13.04.2010, STUDIA, na studia, socjologia wychowania, Socjologia wychowania


Wykład VI

Socjalizacja

Uspołecznienie

Szerokie pojęcie procesu uspołecznienia:

Wąskie pojęcie tego procesu:

Pedagogowie są skłonni do wąskiego pojmowania socjalizacji - utożsamiającego ją ze spontanicznymi procesami przystosowania społecznego w odróżnieniu od wychowania jako celowego i planowego oddziaływania na wychowanka.

W socjologii wychowania - dwojakiego rodzaju definicje:

  1. W wypadku, gdy przez wychowanie rozumie się zarówno celową działalność wychowawczą, jak i spontaniczne procesy przystosowania, oba te pojęcia są po prostu równoznaczne (Znaniecki) - ujęcie to jest wcześniejsze. Wychowanie pojmuje się szeroko.

  2. Rozróżnia się oba procesy; traktuje się je nie jako rozłączne, jak czynią to niektórzy pedagogowie, lecz jako pozostające w relacji nadrzędności i podrzędności. Tu socjalizację pojmuje się szeroko, a wychowanie wąsko, jako część socjalizacji (Szczepański).

Dla socjologa istotne jest przyjęcie szerokiej definicji uspołecznienia (uwzględniającej swoiste wychowanie zinstytucjonalizowane) ze względu na zasięg badań, obejmujący zarówno niezamierzone wpływy wychowawcze środowisk, jak i działalność instytucji wychowawczych - z uwagi na to, że przedmiotem badań jest dla niego uspołecznienie jako proces kształtowania się osobowości społecznej aktualizujący się w obu wyróżnionych płaszczyznach oraz poprzez wszystkie fazy biografii jednostki, tzn. proces permanentny, trwający przez całe jej życie.

Socjalizacja - proces stawania się człowieka (jako organizmu biologicznego) istotą społeczną. Procesowi temu człowiek poddany jest od niemowlęcia. Podstawowe znaczenie dla poznania społecz...

Jan Szczepański: […] część całkowitego wpływu środowiska, która wprowadza jednostkę do udziału, w życiu społecznym, uczy ją zachowania wg przyjętych wzorów, uczy ją zrozumienia kultury, czyni ją zdolną do utrzymywania się i wykonywania określonych ról społecznych.

W przebiegu socjalizacji wyróżnić można dwa etapy:

W trakcie trwania socjalizacji pierwotnej:

Berger i Luckmann - treści socjalizacji pierwotnej są niezwykle trwałe i trudne do zanegowania w późniejszym życiu. Doświadczenie odwrócenia tego, co przyswojone w trakcie socjalizacji pierwotnej nazywają alternacją i wskazują na duży ładunek przeżyć emocjonalnych, który jej towarzyszy (np. przyjęcie innej wiary, akceptacja odmiennych tradycji kulturowych).

Na etapie socjalizacji wtórnej, wraz z poszerzającym się kręgiem interakcji społecznych:

Kwieciński, Witkowski, Kowalik (współcześni badacze edukacji) wskazują na trzeci rodzaj - Socjalizację krytyczną

Pojawiają się u progu dorosłości, przybierając formę kontestacji wartości i wzorów życia prezentowanych przez otoczenie i selektywnego wyboru niektórych spośród nich w miejsce ich dotychczasowego przyswajania.

Socjalizacja krytyczna nie jest odrębną fazą, niezależną, czy następującą po socjalizacji wtórnej, natomiast pojawia się w jej trakcie.

Mechanizmem stymulującym jej przebieg jest konflikt między tym co zastane, a tym co nowe, prowadząc do podwyższenia poziomu indywidualności jednostki.

Umożliwia uzyskanie najwyższych kompetencji społecznych, opartych na emancypacji i umiejętności komunikowania się, a także dystansowania do oferty otoczenia i ról, jakie oferuje społeczeństwo.

Efektem jest zmiana, twórcze postrzeganie otoczenia i swojej osoby jako kreatora jego przekształceń w kierunku przeobrażania warunków życia i dostosowywania ich do zmieniających się potrzeb jednostki.

W wyniku socjalizacji krytycznej zyskujemy autonomię działania, wchodząc w etap tzw. moralności postkonwencjonalnej (Kohlberg, Mayer), umożliwiający zetknięcie się z ważnymi wyzwaniami życiowymi, zmianę perspektywy pewności, bezpieczeństwa i akumulacji wiedzy na rzecz pogłębiania pytań, przyjęcia wobec świata postawy badacza i przeżywania poznawczego niepokoju w kontakcie ze światem.

