Muzeum mieści się w klasycystycznej, starej fabryce sukienniczej z 1824 r. Budynek ten jest zabytkiem techniki z zachowaną na pięciu kondygnacjach wewnętrzną konstrukcją drewnianą i żeliwnymi schodami. Produkowano tutaj wysokiej jakości sukno od 1826 roku do okresu wielkiego kryzysu gospodarczego w XX wieku. W dawnych wnętrzach fabrycznych prezentowanych jest sześć stałych ekspozycji oraz jedna czasowa.
Posiadamy wiele otwartych kolekcji do których przyjmowane są nowe eksponaty. Niektóre to:
- zabytkowych urządzeń techniki XIX - XX w. (w tym: napędów parowych, krosien tkackich, maszyn drukarskich)
- wyrobów przemysłowych XIX - XX w. (w tym haftów i koronek, dzianiny, tkaniny jedwabnej, pluszu i aksamitów, ceramiki, pianin i fortepianów).
tkanin zabytkowych XV - XIX w. (kolekcja ornatów i szat liturgicznych).
W przyziemiu manufaktury, na fundamentach, podtrzymywanych przez dębowe pale wbite w bagienne podłoże, umieszczono największe gabarytowo, o wielotonowych ciężarach maszyny i wynalazki które zdynamizowały przemysł w tamtym okresie. Istotne zmiany dotyczące wieludziedzin techniki i technologii nastąpiły na przełomie XVIII - XIX wieku. W zakresie energetyki - to opanowanie dla potrzeb produkcyjnych przemiany energii chemicznej - poprzez energię cieplną, na mechaniczną. Od tego momentu przemysł wchodzi w erę mechanizacji, w której od połowy XVIII wieku przoduje włókiennictwo. Na ekspozycji możemy zobaczyć bardzo wiele ciekawych, a niekiedy unJedną z cekawych maszyn prezentowanych również na wystawie jest prasowalnica parowa. Materiał po zakończonej produkcji przechodził przez maszynę, która go prasowało pod wpływem pary a na zakończenie układała w bele na przygotowanym wózku.ikatowych maszyn włókienniczych i nie tylko. Krosno żakardowe
est to pierwsza wystawa jaką udało nam się przygotować w nowo wyremontowanym budynku Muzeum. Przedstawiamy również rekonstrukcję "Izby robotniczej" oraz Gabinetu fabrykanta" oraz próbki materiałów, haftów i koronek o wzorach z lat 70-tych XX w.
Jednym z wielu eksponatów udostępnionych zwiedzającym na parterze manufaktury jest hafciarka ręczna z programatorem z XIX w. Wykonywała precyzyjne różnej wielkości wielobarwne wzory w jedwabiu, a nawet portrety. Jako ciekawostkę może służyć fakt, że maszynę tę obsługiwała tylko jedna osoba.
