STEMPLEWSKA- ŻAKOWICZ
Made by księżniczka :*
1.2 TAT w praktyce klinicznej wg. L. Bellaka:
1.2.1 Popularność koncepcji:
CAT- Children Appercwption Test dla dzieci; 10 obrazków z postaciami
CAT-H- wersja równoległa do CAT z postaciami ludzkimi
SAT- senior app. test dla osób starszych [dużo zastrzeżeń: miały ukazywać typowe problemy ludzi starszych, a bardziej sugerują im te problemy]
IDEA BELLAKA- materiał obrazkowy powinien odpowiadać specyfice doświadczeń i sytuacji życiowej osoby badanej (np. stworzono TAT odpowiadający specyfice mniejszości kulturowych oraz homoseksualistów, dla których standardowe TAT okazało się nieodpowiednie)
Podręcznik Bellaka do TAT: 1954r.; TAT- jeden z najczęściej wykorzystywanych przez psychologów klinicznych testów projekcyjnych
1.2.2 PODSTAWY TEORETYCZNE
1.2.2.1 Analiza aktywności ego:
EGO jako instancja osobowości, która:
organizuje percepcję
stanowi barierę ochronną przed bodźcami z zewnątrz i od wewnątrz
testuje rzeczywistość i wysyła sygnały o zagrożeniach (w postaci lęku)
sprawuje f-cję samoregulacji (między id, ego, superego a rzeczywistością zew.→ znoszenie frustracji, zdolność do działań okrężnych itd.)
ma pewne f-cje autonomiczne (zdolności, IQ)
ma zdolności samowykluczania (dobrze funkcjonujące ego musi być zdolne nie tylko do represjonowania(=wykluczania) zakłócających impulsów id i superego, ale też większości lub wszystkich własnych działań
TESTY PROJEKCYJNE DAJĄ MOŻLIWOŚĆ OBSERWOWANIA AKTYWNOŚCI EGO NA BIEŻĄCO!:
TAT wymaga od badanego obniżenia kontroli ego (puść wodze wyobraźni) i uczynienia użytku z wielu jego f-cji (zorganizowanie percepcji, dokonania operacji myślowych, użycia zdolności i IQ)
Zadanie ułożenia opowiadania wymaga od badanego płynnego oscylowania ego.
Osoba nadmiernie sztywna nie będzie w stanie obniżyć kontroli, opowie jedynie co widzi na obrazku
Pacjent z niedostatkiem f-cji ego „popłynie” tracąc z pola widzenia obrazek
Wykonanie zadania zgodnie z instrukcją pozwala poznać treści popędowe, oraz poprzez obserwowanie oscylującego funkcjonowania ego i jego obrony przed materiałem popędowym wnioskować o sile ego.
PROBLEM TECHNIK PROJEKCYJNYCH:
Określenie związku między tym, co ujawnia się w badaniu (np. nieświadomymi motywami) a rzeczywistym Zach osoby badanej (czasem bardzo odległe i bez związku- wina mech. obronnych).
ALE: studiowanie tego, jak w opowiadaniu ego radzi sobie z popędami, pozwala oszacować szanse, jakie mają niepożądane (np. agresywne) impulsy na przedostanie się przez mech. obronne
Adekwatność działań bohatera w opowiadaniu oraz jego skuteczność w radzeniu sobie z problemem, który dla niego autor opowiadania skonstruował, jest znakomitym kryterium oceny siły ego
ZNIEKSZTAŁCENIE APERCEPCYJNE mówimy o nim, gdy 2 osoby nie zgadzają się co do tego, czym jest obiekt, który spostrzegają. Formy zniekształceń aperc.:np. projekcja prosta i odwrócona, uwrażliwienie, eksternalizacja, percepcja autystyczna.
Projekcja wg. Bellaka nie jest jedynie mechanizmem obronnym, skoro w opowiadaniach projekcyjnych rzutowane są zarówno emocje negatywne jak i pozytywne (nie zagrażające ego).
1.2.2.2 Ziarna i plewy w opowiadaniach projekcyjnych:
M.in. Murray mówił, że należy w opowiadaniach oddzielić ziarno od plew.
