Znamiona i nowotwory łagodne
Znamiona (Naevi)
Definicja: nieprawidłowości rozwojowe skóry o charakterze wrodzonym ale nie dziedzicznym. Dotyczą struktur ektodermalnych i mezodermalnych albo obu jednocześnie.
Klasyfikacja: wyróżnia się znamiona :
Naskórkowe:
Znamie naskórkowe brodawkowate (naevus epiderma lis verrucosus)
Brodawka łojotokowa, starcza (verruca seborrhoica, senilis)
Melanocytowe:
Znamię barwnikowe naskórkowe (naevus spilus i lentigo)
Znamię barwnikowe komórkowe (naevus pigmentosus celularis)
Znamię aktywne Spitz (naevus Spitz)
Znamię atypowe i zespół zmian atypowych
Wychodzące z gruczołów łojowych:
Znamię łojowe (naevus sebaceus)
Gruczolak łojowy (adenoma sebaceum)
Wychodzące z gruczołów potowych (syringoma)
Naczyniowe:
Znamiona naczyniowe krwionośne (haemangioma)
Znamiona limfatyczne (lymphangioma)
Znamiona naskórkowe (Naevi epidermales)
Znamię naskórkowe brodawkowate (naevi epiderma lis verrucosus)
Definicja: twarde, hiperkeratotyczne zmiany o układzie linijnym i jednostronnym wzdłuż linii Blaschko, barwy skóry lub o odcieniu brunatnym , występuje we wczesnym dzieciństwie i utrzymuje się trwale.
Objawy: umiejscowienie jest rozmaite, czasami zmiany są rozległe.
Leczenie: chirurgiczne, krioterapia.
Brodawka łojotokowa (starcza). Rogowacenie łojotokowe
(Verruca seborrhoica (senilis). Keratosis seborrhoica)
Definicja: łagodne nowotwory naskórkowe o brodawkowatej, hiperkeratotycznej powierzchni, niekiedy uszypułowane.
Objawy i przebieg: zmiany są rożne morfologicznie: od płasko-wyniosłych, dobrze odgraniczonych, koloru skóry zdrowej, do wyniosłych, brodawkowatych, hiperkeratotycznych, brunatnych tworów. Umiejscowione na tułowiu, twarzy i grzbietach rąk, owłosiona skóra głowy i okolice płciowe. Wysiew bardzo licznych zmian może być niekiedy rewelatorem nowotworów narządów wewnętrznych.
Rozpoznanie: brunatne, dobrze odgraniczone, hiperkeratotyczne wykwity brodawkowate; występowanie u osób w starczym wieku; charakterystyczny obraz histologiczny.
Leczenie: krioterapia, łyżeczkowanie, usunięcie chirurgiczne.
Znamiona melanocytowe barwnikowe (naevi pigmentosi)
Znamiona barwnikowe naskórkowe: znamię płaskie (naevus pilus) i plamy soczewicowate (lentigo); znamiona barwnikowe skórne: znamię błękitne (naevus coeruleus).
Znamiona barwnikowe naskórkowe
Znamiona płaskie - plamy barwnikowe, różnego kształtu i wielkości, wyraźnie odgraniczone, powiększaja się z wiekiem.
Plamy soczewicowate - dobrze odgraniczone, plamy barwy jasno- lub ciemnobrunatnej. Są mnogie, najczęściej zajmują tułów. Pojawiają się w dzieciństwie. Plamy soczewicowate na wargach i błonach śluzowych jamy ustnej mogą być objawem zespołu Peutza-Jeghersa.
Zaspół LEOPARD obejmuje:
L - lentiginosis
E - elektrokardiograficzne zaburzenia
O - oczne zaburzenia
P - płucne zaburzenia
A - anomalie narządów płciowych
R - mały wzrost
D - głuchota
Plamy soczewicowate słoneczne oraz starcze pojawiają się pod wpływem działania promieni słonecznych, przebiegu PUVA-terapi, u osób w starszym wieku. Są to nieregularnego kształtu, brunatne plamy o gładkiej powierzchni, pojedyncze lub bardzo liczne, zwłaszcza na rękach, przedramieniach i twarzy. Są defektem kosmetycznym. Leczenie: krioterapia, dlugotrwałe stosowanie 0,05% kwasu witaminy A.
