CELE

1.WYCHOWAWCZE:

-cele ogólne: rozwój osobowości ucznia, tworzenie jego stosunku do otaczającego świata, wdrażanie do zrozumienia obiektywnego charakteru praw przyrody, kształcenie postaw naukowego poglądu na świat.

-cele szczegółowe: dotyczące wiedzy i umiejętności jako cech instrumentalnych osobowości ucznia.

2.KSZTAŁCĄCE:

-mają na celu zaznajomienie uczniów głównymi podstawami współczesnej chemii, jako nauki przyrodniczej, a także wskazanie jej związków z innymi naukami.

- uczniowie powinni zapoznać się

-powinni opanować następujące umiejętności:

*obserwowanie, wyjaśnianie i przewidywanie zjawisk chem. Zachodzących w przyrodzie(bądź w przemyśle)

* wykonanie prostych dość. Wyciągania i formułowania wniosków oraz opisywania ich przy pomocy symboli chem.

* prawidłowego posługiwania się sprzętem laboratoryjnym

* stosowania poznanych praw do przewidywania i wyjaśniania zjawisk, a także w obliczeniach chem.

* wykorzystywanie tablic i wykresów

*wykorzystywanie w samodzielnej pracy literatury chem.

* integrowanie wiedzy z różnych dziedzin

-program nauczania powinien przyczynić się do:

*rozwijania w uczniach twórczej postawy

* rozbudzenia zainteresowań

* wdrażania do systematycznej pracy

*poczucie odpowiedzialności za własne działania

* przekonanie o konieczności kształcenia się.

3. POZNAWCZE:

-zapoznanie uczniów podstawami chemii jako nauki przyrodniczej, a także pokazanie jej związków z innymi naukami, przemysłem i ochroną środowiska.

- realizacja celów poznawczych sprowadza się do pokazania jak największej wiedzy w zakresie chemii

-celem chemii w dziedzinie poznawczej jest eksponowanie opisu zjawisk i naukowego rozumowania.

4. OPERACYJNE:

uczeń powinien nazwać, zdefiniować, wymienić, zidentyfikować, wyliczyć, rozumieć, streścić, wyjaśnić, zilustrować, rozróżnić

METODY NAUCZANIA-różniące się sposobem pracy nauczyciela z uczniami.

-metody oparte na obserwacji: * pokaz

-oparte na słowie: *pogadanka i dyskusja

*opis

* opowiadanie

* wykład

* posługiwanie się książką

-oparte na działaniu: *laboratoryjna

* zajęcia praktyczne

- nauczanie programowe

Ze względu na stopień zaangażowania ucznia w proces uczenia się:

METODY PODAJĄCE:

1. grupa oparta na słowie mówionym lub pisanym - METODA SŁOWNA

[NAUCZYCIEL--- >UCZEŃ]

-opis, opowiadanie, wykład, audycja, praca z podręcznikiem

2. grupa oparta na 2 źródłach informacji i 1 lub 2 nośnikach -METODA

ILUSTRACYJNA [NAUCZYCIEL-----------UCZEŃ

ŚRODEK DYDAKTYCZNY

-opis z pokazem, opowiadanie z pokazem, wykład z pokazem, wykład z ćw. uczniowskimi

METODA POSZUKUJĄCA:

(1)NAPROWADZAJĄCA: *słona metoda naprowadzająca

* metoda naprowadzająca z pokazem

*metoda laboratoryjna

* nauczanie programowe

Lekcja prowadzona metodą naprowadzającą składa się z szeregu pytań ułożonych według wzrastającego stopnia trudności, ale tworzących pewną logiczną całość. Metodą tą można realizować tematy, w których posiada już pewną wiedzę, należy zainteresować całą klasę przez dobór filmu, doświadczenia, lub ciekawą pogadankę, stawiane pytania nie mogą być zbyt trudne

Wady: zabiera dużo czasu

(2) PROBLEMOWA: * słona metoda problemowa

* metoda problemowa oparta na pokazie

* laboratoryjna metoda problemowa

Problem dydaktyczny: trudność teoretyczna lub praktyczna, którą uczeń może pokonać dzięki własnej aktywności i posiadanym umiejętnościom w wyniku, czego zdobywa nową wiedzę.

ETAPY LEKCJI PROBLEMOWEJ:

1.sformuowanie sytuacji problemowej i analiza

2.sformuowanie problemu

3.formuowanie hipotez

4. weryfikacja hipotez

5.sprawdzanie poprawności wstępnych hipotez

CELE OPERACYJNE:

opisują oczekiwane zachowanie końcowe ucznia, inaczej cele operacyjne określają, co uczeń powinien umieć zrobić wykorzystując wiedzę i umiejętności, które nabył w trakcie procesu nauczania-uczenia się.