Efektem socjalizacji jest uspołecznienie, czyli optymalny poziom przygotowania do życie w społeczeństwie, wiedzy na temat obowiązujących norm, sposobów życia, czynności składających się na pełnione role społeczne.

Uspołecznienie jako kształtowanie osobowości społecznej - proces będący wychodzeniem jednostki w kulturę, a równocześnie kształtowaniem się jej osobowości społecznej, zdobywaniem dojrzałości i kompetencji społecznych.

Socjologia wychowania traktuje uspołecznienie jako proces kształtowania się osobowości. Zgodnie z nim, uspołecznienie polega na wychodzeniu jednostki w swej biografii społecznej w coraz liczniejsze grupy społeczne oraz z ich ramienia w określone coraz liczniejsze role społeczne.

Struktura roli społecznej, jako głównego atrybutu osobowości. Osobowość społeczna - wypadkowa ról społecznych...

Te składniki osobowości są równocześnie istotnymi komponentami procesu uspołecznienia.

W procesie tym czynnikiem podstawowym jest jaźń społeczna jednostki - świadomość siebie samego, swoich właściwości i możliwości (jaźń subiektywna) oraz świadomość sposobu ujmowania ich przez innych (jaźń odzwierciedlona).

Kształtuje się ona w nim najwcześniej i stopniowo rozszerza się o pozostałe czynniki, system praw i obowiązków wynikające z przynależenia do coraz większej liczby grup i podejmowania w nich coraz liczniejszych ról społecznych.

Jaźń subiektywna jest przy tym źródłem motywacji i aspiracji osobistych, jaźń odzwierciedlona zaś czynnikiem konformizmu ze swym środowiskiem.

Mechanizmy socjalizacji

Można wyróżnić różne mechanizmy oddziaływania na jednostkę w procesie socjalizacji.

Najprostszym mechanizmem jest uczenie się po wpływem nagród i kar. Proces uczenia się sprawia, że osobowość człowieka odznacza się pewną stałością i możliwe jest wyjaśnienie i przewidywanie jego zachowań na podstawie doświadczeń w przeszłości.

Podczas socjalizacji w okresie dzieciństwa, szczególnie duży wpływ wywierają mechanizmy naśladownictwa, które polegają na odwzorowywaniu zachowań innych.

George H. Mead wskazał na dwa mechanizmy kształtowania osobowości odznaczające się odmiennym sposobem przyjmowania ról:

  1. zabawa, w której dziecko naśladuje dorosłych

  2. gra gdzie obowiązują określone reguły i normy postępowania przypisane do określonych ról

Mechanizmy socjalizacyjne wg Stanisława Kowalskiego:

Podstawą kształtowania się odruchu warunkowego jest odruch bezwarunkowy, czyli popęd, instynkt, ukształtowany w procesie filogenezy (naturalny rozwój od początku) na gruncie podstawowych potrzeb organizmu: pokarmowych, obronnych, rozrodczych, itp. Odruch bezwarunkowy aktualizuje się pod wpływem zadziałania filogenetycznie skojarzonego z nim bodźca, zwanego bodźcem bezwarunkowym.

Mechanizm ten w procesie uspołeczniania nazywa się uwarunkowywaniem popędowych form zachowania się albo „przywarunkowywaniem” ich do wymagań kultury.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
27.04.2010, STUDIA, na studia, socjologia wychowania, Socjologia wychowania
IV 15.04.2010, STUDIA, na studia, psychologia wykłady, psychologia wyklady
V 29.04.2010, STUDIA, na studia, psychologia wykłady, psychologia wyklady
13.05.2010, STUDIA, na studia, psychologia wykłady, psychologia wyklady
III 01.04.2010, STUDIA, na studia, psychologia wykłady, psychologia wyklady
IV 15.04.2010, STUDIA, na studia, psychologia wykłady, psychologia wyklady
24 - oddane 21.04.2010, Studia, Pracownie, I pracownia, 24 Wyznaczenie mechanicznego równoważnika ci
Repetytorium socj. 2009-2010, STUDIA, Socjologia miast
24 - oddane 21.04.2010, Studia, Pracownie, I pracownia, 24 Wyznaczenie mechanicznego równoważnika ci
04.05.2010, STUDIA, na studia, socjologia wychowania, Socjologia wychowania
30.03.2010, STUDIA, na studia, socjologia wychowania, Socjologia wychowania
23.03.2010, STUDIA, na studia, socjologia wychowania, Socjologia wychowania
09.03.2010, STUDIA, na studia, socjologia wychowania, Socjologia wychowania
16.03.2010, STUDIA, na studia, socjologia wychowania, Socjologia wychowania
02.03.2010, STUDIA, na studia, socjologia wychowania, Socjologia wychowania

więcej podobnych podstron