PODSTAWY PSYCHIATRII

1. Pojęcie zdrowia psychicznego

(wg. Krystyny de Walden Gałuszko)

I stan równowagi zintegrowanej osobowości (aspekt statyczny)

II zdolność do prawidłowego funkcjonowania psych. (aspekt dynamiczny zmienny)

w czym mieści się:

- zdolność do samodzielnego powrotu do równowagi po jej zachwianiu

- zdolność do ewolucyjnego rozwoju

- zdolność do realizacji stawianych sobie celów

2. Norma w ujęciu statystycznym, społecznym i klinicznym.

norma statystyczna - normalne jest to co dotyczy większości populacji. Te normy pozwalają określić nam normy rozwojowe np. iloraz inteligencji

norma społeczna - określa to wszystko co w danej kulturze, społ. jest porządane, akceptowane w danym społeczeństwie. Mają mocne ugruntowanie kulturowe.

norma kliniczna - to brak choroby, brak objawów patologicznych

3. Wyznaczniki „nienormalności” wg. Rosenhana i Seligmana

1. cierpienie - nie jest to warunek ani konieczny ani wystarczający do stowrzenia choroby psych.

2. trudność w przystosowaniu indywidualnym

3. irracjonalność - nasz sposób funkcjonowania, nasze przekonania są nieracjonalne

4 nieprzewidywalność - utrata kontroli

5. rzadkość i niekonwencjonalność - np. jak ktoś jest inaczej ubrany

6. dyskomfort obserwatora - np. jak toś "śmierdzi", jak budzi wstręt

7. naruszanie normy - przewidziane prawom karnym

4. Zaburzenia spostrzegania.

a) ilościowe: - hiperstezja - nadczułość, nadwrażliwość sensoryczna, występuje w autyźmie wczesnodziecięcym i ADHA

- hipostezja - obniżona wrażliwość na bodźce, występuje w depresjach, katatomicznych postaciach schizofremi

b) jakościowe

• złudzenia : fizjologiczne - cechą jest to, że po poznaniu go mamy krytyczny sąd, błędny sąd klasyfikujący

patologiczne - to również błędny sąd klasyfikujący, czyli przypisuje jej złe właściwości choć istnieje tylko tyle, że nie mamy krytycznego stosunku osądu. charakt. dla

organicznych uszkodzeń mózgu

• omamy (halucynacje) - związane są z błędnym sądem realizującym (spostrzegam coś co faktycznie nie instnieje) Omamy mogą być: słuchowe, wzrokowe, smakowe, dotykowe, ustrojowe, węchowe

5. Zaburzenia myślenia.

Wyróżniami zaburzenia treści myślenia i toku myślenia.

• Zaburzenia treści myślenia: urojenia, obsesje, idee nadwartościowe, myśli depresyjne, wielkościowe, lękowe, zubożenie myślenia

• Zaburzenia formy myślenia: zaburzenia toku myślenia, zaburzenia struktury i funkcji myślenia

Zaburzenia treści myślenia:

• Urojenia - fałszywe sądy i przekonania niezgodne z rzeczywistością i/lub niezgodne z obowiązującymi w danym środowisku poglądami i normami, które chory wypowiada z głębokim przekonaniem o ich prawdziwości i których nie koryguje, mimo oczywistych dowodów błędności. Istotną cechą urojeń jest ich chorobowy kontekst tj. występują zawsze z innymi objawami psychopatologicznymi (tym różnią się od kłamstwa, przesądu, omyłki, niewiedzy itp.)

Podział wg treści: urojenia prześladowcze(silne nieadekwatne do rzeczywistości), ksobne (wszystko w dzieje się w świecie odnoszę do siebie), oddziaływania(poczucie, że ktoś albo coś oddziałuje na mnie, kieruje moimi myślami, sam ten objaw wskazuje już na schizofremię) wpływu, odsłonięcia, owładnięcia, niewierności małżeńskiej, grzeszności, winy,( głębokie przekonanie, że jest się osobą grzeszną, niemoralną, zasługuje się na ukaranie) poniżenia, zubożenia, hipochondryczne (przekonanie o niszczącej organizm chorobie), nihilistyczne, wielkościowe (czuję się lepsza od innych, wyjątkowa, że sama jestem bustwem).

