Leczenie

1. instrumentalne ( podstawa badania) - 9% pacjntow tego oczekuje

2. ekspresyjne ( ukierunkowa na element emocjonalny ) - 49% pacjentow czynnika ekspresyjnych)

Pacjent po wypadku oczekujący na operacje:

1. 62% oczekuje umiejętności

2. 38% oczekuje czynow ekspresyjnych

Pacjent z choroba przewlekla:

1. 61% oczekuje funkcji emocjonalnej

2. 39% oczekuje umiejętności

Co trzeba robić, żeby uzyskiwac wiarygodne informacje:

1. dostosowac pyt do poziomu umysłowego pytanej osoby

2. tempo wypowiedzi ( szybsze - gorsze)

3. budowa pytania(dobre - proste)

4. pytania zaw dygresje lub wielokrotnie złożone utrudniaja

5. dzieci odpowiadaja na czesc pytania wielokrotnego

6. dobor slow

7. pytania zgodna z chronologia( dotyczące jedenj sytuacji)

8. godny sposób i adekwatny zwracania się do pacjenta

9. zróżnicowanie tego co pacjent podejrzewa a wie na pewno(pytania o to samo w innej formie)

10. budowanie samodzielnej odpowiedzi pacjenta

Podział pytań

1. pytania wolne od sugestii - uzyskue najbardziej konkretne informacje, pozbawione lub zaw mala ilość pojec abstrakcyjnych - co osoba zrobila co się działo

2. pytania sprzeczne - u ososb o niskim poziome inteligencj, u dzieci. Wywoływanie samotności: Czy brzuszek boli? Czy nie boli gdy idzie do?

3. Pytania wybiorcze - nie stosowac u ososb upośledzonych - …..lub…. dziecko wybiera jedna z mozliw ale pierwsza nie może być bardziej prawdopodobna

4. pytania zawierające fakty - to bardzo sugestywne pytania - jedząc zimne czujesz bol zeba?

5. bardzo precyzyjne pytania - Było cieplo czy zimno?

Bodzce zew przy badaniu

1. obecność innych osob np. rodzicow czy współmałżonków

2. przychodzące i przeszkadzające osoby np. pielęgniarki

3. padający zarzut winy : dlaczego dopiero teraz?

4. wyladowanie emocji wobec pacjenta: najgorsze sa zachowania ekstremalne - nadmierna bliskość) poza tematem: dodatkowo warto powiedziec ze pacjent ma usiąść

Czynniki wzmacniające kontakt :

1. cierpliwość

2. obiektywizm

3. otwartość

4. życzliwość

5. wrażliwość

6. wnikliwość

7. zainteresowanie

Skuteczne narzędzia słuchania:

1. parafraza - powtarzanie własnymi słowami myśli rozmówcy - rozmowca chce przekazac ale nie wie jakich slow uzyc, lepiej nie powtarzac slowo w slowo: o ile dobrze Pana rozumiem…

2. odzwierciedlenie - pozycja ciała, bezpieczna odlegl, unikanie zbyt dużego kontaku fizycznego, tempo wypowiedzi, mowienie naturalnym glosem, odniesienie do nastroju pacj

3. prowadzenie - ośmielanie, zadawanie pyt, uformowywanie chaotycznych wypowiedzi

Zdolności do wyrazania wsparcia emocjonalnego: przykłady

1. przy znieczuleniu - „zaraz będzie po wszystkim”. zle - „nie maz się” „nie bądź baba” pacjent czuje się wtedy jak wydymana laska, warto powiedziec: „ rozumiem, co jest nabradziej trudne”

2. Do placznego dziecka - „dlaczego jestes smutny, operacja się już skończyła”

3. do człowieka osłabionego - „pod wzgeledm fizycznym nic panu nie dolega ale chyba nie czuje się pan najlepiej”

Błędy jatrogenne - sposoby zachowania lekarza lub pracownikow, które źle wpływają na zdrowie pacj.