Bellak- analiza „plew” (wszystko pozornie pozbawione związku z głównym tematem opowiadania, pozbawione emocji lub zaczerpnięte z kultury masowej) jest analizą oporu i może powiedzieć nam wiele o strukturze mech. Obronnych i sposobach radzenia sobie z nieakceptowanymi treściami, podejmowanymi przez ego pacjenta.
Zach.obronne ujawniające się w metodach projekcyjnych są tymi samymi, które ujawniają się w zach. realnych.
A „plewami” wśród poglądów na interpretację opowiadań projekcyjnych są wg. Bellaka uproszczone sądy, że istnieją jakieś konkretne „oznaki” których wystąpienie w opowiadaniach w sposób jednoznaczny wskazuje pewne konkretne zab. Psych. (np. schizofrenię)
Ziarnem jest to, co pozwala ocenić funkcjonowanie ego i siłę ego.
Jeżeli wystąpi ogólna mała produktywność osoby badanej (spowodowana nadmierną kontrolą ego→osoba się broni, lecz nie wiemy przed czym) to należy zastosować silniejsze lub bardziej niejednoznaczne bodźce (np. obrazki spoza standardowego TAT)
1.2.3 INTERPRETACJA I DIAGNOZA
1.2.3.1 Założenia interpretacji TAT do celów diagnozy klinicznej:
Diagnoza psychologiczna może mieć charakter nomotetyczny (uniwersalne prawa, bez wyróżnienia specyficznych czynników działających w konkretnych przypadkach) lub idiograficzny (dążący do opisania tych konkretnych, niepowtarzalnych przypadków)
Indywidualna diagnoza psych:
Podejście nomotetyczne- zidentyfikowanie przesłanek pozwalających zaliczyć pana X do konkretnej grupy
Podejście idiograficzne- pan X to unikalna jednostka, posiadająca pewne właściwości, niemożliwe do zduplikowania u kogoś innego (preferowane przez Ballaka)
Organizmiczny (systemowy) pogląd B. część można zrozumieć tylko biorąc pod uwagę f-cje jaką ona pełni w całości
Determinizm (w odniesieniu do TAT)- wszystko, co osoba mówi lub pisze w odpowiedzi na bodziec testowy ma swoją psychologiczną przyczynę i znaczenie. B.zaleca wręcz zasadę naddeterminizmu- każdy fragment opowiadania może mieć więcej niż jedną przyczynę oraz więcej niż jedno znaczenie.
Ciągłość osobowości jednostki(na poziomie podstawowym)- kolejne próbki aktywności tej osoby odnoszą się do tej samej, względnie trwałej konstelacji jej osobowości (METAFORA POMIARU WODY W RZECE; PRÓBKI POBRANE W RÓZNYCH PUNKTACH RZEKI BĘDĄ MIAŁY PODOBNY SKŁAD)
1.2.3.2 Ogólna interpretacja opowiadań projekcyjnych: Dziesięć kategorii Bellaka
(10 kategorii które należy ocenić w przypadku każdego opowiadaia na specjalnym arkuszu):
1. główny temat opowiadania:
To istota całego opowiadania (w którym moż wystąpić kilka „podtematów”). Przed interpretacją należy wyodrębnić kilka poziomów:
poziom opisowy: skrócenie wątków opowiadania do najistotniejszych elementów: syn pojechał na wojnę i zginął.
Poziom interpretacyjny- nadanie znaczenia opowiadaniu, w formie uogólnionego stwierdzenia, prawie zawsze zaczyna się od „Jeśli ktoś…” (jeśli ktoś pozwala sobie na myśli kazirodcze o życiu z matką, to obie strony zginą)
Poziom diagnostyczny- przekształcenie wrażeń diagnosty (interpretacji) na stwierdzenia diagnostyczne: mężczyzna przeżywa konflikt edypalny który budzi w nim poczucie winy. Ten poziom ma największe znaczenie praktyczne!
Rzadko stosowane poziomy
- poziom symboliczny- np. torpedy to ojcowskie symbole falliczne
- poziom opracowania- dodanie danych do sposobu opowiadania (np. bohater to inżynier,)
2. Główny bohater:
- określamy jasno wiek ,płeć zajęcie, zainteresowania
- główny bohater to ten, o którym zostało najwięcej powiedziane- którego uczucia są w centrum.
