Sposoby zakładania działalności gospodarczej.

Istnieją trzy możliwe formy (sposoby) na rozpoczęcie działalności gospodarczej.

Sposób pierwszy, oznacza uruchomienie nowego przedsiębiorstwa od początku i samodzielne wejście na rynek ze swoim pomysłem, jest to sposób pierwotny. Oznacza to, że dana osoba otwiera pierwsze przedsiębiorstwo i nie bazuje na swych wcześniejszych doświadczeniach, ani na firmie która już istnieje.

Drugi sposób polega na przejęciu jako podstawy do stworzenia własnego przedsiębiorstwa zasobów i struktur istniejących już podmiotów. Oprócz niewątpliwych zalet związanych ze skracaniem czasu dochodzenia do dojrzałego biznesu ta forma założycielska niesie niebezpieczeństwo przejęcia błędów, wadliwych koncepcji, złej reputacji itp.

Trzeci sposób stawania się przedsiębiorcą to franchising (nie zawsze jest uznawany za drogę do własnego przedsiębiorstwa). Franchising traktuje się jako upoważnienie do prowadzenia przedsiębiorstwa, które zostało założone i rozwinięte przez kogoś innego. Dokładniej oznacza on działalność gospodarczą polegającą na prawie do oferowania i sprzedaży określonych towarów i usług w ramach systemu marketingowego innego przedsiębiorstwa. Oznacza więc konieczność założenia nowego podmiotu (sposób 1), pozwalając jednak na korzystanie z istniejących zasobów (sposób 2). Taka forma uruchamiania działalności pozwala na ograniczenie ryzyka, zmniejszenie na starcie nakładów finansowych oraz szybkie wdrożenie systemu szkoleń. Wiąże się jednak z uzależnieniem licencjodawcy od sprzedającego licencję. Wymagane jednorazowe opłaty oraz opłaty procentowe od dochodu mogą być bardzo wysokie.

Skuteczne przekształcenie idei produktu (usługi) w praktyczną działalność wymaga szczególnego planowania, którego efektem jest plan przedsięwzięcia bussines plan.

Rys. 1.

Przepisy polskiego prawa, które co do zasady gwarantują swobodę podejmowania działalności gospodarczej, nie wprowadzają wolności totalnej. Gwarancje wolności w tym zakresie wynikają przede wszystkim z konstytucji RP. Jej art. 20 mówi, iż społeczna gospodarka rynkowa jest oparta na wolności działalności gospodarczej. Prawo działalności gospodarczej stanowi z kolei, że podejmowanie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach.

Wprowadzone z ważnych względów społecznych odstępstwa od tych zasad muszą być dokonywane w formie ustaw i są raczej wyjątkiem niż regułą.

Ograniczenia wolności działalności gospodarczej wynikają z:

• zakazów podejmowania działalności zabronionej przepisami karnymi kodeksu karnego, prawa o wykroczeniach, prawa karno - skarbowego oraz innych przepisów karnych [...];

• uzyskania wymaganej koncesji czy innego rodzaju zezwolenia na podejmowanie określonych rodzajów działalności:

• wymogu przestrzegania przepisów ustawowych o kontyngentowaniu obrotu, cłach, podatkach i akcyzach;

• konieczności przestrzegania obowiązujących przepisów o wymogach sanitarnych i zdrowotnych, o normalizacji, certyfikacji oraz o systemie miar, wag, jakości;

• konieczności respektowania prawa własności i ochrony praw majątkowych innych podmiotów określonych np. przez prawo cywilne, prawo wynalazcze, autorskie;

• konieczności respektowania prawa regulującego obszary specjalne i stany specjalne.

Z powyższych uwarunkowań wynikają ograniczenia swobody podejmowania działalności gospodarczej. Polegają one między innymi na:

• ustawowym określaniu zakresu pojęcia „działalność gospodarcza” oraz zasad i form jej prowadzenia;

• konieczności uzyskania odpowiedniego zezwolenia, które może mieć różną funkcję i różną konstrukcję, różne podstawy prawne i różne skutki prawne;

• ustawowym określeniu pojęcia „przedsiębiorca”;

• określeni instytucji(urzędów, organów) obligatoryjnie uczestniczących w procesie założycielskim;

• określeniu procedur (terminów, form)oraz sankcji za ich nieprzestrzeganie.

Działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy prawo działalności gospodarczej jest zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Odbywa się ona według czterech zasad: wolności podejmowania i wykonywania działalności; prawnej równości przedsiębiorców; uczciwej konkurencji i ochrony praw konsumentów; przestrzegania dobrych obyczajów w obrocie gospodarczym. Te zasady nakładają na podejmujących działalność gospodarczą określone obowiązki:

• konieczność wykonywania działalności na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumenckich,

• powinność zapewnienia określonych stosownymi przepisami warunków dotyczących ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia, moralności publicznej, a także ochrony środowiska,

• obowiązek podawania oznaczenia przedsiębiorcy, numeru wpisu do rejestru przedsiębiorców, oznaczenia sądu rejestrowego, siedziby i adresu przedsiębiorcy.

• Wymóg oznaczenia w języku polskim producenta towaru i jego adresu, nazwy towaru, innych oznaczeń i informacji wymaganych na podstawie odrębnych przepisów.

Podejmujący działalność gospodarczą staje się przedsiębiorcą w chwili wpisu do rejestru. W myśl ustawowych uregulowań przedsiębiorcą może być osoba fizyczna, osoba prawna oraz nie mająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która zawodowo, we własnym imieniu, podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą.

Przepisy określają nie tylko, kto jest przedsiębiorcą i w jakiej formie prawnej może prowadzić działalność gospodarczą, ale również jaką działalność może prowadzić bez konieczności uzyskania odpowiedniego zezwolenia bądź jaki rodzaj uprawnień jest niezbędny.

Formą ograniczenia swobody działalności i kontroli przez państwo są formalne procedury rejestrowe i ewidencyjne. Mają one w zależności od obranej formy prawnej podejmowanej działalności różny stopień skomplikowania oraz są związane z różną częstotliwością kontroli państwa.

Stawanie się przedsiębiorcą wiodące przez system rejestrowy jest z reguły surowsze, gdyż odbywa się w trybie sądowym. W polskim prawie dotyczy to spółki prawnej, spółek komandytowych, spółki komandytowo - akcyjnej i partnerskiej. Niedogodności procedury rejestrowej są związane z następującymi faktami:

• Jej przeprowadzenie wymaga z reguły obecności notariusza

• Jest czasochłonną formą, z reguły trwa 1 miesiąc, a oczekiwanie na samo postanowienie może trwać kilka tygodni,

• Prawidłowe sporządzenie dokumentów niezbędnych do rejestracji przekracza najczęściej umiejętności osoby nie mającej przygotowania prawnego

• Wiąże się z wysokimi kosztami.

Formą kontroli łagodniejszą oraz związaną z mniej skomplikowaną procedurą jest ewidencjonowanie. Wpis do ewidencji dotyczy spółek cywilnych i osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, a prowadzącym jest organ gminy. Procedura obejmuje trzy etapy:

• Zgłoszenie zamiaru podjęcia działalności (przedsiębiorca)

• Zarejestrowanie działalności gospodarczej zgodnie ze zgłoszeniem (urząd)

• Wydanie zaświadczenia o wpisie (urząd).

Przed podjęciem działalności gospodarczej przedsiębiorca musi uzyskać wpis do rejestru przedsiębiorstw. Ci przedsiębiorcy, którzy zostali wpisani do ewidencji działalności gospodarczej lub do rejestru sądowego przed wejściem w życie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, są zobowiązani do złożenia wniosku o wpis do rejestru przedsiębiorców. Wpis do rejestru podlega ogłoszeniu w „Monitorze Sądowym i Gospodarczym”.