1. Związane z przekazywaniem i odbiorem inf

2. Związane z brakiem inf lub niezrozumiala inf

3. Zw z obchodem lekarskim

4. Lekarz co innego mowi do pacjenta a co innego do kolegow

5. Związane ze straszeniem pacjenta

6. Badanie pacjenta w obecności innych ososb

7. Pogłębianie u pacjenta poczucia wlasnej choroby

8. Zw z badaniami dodatkowymi - nadmierna ilość

9. Brak wyjesnienia, przygotowania pacjenta do badania

10. Związane z leczeniem

11. Błedy związane z hospitalizacja

12. Pozbawienie pacj snu i odpoczynku

13. Brak szacunku dla pacjenta

Sytuacje trudne

1. Konflikty - podjęcie decyzji sprzecznej - każdy cel ma jakas wartość ale nie można mieć każdego

2. Konieczność wykonania wyboru nawet jeśli jest trudny - ale nie można nie dokonac wyboru

3. Konflikt miedzy dazeniem i unikaniem - im bliżej celu tym mniej jest atrakcyjny

Dwa wzory zachowan w frustracji

1. Zadaniowy - ta trudność jest problemem który trzeba rozwiązać

2. Osoby z typem obronnym - a)na rozne nieprzewidzane sytuacje reaguja przezywaniem a nie rozwiązywaniem problemu b)wystepuje zmiana celu c) nastepuje unkniecie - agresja ( szczególnie gdy źródło agresji jest silniejsze) d) fiksacja - nieustanne powtarzanie badan i ze poprzednie były zle e) regresja - wcześniejsze formy zachowania ( u dzieci silniejsze)

Mechanizmy obronne:

1. Zapobieganie lub zmniejszanie zagrozenia ze strony drugiego człowieka

2. Podnoszenie wlasnej wartości(potrzeba wygadania się, alkohol, fantazjowanie)

3. Ruch represji/wypieranie - niedopuszczanie do świadomości przykrych mysli

4. Ruch rzutowania projekcji - przypisywanie innym ludziom cech których u siebie nie akceptujemy np. kiedy kobieta jest wredna mowi ze inne tez sa wredne

5. Racjonalizacja - do danej sytuacji dobudowujemy teorie która ja wyjasnia

6. Reakcja wypozorowania - wytworzenie postawy przeciwnej w stosunku do rzeczywistych uczuc

7. Smiech - gorzkich winogron lub słodkich cytryn (chuj wie o co chodzi)

8. Wytłumaczenie naszych zachowac pozwala nam zachowac mniemanie o sobie

Odległe następstwa (chuj wie czego)

1. Nekrotyzacja osobowości (pesymizm, depresja, nerwica)

2. Zaburzenia proc socjalizacji ( nieumiejętność nawiązywania trwałych kontaktow)

3. Nieprawidłowy rozwoj osobowości

Stres - gdy na organizm człowieka oddzialywuja niesprzyjające czynniki

1. Reakcje na stres fizjologiczny

1.stadium reakcji alarmowej

2. stadium reakcji odpornościowej

3. stadium reakcji wypalenia

1. faza szoku

2. toleruje szereg bodźcow

3. wyczerpanie zdolności odp org

Także gdy na org dziala czynnik psychologiczne

Powst bardzo silne napiecie emocjonalne

2. Nastepstwa

1. Działające dorażnie

2. Trwałe zmiany

3. stresory społeczne - zagrozenia dla celow waznych, mających ważność dla jednostki np. zamkniete drzwi od kibla

1. charakter przeszkody

2. wymagaja wykonywania czynności szybciej niż w normlanych warunkach

3. możliwość krytyki

4. przewidywanie wystapienia zagrozenia

5. deprywacje gdzie ponosi się szkode

4. do stresu fizjologicznego wyróżnimy fazy:

1. zgeneralizowane pobudzenie przyjazne dla czlwoieka pelna mobilizacja

2. pojawienie się silnych emocji o napieciu zabarwionym strachem , niepokoj, przerażenie

3. pojawia się motywacja do przezwyciężenia stresu, chec zwalczania stresu cel niewazny

Wystapienie stresu powoduje szereg zmian o charakterze nie specyficznym

1. faza mobilizacji + rozstrojenia (nie można sprostac zadaniu choc wiedza na to pozwala) reakcja podlega fiksacji

2. zmiay w ekspresji emocjonalnej

3. zmiany w wyrazaniu emocji

4. predyspozycje podmiotowe osobnicze wpływaja na radzenie ze stresem

1. zaleza od okresu dzieciństwa ( dziecko przegrywa)

