EGZAMIN Z ANTROPOLOGII 2013

GR. A

1. Przedstaw na rycinach 2 teoretyczne modele rozwoju biologicznego człowieka wg teorii limitowanego ukierunkowania rozwoju, oznaczając osie układu współrzędnych ( oś X - czas, oś Y- wartość cechy) :

1. 
   tempo rozwoju jest zróżnicowane, czas wyhamowania i dorosłe wartości cechy są różne

2. tempo rozwoju jest takie samo, czas wyhamowania i dorosłe wartości cechy są różne

2. Wymień 3 cechy długościowe i 2 cechy szerokościowe określone przez punkty: vertex (v), symphysion (sy), iliocristale (ic), dactylion (da), suprasternale (sst), acromion (a), basis (ba)

3 długościowe: a-da - długość kończyny górnej, sst-sy - długość tułowia, ba- v - długość ciała

2 szerokościowe: a-a - szerokość barków, ic-ic - szerokość bioder

3. brak pytania

4. Jakie jest przeciętne tempo rocznych zmian wysokości ciała chłopców w 1, 14 i 19 roku życia? (w cm/rok)

1-23.9 cm//14 - 8.4 cm//19 - 0.3 cm

5. Norma rozwoju fizycznego to .. (podaj definicję)

Norma rozwoju fizycznego - to obszar zmienności w pobliży przeciętnej wartości danej cechy. Służy do oceny rozwoju fizycznego populacji w wieku rozwojowym, jak również pojedynczych osobników. Jej zakres wyznaczony jest i opisany metodami statystycznymi. Normy rozwojowe tworzy się na zasadzie średniej arytmetycznej (x) i odchylenia standardowego(SD) oraz przez wyznaczanie miar centylowych .

6. brak pytania

7. Egzamin piszesz 10 czerwca 2013r. Oblicz wiek kalendarzowy (liczba lat, miesięcy i dni) chłopca urodzonego 27 sierpnia 1998r.

Rozwiązanie: 2013 06 10
1998 08 27

= 14 9 13 - 14 lat 9 miesięcy i 13 dni.

8. Trendy seksualne (tendencja przemian) to długofalowe kierunkowe zmiany w procesie wzrastania i rozwoju w populacjach współczesnych w porównaniu do populacji dawniejszych. Przejawiają się w postaci wyższych wskaźników rozwoju fizycznego, wcześniejszym dojrzewaniu młodzieży, wcześniejszym zakończeniem procesu wzrastania i rozwoju, osiągnięciu wyższych wymiarów ciała u osobników dorosłych.

9. Wysokość ciała dziewczyny w wieku 11.25 lat odpowiada poziomowi 85 centyla, a masa ciała - 10 centyla. Ile % dziewcząt jest niższych od niej, a ile % waży więcej na tle siatek centylowych?

Niższych od niej 85%, więcej waży 90%

11. U dziewczyny w wieku 13 lat wiek rozwojowy oceniamy za pomocą kryterium (kryteriów) ….(wymień)

*szkieletowe *morfologiczne *dojrzałości płciowej *zębowe (mało dokładne)
12. Jakie różne obszary zmienności dla cech o rozkładzie normalnym można przyjąć za normy rozwojowe na podstawie przedziałów średniej arytmetycznej i odchylenia standardowego? - podaj granice i zakresy norm w %%

x + 1SD - 68,26%

x+ 2SD - 95,44%

x+ 3SD - 99,74%

13. Przeciętne dalsze trwanie życia w Polsce w ostatnich latach dla noworodków płci męskiej wynosi ..70,5.., a dla dziewczynek….78,9….. lat.

14. Jaka jest przeciętna wielkość zmian wysokości ciała na dekadę w analizie trendów seksualnych w okresie przed pokwitaniem, w okresie dojrzewania płciowego, a jaka w wieku dorosłym?

Tego nie mam pojęcia - znalazłem coś takiego - przed pokwitaniem 1 cm, w okresie dojrzewania płciowego - 2 cm, w wieku dorosłym 2-3 cm

15. Wymień grupy (4) czynników wpływających na rozwój biologiczny człowieka.

1) endogenne genetyczne (determinanty rozwoju)
2) endogenne paragenetyczne (stymulatory rozwoju)
3) egzogenne biogeograficzne (naturalne modyfikatory rozwoju)
4) egzogenne społeczno-kulturowe (kulturowe modyfikatory rozwoju)