W wystawie tej udało nam się szczęśliwie zderzyć wycinek historii przemysłu dziewiarskiego z wymogami mody współczesnych dni. Począwszy od igieł dziewiarskich, poprzez różnorodne, skomplikowane mechanizmy- których punktem wyjściowym było wynalezienie w 1589 r. przez pastora anglikańskiego Williama LEE z Calverton najdoskonalszej maszyny narzędziowej tego okresu - dziewiarstwo istniało, jak wskazują badania, od najdawniejszych wieków. Wytwarzało ono rzeczy praktyczne i wykwintne. Nadawało ton modzie. Przetrwało od XIX- XX wieku, o zróżnicowanym przeznaczeniu produkcyjnym, tj. wytwarzających przędzę oraz produkcyjnych systemem ręcznym i mechanicznym dzianiny: odzieżowe, techniczne, pończosznicze, ukazując procesy wykończalnicze, ogniskujemy zarazem w syntezie przemiany, jakie zaszły w tym przemyśle po 1945 r. Przez komasację i koncentrację drobnych prywatnych zakładów powstałych jeszcze w dobie industralizacji, jak i w odrodzonej Polsce w 1918 r. odtworzono do 1949- 1950 dziewiarstwo w kaliskiem i łódzkiem, a w latach pięćdziesiątych sześćdziesiątych zbudowano liczące się zakłady dziewiarskie POLO w Kaliszu, a w Aleksandrowie Łódzkim największe pończosznicze SANDRA. Oprawą artystyczną tej ekspozycji stała się unikatowa kolekcja prac studentów Katedry Dziewiarstwa prowadzonej przez znakomitą w skali międzynarodowej twórczynię gobelinów, kilimów i dzianiny artystycznej Panią Profesor Kazimierę Frymark- Błaszczyk. Katedra ta istnieje PWSSP im. Wladysława Strzemińskiego w Łodzi. Zakomponowane przestrzennie pracę pozwolą Państwu wniknąć w intencje projektantów: wydobycie z dzianiny powstałej maszynowo kształtu nieszablonowego, wysmakowanego koloru; niuansów w splotach przędzy oraz wzornictwa- podnoszenia przez to poziomu włókiennictwa odzieżowego i dekoracyjnego do rangi sztuki rzutującej na wymogi mody współczesnej. Ideą tego zbioru winno być w przyszłości wdrożenie tych jednostkowych koncepcji do przemysłu. Powielanie dzianin tego formatu artystycznego pozwoliłoby nam zachować indywidualny wyznacznik dobrego znaku w uniformizmie naszej cywilizacji, wykazując równocześnie niezbędność tego rodzaju przemysłu w historycznym pejzażu Polski.
Jedwab wiskozowy to chemia XX wieku. Powstał przez działanie ługu sodowego i dwusiarczku węgla na celulozę. W wyniku dalszej obróbki powstało włókno. Z niego tkanina efektowna, tania, masowego użytku, a przede wszystkim modna, budząca zachwyt i pożądanie zarówno pań lat 20-tych jak i tych XXI wieku. Wzór na sztucznym jedwabiu zajął pierwsze miejsce. Modę zainspirowało kubistyczne malarstwo Legera-rozpropagowane przez słynnych rysowników: Driana-Lepape, Jribe-a w Polsce Stryjeńska. Polscy koloryści i inż. Witold Jezierski, dr Anastazy Boryniec i inni opracowali technologię, które utrwalały nowe barwniki na włóknie wiskozowym. W skali technicznej podjęła w Polsce produkcję nowego włókna (lata 1918-1939) Widzewska Manufaktura w Łodzi oraz z Tomaszowskimi Zakładami Włókien Sztucznych. W Kaliszu właściciele "Bielarni" założonej w 1912 r. przez braci Wilhelma i Hugona Millerów poszli za tchnieniem mody i już w latach dwudziestych farbowano i drukowano batysty ze sztucznego jedwabiu noszonego przez niezamożne dziewczyny i żony ministrów. W Kaliszu poza epizodem wojennym 1939-1945 fabryka ta przetrwała przyjmując w 1945 r. nazwę Zakładów Przemysłu Jedwabniczego "WISTIL" obecnie od 1993 roku jako spółka akcyjna "WISTIL". Muzeum współpracując od 1981 roku z tym zakładem posiada z "WISTILU" Laboratorium jak i kolekcję próbników i tkanin ukazując w historycznym rozwoju postęp w dziedzinie technologicznej, kolorystycznej i wykończalniczej.
Ocalałe niekiedy w nieprawdopodobny sposób: w spalonej powstaniem Warszawie, z rozrabowanych pałaców, dworów i w ubogich domach polskiej inteligencji. Zebrane przez ostatnie dziesięciolecie w naszej manufakturze, opracowane naukowo przez prof. B. Vogla, poddane troskliwej konserwacji specjalistów z "CALISII" mogą świadczyć na korzyść rodzimego rzemiosła: BUDYNOWICZÓW, ZDRODOWSKICH, MAŁECKICH, LESZCZYŃSKICH, spolszczonych BUCHHOLTZÓW, KERNTOPFÓW, FIBIGERÓW. W sumie 313 dotąd uchwyconych firm od I poł. XIX w do 1939 r. Otwarcie ekspozycji uświetnia recital wykonany na odrestaurowanym kaliskim fortepianie ARNOLDA FIBIGERA z 1939 r. Obyśmy tu obecni doczekali jednak momentu, kiedy współczesny polski fortepian zatriumfuje na estradach największych sal koncertowych. Przed Państwem dorobek 120 lat.