5. jedyna korzyścią jest umiejętność przezwyciężania stresu

1. wystapienie postaci bierności

2. zaburzenia o charakterze nerwowym

3. zaburzenia interdyscyplinarne

4. choroby psycho motoryczne

5. choroby somatyczne

6. wazne jest natężenie emocji a nie ich znak

7. indywidualnie sprzyja walce ze stresem jakość ukl nerw

1. wysoki intelekt

2. stan somatyczny

8. obniżające

1. zle oświetlenie

2. niewlasciwa temp

3. zmierzenie się z autorytetem

Radzenie sobie - uzywanie tresci spychających nas do defensywy

1. zrzedzenie (jak mogłeś nie przygotowac się do egz)

2. wscipstwo

3. pouczenie

4.watpienie w wybor

5. niechciane doradzanie

6. obraźliwy komentarz

7. psycholog amator

Dodatkowo pozw

1. nie uzywamy etykietek -/stereotypow

2. skup się na konkretnym zachowaniu a nie na calym człowieku

3. bycie konkretnym-nie można używać ogolnikow np. jestes zjebem ale uzywamy to zachowanie mi się nie podobalo

Elementy zachowania klinicysty zachęcające do otworzenia

1. dac pacjentowi czas na znalezienie wlasnych slow

2. bycie elastycznym wobec pacjenta (współodczuwanie)

3. stosowanie pytan otwartych

4. pytac o kwestie psychofizyczne o aspekty społeczne

5. podsumowac to co mowil pacjent ( klaryfikacja)

6.proponowac wyjaśnienie tego co pacjent chciał powiedziec

Elementy nie sprzyjajace

1. wypelnianie recept bez rozmowy

2. dazenie do kontrolowania emocji

3. stawianie pytan zamknietych

4. pytania tylko o problemy fiz związane z cialem

5. komentowanie wszystkich zachowan pacjenta

6. udzielanie rad bez wyjaśnienia dlaczego

Wzmacnianie wspolodpowiedzi

1. negocjowanie z pacjentem np. rehabilitacji programu cw

2. pytanie pacjenta o odczucia związane z cw

3. pytanie o doświadczenia, refleksje

4. upewnianie się ze pacjent rozumie to co robi

5. pacj odpowiedzilany za wyk zlecenia

Zaloba umieranie - psychologiczne aspekty śmierci

1. aktualnie śmierć nie jest uwazana za zjawisko normalne (z braku wiezy zapomina się ze człowiek jest śmiertelny) czas umierania wydluza się z postepem medycyny, po I i II wojnie swiatowej liczba rodzin cierpiacych wzrosla

2. Opisano kolejne fazy procesu:

1. podział Liolemana? -a)Dolegliwości msomatyczne po uzyskaniu informacji: poczucie osłabienia, zwątpienia glos wyciszony, jakby z oddali, czasem omdlenia. B) zaabsorbowanie wlasnymi doznaniami. c) poczucie winy. D) poczucie irytacji. E) silne pobudzenie.

2. podzial Engela - a) zaprzeczen i szoku, b) …… nieodwracalne procesu c) adaptacja

3. podzial Elisabeth Rose - a) zaprzeczenie b) ustatkowanie się c) gniewu d) depresji e) akceptacji

3. Załoba

1. I faza - odczucie odrętwienia, sparaliżowania niedowierzanie pocz 3-4 tyg po śmierci. Pozniej smutek, poczucie osamotnienia wrazenie ze Zycie się skończyło. Wchodzenie w uzywki lub nadaktywność.

2. II faza - podstawowym motywem jest budowanie nowej tożsamości, poczucie winy związane z gniewiem, targowanie się(gdybym zmusila by poszedł do lekarza), obwinianie, pojawia się pytanie o sens zycia, gniew i złość w stosunku do zmarłego. Obwinianie się (wyjazd dziecko, klotnia), „co ze mnie za matka, ze nie poczulam, odczuwanie absurdalnej egzystencji, aktywne poszukiwanie obrazu tej osoby (pozostawienie pokoju w nienaruszonym stanie) obsesyjne przypominanie sobie osoby zmarlej, etap targowa(jeśli wroci to będziemy lepsi)

3. III faza - odzyskiwanie sensu zycia, funkcjonujemy rodzinnie, społecznie, zawodowo, odczuwanie poczucia radości bez poczucia winy.

