Podstawy jedności małżeńskiej w świetle Rdz 1 - 2

Nauczanie Kościoła o stworzeniu świata i człowieka przez Boga zawiera prawdy dotyczące jedności małżeńskiej. Oznacza to, że człowiek został obdarzony najwyższą godnością spośród stworzeń. Szczególnym wyrazem posiadania tej godności jest bycie „obrazem Boga”. Co więcej, bycie „obrazem Boga” znajduje swoje odzwierciedlenie w dwoistości, jako mężczyzna i kobieta. Taki sposób bytowania jest skutkiem postanowienia Stwórcy. Oznacza to również, że człowiek w tej dwoistości płci jest sobie komplementarny.

1. Odrębność człowieka w stworzonym świecie

Pierwsze trzy rozdziały Księgi Rodzaju dotykają zagadnień związanych z ukazaniem podstaw jedności małżeńskiej. Wynika to stąd, mianowicie iż, prawdy małżeńskie są w ogóle punktem wyjścia w rozwoju teologicznej refleksji o małżeństwie.

Hebrajski czasownik „stworzyć” oznacza powołać coś do istnienia. Czasownik ten odnosi się w Biblii tylko do Boga, oznacza czynność w której powstaje coś nowego i nadzwyczajnego.

Kolejna prawda dotycząca natury człowieka zawiera stwierdzenie, że Bóg „tchnął w jego nozdrza tchnienie życia”. Oznacza to, że człowiek staje się istotą żywą. Jahwista przedstawiając Boga, który tchnie w ciało pierwszego człowieka oddech życia, chce powiedzieć, że życie ludzkie jest darem Boga.

Istotną prawdę o człowieku zawiera także Rdz 1, 26 - należy do tradycji kapłańskiej i jest hymnem na cześć Boga - Stwórcy. W wierszu tym pojawia się zwrot hebrajski, który przetłumaczony na język polski oddaje przez: „uczyńmy człowieka”. Jest to forma stylistyczna przedstawiająca jakby naradę Boga z samym sobą. Chodzi o zjawisko psychologiczne polegające na tym, że mówiący dzieli się duchowo na dwie osoby, z których jedna udziela drugiej rady lub zachęty.

W dalszej części wypowiedzi Rdz 1, 26 - 27, znajdujemy dwa kolejne wyrazy określające naturę człowieka. Chodzi tu o stwierdzenie, iż człowiek został uczyniony na „obraz” i „podobieństwo” Boga. Autor natchniony mówiąc o człowieku jako „obrazie” Boga miał na myśli jego rolę, jako władcy panującego w Jego imieniu. Chodzi o rolę analogiczną do roli królów. Padające tam wyrażenia: „na Nasz obraz” i „podobnego Nam” są synonimiczne i znaczą, że człowiek w granicach widzialnego stworzenia jest obrazem Boga.

Tekst Rdz 1, 28 wyjaśnia nam co to znaczy być obrazem Boga, w którym Bóg zleca człowiekowi panowanie nad ziemią. Użyte słowa: „czynić poddanym” i „panować” odnoszono w pierwszym sensie do królów panujących nad narodami i podbijających je w niewolę. Prawda o „podobieństwie” człowieka do Boga w „panowaniu” nad światem zostaje wyrażona obrazowo w Rdz 2, 15 gdzie Bóg umieszcza człowieka w ogrodzie Eden, zlecając mu uprawianie tego ogrodu.

Należy powiedzieć, że stworzenie człowieka na obraz i podobieństwo Boga podkreśla jego zdolność stwarzania (prokreacji) tj. rodzenia istot żywych. Autor natchniony wyraża to w stwierdzeniu: „Bądźcie płoni i rozmnażajcie się” (Rdz 1,28).

Praca i płodność jest zasadniczym zadaniem postawionym człowiekowi przez Boga. Płodność jest jednym z podstawowych pragnień ludzkich, która przynosi człowiekowi radość (Rdz 4,1).

2. Samotność mężczyzny

Samotność jest pewnym brakiem, swoistą niedoskonałością człowieka stworzonego przez Boga. Stąd też, aby człowiek nie był sam Bóg stawia na jego drodze niewiastę - kobietę, by ten mógł zrealizować zdania powierzone mu przez Stwórcę.