• Idea nadwartościowa - wyizolowane usystematyzowane przekonania, często dotyczące własnej osoby, jej szczególnej roli lub misji do spełnienia, którym towarzyszy silna tendencja do ich realizacji, przy dużym zaangażowaniu emocjonalnym. Zachowanie jest mało elastyczne i dysfunkcjonalne.( kiedy mam nadrzędną myśli całe życie jest jej podporządkowane, staram się robić wszystko aby ją zrealizować

• Natrętne myśli (obsesje) - uporczywie narzucające się wbrew woli myśli, wyobrażenia, wspomnienia lub impulsy do działania, z towarzyszącym przekonaniem o ich niedorzeczności; oceniane krytycznie i traktowane jako własne

Zaburzenia formy myślenia

Zaburzenia toku myślenia: (zaburzony sposób w jaki myślę)

• spowolnienie(charakterystyczny dla depresji), zahamowanie myślenia, zatamowania(myśli się dobrze, sprawnie i w pewnym momencie stop. charakt. dla schozofremi)

• przyspieszenie, gonitwa myślową, (charakt. dla mani)

• rozwlekłość, lepkość myślenia,

• rozkojarzenie (kiedy jest chaos mnóstwo myśli) perseweracje, (kiedy jedna myśl jest stale odtwarzana w głowie)

• neologizmy (tworzenie dziwacznych nieistniejących słów)

Zaburzenia struktury i funkcji myślenia

• Myślenie paralogiczne: odstępstwa od obowiązujących reguł logiki, łączenie nieracjonalnymi związkami pewnych wydarzeń, niezrozumiałe, stosowane przez pacjenta zasady relacji logicznych (równoważności, sprzeczności, wynikania)

Przykładami myślenia paralogicznego są:

• myślenie nadmiernie konkretne/ nadmiernie abstrakcyjne,

• nieprawidłowe gospodarowanie pojęciami (posługiwanie się pojęciami o znaczeniu prywatnym np. neologizm, kontaminacje),

• niewłaściwe wnioskowanie np.ambisentencja, ambitendencja),

• myślenie magiczne ( przekonanie, że słowem, spojrzeniem, gestem można wpływać na bieg zdarzeń),

• myślenie symboliczne (przypisywanie pewnym znakom, przedmiotom, działaniom itp. szczególnego znaczenia).

Zaburzenia struktury i funkcji myślenia

• Myślenie dereistyczne- skrajnie oderwane od rzeczywistości

• Myślenie autystyczne- skoncentowane na własnych przeżyciach wewnętrznych

• Rozkojarzenie- różnego stopnia dezorganizacja myślenia, niekomunikatywność i nieskładność myślenia, brak logiki; wątki nie są ze sobą powiązane, wypowiedzi porozrywane, niegramatyczne,; w skrajnych przypadkach stanowią zlepki słów lub głosek powiązanych np. podobieństwem dźwięku

• Splątanie-zupełnie porozrywane wątki myślowe, wypowiedzi niekomunikatywne, nieskładne

6. Zaburzenia pamięci

 A  Ilościowe czyli dysmnezje dzielimy na:

• hipermnezję (pamięć wzmożoną),

• hipomnezję (pamięć osłabioną, ograniczoną),

• amnezję- utrata możliwości przechowywania w pamięci nowych informacji lub odtwarzania informacji wcześniej zmagazynowanych; może być spowodowana chorobą mózgu (np. uraz głowy) lub czynnikami o charakterze stresorów emocjonalnych (np. amnezja dysocjalna)