To zobowiązuje! - R. Hauk. Kolekcja reprezentuje okres od początków XIX w. do II wojny światowej. Znajdują się w niej prawie wszystkie odmiany fortepianu, jak pionowy - tzw. lira, stołowy (prostokątny), skrzydłowy i pianina. Ilustrują one z jednej strony rozwój instrumentu jako mebla użytkowego, począwszy od typowych instrumentów domowych, stołowego i pionowego (ok. poł. ubiegłego stulecia wypartych przez pianino), na skrzydłowych (profesjonalnych i koncertowych) skończywszy. Można prześledzić nie tylko ewolucje formy zewnętrznej ale i rozwój zdobnictwa fortepianu. Oba te elementy odzwierciedlały aktualne trendy mody. W naszym stuleciu zostały wyparte lub ograniczone do minimum przez wymogi produkcji wielkoseryjnej (m.in. unifikacja). Instrumenty kolekcji przedstawiają również ewolucję konstrukcyjną i techniczną fortepianu na przestrzeni ponad stulecia. Z jednej strony był on coraz większy i mocniejszy, mogący dzięki licznym metalowym elementom konstrukcyjnym wytrzymać ponad 20-tonowe łączne napięcie strun, a co za tym idzie - pozwalający "grzmieć" nawet w wielkich salach koncertowych. Z drugiej strony mechanizm fortepianu stawał się nie tylko coraz bardziej doskonały ale i bardziej skomplikowany, wymagający prawie zegarmistrzowskiej precyzji w montażu i dopasowaniu współpracujących ze sobą części. W ten sposób sięgnął doskonałości zarówno jako transformator gry najbardziej biegłych technicznie wykonawców, jak i ich wyszukanych brzmieniowo zamysłów interpretatorskich. W zbiorze, zgodnie z założeniami, dominują instrumenty produkcji polskiej. Reprezentują one wiele ośrodków polskiego przemysłu fortepianowego. Przede wszystkim są tu firmy odległego zaledwie o 10 km Kalisza, jak: Fryderyk Hintz, Arnold Fibiger ("Calisia"), Bracia Fibiger ("Apollo"), Theodor Betting.
Ośrodek warszawski reprezentują znane wytwórnie: Fryderyk Buchholtz, Antoni Hofer, Antoni Zakrzewski, Józef Budynowicz, Krall & Seidler, Małecki & Szreder, Julian Małecki, Jan Kerntopf i Syn. Obok nich rzadkie instrumenty mniejszych firm stołecznych, jak Gebethner & Wolff, Alois Kewitsch, Stanisław Kowalik. Równie rzadkie są prezentowane w kolekcji instrumenty Józefata Golmera z Radomia i Braci Koischwitz z Łodzi. Całość uzupełniają fortepiany firm zagranicznych, m.in. znanego francuskiego pianisty i fabrykanta Henri Herza. Nowym elementem w mozaice przemysłu Kaliskiego jest ekspozycja stała narzędzi i maszyn drukarskich, połączona z historią sztuki typograficznej.
Ekspozycją tą chcemy w pewnej syntezie ukazać rozwój myśli ludzkiej, ujęcia jej kształtu edytorskiego od 1603 roku do dnia dzisiejszego, odbitej w sztuce drukarskiej Kalisza.
W głębi fotografi maszynę drukarską a zarazem prekursora druku komputerowego jako, że po wpisaniu tekstu na klawiaturze maszyna sama odlewała czcionki z roztopionego metalu i ustawiała je w wiersze przygotowane do druku.