Finanse przedsiębiorstwa-Zjawiska i procesy finans zachodzące w przeds, które można rozpatrywać w aspektach:1.Funkcjonalnym-* procesy gromadzenia (pozyskiwania)kapitału* procesy wykorzyst kapitału 2.Przedmiotowym-*dział bieżąca* dział rozwojowa.Obszary dział:• Pozyskiwanie finans• Dział inwestycyjna•Zarządzanie kapitałem obrotowym i inne bieżące decyzje finans• Kształt polit dywidend•Planowanie i budżetowanie• Kontroling finans i sprawozdawczość. DECYZJE ZARZĄDZANIA: Decyzje inwestycyjne - w wyniku których kształtowana jest wlk i struktura aktywów przeds(decyzje dotyczące sposobu wykorzystania kapitału)• Decyzje finansowe-dotyczą pozyskiwania źródeł finans aktywów.Funkcja Dyrektora Finans:• Przydziela środki (budżety) dla poszczeg działów (obszarów dział), oraz na poszczeg projekty.•Opiniuje i weryfikuje decyzje strateg i ważniejsze decyzje operacyjne pod względem finans.•Kontroluje i weryfikuje wykonanie budżetów.•Podejmuje decyzje, co do źródeł finans dział (dotyczące zaciągania kredytów, emisji akcji czy obligacji)•Odpowiada za utrzymanie przez firmę bieżącej płynności finans, oraz rentowności.Cele zarządzania: •Przetrwanie (kontynuacja działalności) • Uniknięcie problemów finans i upadłości • Pokonanie konkurencji•Max sprzedaży i udziału w rynku •Min kosztó•Max zysków• Utrzymanie stabilnego wzrostu dochodów.Konflikty pomiędzy celami:•Max sprzedaży i Max zysków(środkiem prowadzącym do max sprzedaży jest często obniżanie cen)• Max sprzedaży a uniknięcie trudności finans(rozluźnienie polit kredytowej jako środek zwiększania sprzedaży)• Max zysków i uniknięcie problemów oraz kontynuacja dział(Agresywne strategie finans dział zwiększają ryzyko trudności finans oraz bankructwa)•Min kosztów i pokonanie konkurencji oraz max udziału w rynku - min kosztów nie sprzyja wydatkom na badania i rozwój oraz agresywny marketing.• Min ryzyka trudności finans i max zysków(nie podejmując ryzyka prawdopod nie uda się osiągnąć dużych zysków).Funkcje celu-podst warunkiem podejmowania racjonalnych decyzji jest istnienie funkcji celu, która może stanowić kryterium tych decyzji.Podejście tradycyjne-Max zysku jako funkcja celu dział przeds w gosp rynkowej.Wady podejścia tradycyjnego:• Decyzje dotyczą krótkiego okresu•Kryterium max zysku w ujęciu bezwzgl nie uwzględnia nakładów (kapitału) koniecznych do osiągnięcia zysku•Nie uwzględnia ryzyka(prawdopod osiągnięcia zakładanego zysku)• Niepewność powoduje, że zysk staje się zmienną losową• Kryterium max zysku nie uwzględnia zmian wart pieniądza w czasie. Przy zał, że:•Przeds należy do swoich właścicieli• Właściciele przeds mają pełna swobodę powoływania i odwoływania osób zarządzającym przeds• Właściciele sprawują faktyczną kontrolę nad przeds i jego zarządem to przeds(jego zarząd) działa w imieniu i w interesie właścicieli przeds a celem dział przeds jest max korzyści właścicieli .Potencjalne problemy:*Brak realnej (rzeczywistej) kontroli właścicieli nad firmą.Potencjalne konflikty interesów pomiędzy: *Akcjonariuszami a zarządem •Akcjonariuszami a pracownikami.Skutek:Max są korzyści innej grupy, kosztem akcjonariuszy.Przy zał, że:Właściciele zakładają przeds i inwestują w nie kapitał w celu osiągania korzyści finans(zarabiania pieniędzy) to miarą korzyści właścicieli jest strumień dochodów pieniężnych, które przeds im przyniesie.Technika dyskonta:Dyskonto jest narzędziem umożliwiającym sprowadzenie przyszłych wart pieniężnych do wart teraźniejszych.Konieczne jest w tym celu oszacowanie czasowego rozkładu przepływów pieniężnych, oraz określenie stopy %(określanej jako stopa dyskontowa), odzwierciedlającej oczekiwany dochód (koszt alternatywny) inwestora.Wartość pieniądza w czasie.Teraźniejszą