W procesie założycielskim przedsiębiorstwa możliwy jest również udział różnych instytucji, urzędów, organów, z którymi obligatoryjny kontakt oznacza dla przedsiębiorcy dodatkowe obowiązki i ograniczenia. Do podstawowych z nich należą:

1. Urząd Statystyczny. Ustawa o statystyce publicznej nakłada na przedsiębiorców obowiązki posiadania numeru identyfikacyjnego krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON). Zgłoszenia w Urzędzie Statystycznym należy dokonać na odpowiednim formularzu w ciągu 14 dni od dnia otrzymania zaświadczenia o wpisie do ewidencji (rejestru). Przedsiębiorcy są zobowiązani podawać je na drukach firmowych i pieczęciach.

2. Urząd Skarbowy. Przedsiębiorcy będący podatnikami podlegają obowiązkowi ewidencyjnemu oraz otrzymują numer ewidencji podatkowej (NIP). Ewidencji dokonuje organ podatkowy, a zgłoszenia podatnicy. Przedsiębiorca jest zobowiązany wyznaczyć osoby odpowiedzialne za obliczanie i pobieranie podatku oraz podać termin wpłacenia organowi podatkowemu pobranych kwot.

3. Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W ciągu siedmiu dni od rozpoczęcia działalności gospodarczej zgłasza przedsiębiorca swoją firmę i samego siebie do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych. Zgłoszenie adresuje do właściwego oddziału ZUS.

4. Bank. Założenie rachunku bankowego jest praktycznie obowiązkiem każdego przedsiębiorcy. Chociaż ustawodawca obowiązek posiadania rachunku bankowego związał z określoną wartością obrotów, na różnych etapach prowadzenia działalności gospodarczej jest on wymagany przez różne instytucje. Główną przesłanką wprowadzenia tego obowiązku jest konieczność zapobiegania niekontrolowanemu przepływowi środków finansowych w gospodarce.

5. Państwowa Inspekcja Sanitarna. Przedsiębiorca ma obowiązek powiadomienia właściwego inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju i procedurach przyjętych spełnienia obowiązków wynikających z przepisów bhp dotyczących danej dziedziny działalności.

6. Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska oraz inne instytucje i organy, które ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska upoważnia do wydawania decyzji i zezwoleń na korzystanie ze środowiska przez prowadzących działalność gospodarczą.

7. Straż Pożarna. Zgodnie z ustawą o ochronie przeciwpożarowej przedsiębiorca zobowiązany jest:

• Przestrzegać przeciwpożarowych wymagań budowlanych, instalacyjnych i technologicznych,

• Wyposażyć budynek, obiekt lub teren w sprzęt pożarniczy i ratowniczy oraz środki gaśnicze zgodnie z zasadami określonymi w odrębnych przepisach,

• Zapewnić osobom przebywającym w obiekcie bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji,

• Przygotować obiekt lub budynek do prowadzenia akcji ratowniczej,

• Ustalić sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej.

Państwowa inspekcja pracy. W ciągu miesiąca od dnia uruchomienia przedsiębiorstwa, przedsiębiorca ma obowiązek zgłoszenia tego faktu właściwemu Okręgowemu Inspektorowi Pracy.

Inne instytucje, które w zależności od rodzaju działalności są organem wydającym zgodę, opiniującym, zatwierdzającym itp. Należą tu w szczególności instytucje nadzoru budowlanego, ochrony konsumentów i konkurencji, komitetu normalizującego, centrum badań i certyfikacji itp.

Bibliografia:

• Krzysztof Safin „zarządzanie małą firmą”

• Ustawa Prawo działalności gospodarczej 19.11.1999

• W. Popławski „Założyć małą firmę i nie zbankrutować”

zadania biznesplanu

poszukiwanie środków finansowych

wybór strategii działania

ocena mocnych i słabych stron

przedsięwzięcia

określenie kosztów

określenie koncepcji rozwoju

określenie potrzeb finansowych

ocena rynku i konkurencji

ocena branży

oszacowanie ryzyka

poszukiwanie partnerów

---