- w przypadku wątpliwości wybieramy postać najb. Podobną do bohatera- wiek, płeć itd. (zdarza się, że mężczyźni identyfikują się z kobietami)
-ADEKWATNOŚĆ BOHATERA- zdolność do pokonywania różnych zewnętrznych i wewnętrznych trudności przedstawionych w opowiadaniu, akceptowalnych społecznie, moralnie, intelektualnie, emocjonalnie (w arkuszu oszacowujemy adekwatność bohatera n a4-stopniowej skali porządkowej)
- czasem głównych bohaterów jest więcej niż 1- identyfikowanie się z drugą postacią, nie będąca na obrazku, obok wyraźnie określonego bohatera pierwszoplanowego.
↓
Zwykle oznacza to aktywność popędów i uczuć budzących jeszcze więcej obiekcji badanego niż te reprezentowane przez główna postać (innym sposobem zdystansowania się jest umieszczenie akcji gdzieś daleko w czasie, np. średniowiecznej Rosji)
- główny bohater i związek z obrazem własnego ciała lub obrazem siebie: diagnosta powinien opisać tu swoje przypuszczenia i hipotezy związane z tym, jaki obraz siebie może mieć ktoś, kto utożsamia się z tak opisywanym bohaterem
3. główne potrzeby i motywy bohatera:
a) potrzeby wyrażone przez zachowanie bohatera:
wyrażone wprost np. bójki, potrzeba agresji- należy uwzględnić tu wszystkie dane, jakie posiadamy o życiu osoby badanej (dopiero zestawienie TAT i faktów z życia pozwala na dobrą interpretację)
a.a- zwykle w opowiadaniu projekcyjnym znajdujemy przykłady potrzeb społecznie (kulturowo) nieakceptowanych. Znalezienie tego nie oznacza, że osoba badana postępuje w ten sposób, często wręcz odwrotnie- jest bardzo sfrustrowana nie robieniem tego.
a.b- potrzeby akceptowane kulturowo mogą być dobrze widoczne w Zach osoby, a w TAT nie pojawić się wcale.
a.c- 3 klasa potrzeb to akceptowane kulturowo i występujące w TAT (potrzeba osiągnięć, przyjaźni, dominacji)
WNIOSKOWANIE DYNAMICZNE- np. jeżeli bohater jest bardzo opiekuńczy wobec innych, to pewnie sam chciałby mieć wsparcie i opiekę.
b) postaci, przedmioty i okoliczności dodane do opowiadania lub w nim pominięte, choć występowały na obrazku.
-np.stale pojawiające się jedzenie- gratyfikacja oralna
- lub: nie zauważa strzelby lub opowiadanie „wyprane” z wątków erotycznych gdy są jawne- tłumienie swojej agresji lub seksualności.
4. koncepcja świata
Mieszanka nieświadomego spostrzegania siebie i zniekształceń apercepcyjnych, którym to, co obecne podlega z powodu przeszłości.
Przy interpretacji konkretnego opowiadania- wystarczy w arkuszu wymienić 2 lub 3 terminy opisowe (wrogi, wyzyskujący, przyjemny, groźny)
5.postacie spostrzegane jako…:
W arkuszu” „postacie rodzicielskie (płeć postaci) są spostrzegane jako (określenia jakościowe) na co badany reaguje (określenia jakościowe)”
W arkuszu są 3 takie zdania, pierwsze do rodziców, 2 i 3 do rówieśników (partnerów) oraz postaci osób młodszych lub mniej znaczących
Każdy obrazek jest okazją dla osoby badanej do ukazania jakiegoś problemu lub wyzwania i skonstruowania rozwiązania- wypracowanie kompromisu z własnymi problemami np. jeżeli postacie kobiece są spostrzegane jako agresywne, to możemy sprawdzić, jak sobie osoba badana z tym radzi- przez wycofania, agresję, intelektualizację itd.