wartość (PV) dowolnej przyszłej kwoty (FV) w dowolnym okresie (t), przy stopie procentowej(r) można zatem obliczyć za pomocą wzoru: PV= FV x 1/(1+r)t Wyrażenie: 1/(1+r)t określamy jako czynnik dyskontujący .Dyskontowanie można zastosować także do wyceny teraźniejszej wartości strumieni przepływów pieniężnych (CF):PV = ∑ CFt x 1/(1+r)t. W przypadku gdy mamy do czynienia z przepływami pieniężnymi o stałej wysokości (określanymi jako renta) w nieokreślonym (długim) okresie można zastosować wzór na teraźniejszą wartość renty wieczystej PV = R / r . Wartość przedsiębiorstwa- Miara uwzględniającą wszystkie możliwości realizacji zysku :*Sprzedaży całości lub części przeds(akcji udziałów)* Wypłaty zysku(dywidendy)* Sprzedaży majątku(likwidacji).Rodzaje:*Wartość księgowa (wartość kapitału własnego)*Wartość rynkowa (giełdowa) *Wartość dochodowa (DCF)*Wartość Likwidacyjna (wartość aktywów). Czynniki wpływające na wartość firmy: Ryzyko(potencjalna zmienność strumienia dochodów)*Czas (struktura czasowa strumienia dochodów)*Wartość przeds (DCF)* Dochód (wielkość strumienia dochodów)*Koszt kapitału (uwzględniający koszt kapitału własnego). Sprawozd finans obejmuje:• Bilans• Rachunek zysków i strat• Rachunek przepływów pieniężnych• Sprawozdanie ze zmian w kapitale własnym• Informacja dodatkowa.Sprawozdawczość finansowa:Przeszłość- Ewidencja zdarzeń gosp w standaryzowanym systemie zapisu.Przyszłość-Prezentacja przewidywanego wpływu decyzji menedżerskich i zdarzeń gosp na sytuację finans jednostki gosp, tzn.: płynność, rentowność, wartość posiadanych zasobów.Czego dowiemy się z bilansu?- wielkość majątku przeds;- struktura majątku przeds;- struktura własnościowa źródeł finans;- struktura czasowa źródeł finans (kapitały długoterm i krótkoterm);- poprawność finans majątku (czy kapitały długookresowe finansują majątek trwały);- wlk kapitału obrotowego netto.Rachunek zysków i strat:Przychody(Ze sprzedanych produktów i towarów, Pozostałe przychody operacyjne,Finans,Zyski nadzwyczajne) - Koszty(Sprzedanych produktów i towarów, Pozostałe koszty operacyjne,finansowe,Nietypowe -straty nadzwyczajne) = zysk brutto -podatek= zysk netto.Rachunek zysków i strat określa:• Wielkość, struktura i dynamika przychodów ze sprzedaży• Wielkość, struktura i dynamika kosztów• Wielkość i dynamika zysku na poszczególnych poziomach: • Zysk na sprzedaży• Zysk na działalności operacyjnej•Zysk na działalności gosp• Zysk brutto• Zysk netto.Rachunek przepływów pieniężnych:A. Przepływ z dział Operacyjnej + B. Przepływ z dział inwestycyjnej + C. Przepływ z dział finans=D. ZMIANA ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH (A+B+C) + E. Saldo początkowe środków pieniężnych = SALDO KOŃCOWE ŚRODKÓW PIENĘŻNYCH (D+E). Przepływy środków pieniężnych (Cash flow)to:• Różnice pomiędzy przychodami a wpływami pieniężnymi;• Różnice pomiędzy kosztami a wydatkami;• Różnice pomiędzy zyskiem a przepływem pieniężnym netto;• Technika sporządzania Cash flow;.Czego dowiemy się z Cash flow ?:• Zmiana stanu środków pieniężnych• Wpływ na wlk całościowych prepływów pieniężnych z dział operacyjnej, inwestycyjnej i finans przeds.• Czyprzepływy z dział operacyjnej są dodatnie, a jeżeli nie to co wpłynęło na ich ujemna wartość.Zarządzanie kapitałem obrotowym.Kapitał obrotowy-Środki (kapitał) służące finans aktywów obrotowych przeds.Kapitał obrotowy netto-Kapitały stałe (długoterminowe) pomniejszone o wartość aktywów trwałych netto.Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy:Kapitał obrotowy pomniejszony o wartość bieżących. Cele:• utrzymanie płynności finans(zdolności do termin regulowania bieżących zobowiązań),•optymalizacja wlk i struktury aktywów bieżących z punktu widzenia kosztów ich utrzymania,•kształt struktury źródeł finans tych aktywów celem min ich kosztów. Przedmiot zarządzania:•Zarządzanie zapasami ,•Kształt polit kredytowej przeds(zarządzanie należnościami),• Zarządzanie gotówką,• Finans aktywów obrotowych (zaciąganie i spłacanie krótkoterm zobowiązań). Cykl operacyjny:• Zakup materiałów do produkcji,• Proces produkcji,• Sprzedaż produktów,• Wpływ gotówki z tytułu sprzedaży.Na długość cyklu kapitału obrotowego netto wpływają:• Cykl konwersji zapasów,• Okres inkasa należności,• Okres spłaty zobowiązań bieżących.Strategie zarządzania kapitałem obrotowym:• Strategia agresywna-niski poziom zapasów,niski poziom należności(krótkie terminy płatności),niski poziom środków pieniężnych, wysoki poziom zobowiąż bieżących(większość majątku obrot finsns zobowiąż bieżącymi)• Strategia konserwatywna-wysoki poziom zapasów,wyski poziom należności(długie terminy ważności),wysoki poziom środków pieniężnych,niski poziom zobowiązań bieżących(większość majątku obrotowego finans kapitałami stałymi)• Strategia umiarkowana.Zarządzanie zapasami-Obejmuje optymaliz dostaw (częstotliwość dostaw) i wielkości zapasów.Cel:• utrzymanie wystarczającego poziomu surowców i materiałów w celu zapewnienia ciągłości prod,• utrzymanie wystarczającego poziomu wyrobów gotowych w celu zapewnienia ciągłości sprzedaży,• optymalizacja poziomu zapasów w celu ograniczenia kosztów kapitału, kosztów magazynowania i kosztów dostaw.Model optymalizacyjny - min kosztów zapasów, w tym kosztów dostaw, oraz kosztów utrzymania zapasów (obejmujących także koszt kapitału).Średni poziom zapasów = wielkość pojedynczej dostawy /2 + rezerwa. Koszt całkowity zapasów (KC) :KC = (KS x Z/Q) + (B x Q/2) KS - koszt zakupu pojedynczej dostawy. B - koszt utrzymania jednostki zapasu jako % jej ceny Z - roczne zużycie (jednostek), P - cena jednostkowa, Q - wielkość pojedynczej dostawy.Zarządzanie należnościami: Kształt polit kredytowej firmy wobec odbiorców.Polit kredytowa firmy obejmuje:• określenie okresu kredytowania odbiorców,•ustalenie metod oceny wiarygodności kredytowej odbiorców,•ustalenie polityki windykacyjnej,•określenie wlk opustów dla płacących gotówką.Ekspansywna (łagodna) polit kredytowa sprzyja wzrostowi sprzedaży(a tym samym zysku), ale prowadzi także do wydłużenia okresu inkasa należności (i wzrostu salda należności) i wzrostu udziału należności straconych(i strat finans z tego tytułu).Model optymalizacyjny max zysku z uwzględnieniem marży na sprzedaży i kosztów finans należności. Narzędziem jest analiza przyrostowa.Źródła finansowania aktywów obrotowych.zapotrzebowanie na fundusze finansujące te aktywa. Użyte tu mogą być długoterm źródła finans(kapitał własny i zobowiąz długoterm) jak i krótkoterm(bankowe i pozabankowe)• Strategia konserwatywna - finans trwałego stanu aktywów obrotowych i dużej części potrzeb zmiennych (sezonowych) za pomocą kapitałów długoterm. Sprzyja występowaniu nadpłynnosci i wysokim kosztom kapitału.• Strategia agresywna - wszystkie potrzeby sezonowe i znaczna część stałego zapotrzebowania na kapitał finansujący aktywa obrotowe pokrywana jest kapitałem krótkoterm. Zwiększone ryzyko utraty płynności finans.• Strategia umiarkowana - dostosowanie długości okresu na jaki są pozyskiwane kapitały do „okresu życia” finans aktywów. Pozwala na utrzymanie płynności finansowej przy jednoczesnym ograniczeniu kosztów.Model optymalizacyjny Zał:możliwe jest uzyskanie kredytu handlowego (odroczonego terminu płatności), rezygnacja z kredytu umożliwia uzyskanie określonego rabatu (za płatność gotówkową)k - stopa rabatu, T - liczba dni w roku, t - różnica w dniach pomiędzy terminem płatności kredytowej a gotówkowej.Kapitał zainwestowany: •Kapitał własny•Zobowiąz długoterm(finansowe)• Krótkoterm zobowiąz finans.Koszt kapitału to cena jaką przeds ponosi za korzystanie z kapitału finansującego jego aktywa. Koszt jest związany z każdym rodzajem kapitału.Wyróżniamy:• Kapitał własny - koszt kapitału własnego to oczekiwana przez akcjonariuszy stopa zwrotu z kapitału (koszt alternatywny).Do akcjonariuszy zwykłych należy cały zysk pozostały po spłacie zobowiąz i odsetek, oraz dywidendy od akcji uprzywil.