16. Ile cm i kg wynosi średni roczny pokwitaniowy skok wysokości i masy ciała dla zdrowych dziewcząt?

6.5 cm - 12 lat /// 5,4 kg - 13 lat

17. Podaj typowy (przeciętny) wiek występowania objawów rozwoju biologicznego zdrowych dziewcząt:

a) potrojenie urodzeniowej długości ciała - 12-13 lat

b)potrojenie urodzeniowej masy ciała - 1.5 roku

c)pierwsze apogeum motoryczności - 5-6 lat

d)skok pokwitaniowy masy ciała - 13 lat

e)skok pokwitaniowy wysokości ciała - 12 lat

f)pierwszy ząb mleczny - 6 miesięcy

g) uzyskanie dorosłej wysokości ciała - 17-18 lat

18. Podaj w przybliżeniu swoją powierzchnię ciała (cm2) i wartość wskaźnika smukłości.

Moja :D - powierzchnia - 1,814 m2, a wartość wskaźnika smukłości - 43,1

19. Czym zajmuje się ontogeneza, a czym auksologia?

Ontogeneza - bada rozwój osobniczy człowieka od poczęcia aż do śmierci, zwłaszcza w okresie dzieciństwa i młodzieńczości. Zajmuje się uwarunkowaniem rozwoju osobniczego, zmiennością rozmiarów i proporcji ciała w różnych okresach życia, tempem rozwoju fizycznego, motorycznego, opracowaniem układów odniesienia czyli norm rozwoju i dojrzewania dla indywidualnej oceny tych procesów.

Auksologia - dyscyplina ta scala naukę o ontogenezie - bada organizmy żywe w rozwoju osobniczym w zależności od czasu, determinacji genetycznej, wpływów środowiska zarówno aspekcie rozwoju biologicznego , jak również psychicznego i motorycznego.

20. Różnice dymorficzne wysokości ciała chłopców i dziewcząt w wieku 4 lat oraz w wieku 11 lat wynoszą średnio w cm:

4 lat: ok. 0,4-0,5 cm

11 lat: ok 1-1,1 cm.

21. Wśród metod oceny wieku rozwojowego najkrótszy okres stosowania ma kryterium:

Kryterium dojrzałości płciowej lub k. zębowe dla zębów mlecznych

22. Czy normy rozwoju fizycznego wysokości ciała chłopców w Polsce są niezmienne?

Normy te nie są niezmienne. Ulegają modyfikacjom na skutek występowania różnych trendów sekularnych (międzypokoleniowych zmian w fenotypie zachodzących pod wpływem cywilizacji.)

23. W badanej próbie 200 dziewcząt w wieku 15 lat , średnia arytmetyczna wyników skoku w dal z miejsca wyniosła 172cm a odchylenie standardowe 18cm. Ile dziewcząt (podaj w % i liczbowo) w tej próbie miało wyniki powyżej 190cm, przy założeniu normalności rozkładu wyników tej próby?

ok 32 dziewcząt - 15,87%

24. Co to jest błąd prognozy? Scharakteryzuj jedną dowolnie wybrana metodę prognozowania dorosłej wysokości ciała.

Jest to różnica pomiędzy prognozowaną wysokością ciała w danym wieku, a rzeczywistą osiągnięta w wieku dorosłym po zakończeniu okresu wzrastania.

Metoda siatek centylowych - uwzględnia wysokość ciała badanego osobnika w danym wieku. Jednorazowy pomiar lub kilka w pewnych odstępach czasu zaznaczamy na siatkach centylowych i poprzez ekstrapolację odczytujemy prawdopodobną wysokość ciała w określonym poziomie lub kanale centylowym.

25. Metoda Heath-Carter w ocenie typu budowy ciała:

Metoda Heath-Carter- oparta na klasycznej koncepcji trzech komponentów budowy ciała, wprowadzonej przez Sheldona. Wyrażają: otłuszczenie, masywność i smukłość charakteryzując somatotyp określonego osobnika w zależności od stopnia wysycenia tymi komponentami.
Niezbędne dane: imię i nazwisko, data badania, data urodzenia, wiek kalendarzowy, masa ciała(kg),
wysokość (cm), suma fałdów tłuszczowych(3), szerokość łokcia i kolana, obwód ramienia w napięciu, obwód podudzia, wskaźnik smukłości.

GR. B

1. Podaj miejsca położenia następujących punktów: vertex (v), symphysion (sy), iliocristale (ic), dactylion (da), suprasternale (sst), acromion (a), basis (ba)

Vertex- najwyższy punkt głowy

Symphysion - na górnej powierzchni spojenia łonowego

Illiocristale- najbardziej bocznie na grzebieniu biodrowym

Dactylion - na opuszce III palca u ręki

Suprasternale - na rękojeści mostka, we wcięciu szyjnym

Acromion- najbardziej bocznie i ku górze na wyrostku barkowym łopatki

Basis- podstawa, na której stoi badany

2. Wyjaśnij podstawowe pojęcia dotyczące procesów rozwojowych: poziom, tempo, rytm (rytmika) rozwoju

POZIOM( KINETYKA) ROZWOJU - to stan, stopień rozwoju danej cechy w określonym czasie - informuje nas o przebiegu wzrastania osobnika. Może być niższy, przeciętny, wyższy.