6.znaczące konflikty:
-określić motyw konfliktu z superego
- Scharakteryzować wnikające z danego konfliktu Zach (reakcję)
Np. agresja w konflikcie z superego i reakcja: nieśmiałość)
- czasem nie jest to konflikt motyw- superego ale motyw-motyw
Np. potrzeba osiągnięć- pragnienie przyjemności
7.natura lęku
W arkuszu zaznaczamy:
Lęk przed fizycznym zranieniem i/lub ukaraniem
Przed brakiem/ utratą miłości
Przed chorobą/ deprywacją/ bezradnością
Ważne, aby określić jaki rodzaj mech obronnych pacjent stosuje- pasywność, agresję, oralność lub jeden z klasycznych mech obronnych
8. główne rodzaje obrony ego przed konfliktami i lękiem:
(np. wyparcie, regresję, formację reaktywną, racjonalizację, izolację, introjekcję, zaprzeczanie, inne)
-obsesyjny sposób obrony przed poruszającymi treściami i produkują 4, 5 kolejnych wątków, krótkich i powierzchownych, które w dosłownej warstwie są różne, ale psychodynamicznie dość podobne
(np. kolejne wątki mogą stawać się coraz bardziej poprawne społecznie lub odwrotnie- zakazane motywy stają się coraz wyraźniejsze)
9. Adekwatność superego wyrażająca się w karach i przestępstwach:
- stosunek kary do winy określa stopień surowości superego. (psychopata- morderstwo i brak kary, neurotyk- odrobina agresji i śmierć lub bardzo niekonsekwentne superego.
W arkuszu oznaczamy jako odpowiednie, nieodpowiednie, zbyt surowe, zbyt łagodne, opóźnione, po przerwie.
10. integracja ego:
- formalna strona opowiadania(czy porzuca treść obrazka i mówi o sobie? Czy trzyma się treści? Czy rozwiązuje konflikty?
- czy podmiot dystansuje się od treści(np. odległy czas akcji)
- czy bohater mówi wprost: to jest właśnie to, co wydarzyło się mnie- utrata dystansu i narcystyczne zaabsorbowanie własną osobą
Na końcu arkusza znajduje się 5cio stopniowa skala oszacowania IQ: 1)wybitna 2)powyżej średniej 3)średnia 4)poniżej średniej 5)upośledzenie
1.2.3.3. 12 kategorii Bellaka do oceny F-cji ego:
WYMIEŃ F-CJE EGO (pytanie z zeszłego roku z kolokwium)
testowanie rzeczywistości
osąd
poczucie realności świata i własnej osoby
regulacja i kontrola popędów, afektów i impulsów
relacje z obiektem
procesy myślenia
regresja w służbie ego
funkcjonowanie mech obronnych
bariera sensoryczna
autonomiczne f-cje ego
f-cje syntetyczno- integrujące
opanowanie własnego środowiska
Ad.1) testowanie rzeczywistości:
-rozróżnianie sygnałów płynących z zewnątrz i do wewnątrz
- różnicowanie sygnałów aktualnych i pochodzących z przeszłości
-dobra percepcja (czasu i miejsca)
-refleksyjność psychologiczna i świadomość stanów wewnętrznych
Ad.2) osąd
Ocena konsekwencji realnych i hipotetycznych sytuacji, kreowanie tych sytuacji; 2 rodzaje danych:
świadomość możliwych konsekwencji zamierzonych zachowań (przewidywanie naruszeń prawa, niebezpieczeństw)
odzwierciedlanie się świadomości tych konsekwencji w jawnym zachowaniu
Ad.3) poczucie realności świata i własnej osoby
- zaburzenia w poczuciu własnego ja i jego relacji z zewnętrznym światem (wprowadzanie duchów lub innych światów). Czynniki składowe oceny:
a)stopień subiektywnej realności przeżywanych zdarzeń zew (derealizacja, deja vu, stany transowe)
b) doświadczanie własnego ciała, jego fcji i części jako należących do ja, a nie narzuconych czy natrętnych
c) stopień poczucia własnego Ja, akceptacja siebie jako niepowtarzalnej indywidualności
d)stopień odrębności siebie od obiektów
4.regulacja i kontrola popędów, afektów i impulsów
Jeżeli mech kontroli są skuteczne, to popędy wyrażają się w adaptacyjnej formie i jest możliwe sterowanie nimi. Sprawdzamy bezpośrednie i pośrednie wyrażanie impulsów oraz zdolność do odraczania i kontroli.
