Psychologia społeczna

dr Dorota Strzelczyk

WYKŁAD 18 (28.05.2009r.)

ATRAKCYJNOŚĆ INTERPERSONALNA

I. Wyznaczniki atrakcyjności.

1. Kto jest dostępny?

• Fizyczna bliskość - zmniejsza koszty interakcji.

• Efekt częstości kontaktów - im częściej widujemy się z daną osobą, tym większe prawdopodobieństwo, że zostanie ona naszym przyjacielem/partnerem/małżonkiem.

• Usuwanie niepewności - osoby znane są przewidywalne, czujemy się wobec nich pewniej, poprawia to nasze samopoczucie.

• Respansywność - adekwatność odpowiedzi partnera interakcji na nasze zachowania.

2. Kto jest odpowiedni?

• Normy społeczne:

• Normy homogamii - przyjaciele i/lub małżonkowie powinni być podobni pod względem wieku, religii, rasy i SES (social economic status).

• Mężowie powinni być starsi od żon (o około 2 lata).

3. Kto jest pożądany?

• Zalety i wady partnera - wykrycie wad partnera ma bardziej nieodwracalne skutki niż odkrycie jego zalet. Powoduje wycofanie się z relacji z partnerem, uniemożliwiając wykrycie jego potencjalnych zalet. Odwrotna zależność nie występuje.

• Osoby atrakcyjne fizycznie - efekt aureoli (co jest piękne jest też dobre).

• najsilniej wpływa na ocenę umiejętności społecznych

• ładne dzieci są łagodniej traktowane w szkole

• atrakcyjni przestępcy uzyskują niższe wyroki

• osoby atrakcyjne uzyskują większe wsparcie społeczne w sytuacjach konfliktowych

• ludzie atrakcyjni otrzymują lepsze rekomendacje, nawet jeśli ich wygląd nie ma związku z wykonywaną pracą

• ALE: osoby atrakcyjne fizycznie nie tworzą znaczącą szczęśliwszych związków

• ważne jest, żeby atrakcyjność naszego partnera dorównywała naszej

• Osoby podobne do nas - zwłaszcza w zakresie opinii i poglądów.

• podobny = pozytywny (u osób z wysoką samooceną)

• podobny = wzmacniający nasze relacje i poglądy (wsparcie społeczne)

• podobny = lubiący nas (reguła wzajemności)

• Komplementarni - przeciwieństwa się przyciągają. Partnerzy mają potrzeby przeciwne, lecz tak dopasowane, że realizacja potrzeb jednego partnera prowadzi do zaspokojenia potrzeb drugiego. Levinger, Nęcka: jednak przewaga podobieństwa nad komplementarnością.

• Osoby, które nas lubią. Efekt zysku i straty:

• tym bardziej lubimy daną osobę, im więcej wysiłku musimy włożyć w zmianę jej pierwotnej opinii o nas

• tym mniej lubimy daną osobę, im więcej jej pierwotnej sympatii utraciliśmy

II Teorie atrakcyjności interpersonalnej.

1. Teoria wymiany społecznej (Homans)

Poglądy ludzi na temat związku zalezą od:

• nagród, które zapewnia związek

• kosztów związanych z tworzeniem związku

• wizji związku, na który zasługują (poziom odniesienia)

• prawdopodobieństwa znalezienia partnera zapewniającego bardziej satysfakcjonujące relacje interpersonalne (porównawczy poziom odniesienia dla związków alternatywnych)

2. Teoria równości (Walster)

Teoria zakładająca, że ludzie (kierując się poczuciem sprawiedliwości) najlepiej czują się w związkach, które zapewniają obu stronom jednakowe zyski i koszty. Zasada równości jest typowa dla nowotworzonych związków i prowadzi do relacji wymiany.

Związki, w których najważniejsze jest dobro partnera, to relacje darowizny (dajemy więcej niż zyskujemy), np. rodzicielstwo.

III Miłość i bliskie związki.

1. Miłość - uczucie do drugiej osoby połączone zwykle z silnym pragnieniem stałego przebywania z nią i utrzymywaniem bliskich (i BARDZO bliskich) relacji fizycznych.

2. Style przywiązania:

Oczekiwania, jakie ludzie formułują w odniesieniu do związku, bazujące na ich doświadczeniach z okresu niemowlęcego.

• BEZPIECZNY - brak lęku przed odrzuceniem, zaufanie, świadomość bycia wartościową jednostką (+)

• LĘKOWO-AMBIWALENTNY - niepokój związany z niepewnością co do utrzymania intymnego związku; lęk przed odejściem partnera (+/-)

• UNIKOWY - skłonność do zaprzeczania potrzebie więzi, nieufność, zazdrość, emocjonalnie burzliwe związki (-)

3. Trójczynnikowa teoria miłości Sternberga

MIŁOŚĆ

INTYMNOŚĆ NAMIĘTNOŚĆ ZOBOWIĄZANIE

INTYMNOŚĆ

• działania wyrażające przywiązanie, wzajemną zależność partnerów od siebie

• pragnienie dbania o dobro partnera

• szacunek dla partnera i wzajemne zrozumienie

• dawanie i otrzymywanie uczuciowego wsparcia

• dzielenie się przeżyciami i dobrami duchowymi i materialnymi

• rośnie stopniowo wraz z czasem trwania związku i jeszcze wolniej opada po osiągnięciu maksimum

NAMIĘTNOŚĆ

• konstelacja silnych emocji pozytywnych, jak i negatywnych

• rośnie bardzo szybko i równie szybko opada po osiągnięciu maksimum

ZOBOWIĄZANIE

• działania ukierunkowane na utworzenie trwałego związku i na jego utrzymanie mimo przeszkód

• w przeciwieństwie do intymności i namiętności jest poddane silnej wolicjonalnej kontroli ze strony partnerów

• w udanym związku najbardziej trwałe

4. Dynamika bliskiego związku (Wojciszke)

• ZAKOCHANIE - dominacja namiętności

• ROMANTYCZNE POCZATKI - namiętność i początek rozwijania się intymności; zasada domniemania dobrych intencji

• MIŁOŚĆ KOMPLETNA - współzależność partnerów; przezywanie tych samych emocji sprzyja satysfakcji ze związku

• MIŁOŚĆ PRZYJACIELSKA - pojawia się, gdy zanika namiętność między partnerami

• ZWIĄZEK PUSTY - zanika intymność, pozostaje jedynie zobowiązanie; związek może trwać dalej, ponieważ:

• pojawia się zasada konsekwencji

• brak atrakcyjniejszych alternatyw

• wyznawane normy (np. religijne)

• poczucie odpowiedzialności za dzieci

• FAZA ROZPADU - nie ma nawet zobowiązania

Niezadowolenie ze związku może przybrać formę:

• dialogu - podejmowanie prób rozwiązania problemu

• lojalności - przeczekanie problemu

• zaniedbania - ignorowanie partnera

• wyjścia ze związku

5. Strategie kończenia związku (Cody)

• ton oznajmujący: jesteś mi bliski, ale…

• werbalne zmniejszanie zaangażowania: nie kocham Cię już

• ucinanie zachowaniem: nie mogę się z Tobą spotykać

• tworzenie negatywnego obrazu siebie: zasługujesz na kogoś lepszego

• usprawiedliwianie: nasz związek nie spełnia moich oczekiwań