniczne mycie rąk
- przygotowanie zestawu
- poinformowanie Pacjenta o zamierzonych czynnościach
Czynności właściwe:
- higieniczne mycie rąk
- postawienie tacy na stoliku przyłóżkowym
- założenie rękawiczek
- sprawdzenie ilości moczu - podanie pielęgniarce
- podstawienie pod końcówkę worka na mocz basenu lub kaczki
- zwolnienie zaworu i spuszczenie moczu
- zamknięcie zaworu
- wylanie moczu do przeznaczonego do tego celu odpływu w brudowniku
- sprzątnięcie materiałów i przyborów
- segregacja zużytego materiału
- dezynfekcja przyborów
- higieniczne mycie rąk
ALGORYTM WYMIANY WORKA STOMIJNEGO
Przybory i sprzęt:
- nożyczki
- kosz z workiem na odpady skażone
- taca
- miska
- linijka
Materiały i środki:
- worek stomijny
- gaza lub ręcznik
- myjka jednorazowa
- mydło
- środki pielęgnacyjne
- pasta uszczelniająca
- ciepła woda
- rękawiczki niejałowe
Przygotowanie:
- higieniczne mycie rąk
- przygotowanie zestawu
- zamknięcie drzwi, okien, zasłonięcie łóżka parawanem
- poinformowanie Pacjenta o zamierzonych czynnościach, uzyskanie zgody
Czynności właściwe:
- higieniczne mycie rąk
- postawienie tacy na stoliku przyłóżkowym
- założenie rękawiczek
- ostrożne odklejenie starego worka i wyrzucenie go do worka na odpady skażone
- umycie stomii oraz skóry wokół niej ciepłą wodą z mydłem
- osuszenie skóry wokół Stomil
- zmierzenie szerokości stomii linijką
- wycięcie odpowiedniego otworu w nowej stomii
- sprawdzenie czy nie występują nierówności skórne wokół stomii, jeśli takie występują należy użyć pasty uszczelniającej, aby wyrównać powierzchnię, i aby stomia dobrze przylegała do skóry brzucha
- założenie nowego worka i upewnienie się czy dobrze przylega do skóry
- sprzątnięcie materiałów i przyborów
- segregacja zużytego materiału
- dezynfekcja przyborów
- higieniczne mycie rąk