TEMPO( DYNAMIKA ) ROZWOJU - jest to wielkość przyrostu danej cechy czy zespołu cech, przypadająca n określona jednostkę czasu (miesiąc, kwartał, rok). Inaczej to szybkość rozwoju. Tempo może być szybkie, wolne, przeciętne, rozwój przyśpieszony, opóźniony, przeciętny.

RYTM ( RYTMICZNOŚĆ) ROZWOJU - to różne tempo rozwoju w poszczególnych okresach ontogenezy, analiza zmiennego tempa rozwoju w dłuższym okresie czasie.

3. brak pytania

4. Jakie jest średnie tempo zmian rocznych masy ciała dziewcząt w 1 i 13 r.ż.? (kg/rok)

1 - 5.96 kg//13 - 4.21 kg

5. Wiek rozwojowy to .. (podaj definicję)

Jest miarą dojrzałości biologicznej organizmu, wskazuje on bowiem na stopień zaawansowania w rozwoju niektórych cech lub układów. Przez zaawansowanie w rozwoju rozumiemy osiągnięty przez osobnika procent ostatecznych wymiarów ciała, odsetek całkowitej liczby zębów właściwych człowiekowi dorosłemu, stopień skostnienia układu szkieletowego, stopień rozwoju cech płciowych itp.

6. brak pytania

7. Egzamin piszesz 10 czerwca 2013r. Oblicz wiek kalendarzowy (liczba lat, miesięcy i dni) dziewczyny urodzonej 12 września 1999r.

2013 06 10

1999 09 12

= 13 8 28 - 13 lat 8 miesięcy 28 dni

8. Jakie zmienne (cechy położenia społecznego) różnicują wysokość ciała .. poborowych w Polsce w ostatnich 40 latach?

Nie mam pojęcia. Znalazłem coś takiego

-ogólny poziom kultury społeczeństwa

- wielkość i charakter środowiska społecznego( miasto -miasteczko - wieś i ich charakter : wielkość populacji, gęstość zaludnienia, częstość kontaktów z innymi ludźmi, struktura i dynamika zmian demograficznych)

- system wartości , tradycje i zwyczaje społeczne( w tym zakazy i nakazy religijne, klasowe itp.)

- zwyczaje i nawyki dotyczące stosowania używek ( herbata, kawa itp.), tytoniu, narkotyków, alkoholu, nadmiernego przyjmowania leków oraz niektórych substancji syntetycznych.

- organizacja fizycznego środowiska człowieka : ukształtowanie i mikroklimat osiedli i mieszkań, wyposażenie mieszkań i inne

9. Wysokość ciała chłopca w wieku 14.75 lat odpowiada poziomowi 15 centyla, a masa ciała 65 centylowi. Ile % chłopców jest wyższych od niego, a ile % waży mniej na tle siatek centylowych?

Wyższych- 85%, mniej waży 65 %

10. brak pytania

11.U chłopca w wieku 8 lat wiek rozwojowy oceniamy za pomocą kryterium (kryteriów) ….(wymień)

*szkieletowe *morfologiczne * zębowe

12. Jakie różne obszary zmienności można przyjąć za normy rozwojowe na podstawie siatek centylowych? - podaj granice i zakresy norm w %%

C5c a 75c = 50 % --- Norma wąska

10c a 90c = 80% --- Norma przeciętna

3c a 97c = 94% --- Norma szeroka

13.Aktualnie średni wiek menarche dziewcząt miejskich w Polsce wynosi ….12,84

14. W ocenie tendencji zmian obniżanie się (przyspieszenie) wieku I menstruacji nazywamy (jest przykładem) ……………akceleracją………………….. rozwoju, a opóźnieniem ………………………deceleracją…………………… rozwoju.