• ekmnezję (przeżywanie przeszłości jako teraźniejszości; tradycyjnie tym terminem określa się też znaczne ograniczenie pamięci wydarzeń niedawnych przy dość dobrze zachowanej pamięci wydarzeń wcześniejszych)

B. Jakościowe czyli paramnezje dzielimy na:

• pseudomnezje: omamy pamięciowe (fałszywe wspomnienia przeżywane jako rzeczywiste), konfabulacje (fałszywe wspomnienia wypełniające aktualną lukę pamięciową),

• Allomnezje: złudzenia pamięciowe (czyli iluzje pamięci-zniekształcone wspomnienia), kryptomnezje (wspomnienia bez świadomego poczucia ich odtwarzania, bez rozpoznania ich wtórności np. nieświadomy plagiat), złudzenia utożsamiające (błędna identyfikacja w czasie aktualnie przeżywanej sytuacji np. deja vu - już widziałem, deja vecu - już przeżywałem, jamais vu -nigdy nie widziałem, jamais vecu - nigdy nie przeżywałem).

7. Zaburzenia uwagi.

• nadmierna lub niedostateczna przerzutność uwagi,

• zaburzenia skupienia uwagi (koncentracji),

• niedostateczna trwałość uwagi,

• nadmierna lub niedostateczna podzielność uwagi,

• niedostateczna rozpiętość uwagi (zakres).

8. Zaburzenia świadomości.

Ilościowe zaburzenia świadomości (przytomności) to:
- senność patologiczna,
- sen głęboki (półśpiączka) z reaktywnością wyłącznie na silne bodźce
- śpiączka ze zniesieniem wszelkiej reaktywności.

Jakościowe zaburzenia świadomości:
- przymglenie proste,
- zespół majaczeniowy,
- zespół pomroczny albo zamroczeniowy,
- splątanie (amencje)

9. Zaburzenia emocji.

Zaburzenia emocji dzielimy na:

•       Zaburzenia nastroju

•       Zaburzenia afektu

•      Inne zaburzenia emocjonalne

Zaburzenia nastroju

Nastrój to dłużej utrzymująca się emocja, wyraźnie zabarwiająca zachowanie i przeżywanie

Podział zaburzeń nastroju

• podwyższony/ maniakalny,

• obniżony / depresyjny,

• drażliwy, dysforyczny,

• euforyczny/ moriatyczny/ ekstatyczny

Zaburzenia afektu

• zobojętnienie uczuciowe (hipopatia lub apatia)-ograniczenie przeżywania uczuć

• hipertymia- nadmierna ekspresja emocji

• spłycenie uczuciowe (sztywność, bladość lub słabe modulowanie afektu)- ograniczenie intensywności, modulacji reakcji emocjonalnych

• zubożenie emocjonalne -osłabienie uczuć wyższych przewaga elementarnych uczuć związanych z zaspokajaniem potrzeb biologicznych

• zaleganie uczuć / lepkość uczuciowa- długotrwałe utrzymywanie się stanów uczuciowych

• chwiejność uczuciowa -nadmierną zmienność, nietrwałość emocji

• nietrzymanie uczuć (afektu)- zwiększona skłonność do występowania silnych emocji, osłabienie kontroli emocji

• niezgodności afektu z treścią przeżywań - do zaburzeń tych zaliczamy paratymię, paramimię 

Inne zaburzenia emocjonalne:

• Lęk patologiczny

• Złość patologiczna

Ambiwalencja uczuć

10. Zaburzenia napędu.

Do najczęstszych zaburzeń napędu psychoruchowego należą:

• osłabienie aktywności (hipobulia), charakterystyczne dla depresji, ale także dla schizofrenii, zwłaszcza schizofrenii prostej , może osiągać intensywność tak znaczną, że wszystkie czynności ruchowe, w tym także czynność mowy, zostają zahamowane. Stan taki nazywa się osłupieniem.