ELEMENTY CELU OPERACYJNEGO:

1. Określenie działania(zachowania się) ucznia, inaczej określenie i nazwanie czynności, którą ma uczeń wykonać

2. Treść

3. Warunki dotyczące treści i działania, podstawowe warunki towarzyszące wykonywaniu czynności9dane, środki dydaktyczne)

4. Kryterium oceny realizacji celu tj. minimum umiejętności, jakie musi wykazać uczeń, aby uznać, że osiągnął dany cel, inaczej, standardy osiągania zachowania końcowego.

Przykład:

Cel ogólny, poznawczy:

Zapoznanie uczniów ze wzorami soli

Cel operacyjny:

Uczeń spośród podanych wzorów związków nieorganicznych, wybierze te wszystkie, które przedstawiają wzory soli.

ZASADY FORMUOWANIA CELÓW W POSTACI OPERACYJNEJ:

• Jednoznacznie opisują czynności uczniów, których opanowania oczekuje się w procesie nauczania

• Pozwalają ukierunkować działania nauczyciela, aby wywołać pożądane zachowanie uczniów.

PRZYGOTOWANIE NAUCZYCIELA DO LEKCJI:

1. MERYTORYCZNE:

• Zebranie wiadomości rzeczowych na dany temat na podstawie wiedzy własnej, podręczników szkolnych i akademickich, czasopism, ilustracji, encyklopedii oraz innych opracowań.

• Dokonanie analizy zebranego materiału, tzn. wyodrębnienie podstawowych i istotnych elementów oraz ustalenie ich struktury. Ustalenie wzajemnych powiązań pomiędzy faktami, pojęciami i procesami oraz ustalenie kolejności ich opracowywania na lekcji.

• Określenie zakresu materiału rzeczowego, który powinien być na danej lekcji opracowywany w oparciu o program nauczania i podręcznik szkolny.

2. METODYCZNE:

• Ustalenie celów lekcji

• Dobór materiału rzeczowego przeznaczonego do realizacji w świetle możliwości percepcyjnych uczniów, założeń programu, treści podręcznika, a także aktualnego stanu wiedzy w tym zakresie.

• Dobór metody nauczania wiodącej i wspomagającej.

• Wybór środków dydaktycznych, odpowiednich dla skutecznego przekazania treści.

• Zaplanowanie sposobów utrwalania wiadomości i umiejętności.

• Opracowanie strategii sprawdzania i kontroli umiejętności uczniów a także przygotowanie środków takiej kontroli i sposobów oceny.

• Przygotowanie pracy domowej w kilku wariantach zarówno dla uczniów słabszych jak i uzdolnionych.

1. FORMALNE:

• Zapisywanie konspektu w formie skróconej i rozszerzonej.

• Przygotowanie i sprawdzanie doświadczeń chemicznych w formie pokazów lub ćwiczeń uczniowskich(każde doświadczenie przed lekcją należy sprawdzić i przygotować zestawy laboratoryjne potrzebne w ciągu lekcji w danym dniu)

• Wykonanie prostych pomocy naukowych np. folio- czy fazogramów, plansz, modeli itp.

• Przygotowanie do sprawdzenia działania technicznych środków dydaktycznych np. sprawdzenie grafoskopu, przygotowanie telewizora i magnetowidu, wypożyczenie odpowiedniego filmu, itp.

1. ELEMENTY KONSPEKTU:

• TEMAT LEKCJI( temat lekcji nauczyciel może podać na początku, czasem do jego sfotmuowania dochodzą sami uczniowie w trakcie lub na końcu lekcji)

• CELE DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZE(poznawcze, kształcące i wychowawcze)

• METODY NAUCZANIA(wiodąca i wspomagająca)

• ŚRODKI DYDAKTYCZNE(sprzęt, odczynniki, TPD)

• PLAN LEKCJI(orientacyjny podział czasu na ogniwa lekcji)

• REALIZACJA NOWEGO PROGRAMU(może być w postaci skróconego toku zawierającego logiczny ciąg treści lekcji lub w formie tabularnej)

CELE SZCZEGÓLOWE

ŚRODKI DO REALIZACJI CELÓW

OBSERWACJE I WNIOSKI

CELE OPERACYJNE

• REKAPITULACJA

• PRACA DOMOWA

PODSTAWOWE RODZAJE ROZUMOWANIA:

1. wnioskowanie(* dedukcyjne, *redukcyjne, *indukcyjne, * przez analogię

2. wyjaśnianie ( wynika z rozumowania redukcyjnego ma na celu uzyskanie odpowiedzi na pytanie „dlaczego”)

3. sprawdzanie(postępowanie zmierzające do podjęcia decyzji)

4. dowodzenie(polega na wnioskowaniu dedukcyjnym, odpowiedz na pytanie „co się stanie gdy?”)