•Kapitał własny uprzywilejowany (ustalona wys dywidendy) - koszt to dywidenda ustalana w stałej wys(od jednej akcji). Dywidenda od akcji uprzywil wypłacana jest w sytuacji gdy przeds wypracuje zysk.• Kapitał obcy - kosztem kapitału obcego jest oprocentowanie długu ustalone w umowie kredytowej (pożyczki) lub oprocentowanie dłużnych papierów wartościowych. Odsetki musza być wypłacane bez względu na osiągany wynik finansowy (zobowiązanie ma charakter obligatoryjny). Struktura kapitału przeds- Udział poszcz rodzajów kapitału. Ze struktura kapitału związane jest ryzyko finan, oraz wlk dźwigni finans. Większy udział długu to:• Wyższa dźwignia finans i wyższa potencjalna stopa zwrotu z kapitału własnego• Większe koszty obsługi długu i wyższe ryzyko wystąpienia strat i trudności finans dźwigni finansowej.Inwestowanie w finans ujęciu to zamiana posiadanych dziś kapitałów na strumień przyszłych przepływów finans(zwykle przepływów pieniężnych), które wygeneruje inwestycja. Inwestycja może mieć charakter finans lub rzeczowy. Jako stopę dyskontową przyjmujemy oczekiwaną przez inwestorów stopę zwrotu z zaangażowanego kapitału, stopa dyskontowa jest równa kosztowi kapitału finansującego daną inwestycję. Jeżeli w finansowanie inwestycji zaangażowany zostanie kredyt (kapitały obce) ustalając stopę dyskontową inwestor musi wziąć pod uwagę efektywny koszt kapitału obcego.Ocena efektywności finansowej projektu:Moment sporządzania:• ocena prospektywna - dokonywana przed podjęciem decyzji o realizacji projektu (rachunek ex ante) oparta na prognozach inwestora,• ocena retrospektywna- dokonywana po zrealizowaniu projektu, na etapie kontroli jego efektów ekonomicznych (analiza ex post). Cel:• bezwzględna - ocena ma na celu stwierdzenie, czy dany projekt jest ekonomicznie uzasadniony (efektywny), porównując korzyści z nakładami (ocena tak/nie), jest narzędziem oceny pojedynczych projektów;• względna (porównawcza) - służy porównaniu efektywności kilku projektów (relatywna ocena efektywności) jest stosowany przy wyborze najbardziej efektywnych projektów.Analiza finans projektu: Etapy analizy finans efektywności projektu:1. Oszacowanie koniecznych nakładów inwestycyjnych2. Oszacowanie okresu trwania projektu3. Oszacowanie przepływów pieniężnych generowanych przez projekt4. Oszacowanie ryzyka związanego z projektem5. Określenie właściwej stopy dyskontowej6. Oszacowanie efektywności finans projektu.Podstawowe metody oceny projektów:• okres zwrotu nakładów• zdyskontowany okres zwrotu,• teraźniejsza wartość netto (NPV)• Wskaźnik zyskowności (PI)• wewnętrzna stopa zwrotu (IRR)• zmodyfikowana wewnętrzna stopa zwrotu (MIRR).Okres zwrotu nakładów-to okres po jakim inwestorowi zwrócą się poniesione na realizację inwestycji nakłady (okres po jakim wpływy netto z projektu zrównają się z poniesionymi wydatkami). Teraźniejsza wartość netto inwestycji (NPV - Net Praesent Value) -obliczana poprzez zdyskontowanie wszystkich przepływów pieniężnych netto związanych z projektem za pomocą kosztu kapitału i zsumowanie tych przepływów. Projekt może być przyjęty jeśli NPV jest dodatnia. IRR - Internal Rate of Return - jest to stopa dyskontowa przy której teraźniejsza wartość wpływów netto zrówna się z