Studium dyskusyjne w relacji JA-TY - ćwiczenia

Mgr Małgorzata Kostrzyńska

Treści programowe

1. Założenia filozofii egzystencjalnej i filozofii dialogu.

PEDAGOGIKA DIALOGU.

-założyciel Martin Buber (1878-1965)

-główne hasło - CHASYDYZM

-chasid (herb) - pobożny, żydowski ruch religijno - społeczny, mistyczny, zakorzeniony w fudaizmie,

-postać cadyka (sprawiedliwego) - duchowego mistrza, mającego specjalny kontakt ze stwórcą i obdarzonego nadnaturalną mocą i modrością,

-ruch konserwatywny, broniący się przed wszelkimi zmianami zwyczajów, także dotyczących sposobów ubierania się, języka jidysz czy szkolnictwa,

-porzucał zinstytucjonalizowane formy religijności.

Kim jest chasydzki mistrz? - nauczyciel, który uczy pewnego stylu życia, całe życie rozwijał się i studiował, jest osobą duchowną, bo prowadzi surowe, bezinteresowne życie, wskazuje drogę, którą samodzielnie pójdą jego następcy.

-„wszystko w świecie można podrobić, nie można tylko podrobić prawdy. Prawda podrobiona nie jest już prawdą”

- nie można mierzyć jednego miarą drugiego

-jeżeli ja jestem, to Ty jesteś

Pedagog dialogu egzystencjalnego - zasadnicze pojecie , doświadczenie relacja JA-TY, sfera międzyludzka, dialog, spotkanie, wychowanie, wspólnota

Człowiek w relacjach społecznych.

-nie jest bytem zwróconym do siebie(człowiek nie jest egoistą, nie patrzy na własne dobro lecz jest zwrócony do innych, lecz do innych),

-bez powiązania z „drugim” (Bogiem, ludźmi) nie jest w ogóle człowiekiem.(relacja z drugim nie koniecznie człowiekiem)

-najpierw stwierdzamy, że istnieje inni, a potem uświadamiamy sobie własne istnienie (relacja z drugim i posiadanie własnych potrzeb jest tak samo ważne, lecz należy tą równowagę odnaleźć)

Indywidualność a osoba.

Indywidualność-zawiera w sobie to, co człowieka odróżnia od innych.(coś innego, coś wyjątkowego, coś co przyciąga do drugiego człowieka, w drugim odnaleźć coś indywidualnego, interesującego- było by nudno jakby każdy był taki sam)

Osoba-jest całością, tym, dzięki czemu wchodzimy w relacje z innym (to każda osoba, która ma wady, zalety, jest np. matka, żona, kobiet, posiada doświadczenia, w relację z drugą osobą wchodzi jako całość)

Osobowość- powstaje w rozwoju, pozostaje poza wpływem wychowawcy, jest spełnieniem, można ją wzbogacać i rozszerzać. (nie da się zmienić na siłę, lecz rozwijać i wzbogacać swoją osobowość)

DOŚWIADCZENIE JA.

Doświadczenie z rzeczami

JA-TO

Obszar-instytucje na zewnątrz nas, w których dba się o cele, pracuje, pertraktuje, wpływa na kogoś, intencjonalne skierowanie aktu psychicznego na rzeczy jako obiekty fragmentaryczne, nie może się w nim zrealizować pełna obecność, należy zawsze do przeszłości, istnieje na mocy ograniczenia przez innych

Doświadczenie z ludźmi

JA-TY

Obszar-uczucia, to, co jest wewnątrz nas, czym się żyje, odpoczywa od instytucji, gdzie jesteśmy u siebie.

Nigdy nie jest przedmiotowy - druga osoba jest kimś analogicznym do nas, partnerem.

Podczas spotkania z drugim człowiekiem, brak celowości i intencjonalności - przypadkowość relacji, zdarzeniowość, a nie wynik określonych zamiarów.

SPOTKANIE - zdarz się, jest łaską, jaka może być dana, nie można go zaplanować. JA spotyka TY i powstaje związek osobowy, który ma charakter wzajemności nie może być jednostronne, jest szczególną formą poznania drugiej osoby, uchwycenia jej indywidualności, unikalności.

TY jest w spotkaniu innym JA

SPOTKANIE TY

aspekt poznawczy

-wzajemność

-brak uprzedniej wiedzy, wyobrażeń, interesów, oczekiwań

-rozpoznanie TY takim, jakim jest

-przyznanie prawa do bycia takim, jakim jest (zgoda na jego odrębność, inność)

-związek emocjonalny

-afirmacja, tolerancja

aspekt egzystencjalny

-wzajemność kreacyjna, wzajemne stwarzanie się - JA poprzez TY

-otwartość na TY to przyznawanie mu prawa uczestnictwa w swoim bycie oraz uznanie jego wartości egzystencjalnej

-losowe

Prawdziwe życie rozpoczyna się od odkrycia TY, co prowadzi do autentycznego JA.