5.relacje z obiektem
Patologia- brak związków z ludźmi, opieranie obecnych relacji na wczesnych fiksacjach i nierozwiązanych konfliktach. Rozważamy: stopień powiązań z innymi, wpływ wzorców z przeszłości na obecne relacje, spostrzeganie innych jako odrębnych całości lub rozszerzenie własnego ja, zdolność do utrzymania stałości obiektu (tolerowanie fizycznej nieobecności partnera, swojej frustracji)
6. procesy myślenia
Formalne właściwości logicznego myślenia(uwaga, koncentracja itd.); względny udział procesów pierwotnych i wtórnych w myśleniu (w jakim stopniu myślenie jest nierealistyczne, nielogiczne, oderwane)
7. regresja w służbie ego
To przejściowe i kontrolowane osłabienie f-cji ego, o charakterze adaptacyjnym a nie patologicznym, cel: lepsze osiągnięcie celów ego. Podmiot dokonuje regresji wielokrotnie w celu ułożenia opowiadania.
8. funkcjonowanie mech obronnych
Nieprzystosowawczy może być zarówno niedostatek jak i nadmiar aktywności mechanizmów obronnych. Skuteczność mech obronnych.
9. bariera sensoryczna
Oceniamy wrażliwość, progi wrażliwości oraz świadomość bodźców róznycm modalności zmysłowych oraz rodzaje reakcji na bodźce o różnym nasileniu.
10. autonomiczne f-cje ego
Autonomia ego względem id: autonomia pierwotna(strukturalna) dotyczy f-cji poznawczych; autonomia wtórna (funkcjonalna) to funkcje, które były uwikłane w konflikt, ale zostały zneutralizowane (np.zainteresowania i hobby).
Badamy zakłócenia w autonomii pierwotnej (widzenia, słyszenia, pamięci itd.) oraz wtórnej (nawyki, zainteresowania)
11. f-cje syntetyczno- integrujące
To metafunkcje z obszaru autonomii wtórnej, zapewniające równowagę organizmu. Odpowiadają za uzgodnienie dążeń id i superego z wymaganiami świata zewnętrznego. Analizujemy obszary konfliktowe i wolne od konfliktów, aktywne dążenia do zintegrowania różnych treści psych i behawioralnych
12. opanowanie własnego środowiska
Zdolność jednostki do wchodzenia ze środowiskiem w satysfakcjonujące interakcje. Osobno oceniamy kompetencje jako taką oraz subiektywne poczucie kompetencji.
1.2.4 Czy interpretacje wg. Bellaka są trafne?
1) nie można koncentrować całej uwagi na wyizolowanej psychice pacjenta i lokowania w nim przyczyn symptomów (ważne też środowisko, społeczne uwarunkowania)
2) nie brać tej interpretacji dosłownie, szczególnie jeżeli chodzi o kryteria diagnostyczne (np. ADHD lub samobójców- nietrafne)
1.3 INNE PODEJŚCIA DO KLINICZNEJ INTERPRETACJI TAT
1) Shneidman- koncentracja głównie na jawnej treści opowiadania,
2) Arnold- poznawczo- społeczna perspektywa TAT-skupiamy się na wizji sytuacji społecznych i relacjach interpersonalnych osoby badanej.
3)Watt, Holt, Bellak- silnie zainspirowani psych ego- silny nacisk na dynamiczne i formalne aspekty opowiadań. Ale W. i H. posługiwali się raczej opisem opowiadań, niż funkcji ego.
Holt- podejście poznawcze w obrębie psychoanalizy- dopominał się o uwzględnienie długości opowiadań, rodzaj użytego słownictwa, rozumienie bodźca.
- Wyatt- formalna analiza opowiadań w 15 pktach, ukierunkowanych na odkrycie zakłóceń i odchyleń od zamierzonego, zwykłego sposobu konstruowania opowiadania, bo w tych miejscach odkrywa się załamanie f-cji ego.
-Westen i SCORS- nowy, współczesny system interpretacji.