Znamiona komórkowe barwnikowe (naevus pigmentosus cellularis)
Bardzo częste znamiona, rozmaite zabarwienie, powierzchnia gładka, zrazikowa, brodawkująca, czasami owłosione. Jeżeli jest biała obwódka to ma tendencje do samoistnego ustępowania. Ryzyko rozwoju czerniaka istnieje w przypadku znamion wrodzonych i atypowych.
Znamię błękitne - odmiana znamiona melanocytowego, szarobłękitne zabarwienie.
Odmiana wrodzona. Znamiona wrodzone - rozmaite rozmiary, głowa i tułów.
Leczenie: chirurgiczne, nie trzeba usuwać z marginesem.
Znamię Spitz „czerniak młodzieńczy” (Naevus Spitz)
Definicja: aktywne znamię komórkowe w wieku młodzieńczym.
Objawy i przebieg: pojedyncze, odgraniczone guzki barwy czerwonej lub sinawej o gładkiej powierzchni, bez odczynu zapalnego. Najczęściej na twarzy, rzadziej na kończynach. Przebieg jest powolny, nie ulega zezłośliwieniu.
Leczenie; chirurgiczne lepiej przed okresem pokwitania.
Znamiona wychodzące z gruczołów łojowych
Znamię łojowe (Naevus sebaceus)
Pojedyńczy guz o brodawkowatej i zrazikowej powierzchni, żółtym zabarwieniu, na owłosionej skórze głowy lub twarzy, pozbawiony włosów. W cześci przypadków rozwijają się raki podstawnokomórkowe. Leczenie: chirurgiczne.
Gruczolak łojowy (Adenoma sebaceum)
Mnogie, żółtoróżowe guzki, nie zlewające się, symetrycznie na twarzy. Jeden z głównych objawów choroby Bourneville`a-Pringle`a, cechami jej są:
- zaburzenia neurologiczne
- objawy w obrębie skóry i błon śluzowych ( brodawki około paznokciowe, wyrośla na dziąsłach)
- zaburzenia rozwojowe układu kostnego, oczu, guzy siatkówki i narządów wewnętrznych
Leczenie: krioterapia, chirurgia, laser.
Znamiona wychodzące z gruczołów potowych (Syringoma)
Syringoma (różnicowanie się w kierunku przewodów wyprowadzających gruczołów ekranowych) oraz syringocystadenoma papilliferum ( w kierunku gruczołów apokrynowych).
Syrginoma - liczne, wyniosłe ponad powierzchnie skóry, drobne wykwity grudkowe o gładkiej powierzchni, nie różniące się barwą lub lekko brunatnawe.. Najczęściej w okolicy powiek, szyja, klatka piersiowa i brzuch. Głównie u młodych kobiet. Leczenie : chirurgiczne.
Syringocystadenoma papilliferum - pojedynczy guzek na skórze głowy lub twarzy pojawia się we wczesnym dzieciństwie. Powiększa się w okresie pokwitania. Leczenie chirurgiczne.
Znamiona naczyniowe
Zazwyczaj od urodzenia, powstają w wyniku rozszerzenia się naczyń lub rozrostu naczyń włosowatych, tętniczych, żylnych lub chłonnych. Są naczyniaki krwionośne oraz chłonne.
Naczyniaki krwionośne: płaskie oraz jamiste. Naczyniaki chłonne: zwykłe i jamiste.
Naczyniaki krwionośne (Haemangioma)
Naczyniak płaski - w poziomie skóry, często jedno stronny, na karku i twarzy, we wczesnym dzieciństwie. Na twarzy mogą się łączyć ze zmianamy w OUN i jaskrą. Na kończynach - przerost kości i tkanek miękkich oraz rozszerzenia żylakowate.