Staję się JA mówiąc Ty.

Staję się JA mówiąc TY

Aby stać się autentycznym Ja, należy odkryć TY. Dokonać można tego poprzez spotkanie, poznanie drugiej osoby, kogoś indywidualnego, unikalnego, innego, wyjątkowego, kogoś kto przyciąga do siebie drugiego człowieka, zarazem kogoś różnego od nas, nie takiego samego. Spotkanie TY składa się z dwóch aspektów-poznawczego i egzystencjonalnego. Spotkanie z punktu widzenia aspektu poznawczego polegać na wzajemności, braku wcześniejszej wiedzy, wyobrażeń na temat danej osoby, aby nie móc oceniać innych czyimś zdaniem, nie podchodzić do spotkania z uprzedzeniami lecz z czystą kartą. Spotkanie powinno zależeć tylko od nas samych i od danej osoby. Poznawać drugiego człowieka takim jakim jest, bez względu na to jakim jest, na jego inność, odmienność. Podczas spotkania powinny zachodzić emocje, afirmacja oraz tolerancja. Spotkanie w sensie aspektu egystencjonalnego powoduje że podczas relacji, spotkania ta druga osoba -TY coś nam daje, oraz my coś też jej dajemy, stwarzając Ja poprzez Ty. Dzięki otwartości na TY, pozwalamy mu poznać własny byt oraz uznać wartości egzystencjonalne.

Doświadczenie TY jako TO- (doświadczanie drugiego jako przedmiot)

-częste doświadczanie innych ludzi w ten sam sposób, w jaki doświadcza się rzeczy

-manipulacja innym, podporządkowanie go sobie

-osoba nie jest dostępna takiemu doświadczeniu, wymyka mu się całkowicie

-dotyczy większości kontaktów.

Wychowanie manipulacyjne

-relacja JA-TO staje się relacją TO-TO (przedmiotowo)

-wychowawca, który uważa wychowanka za TO, za coś bezosobowego w doświadczeniu wychowanka sam staje się TO

-wychowanek uczy się od wychowawcy traktować siebie jako rzecz, którą można manipulować, uczy się więc manipulować sobą i innymi.

Wychowanie pomagające

-relacja JA-TY a przez to TY-TY (podmiotowo)

-wychowawca, traktując wychowanka jako TY, sam staje się TY w świadomości wychowanka

-wychowanek uczy się odbierać siebie jako osobę godną szacunku, traktuje siebie tak, jak został potraktowany przez wychowawcę

-wychowanek jest osobą w pełni funkcjonującą, aktualizującą TY

Relacja między wychowankiem a wychowawcą

Relacja między wychowankiem a wychowawcą odbywać się może poprzez wychowanie manipulacyjne (przedmiotowe) oraz wychowanie pomagające (podmiotowe). Wychowanie manipulacyjne stwarza, relację TO-TO, gdzie wychowawca traktuje swojego wychowanka przedmiotowo, bezosobowo. Przez to wychowanek ucząc się od swojego wychowawcy patrzy na siebie jak na rzecz, którą można manipulować. Prowadzi to do tego, że wychowanek zaczyna traktować innych tak jak traktuje siebie. Natomiast wychowanie pomagające prowadzić do relacji TY - TY. Wychowawca traktuje swojego wychowanka jak siebie samego, uczy go godności i szacunku do siebie samego, a sam wychowanek traktuje sobie jak go potraktował wychowawca, traktując innych jak traktowano jego.

Rodzaje dialogu

Wyróżniamy trzy rodzaje dialogu.

Dialog fałszywy (monolog) obie strony nie są otwarte na nowe poznania i są skierowane ku sobie. Mogą to być wygłaszane do siebie samego przeżycia bądź też wypowiedzi kierowane do konkretnych adresatów. (np. wykład, przemówienie)

Dialog techniczny będący dialogiem naukowym, technicznym, podczas którego nie ma uczuć, przyjaźni. (np.: rozmowa ze sprzedawcą podczas kupna auta).