9 podstawowych zasad interpretacji opowiadań TAT Lindzeya
1. tworząc opowiadania, osoba zwykle identyfikuje się z jednym z bohaterów. Życzenia i dążenia bohatera mogą odzwierciedlać życzenia osoby badanej.
2. Dążenia, konflikty i inne właściwości osoby badanej czasem odzwierciedlają się w opowiadaniu w sposób pośredni lub symboliczny
3. nie wszystkie opowiadania są tak samo diagnostyczne- pewne opowiadania mogą dać więcej materiału niż inne.
4.tematy opowiadań wynikające bezpośrednio z treści obrazka są mniej znaczące, niż te, które poza tę treść wykraczają.
5. tematy powracające w kolejnych opowiadaniach szczególnie trafnie odzwierciedlają impulsy i konflikty osoby badanej.
6. opowiadania mogą odzwierciedlać nie tylko trwałe konflikty, ale też chwilowe stany, powstające pod wpływem aktualnych czynników (np.sytuacją badania)
7. opowiadania mogą odzwierciedlać zdarzenia, których osoba badana nie doświadczyła osobiście, ale była np. ich świadkiem,
8. opowiadania mogą odzwierciedlać dążenia, konflikty itd., grupy społecznej, do której należy osoba badana
9. dyspozycje i konflikty, o których można wnioskować na podstawie opowiadań, nie zawsze znajdują swój bezpośredni wyraz w jawnych zachowaniach osoby badanej i w jej świadomości.
-Murstein- podkreślał, że projekcyjna „produkcja” osoby badanej w teście tylko w części jest fcją jej osobowości, ponieważ wpływ wywiera także sam bodziec (obrazek) oraz kontekst badania wraz ze wszystkimi chwilowymi czynnikami, jakie wnosi sama sytuacja testowania, relacja z badającym i aktualny stan osoby badanej.
Stwierdził też, że istnieje ryzyko przypisywania objawów patologicznych osobom dobrze funkcjonującym , które produkują oryginalne opowiadania.
Roz. 10- co mówią o nas nasze historie? Dyskursywne podejście do interpretacji opowiadań projekcyjnych:
10.1 O czym informuje narracyjna strukturalizacja wypowiedzi osoby badanej na temat obrazka?
Stopień narracyjnej strukturalizacji danego opowiadania wyraża 2 rodzaje właściwości osoby badanej:
aktualny konflikt pomiędzy treściami jawnymi i utajonymi, uczestniczącymi w konstruowaniu tego opowiadania
motywację osoby badanej do wykonania zadania (ułożenia opowiadania)
ZWIĄZKI NARRACYJNEJ STRUKTUALIZACJI Z POZIOMEM MOTYWACJI OSOBY BADANEJ DO WYKONANIA ZADANIA:
wysoka narracyjna strukturalizacja może być uważana za wyraz braku konfliktu pomiędzy treściami jawnymi a utajonymi. (czyli: klarowna forma opowiadania oznacza że jawna treść opowiadania nie stoi w sprzeczności z utajnionymi treściami)
niski poziom narracyjnej strukturalizacji oznacza istnienie konfliktu treści jawnych i utajonych. Jawna teść narracji nie będzie odzwierciedlała ważnych treści aktualnego doświadczenia wewnętrznego osoby badanej. Jakie to treści?
Źródła hipotez :
elementy opowiadania zakłócające klarowność struktury opowiadania. (pojawiające się nowe wątki, postacie, rekwizyty). Określając, jakich tematów czy wątków opowiadań dotyczy lepsza lub gorsza struktura - w porównaniu do innych tematów opisywanych przez tę samą osobę- dowiadujemy się, w jakich obszarach doświadczenia leżą konflikty treści jawnych i ukrytych.
Gdy osoba utraciła motywację do układania opowiadania przy jednym obrazku, a przy innych miała dużą motywację- może być to rozumiane jako subiektywna trudność osoby badanej w opracowywaniu treści wzbudzonych przez ten obrazek (źle sobie radzi, brak kontroli poznawczej, brak satysfakcji działań)
10.2 Czego dowiadujemy się na podstawie wzorców identyfikacji narratora z bohaterami opowiadania?
10.2.1 Trzy typy identyfikacji i ich wskaźniki:
Wnioski z eksperymentu „chłopiec ze skrzypcami”: merytoryczne i techniczne:
merytoryczne- identyfikacja podmiotowa nastąpiła wobec bohaterów opowiadań będących adekwatną (choc symboliczną) reprezentacją aktualnego doświadczenia osoby badanej.