4. Zaloba patologiczna - niedokonczona - zatrzymanna na jakims etapie- zaburzenia interpersonalne, wylaczenie z zycia, rodzaj unikania ludzi przypominających zmarla ososbe, poczucie leku, idealizacja osoby zmarlej, wszytsko popzostaje na tym samym miejscu, nie wolno zrobic niczego co dana osoba nie akceptuje, gdy ktos się wylamie jest uwazany za zle dziecko zla ososbe, wzrost ilości wizyt u lekarza, wzrost spozycia lekow, wzrost spozywania alkoholu, srodkow nasennych.

U malzenst trwających powyżej 30 lat - idzie się za osoba która odchodzi(wzrost śmierci), śmierć jest kryzysem dla jednostki gdy śmierć jest nagla, samotność ludzie nie maja wzorca, zwyczaju rozmawiac o tej sytuacji. Poczucie wlasnej identyfikacji było związane z osoba zmarla. Przekonanie o podwojnej śmierci osoby która odeszla i tej co zostala:

1. poszukuje swojego istnienia poprzez pomoc innym , zbliżenie się do boga zmiana wszystkiego, samobójstwo

2. smutek - utrata czesci nas samych

3. lek - pytanie o przyszłość

4. poczucie winy

Fantazje na temat osoby która odeszla - pozwalaja na zachowanie kontaktu z osoba która odeszla. Proba odkupienia win, proba ukarania się

5. Strata osoby narzeczonej - często proby samobójcze, lek przed związkiem, przekonanie ze już takiej miłości nie będzie.

6. poronienie - powszechne przekonanie nie jest związane ze strata, często powoduje rozpad związku, Odejscie dziecka w wieku przedszkolnym - najtrudniej się pogodzic(zaburzenia naturalnego biegu) dzieci pozostale zarzucaja rodzicom idealizuje osoby która odeszla, poczucie ze rodzice nie interesuja się.

Kiedy mowic dzieciom o śmierci?

• ponad 10 rz rozumieja co to śmierć

• poniżej 5 rz nie wiedza co to znaczy

• 5-1- trudno powiedziec

Osoby, które nie mialy możliwości pozegnania się nie wierza ze dana osoba zmarla.

1. Problemy informowania chorych o ich sytuacji

a) chorzy byli swiadomi swojego stanu, mimo ze nikt nie udzieli im konkretnych inf

b) nieinformowani mieli mierne zaufanie do lekarza, niektórzy uwazali ze ich oklamuje

bledne jest zakladanie ze osoba umierajaca zajmuje się tylko obszarem ich wlasnej śmierci - takie rozumienie może wynikac z lewko lekarza

2. chory w stanie terminalnym przechodzi podbne fazy co w zalobie (zaloba po utracie wlasnego zdrowia)

1. faza odrzucenia ( pierwsza refleksja) czesciowa akceptacja

2. faza gniewu, złości, urazu, „dlaczego ja?” chotzy Malo mowia unikaja kontaktu wzrokowego, odwiedzin, uciekaja wzrokiem

3. stadium pertraktacji - chory podejmuje szereg postanowien, zachowanie regresywne charakterystyczne dla dzieci w przedszkolu

4. stadium depresji - człowiek uswiadamia sobie ze nie może całkowicie zaprzeczac chorobie, coraz wiecej zachowan wymaga wsparcia innych osoosb, uswiadamainie utraty dotychczasowego zycia, „depresja reaktywna” - pojawia się również depresja antycypacja - przewidywanie, możliwość utrty zycia o ktorej pacjent wczesniej słyszał, chory oczekuje ze znajdzie ososbe która pozwoli mu wyrazic swój smutek. Chorzy potrzebuja osoby bliskiej która będzie współodczuwała to co oni.

5. faza akceptacji - to nie jest odpowiednik rezygnacji, to poziom równowagi, poczatek porządkowania swoich spraw, czas pozegnania, nie ma emocji negatywnych, czesc zwraca się ku sobie swojemu wnętrzu, czas wybaczenia, nie wszyscy osiagaja ta faze

3. najbardziej obawiaja się ludzie raka poprzed podawanie statystyk, przekonanie ze doprowadza do śmierci, choroba ponizajaca, uwaza się ze choroba wstydzi - kara za grzechy, wiaze się z poczuciem niesprawiedliwości

4. kwestia kontaktu z pacjentem - pacjent chciałby usłyszeć podstawowe inf, zapewnienie ze lekarz zrobi wszytsko aby w tej sytuacji pomoc, niezależnie od choroby jest osoba nadal dodna szacunku, zapewnienie opieki na każdym etapie, regularnie przychodzi odwiedzany jest przez lekarza, oczekuje zapewnienia ze personel jest pod reka, każdy problem lekarze będą się strali rozwiązać, zapewnie złagodzenia bolu i innych uciążliwych objawow.