wartością nakładów. MIRR- modyfikacja metody IRR eliminująca założenie o reinwestowaniu zysków wg. stopy równej IRR. Polega na:• sprowadzeniu wszystkich dodatnich przepływów pieniężnych netto do wart przyszłych (na koniec okresu życia inwestycji) przez skapitalizowanie ich za pomocą przewidywanej stopy reinwestycji• sprowadzeniu wszystkich przepływów ujemnych do momentu zerowego przez zdyskontowanie ich za pomocą właściwej dla projektu stopy dyskontowej•znalezieniu stopy dyskontowej, która użyta do zdyskontowania sumy skapitalizowanych przepływów dodatnich spowoduje równość ich wartości obecnej ze zdyskontowanymi przepływami ujemnymi. Wskaźnik zyskowności (PI) - stosunek zdyskontowanych korzyści netto do zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych projektu. Jeżeli PI > 1, to projekt jest efektywny (NPV>0).Ocena efektywności inwestycji.Szacowanie NPV projektu etapy:• określenie przewidywanych korzyści związanych z realizacją inwestycji. Korzyści te mogą mieć charakter dodatkowych przychodów lub oszczędności (zmniejszeniukosztów)• określenie koniecznych wydatków w tym wydatków inwestycyjnych, wydatków na powiększenie majątku obrotowego (stanu zapasów, należności) i dodatkowychkosztów związanych z projektem.• określenie wart likwidacyjnej przedmiotu inwestycji i wartości księgowej na koniec okresu inwestycji.•prognoza przychodów i kosztów księgowych w celu określenia zysku brutto i podatku dochod, •określenie przewidywanych przepływów pieniężnych w poszczególnych latach poprzez dodanie kosztów o charakt niepieniężnym(głównie amortyzacja) i uwzględnienie nie będących bezpośrednio kosztem uzyskania przychodów wydatków inwesty.•zdyskontowanie(określenie teraźniejszej wart) przyszłych przepływów pieniężnych i zsumowanie ich. Jeżeli wynik jest dodatni to realizacja inwestycji jest ekon uzasadniona-przyczyni się do wzrostu wartości firmy. PLANOWANIE FINANSOWE:*Analiza możliwych wariantów przyszłych działań i możliwości ich finans. *Przewidywanie przyszłych konsekwencji obecnie podejmowanych decyzji, mające na celu uniknięcie niespodzianek i zrozumienie związku pomiędzy obecnymi i przyszłymi decyzjami.*Podjęcie ostatecznych decyzji - przyjęcie planu finansowego*Kontrola osiągniętych wyników - porównanie osiągniętych faktycznie wyników z planem i określenie przyczyn ewentualnych odchyleń.KOSZTY STAŁE I ZMIENNE• Koszty stałe - niezależne od wielkości sprzedaży (w przyjętym zakresie) np. koszty administracji, kosztywydziałowe, amortyzacja, opłaty czynszowe,• Koszty zmienne - będące w pewnej, liniowej relacji do wielkości sprzedaży i zmieniające się do niej proporcjonalnie np. zużycie materiałów bezpośrednich, energia zużywana do produkcji robocizna bezpośrednia.Margines bezpieczeństwa- informuje o ile max badana wielkość może się zmniejszyć w porównaniu ze stanem zakładanym, aby próg rentowności był osiągnięty. Ryzyko operacyjne przeds jest odwrotnie proporcj do marginesu bezp.można obliczać dla:• Wielkości sprzedaży (MBS) - o ile % sprzedaż może być niższa od planowanej• Ceny sprzedaży (MBC) - o ile % cena sprzedaży może być niższa od planowanej•Kosztu jednostk lub kosztów zmiennych (MBK) - o ile % koszt może przekroczyć poziom zakładany.Dźwignia operacyjna-stopień dźwigni operacyjnej odzwierciedla wrażliwość zysku operacyjnego (zysku na sprzedaży) na zmiany wielkości przychodów ze sprzedaży. Dźwignia finansowa-stopień dźwigni finans odzwierciedla wrażliwość zysku netto na zmiany wlk zysku operacyjnego, jest miarą ryzyka finansowego.Dźwignia łączna-Stopień dźwigni łącznej odzwierciedla wrażliwość zysku netto na zmiany wielkości przychodów ze sprzedaży, jest miarą łącznego ryzyka operacyjnego i finansowego. DTL =DOL x DFL