Psychologia społeczna
dr Dorota Strzelczyk
WYKŁAD 18 (28.05.2009r.)
ATRAKCYJNOŚĆ INTERPERSONALNA
I. Wyznaczniki atrakcyjności.
1. Kto jest dostępny?
Fizyczna bliskość - zmniejsza koszty interakcji.
Efekt częstości kontaktów - im częściej widujemy się z daną osobą, tym większe prawdopodobieństwo, że zostanie ona naszym przyjacielem/partnerem/małżonkiem.
Usuwanie niepewności - osoby znane są przewidywalne, czujemy się wobec nich pewniej, poprawia to nasze samopoczucie.
Respansywność - adekwatność odpowiedzi partnera interakcji na nasze zachowania.
2. Kto jest odpowiedni?
Normy społeczne:
Normy homogamii - przyjaciele i/lub małżonkowie powinni być podobni pod względem wieku, religii, rasy i SES (social economic status).
Mężowie powinni być starsi od żon (o około 2 lata).
3. Kto jest pożądany?
Zalety i wady partnera - wykrycie wad partnera ma bardziej nieodwracalne skutki niż odkrycie jego zalet. Powoduje wycofanie się z relacji z partnerem, uniemożliwiając wykrycie jego potencjalnych zalet. Odwrotna zależność nie występuje.
Osoby atrakcyjne fizycznie - efekt aureoli (co jest piękne jest też dobre).
najsilniej wpływa na ocenę umiejętności społecznych
ładne dzieci są łagodniej traktowane w szkole
atrakcyjni przestępcy uzyskują niższe wyroki
osoby atrakcyjne uzyskują większe wsparcie społeczne w sytuacjach konfliktowych
ludzie atrakcyjni otrzymują lepsze rekomendacje, nawet jeśli ich wygląd nie ma związku z wykonywaną pracą
ALE: osoby atrakcyjne fizycznie nie tworzą znaczącą szczęśliwszych związków
ważne jest, żeby atrakcyjność naszego partnera dorównywała naszej
Osoby podobne do nas - zwłaszcza w zakresie opinii i poglądów.
podobny = pozytywny (u osób z wysoką samooceną)
podobny = wzmacniający nasze relacje i poglądy (wsparcie społeczne)
podobny = lubiący nas (reguła wzajemności)
Komplementarni - przeciwieństwa się przyciągają. Partnerzy mają potrzeby przeciwne, lecz tak dopasowane, że realizacja potrzeb jednego partnera prowadzi do zaspokojenia potrzeb drugiego. Levinger, Nęcka: jednak przewaga podobieństwa nad komplementarnością.
Osoby, które nas lubią. Efekt zysku i straty:
tym bardziej lubimy daną osobę, im więcej wysiłku musimy włożyć w zmianę jej pierwotnej opinii o nas
tym mniej lubimy daną osobę, im więcej jej pierwotnej sympatii utraciliśmy
II Teorie atrakcyjności interpersonalnej.
1. Teoria wymiany społecznej (Homans)
Poglądy ludzi na temat związku zalezą od:
nagród, które zapewnia związek
kosztów związanych z tworzeniem związku
wizji związku, na który zasługują (poziom odniesienia)
prawdopodobieństwa znalezienia partnera zapewniającego bardziej satysfakcjonujące relacje interpersonalne (porównawczy poziom odniesienia dla związków alternatywnych)
2. Teoria równości (Walster)
Teoria zakładająca, że ludzie (kierując się poczuciem sprawiedliwości) najlepiej czują się w związkach, które zapewniają obu stronom jednakowe zyski i koszty. Zasada równości jest typowa dla nowotworzonych związków i prowadzi do relacji wymiany.
Związki, w których najważniejsze jest dobro partnera, to relacje darowizny (dajemy więcej niż zyskujemy), np. rodzicielstwo.
III Miłość i bliskie związki.
1. Miłość - uczucie do drugiej osoby połączone zwykle z silnym pragnieniem stałego przebywania z nią i utrzymywaniem bliskich (i BARDZO bliskich) relacji fizycznych.
2. Style przywiązania:
Oczekiwania, jakie ludzie formułują w odniesieniu do związku, bazujące na ich doświadczeniach z okresu niemowlęcego.
BEZPIECZNY - brak lęku przed odrzuceniem, zaufanie, świadomość bycia wartościową jednostką (+)
LĘKOWO-AMBIWALENTNY - niepokój związany z niepewnością co do utrzymania intymnego związku; lęk przed odejściem partnera (+/-)
UNIKOWY - skłonność do zaprzeczania potrzebie więzi, nieufność, zazdrość, emocjonalnie burzliwe związki (-)
3. Trójczynnikowa teoria miłości Sternberga
MIŁOŚĆ
INTYMNOŚĆ NAMIĘTNOŚĆ ZOBOWIĄZANIE
INTYMNOŚĆ
działania wyrażające przywiązanie, wzajemną zależność partnerów od siebie
pragnienie dbania o dobro partnera
szacunek dla partnera i wzajemne zrozumienie
dawanie i otrzymywanie uczuciowego wsparcia
dzielenie się przeżyciami i dobrami duchowymi i materialnymi
rośnie stopniowo wraz z czasem trwania związku i jeszcze wolniej opada po osiągnięciu maksimum
NAMIĘTNOŚĆ
konstelacja silnych emocji pozytywnych, jak i negatywnych
rośnie bardzo szybko i równie szybko opada po osiągnięciu maksimum
ZOBOWIĄZANIE
działania ukierunkowane na utworzenie trwałego związku i na jego utrzymanie mimo przeszkód
w przeciwieństwie do intymności i namiętności jest poddane silnej wolicjonalnej kontroli ze strony partnerów
w udanym związku najbardziej trwałe
4. Dynamika bliskiego związku (Wojciszke)
ZAKOCHANIE - dominacja namiętności
ROMANTYCZNE POCZATKI - namiętność i początek rozwijania się intymności; zasada domniemania dobrych intencji
MIŁOŚĆ KOMPLETNA - współzależność partnerów; przezywanie tych samych emocji sprzyja satysfakcji ze związku
MIŁOŚĆ PRZYJACIELSKA - pojawia się, gdy zanika namiętność między partnerami
ZWIĄZEK PUSTY - zanika intymność, pozostaje jedynie zobowiązanie; związek może trwać dalej, ponieważ:
pojawia się zasada konsekwencji
brak atrakcyjniejszych alternatyw
wyznawane normy (np. religijne)
poczucie odpowiedzialności za dzieci
FAZA ROZPADU - nie ma nawet zobowiązania
Niezadowolenie ze związku może przybrać formę:
dialogu - podejmowanie prób rozwiązania problemu
lojalności - przeczekanie problemu
zaniedbania - ignorowanie partnera
wyjścia ze związku
5. Strategie kończenia związku (Cody)
ton oznajmujący: jesteś mi bliski, ale…
werbalne zmniejszanie zaangażowania: nie kocham Cię już
ucinanie zachowaniem: nie mogę się z Tobą spotykać
tworzenie negatywnego obrazu siebie: zasługujesz na kogoś lepszego
usprawiedliwianie: nasz związek nie spełnia moich oczekiwań