4. Ocena warunków ruchu na drogach i skrzyżowaniach (patrz także pytania nr III_2 i III_3).

Skrzyżowania.

Warunki ruchu określają sprawność działania skrzyżowania. Można je wyrazić w sposób jakościowy i ilościowy.

Ocena jakościowa warunków ruchu na wlotach skrzyżowań opiera się na koncepcji poziomów swobody ruchu PSR. Wyznaczają one zakres warunków ruchu, określonych wspólnym mianem przez reprezentację populacji kierowców. Cały zakres zmienności warunków ruchu (m.in. do celów projektowych) podzielony został na cztery kategorie, odpowiadające pośrednim warunkom między ruchem o nieznacznych zakłóceniach przejazdu pojazdów przez skrzyżowanie i ruchem na granicy nasycenia, kiedy natężenie ruchu równe jest przepustowości. W zależności od średnich strat czasu rozróżniamy warunki: bardzo dobre (PSR I, straty 0-10s/P), dobre (PSR II, straty 10-20s/P), akceptowane (PSR III, straty 20-40s/P) i nieakceptowane (PSR IV, straty >40s/P). Dla skrzyżowania z pierwszeństwem przejazdu - odrębnie dla każdego z podporządkowanych pasów ruchu, dla skrzyżowania z sygnalizacją - dla każdej grupy pasów oddzielnie na każdym wlocie.

Ocena ilościowa - stosuje się odpowiednie mierniki warunków ruchu (parametry). Umożliwiają one ocenę warunków ruchu na skrzyżowaniu i są podstawą oceny organizacji ruchu oraz rozwiązania geometrycznego.

Dla skrzyżowania z pierwszeństwem przejazdu są to:

• rzeczywista rezerwa przepustowości na pasie ΔC_j [E/h],

• średnie straty czasu d [s/poj],

• długość kolejki,

• liczba zatrzymań.

Dla skrzyżowania z sygnalizacją świetlną:

• straty czasu d [s/poj] - miara niedogodności i frustracji kierowców, zużycia paliwa i wydłużenia czasów podróży,

• liczba zatrzymań z,

• długość kolejki,

• stopień obciążenia X=Q/C.

Drogi.

PSR jest definiowany jako jakościowa miara warunków ruchu, uwzględniająca odczucia kierowców i innych użytkowników dróg. Warunki ruchu mogą być scharakteryzowane przez prędkość i czas podróży, swobodę manewrowania, komfort jazdy, bezpieczeństwo. Cały zakres zmienności warunków podzielny został na 6 klas:

• PSR A - ruch swobodny, duża swoboda wyboru prędkości i manewrowania,

• PSR B - ruch równomierny, zaczynamy odczuwać obecność innych pojazdów, pełna swoboda wyboru prędkości, nieco mniejsza swoboda wykonywania manewrów,

• PSR C - ruch równomierny, odczuwamy wyraźnie inne pojazdy, wybór prędkości ograniczony, manewry wymagają dużej uwagi,

• PSR D - ruch równomierny ale przy dużej gęstości, wybór prędkości i manewrowania bardzo ograniczony,

• PSR E - natężenie ruchu bliskie przepustowości, prędkość ustabilizowana na niskim poziomie, skrajnie utrudnione manewrowanie,

• PSR F - ruch wymuszony, natężenie ruchu dopływającego przewyższa przepustowość.

Krytyczne natężenie ruchu (Q_ki) odpowiada danemu PSR. Po jego przekroczeniu warunki ruchu pogarszają się.

Poziomy swobody ruchu są określane ilościowo za pomocą parametrów, przy czym dla każdego typu drogi wybrano parametr podstawowy:

• autostrady - gęstość ruchu [P/km/pas]

prędkość podróży [km/h]

stosunek natężenia do przepustowości Q/C

• drogi dwupasowe dwukierunkowe - średnia prędkość podróży [km/h]

procent czasu blokowania [%]

stopień wykorzystania przepustowości

• odcinki przeplatania - gęstość ruchu [P/km/pas]

prędkość pojazdów przeplatających się

prędkość pojazdów nie przeplatających się

Rozwiązania organizacji ruchu przynoszące wzrost przepustowości:

• ograniczenie skrętów w lewo,

• ruch jednokierunkowy,

• ograniczenie zatrzymania i postoju,

• zmienne wykorzystanie pasów.

Zależność między natężeniem, prędkością i gęstością ruchu.

Wraz ze wzrostem gęstości ruchu maleje jego prędkość. Gęstość zmienia się w granicach od zera - kiedy intensywność jest równa zero i ruch nie występuje, do pewnej max wartości k max - odpowiadającej sytuacji, gdy w zatorze samochody stoją bezpośrednio jeden za drugim, a wtedy intensywność i prędkość ruchu są równe zero. Pomiędzy tymi granicami znajduje się gęstość optymalna k opt, przy której występuje max intensywność strumienia (odpowiadająca przepustowości drogi). Sytuacja taka zachodzi przy pewnej optymalnej wartości prędkości Vopt. Przy większej gęstości ruch jest wymuszony i odbywa się z mniejszą prędkością.

---