Przykład:

-- wnioskowania dedukcyjnego:

Jon CrO^2-₄ jest trwały tylko w środowisku obojętnym i zasadowym - RACJA

Jon CrO^2-₄ w środowisku kwaśnym musi ulegać reakcjom chemicznym - NASTĘPSTWO.

--wnioskowanie redukcyjnego:

w danym roztworze fenoloftaleina nie zmienia zabarwienia-RACJA

roztwór ma odczyn kwaśny- NASTĘPSTWO

--wnioskowanie przez analogię: ( nie ma wynikania logicznego, wnioskowanie zawodowe)

dobieranie do znanych już zdań(faktów, przypadków) jakiegoś nowego zdania na zasadzie cech wspólnych np.

1. skrobia jest węglowodanem złożonym o wzorze (C₆H₁₀O₅ )_x i ogrzana w środowisku kwaśnym ulega hydrolizie do glukozy

2. Celuloza jest węglowodanem złożonym o wzorze (C₆H₁₀O₅ )_x.

na podstawie analogii a) i b) można przewidzieć, że również celuloza w środowisku kwaśnym ulega hydrolizie do glukozy.

PROCES POZNANIA:

(proces rozwiązywania odpowiednich kompleksów zadań danej klasy)

• Zadania polegające na badaniu rzeczywistości i jej opisywaniu

• Zadanie mające na celu wyjaśnianie zjawisk

DROGI ZDOBYWANIA WIEDZY:

Empiryczna(rozumowanie redukcyjne-rozwiązywanie zadań pierwszego typu)

Rozumowanie redukcyjne tj. wyjaśnianie przyczyn:

Kierunek wnikania

PRZYCZYNA ------------------------SKUTEK

<-------------------------

kierunek wnioskowania

• Teoretyczna(rozumowanie dedukcyjne- rozwiązywanie zadań drugiego typu)

Rozumowanie dedukcyjne tj. przechodzenie od uogólnień do przypadków szczegółowych należących do danej klasy uogólnień

Kierunek wnikania

PRZYCZYNA ------------------------------- SKUTEK

------------------------------

kierunek wnioskowania

dedukcja

PRZYCZYNA ------------------------------- SKUTEK

(RACJA) <------------------------------ (NASTĘPSTWO)

redukcja

METODA NAPROWADZAJĄCA Z POKAZEM:

W formie pokazu mogą być wykorzystywane wszystkie środki dydaktyczne, od pokazu substancji, przeźroczy, folio- i fazogramów, filmów, doświadczeń chem., modeli, plansz, schematów aż do wycieczek włącznie.

REGUŁY WYKORZYSTYWANIA DOŚWIADCZENIA CHEMICZNEGO:

1. Określić cel doświadczenia, a jego temat polecić zapisać w zeszycie

2. Sprawdzić czy cel jest zrozumiały dla wszystkich uczniów

3. ustawić aparaturę tak aby w całości była widoczna dla uczniów, objaśnić i nazwać jej elementy oraz podać ich przeznaczenie

4. wymienić substancje użyte do doświadczenia i określić ich rolę

5. wskazać części zestawu, na którą należy zwrócić uwagę w czasie przebiegu reakcji.

6. Polecić narysować w zeszycie zestaw, użyty do pokazu, jeśli eksperyment trwa dłużej niż 3 minuty.

7. Po zakończeniu doświadczenia zapytać uczniów obserwacje

8. Przypomnieć cel doświadczenia

9. Razem z uczniami sformułować wnioski

10. Polecić zapisać uogólnioną treść wniosków ewentualnie równania zachodzących reakcji

CHARAKTERYSTYKA METOD NAPROWADZAJĄCYCH:

• Zadania stawiane uczniom do samodzielnego wykonania są stosunkowo wąskie, obejmują małą porcję wiadomości, ewentualnie jedną umiejętność.

• Lekcja prowadzona jedną z metod naprowadzających składa się najczęściej z szeregu pytań, ułożonych według wzrastającego stopnia trudności, tworzących pewna logiczna całość.

• Uczeń udziela odpowiedzi na stawiane pytania bądź rozwiązuję zadania na podstawie wcześniej zdobytej wiedzy oraz na podstawie obserwacji demonstrowanego obrazu, filmu, modelu, pokazu doświadczenia chem. Lub wykonanego przez siebie ćwiczenia.

• Metodami naprowadzającymi można realizować tylko te tematy, w przypadku, których uczniowie posiadają już pewien zasób wiadomości i umiejętności.

• Uczniowie muszą być odpowiednio motywowani do aktywnego uczestnictwa w takich lekcjach np. poprzez dobór przez nauczyciela interesującej pogadanki wstępnej, ciekawych doświadczeń chem., różnorodnych środków dydaktycznych, itp.

