H I S T A M I N A

MAGAZYNOWANIE:

bazofile, mastocyty, komórki bł.śl. ppok., zakończenia nerwowe w niektórych obszarach mózgu, komórki szybko rosnące, tkanki regenerujące;

ROZMIESZCZENIE:

wszystkie tkanki (w różnych ilościach); koncentracja w płucach, skórze, bł.śl. jelit;

RECEPTORY HISTAMINOWE:

H₁ - mm gł. oskrzeli i jelit, śródbłonek naczyń, gruczoły bł.śl. nosa

H₂ - komórki okładzinowe żołądka, limfocyty T_S

H₃ - UN

ROLA:

- procesy zapalne i uczuleniowe

- skurcz oskrzeli

- nasilenie perystaltyki jelit

- wazodilatacja, wzrost przepuszczalności naczyń

- wzrost wydzielania HCl przez komórki okładzinowe żołądka

UWALNIANIE:

- reakcje alergiczne (mastocyt + 2 IgE + Ag)

- uszkodzenie tkanek (mechaniczne, termiczne, promieniowanie)

- leki i in. czynniki ( wzrost Ca²⁺ w komórce): morfina, tubokuraryna, sukcynylocholina,

środki kontrastowe w radiologii;

EFEKTY DZIAŁANIA:

- oskrzela: skurcz (H₁), skrajna nadwrażliwość u astmatyków

- ppok.: wzrost sekrecji HCl (H₂), nasilenie perystaltyki jelit (H₁)

- krążenie (H₁ i H₂) : wazodilatacja - spadek oporu obw., spadek RR - chrono(+) i dromo(+)

wzrost przepuszczalności kapilar - obrzęki;

- skóra: „potrójna odpowiedź Lewisa” - czerwona punkcikowata wysypka, bąble pokrzywkowe, rumień;

- zakończenia nerwowe: ból i świąd

- CNS: neurotransmiter regulujący czuwanie i apetyt

H₃ - autoreceptor regulujący uwalnianie histaminy z neuronów CNS

- inhibitor sprzężeń zwrotnych w wielu układach

- w zakończ. nn autonom. i w tkance przedsionka (ham. uwalniania NA w niedokrwieniu)

ZASTOSOWANIE KLINICZNE

- bad. niespec. nadwrażliwości u astmatyków

- pozytywna kontrola w skórnych testach alergicznych

- stymulacja wydzielania żołądkowego (próba histaminowa, z pentagastryną)

H₁ H₂ H₃

AGONISTA 2-metylohistamina dimeprit metylohistamina

ANTAGONISTA pyrilamina cymetydyna tioperamid, burimamid

impromidin

ANTAGONIŚCI RECEPTORA H₁

EFEKTY FARMAKOLOGICZNE

- blokują wpływ histaminy na mm gł.

- tylko częściowo skuteczne w reakcjach alergicznych: działają na obrzęk, wysypki, świąd,

nieskuteczne w anafilaksji

- CNS: sedacja, senność

p/kaszlowo

redukcja objawów ch. lokomocyjnej (efekt antycholinergiczny) - I gen.

I GENERACJA

- mała swoistość działania (rec. H₁, 5-HT, D, adrenerg., cholinerg.; obwod. znieczulające)

- działanie psychodepresyjne, uspokajające, nasenne

- hamowanie czynności błędnika, ośrodka wymiotnego

- nie łączyć z MAO-I i środkami hamującymi CNS, zakaz picia alkoholu

- zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych i obsługi maszyn

1. poch. etylendiaminy (uspokajające, nasenne) :

antazolina, chloropiramina, tripelenamina

2. poch. etanolaminy (uspokajające,nasenne, p/wymiotne, p/cholinerg., miejsc. znieczulające):

difenhydramina, dimenhydrynat, dimetynden, klemastyna

3. poch. fenotiazyny (uspokajające, p/wymiotne, p/cholinerg., p/kaszlowe):

prometazyna, alimemazyna, tietylperazyna

4. poch. alkiloaminy (nasenne): chlorfeniramina

5. poch. piperazyny (p/wymiotne, p/cholinerg., uspokajające):

hydroksyzyna, meklizyna, cyklizyna, cynaryzyna

6. poch. piperydyny (sedatywne): tenalidyna

II GENERACJA

- większa wybiórczość H₁

- słaby/brak działania ośrodkowego, nie upośledzają działania psychofizycznego; czasem

senność, bóle , zawroty głowy

- przedstawiciele: terfenadyna, astemizol, loratadyna, cetyryzyna, lewobastyna, ebastyna

ZASTOSOWANIE KLINICZNE

- reakcje alergiczne - objawowo (katar sienny, zap. spojówek, wysypki skórne, świąd,

odczyny polekowe, ch. posurowicza, obrzęk Quinckego)

- wymioty różnego pochodzenia (ciąża, ch. lokomocyjna), zaburzenia błędnikowe

- jako sedativa

- p/kaszlowo

- ch. Parkinsona (difenhydramina, diatezyna)

OBJAWY NIEPOŻĄDANE H₁ - blokerów

- sedacja, otępienie, senność, zaburzenia koncentracji (I gen.)

- ppok.: spadek apetytu, nudności, biegunka; astemizol - wzrost apetytu i m.c.

- nadmierna suchość bł. śl. jamy ustnej i nosa (I gen.)

- arytmie serca (blokada sercowych kanałów K⁺) - torsades de pointes (terfenadyna,

astemizol); występują rzadko, przy dużych dawkach, przy ch. W; przy lekach hamujących

Cyt P450 - koncentracja stężenia leku

- hipotonia, leukopenia, agranulocytoza (I gen.)

ANTAGONIŚCI RECEPTORA H₂

EFEKT: zmniejszenie wydzielania soku żołądkowego

PRZEDSTAWICIELE:

* cymetydyna; na czczo 3 x 200 mg + 400 mg przed snem / 2 x 400 mg, ZZE 4 x 400 mg

* ranitydyna; 3 x silniej od cymetydyny; 2 x 150 mg / 1 x 300 mg, ZZE 3 x 300 mg

* famotydyna; 150 x silniej od cymetydyny; 2 x 20 mg / 40 mg na noc

* nizatydyna

* roksatydyna

ZASTOSOWANIE KLINICZNE

- ch. wrzodowa żołądka i dwunastnicy, ch. refleksowa

- z. Zollinger-Ellisona

- profilaktyka przed znieczuleniem ogólnym, profilaktyka wrzodów stresowych i polekowych

OBJAWY NIEPOŻĄDANE H₂ - blokerów (cymetydyna, rzadko ranitydyna)

- bóle głowy, zawroty głowy, nudności, złe samopoczucie, wysypki skórne

- bóle mięśni

- zaparcia, biegunki

- spadek libido, ginekomastia, mlekotok, zaburzenia spermatogenezy

- hamowanie wątrobowej oksydacji (inh. enzymów mikrosomalnych) - wydłużenie działania:

p.o. antykoagulantów (warfaryna)

leków p/drgawkowych (fenytoina)

leków antyarytmicznych

benzodiazepin

  blokerów

- zaburzenia z CNS u starszych

P/WSKAZANIA: ciąża, laktacja; NN, NW

---