Samotność mężczyzny opisana w perykopie Rdz 2m 18 - 20 ma dwojakie znaczenie. Po pierwsze wynika z samej natury człowieka, z jego człowieczeństwa. Drugie znacznie jest komplementarne do wcześniejszego i wynika z odniesienia mężczyzny do niewiasty. Pierwszy mężczyzna potrzebował „pomocy jemu odpowiedniej”, co miało mu uświadomić jego samotność.

Fakt samotności mężczyzny, doświadczalnej przez niego w stworzonym świecie, jest głównym motywem skłaniającym Boga do stworzenia niewiasty.

3. Niewiasta jako pomoc dla mężczyzny

Rdz 2, 21 - 23 jest fundamentalnym tekstem biblijnym ukazującym naturę i znaczenie niewiasty jako „pomocy” dla mężczyzny. Momentem przełomowym w tym opisie jest wprowadzenie mężczyzny w „głęboki sen”. Chodzi tu o specyficzny stan, w który wprowadza go sam Bóg. Mężczyzna nie ma tutaj żadnego udziału.

Scena, w której Bóg wyjmuje jedno z żeber człowieka i formuje z niego kobietę jest istotną w zrozumieniu natury „pomocy” dla mężczyzny. Obraz żebra osłaniającego serce będące dla Semitów centrum intelektualnym, wolitywnym i emocjonalnym pozwala wyjaśnić z jednej strony odczuwalny tak boleśnie przez mężczyznę brak odpowiedniej pomocy, z drugiej zaś strony może tłumaczyć, dlaczego kobieta tak bliska mężczyźnie i koniecznie potrzebna by mógł on w pełni być osobą. Symbolika ta ma na celu unaocznić podstawową przynależność do siebie mężczyzny i kobiety oraz wyjaśnić ich pragnienie zjednoczenia ze sobą.

Wiersz 23 ukazuje precyzyjnie radość i szczęście człowieka w zjednoczeniu kiedy to określa kobietę jako „kość z moich kości i cało z mego ciała”. W antropologii biblijnej „kości” oznaczają zasadniczą najbardziej istotną część ciała, gdyż u Hebrajczyków nie było wyraźnego rozróżnienia pomiędzy „ciałem” a „duszą”.

Podobnie termin „ciało” w analizowanej sentencji oznacza wszelkie ciało, w tym także organizm ludzki. Gdy mówi się, że człowiek jest ciałem, to przedstawia się go jedynie od strony zewnętrznej, cielesnej i ukazuje w nim to, dzięki czemu może się on wyrażać na zewnątrz.

Człowiek wskutek tchnienia, którego udzielił Bóg, pozostaje w związku ze światem niebieskim. Dla Semitów, człowiek jest niepodzielną jednością, jako cały jest ciałem. LXX określa najczęściej człowieka jako sarks lub soma.

Należy powiedzieć, że Bóg kształtuje ciało na podobieństwo ducha. Ta zdolność ciała jest znana Bogu i tylko On wie, jak daleko w dobro i zło sięga jego siła.

W Rdz 2, 21 - 23 zawarta jest bogata symbolika, wyraża równość i równowartość mężczyzny i niewiasty co stanowi pierwszy aspekt „odpowiedzialności” niewiasty jako „pomocy dla mężczyzny”. Potwierdzeniem prawdy o niewieście, jako odpowiedniej „pomocy” dla mężczyzny jest również tekst Rdz 1,27, który szczególnie akcentuje odmienność płciową pomiędzy mężczyzną i niewiastą.

Chociaż termin „płeć” nie występuje w Biblii to jednak widoczne na zewnątrz różnice w ciele mężczyzny i niewiasty wskazują jednoznacznie na ich płciową odmienność. W świetle powyższej analizy, niewiasta dla mężczyzny, jak i mężczyzna dla niewiasty, jest w sensie egzystencjalnym pomocą - w osiągnięciu doskonałości. Jedno bez drugiego tej pełni nie osiągnie.

3

---