PROBLEMY INDUKCYJNE(od konkretu do uogólnienia):

1. wytworzenie sytuacji problemowej-uczniowie powinni odczuć luki w swojej wiedzy, dostrzec konieczność poznania nowych obszarów wiedzy.

2. sformułowanie problemu- precyzyjne określenie(przy współudziale uczniów),czego nie wiemy, czego chcemy się dowiedzieć, co należy zbadać.

3. planowanie sposobu rozwiązywania problemu

4. rozwiązywanie problemu

5. uogólnienie wyników.

PROBLEMY DEDUKCYJNE(od ogółu do szczegółu):

1. wytworzenie sytuacji problemowej

2. sformułowanie problemu typu: co się stanie, gdy…., co możemy przewidywać o …, na podstawie

3. wysuwanie hipotez rozwiązania problemu powiązane z ich weryfikacją teoretyczną(uzasadnieniem teoretycznym)

4. weryfikacja empiryczna hipotez, uzyskanie rozwiązania

5. zastosowanie i integracja wiedzy.

PROBLEMY REDUKCYJNE(cofamy się, co się stało, co spowodowało stan aktualny):

1. stworzenie sytuacji problemowej

2. sformułowanie problemu typu: dlaczego tak jest?

3. rozwiązanie problemu przez wyjaśnienie przyczyn

4. integracja wiedzy

UWARUNKOWANIA METOD PROBLEMOWYCH:

• nie każdy temat nadaje się do ujęcia problemowego(tzn.zastosowanie metody problemowej nie zapewni najlepszego opanowania tego tematu)

• czas przeznaczony na samodzielne rozwiązanie zadań jest dłuższy

• słabsi uczniowie myślą wolniej i problem zostaje rozwiązany jedynie przez grupę czołowych uczniów

• niektórzy nauczyciele pojmują nauczanie problemowe zbyt formalnie

ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW DYDAKTYCZNYCH PRZEBIEGA W KILKU ETAPACH:

1. stworzenie sytuacji problemowej

2. sformułowanie problemu

3. rozwiązywanie problemu

• na drodze indukcyjnej(wykonanie doświadczeń, opracowanie wyników i wniosków)

• na drodze dedukcyjnej(hipotezy, weryfikacja empiryczna i teoretyczna hipotez, wyprowadzenie wnioskow stanowiących rozwiązanie problemu)

• integracja wiedzy

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA WYBÓR DROGI MYŚLOWEJ UCZNIÓW:

• treść danej lekcji

• stopień powiazania materiału nauczania danej lekcji z materiałem poprzednich lekcji

• zasób wiedzy uczniów

DROGĘ DEDUKCYJNĄ (stosuje się wówczas, gdy:

• uczniowie znają określone twierdzenia ogólne

• materiał nowej lekcji jest w dużym stopniu powiązany z materiałem poprzedniej lekcji

• uczniowie posiadają znaczny zasób wiedzy

(niezawodna procedura logiczna tzn. wnioskowanie nie prowadzi od prawdziwych przesłanek do fałszywych wniosków)

DROGĘ REDUKCYJNA(stosuje się wówczas, gdy

• należy wyjaśnić przyczynę obserwowanego zjawiska

• istnieje możliwość sprawdzenia doświadczalnego lub teoretycznego

(wnioskowanie zawodne, uprawdopodobniające, należy poszukiwać kilka przyczyn i ustalić, która jest prawdziwa)

DROGĘ INDUKCYJNĄ (stosuje się wówczas, gdy;

• treści są zupełnie nowe

• materiał nauczania jest słabo powiązany z poprzednim

(specyficzny przypadek wnioskowania redukcyjnego wyprowadzenie wniosków ogólnych z przesłanek będących poszukiwanymi przypadkami tych wniosków)

ZASADY NAUCZANIA CHEMII:

1. naukowości

2. poglądowości

3. przystępności

4. systematyczności

5. świadomego i aktywnego udziału uczniów procesie nauczania

6. trwałości i operatywności wiedzy ucznia

7. wiązania teorii z praktyką

8. wiązania kształcenia z wychowaniem

INNE ZASADY DYDAKTYCZNE:

1. indywidualizacji nauczania

2. kontroli i samokontroli

CELE NAUCZANIA CHEMII:

Nauczanie chemii w ramach powszechnego kształcenia ogólnego powinno:

1. umożliwić uczniom zrozumienie podstawowych procesów chem. Spotykanych w życiu codziennym

2. uświadomić uczniom rolę chemii w przekształcaniu materii

3. przygotować do bezpiecznego korzystania z osiągnięć współczesnych technologii

4. podnieść kulturę chem. społeczeństwa przez uświadomienie złożoności reakcji między człowiekiem materią i wytworami technologicznymi współczesnej cywilizacji, a zwłaszcza uwrażliwić na zagadnienia prośrodowiskowe.

---