5. Droga pozawerbalna - zwroty grzecznościowe uzywane przez lekarza, usiąść przy chorym/nie stac, nie unikac rozmowe bezpośrednich, starac się odwiedzac regularnie i nie spóźniać się na umowione spotkanie, zapytac o aktualne doświadczenia pacjenta, nie zadawac pacjentowi ciagle tego samego zestawu pytan, kontakt fizyczny - poczucie bezpieczeństwa zaufania.

6. pytania świadczące o gotowości pacjenta do otrzym informacji: „co będzie ze mna dalej”, jak dlugo będzie to trwalo, widze ze mi się nie poprawia, wiem ze umre, proszę, chce to usłyszeć. Aby upewnic sieze pacjent chce uzyskac inf: co pan mysli na temat swojej choroby? Jak radzi sobie rodzina? Czy nastawia się Pan? Nie obiecujemy rzeczy, których nie możemy dotrzymac… Slowa niosa zabarwienie mecojonalne(unikamy) Nie zaleca się mowienia o dacie smierci. Mowimy: Nie jest tak dobrze jak w zeszłym roku, Przekazanie wiadomości rodzinie: Punktem krytycznym jest przyjecie Pacjenta do szpitala. Należy pkazac jak wspaniala jest rodzina, trzeba powiedziec ze leczenie chorego w domu moglo by mu zaszkodzic ale nadal sa potrzebni. Dlugotrwale leczenie w szpitalu odzwyczaja rodzien od przyjecia powrotem do domu. Rodzina chce chronic pacjenta i nie zgadza się na odwiedziny znajomych. Niepozwala zrobic choremu nic samemu.

Reakcja dzieci na wiadomość o śmierci:

Wzrost zachowan antysocjalnyc, agresja slowna/ fizyczna. Uzywki. Zamykanie się w sobie, nadmierny spokoj. Dzieckiem zajmuemy się podmiotowa uwzględniając zaistniala sytuacje. Utrzymanie w polu widzenia dlaszych postanowien medycznych. Radzenie sobie z utrata poczucia wlasnej tożsamości. Pojscie w kierunku radzenia sobie z psychospołecznymi aspektami śmierci. W procesie zaloby dzieci sa pomijane. Dziecko cierpi jak dorosły. Należy przekazywac dzieciom rzetelne uczciwe informacje. Dziecko nie boji się śmierci w sposób automatyczny. Należy wytłumaczyć, ze pogrzeb jest sytuacja smutku, ponieważ odchodzi ktos bliski. Dziecko uwaza ze jego uczucia to cos zlego. Należy umożliwić dziecku uczestnictwo w pogrzebie. Dziecko powinno zobaczyc ososbe zmarla ale nie powinno zostawac samo. Moment pozegnanaia pozwala przejść w faze zaprzeczenia. Sposób na zaakceptowanie śmierci - rozmowa. Dzieci fantazjuja co stalo się z osoba zmarla. Mogą wystąpić obawy i leki. Warto zapytac czy ktos z dzieckiem na tematy śmierci wczesniej rozmawial. Z dzieckiem rozmawiamy i pozwalamy mowic o wlasnych przezyciach. Dziecko ma rozne wyobrażenia. Dorosli często obarczaja dzieci swoim cierpieniem. Często dzieci mowia o osamotnieniu „rodzice nie majja dla mnie czas”, mama jest na mnie zla bo mnie odpycha”, „rodzice nie ciesza się tym ze zyje”. Czuja się na ogol mniej wazne od osoby która odeszla. Pozniej gdy bol nie ustepuje - nastepuje rozmiekanie więzów rodzinnych, pogłębianie i trawienie bolu. Często się uwaza ze jeśli się nie rozmawia to chroni się innyc. Trzeba pokazac dziecku ze Zycie się nie skończyło. Rozmowa daje możliwość powstania podpory i wzajmengo wsparcia.

---