Dialog autentyczny powoduje, że między obiema stronami zachodzi relacja Ja-TY podczas mówienia-słuchania, dawania-brania, albo po prostu milczenia, gdy osoby są zwrócone ku sobie. Czasami nie trzeba mówić, milczenie wyraża więcej niż słowa-wystarczy być przy drugiej osobie. (np.; wystarczy tylko spojrzeć na dziecko aby to wiedziało, że zrobiło coś złego)

DIALOG

1. dialog fałszywy (monolog)

każdy z partnerów jest zamknięty w sobie, skierowany ku sobie.

2. dialog techniczny

nie dotyka głębi, gdyż w grę nie wchodzą ani przyjaźń ani miłość - to dialog naukowy, technologiczny

3. dialog autentyczny

-partnerzy mówią lub milczą, ale każdy jest zwrócony ku drugiemu

-to dwoistość - zakłada podwójność uczestników Ja i TY oraz podwójność ról: mówienie i słuchanie, przekazywanie i odbieranie, dawanie i branie; nie potrzebuje słów.

Prawdziwa rozmowa

Ma znaczenie dla wytworzenia i podtrzymania dialogu:

1. nie jest konieczna aprobata poglądów rozmówcy, lecz jego osoby,

2. szczerość wypowiadania myśli, delikatności i rozwaga

3. uwolnienie się od wszelkiej pokazowości i chęci imponowania.

Zadania wychowania

-wyzwalanie i rozwijanie sił twórczych osoby

-budzenie pragnienia, by stać się osobą

-nie niszczenie instynktu twórczego, ludzkiej spontaniczności

-jako pewien zamysł jest powołaniem

-spontaniczne, nieświadome działanie wychowawcy tak, jak gdyby nie działał

Cechy działań wychowawcy

-bezpośredniość, spontaniczność, nieświadomość

-promieniowanie sobą

-poczucie skromności wpływu czy sprawstwa wychowawcy; poczucie, że jest się tylko jednym z elementów tworzących pełnię życia, lecz częścią olbrzymiej lawiny rzeczywistości spadającej na wychowanka

-świadomość własnej wagi

-akceptowanie wychowanka jako osoby i zyskanie jego zaufania.

! uczestniczenie w odpowiedzialności- odkrywanie i urzeczywistnianie współpracy z innymi

! wejście we współzależność- życie w łączności z innymi.

Dlaczego ludzie (nie) pomagają?

Pozytywne relacje interpersonalne

Pomaganie czyli działanie ukierunkowane na wyświadczenie korzyści drugiemu człowiekowi.

Altruizm-„szczególny” przypadek pomagania-korzyści odnosi tylko osoba uzyskująca pomoc. Osoba udzielająca pomocy nie odnosi korzyści, a nawet może odnieść straty.

Brak pomocy

-zdarzenie zauważone

-sytuacja kryzysowa

-moja odpowiedzialności

-wiem, jak pomóc

-wykonać pomoc

= pomoc

Zasady/reguły związane z udzielaniem pomocy

- niewiedza wielu

- Sytuacja, w której świadkowie zdarzenia stwierdzają, że nic się nie stało na podstawie obserwowania braku reakcji innych.

- Zjawisko obojętnego przechodzenia, gdy przekonanie, że jest się jedynym świadkiem zdarzenia.

- Rozproszenie odpowiedzialności - Częstsza reakcja pomocy, gdy przekonanie, że jest się jednym świadkiem zdarzenia.

- Model pobudzenia - bilansu

- Udzielenie pomocy

- Zmniejsza nieprzyjemne emocje z cudzym nieszczęściem.

- Obserwator musi być przekonany, że jego pobudzenie jest związane z doświadczeniami ofiary :

Interwencja najbardziej prawdopodobna jeśli:

-koszty udzielenia pomocy są małe,

-koszty zaniechania pomocy są duże.

- Norma odpowiedzialności społecznej - Nakaz pomagania osobom, których losy zależą od naszych działań (zwłaszcza społeczeństwa kolektywistyczne)

- Norma wzajemności -Nakaz pomagania osobom, które nam pomogły w przeszłości

- Teoria dostosowania łącznego

- Częściej pomoc wobec krewnych niż osób niespokrewnionych.

- Częściej pomoc wobec bliższych niż dalszych krewnych.

Wyznaczniki pomagania

- Sympatia, podobieństwo, atrakcyjność

- cechy osób pomagających, empatia, aktualnie przeżywane emocje, poczucie winy (zwłaszcza gdy wiedzą o niej inni),

- Motywacja endocentryczna - Pomaganie, by polepszyć własne samopoczucie

niespecyficzny nastrój, pozytywny zwiększa tendencje do pomagania

- Motywacja egzocentryczna - Pomaganie by polepszyć samopoczucie innym

Negatywny, Zwiększa tendencje do pomagania, gdy pomoc stosunkowo łatwa

4

---