Dezidentyfikacja (=identyfikacja przedmiotowa ujemna)- nastąpiła wobec postaci, które w poprzednim zadaniu nie reprezentowały doświadczenia osoby badanej, (zaznaczenie dystansu autora do bohatera).
Identyfikacja przedmiotowa oraz dezidentyfikacja dotyczą treści, które zostały zobiektywizowane i w chwili bieżącej nie są aktywne proceduralnie.
Wskaźniki identyfikacji:
podmiotowej- prowadzenie narracji w imieniu bohatera, przybieranie perspektywy bohatera, empatyzowanie z nim itd.- różnicowało grupy chłopców
dezidentyfikacji- narrator wszechwiedzący, nadanie imienia bohaterowi innego niż imię autora, -różnicowało grupy dziewcząt,
Ale: w pewnych warunkach wczuwanie się w postać jest nie tyle przejawem identyfikacji podmiotowej, co elementem radzenia sobie z tą sytuacją lub obronnego sposobu funkcjonowania w niej.
Kolejne badanie o identyfikacji, badania fantazji zakonnic i tancerek:
identyfikacje rozpoznawane na podstawie opisanych wskaźników są realnym zjawiskiem, które powoduje istotne statystycznie różnice w wartościach wielu innych zmiennych.
Identyfikacja przedmiotowa rzeczywiście ma wiele wspólnego z lokowaniem w danej postaci jawnego- świadomego i akceptowanego obrazu własnej osoby.(zakonnice i tancerki identyfikują się przedmiotowo z postaciami zaprzątniętymi sprawami wiary lub erotyki, odpowiednio, aby zaś identyfikować się przedmiotowo z postacią „złą” trzeba mieć wyjątkowo niski poziom potrzeby aprobaty społecznej. Identyfikacja przedmiotowa informuje o treści jawnego, społecznie akceptowanego wizerunku własnej osoby.
Dezidentyfikacja- proces odsuwania danej postaci z opowiadania od jawnego, akceptowanego obrazu własnej osoby. Dezidentyfikacja informuje o tym, jakie treści są sprzeczne z akceptowanym obrazem siebie i wykluczone z obszaru jawnej samowiedzy osoby badanej.
Identyfikacja podmiotowa- z postacią opowiadania występuje wtedy, gdy postać ta reprezentuje doświadczenie osoby badanej.- dynamiczny proces lokowania się Ja podmiotowego w pewnych treściach doświadczenia, symbolizowanych przez postacie z opowiadania. (Ja podmiotowe przyjmuje pewną, jedną z wielu możliwych, perspektywę wewnętrzną i uzyskuje dostęp do zapisanych w jej ramach treści doświadczeniowych)
Ale: przyjmowanie przez narratora subiektywnej perspektywy danej postaci może w pewnych sytuacjach nie być przejawem identyfikacji, lecz wyuczonym elementem sposobu mówienia.
Brak badań umożliwiających wyraziste różnicowanie pomiędzy identyfikacją podmiotową i przedmiotową.
10.2.2 Niepewność dotycząca złożonych wskaźników identyfikacji
Stwierdzenie identyfikacji i dezidentyfikacji jest uzależnione od tego jak wiele wiemy o danej osobie. Zatem stwierdzenie braku identyfikacji może być skutkiem albo rzeczywistego braku identyfikacji, albo braku naszej wiedzy (i nie dostrzeżeniu identyfikacji).
Konsekwencje: wolno nam wyciągać wnioski ze stwierdzenia, że w opowiadaniu wystąpiła identyfikacja, nie wolno natomiast- z faktu, iż identyfikacji nie stwierdziliśmy.
Co możemy zrobić?
Minimalizować ryzyko błędu, przeprowadzając z osobą badana dokładny wywiad; lub tzw. Wywiad po TAT, czyli dopytujemy o historie na obrazkach i występujących tam bohaterów.
10.3 Sens badania TAT
Bla bla bla….
9