• wzmożenie aktywności (hiperbulia), charakterystyczne dla stanów maniakalnych. charakteryzuje się ogólnym wzrostem życiowej aktywności

11.Zaburzenia osobowości.

Zaburzenie osobowości jest stanem psychicznym, w którym następuje częściowa dezintegracja psychiki, rozchwianie emocjonalne, szybkie gwałtowne zmiany osobowości. Osobowość może ulec dezintegracji gdy dochodzi do traumatycznych przeżyć osobistych, uzależnień lub może być jednym z objawów niektórych chorób psychicznych. Zaburzenia osobowości nie są typowymi zespołami klinicznymi, to raczej stany behawioralne i psychospołeczne

Zaburzenia osobowości dzielimy na:

• specyficzne typy zaburzeń osobowości

• trwałe zmiany osobowości (np. po silnych albo przewlekłych urazach psychicznych ewentualnie zmianach organicznych UON u osób dorosłych)

• osobowość mnogą

• dezintegrację osobowości (rozszczepienie, rozpad)

Podział zaburzeń osobowości wg DSM IV

Zaburzenia osobowości typu A - zaburzenia dziwaczno-ekscentryczne

• Paranoiczne zaburzenie osobowości

• Schizoidalne zaburzenie osobowości

• Schizotypowe zaburzenie osobowości

Zaburzenia osobowości typu B - zaburzenia dramatyczno-niekonsekwentne

• Antyspołeczne zaburzenie osobowości

• Zaburzenie osobowości z pograniczna

• Histrioniczne zaburzenie osobowości

• Narcystyczne zaburzenie osobowości

Zaburzenia osobowości typu C - zaburzenia obawowo - lękowe

• Zaburzenie osobowości unikowej

• Zaburzenie osobowości zależnej

• Obsesyjno-kompulsywne zaburzenie osobowości

• Zaburzenie osobowości niewyspecyfikowane gdzie indziej

W „Psychiatrii” Michaela Haslama zaburzenia osobowości zakwalifikowano następująco:

1. osobowość zaburzona,

2. nieadekwatność,

3. niedojrzałość

4. psychopatie

Ważniejszymi zaburzeniami osobowości są psychopatie. Jest to stan ciągłego, nieodpowiedzialnego lub agresywnego zachowania o takim nasileniu lub o takim charakterze, że wymaga leczenia medycznego. A oto objawy:

• pragnienie natychmiastowego zaspokojenia potrzeb,

• niezdolność do empatii lub tworzenia związków z innymi ludźmi,

• tendencje do działań impulsywnych,

• trudności w przewidywaniu skutków własnych poczynań,

• brak skruchy lub niezdolność do wyciągania wniosków z własnych doświadczeń,

• nieadekwatne lub agresywne zachowanie.

Łagodniejsze formy zaburzeń osobowości, obejmujące niedojrzałość i nieadekwatność osobowości, zwane czasem socjopatią, dotyczą osób, u których zaburzenia nie są tak silne by zakwalifikować je jako psychopatię, jednak wady w strukturze osobowości wiążą się z podobnymi jak u psychopatów, choć znacznie mniej drastycznymi doświadczeniami z wczesnego dzieciństwa.

Dwie obowiązujące klasyfikacje chorób i zaburzeń psychicznych:

1. DSM IV

2. ICD 10

Różnica między nimi polega na tym, że DSM IV jest amerykańska, a ICD 10 europejska. Każda z chorób ma przypisane kryteria diagnostyczne i okreslone objawy.

ETIOLOGIA - przyczyny zaburzeń wskazuje się 4 obszary

a) zaburzenia wyuczone - powstałe na skutek uczenia się

b) zaburzenia organiczne związane z uszkodzeniem centralnego układu nerwowego (demencja - mózg przestaje działać, nadpobudliwość)

c) zaburzenia wywołane stresem

d) zaburzenia o znanych przyczynach fizjopatologicznych (jak wysoka gorączka, bredzenie)

2

---