15. Co to jest ekosensytywność i od czego zależy?

Jest to wrażliwość na bodźce środowiskowe i tryb życia. Zależy od: *uwarunkowań genetycznych *okresu ontogenezy *płci (większa jest w tych okresach rozwoju, w których szybsze jest tempo rozwoju cech, na które dany bodziec działa)

16. Najszybsze roczne tempo zmian wysokości ciała chłopców w okresie od urodzenia do 19 lat ma miejsce w: wieku 1 lat.

17. Podaj typowy (przeciętny) wiek występowania objawów rozwoju biologicznego zdrowych chłopców:

a) podwojenie urodzeniowej długości ciała - 5 r.ż

b) podwojenie urodzeniowej masy ciała - 8-10 miesiąc

c)drugie apogeum motoryczności 12-13 lat

d)skok pokwitaniowy masy ciała - 15 lat

e)skok pokwitaniowy wysokości ciała- 14 lat

f)pierwszy ząb mleczny - 6 miesięcy

g) uzyskanie dorosłej wysokości ciała - 19-21 lat

18. Podaj w przybliżeniu swoją wartość wskaźnika BMI i wskaźnika WHR.

Moje BMI - 21.5, wskaźnik WHR- 0,98

19. Co ocenia skala Apgar i jakie objawy (kryteria) bierze się pod uwagę?

Ocenia pourodzeniowy stan biologiczny noworodka w 1, 3, 5, 10 min
*kolor skóry *akcja serca *pobudliwość *napięcie mięśniowe *oddech

20. Aktualne, przeciętne dalsze trwanie życia w Polsce dla noworodków płci męskiej wynosi …70,5….. lat, a dla dziewczynek …..78,9…. lat.

21. Wśród metod oceny wieku rozwojowego najdłuższy okres stosowania ma kryterium:
Kryterium morfologiczne

22. Jakie warunki powinny spełniać normy rozwojowe? 
Dane pomiarowe na podstawie których konstruowane są normy rozwojowe, powinny pochodzić z prób losowych, reprezentatywnych z uwagi na liczebność, środowisko i aktualność czasu badań.
(wiek, płeć, aktualność, rzetelność, zasięg)

23. W badanej próbie 400 chłopców w wieku 16 lat, średnia arytmetyczna wyników skoku w dal z miejsca wyniosła 222cm, a odchylenie standardowe 22cm. Ile chłopców (podaj w % i liczbowo) w tej próbie miało wyniki poniżej 200cm, przy założeniu normalności rozkładu wyników tej próby?

ok. 63 chłopców - 15,87%

24. Jakie zmienne (cechy) są uwzględniane w różnych metodach prognozowania dorosłej wysokości ciała, scharakteryzuj metodę Żarowa

1.Metoda siatek centylowych- uwzględnia wysokość ciała badanego osobnika w danym wieku
2.Met Milicerowej -wiek metrykalny// aktualna wys. ciała// stopień dojrzałości płciowej
3.met Welona (dla dziew.) -wys. ciała osobnika w wieku „k' - średnia wys. ciała rodziców; - ocena warunków środowiska;- ocena somatotypu FML; - wys. ciała osobnika w wieku 8-14lat - ocena dojrzałości płciowej
4. met RWT -dł. ciała, masa ciała, śr. arytmetyczna wzrostu rodziców oraz wiek szkieletowy kości dłoni i nadgarstka;
5. Met. Żarowa- oparta na modelu regresji wielorakiej. Dotyczy chłopców w wieku 4,5 - 16 lat. Wykorzystuje - aktualną wysokość i masę, średnią wysokość ciała rodziców, a od 11 r. życia ocenę dojrzewania płciowego na podstawie czasu pojawienia się II I IV stadium rozwoju owłosienia łonowego.

U dziewcząt ( w wieku 6,5-14 lat) wykorzystuje następujące cechy: wysokość i masę ciała, średnią wysokość ciała rodziców, a od 10 r. życia ocenę dojrzewania płciowego na podstawie II stopnia rozwoju piersi i wystąpienia 1 menstruacji.

Uproszczona ocena dojrzałości płciowej jest próbą zastąpienia wieku szkieletowego w okresie pokwitania, w którym występują zróżnicowane tempa rozwoju, wpływające na wartość prognozowanej wysokości ciała.

25. Metoda wskaźników przyrodniczych Perkala w modyfikacji Milicerowej w ocenie typu budowy ciała:

Analizowane cechy grupuje się w zespoły pozwalające ocenić dany element budowy np. długość, tęgość czy otłuszczenie. Wyróżnione zespoły cech nazywamy czynnikami budowy. Obliczane w tej metodzie wartości unormowane cech, czynniki budowy oraz wskaźnik ogólnej wielkości ciała pozwalają ocenić stopień podobieństwa badanego do grupy porównawczej pod względem danej cechy, zespołów cech oraz ogólnej wielkości ciała.

Metoda Milicerowej- posługujemy się pojęciem czynników budowy, pozwalająca na określenie kodu wewnętrznych proporcji budowy ciała każdego osobnika i odrębnie jego wielkości. Zastosowanie przez Milicerową wskaźników przyrodniczych do określenia somatotypu pozwala na uwypuklenie specyfiki proporcji ciała.

---