Naczyniak jamisty - zmiany są skórne lub podskórne lub postać mieszana. Wykwity są barwy sino czerwonej na twarzy i owłosionej skórze głowy, niekiedy jednostronnie. Występują we wczesnym dzieciństwie. W 70% ustępują samoistnie podczas ucisków lub urazów.
Naczyniak gwiaździsty - liczne drobne guzki barwy czerwonej z promieniście rozchodzącymi się naczyniami włosowatymi. Na tułowiu lub twarzy. Częstsze u dzieci i kobiet.
Ziarniniak naczyniowy (Granuloma teleangiectodes)
Naczyniak związany z nowotworzenim naczyń włosowatych sprowokowany przez urazy i zakażenia bakteryjne. Guzek jest pojedynczy, sino czerwony o wilgotnej, łatwo krwawiącej powierzni i uszypułowanej podstawie. Często dochodzi do wrzodzenia. Na twarzy i ręce, wargach i błonach śluzowych jamy ustnej. Leczenie: chirurgiczne, elektrokoagulacja, laseroterapia, krioterapia.
Naczyniak chłonny zwykły i jamisty (Lymphangioma Simple et cavernosum)
Wykwitem pierwotnym są pęcherzyki z których wydobywa się przeźroczysty płyn. Odmiana jamista ma charakter głębszych, sprężystych tworów guzowatych pokrytych na powierzchni przeźroczystymi pęcherzykami, jeśli są one krwotoczne to ma charakter mieszany. Najczęsciej na twarzy, błony śluzowe jamy ustnej oraz okolice płciowe.
Leczenie naczyniaków
Naczyniaki płaskie: laseroterapia, krioterapia, zmiany w lini środkowej mogą same zniknąć
Zespół Klippela-Trenaunaya: sonografia dopplerowska i arteriografia
Zespół Sturge`a-Webera: rezonans i badania okulistyczne.
Naczyniaki gwiaździste: laser, krioterapia, elektrokoagulacja.
Naczyniaki jamiste: mogą samoistnie ustępować, ucisk, urazy.
U noworodków można stosować kortykosteroidy (2-3 mg prednizonu na kg) lub kilkukrotne wstrzyknięcie gamma-interferonu.
Naczyniaki chłonne zwykłe i jamiste: chirurgicznie.
Łagodne nowotwory łącznotkankowe
Włókniak (Fibroma)
Definicja: miękkie lub twarde. Miękki jest wrodzony i może się pojawiać w każdym wieku. Twardy jest odczynem włóknistym i występuje niezależnie od wieku.
Objawy: miękkie - guzy lub guzki workowato zwisające, liczne, barwy skóry lub ciemniejsze, brunatnawe. Charakterystyczne dla choroby Recklinghausena. Na szyi i karku. Twarde - pojedyncze, drobniejsze, usadowione w skórze, barwa prawidłowa lub lekko brunatna, przesuwalne względem podłoża. Na kończynach. Leczenie: zbędne, chirurgiczne.
Bliznowiec (Keloid)
Definicja: guz złożony z tkanki łącznej włóknistej, powstaje w miejscu urazów (wtórne) lub bez przyczyny (samoistne).
Etiopatogeneza: skłonność osobnicza, często u rasy czarnej. Czynniki wywołujące to urazy, drobne uszkodzenia skóry, zejście stanów zapalnych.
Objawy: twarde guzy włókniste, podłużny kształt lub nieregularny, często z wypustkami. Skóra pokrywająca jest gładka, matowobiała lub sinawa. Znaczna spoistość. Rozmaite umiejscowienie. Rozwój jest powolny, najszybciej powstają w bliznach pooparzeniowych.
Leczenie: wstrzykiwanie triamcinolonu (10 mg/ml) kilka razy w odstępach 7-20 dni. Opatrunki okluzje z fluorowanymi steroidami, wstrzykiwanie interferonu gamma.
2