Pedagogika porównawcza
WYKŁAD 1.
Systemy oświatowo wychowawcze w różnych Państwach europy:
Austria:
Przedszkole - nieobowiązkowe; szkoła - 9 lat obowiązkowa (od 6 do 15 rż); szkoły średnie I i II stopnia (na II stopniu możliwość specjalizacji); 3 typy placówek z rozszerzonym programem języków nowożytnych; gimnazja, gimnazja realne; Nauka w szkole średniej kończy się maturą, 2 lata studiów kończą się licencjatem; 8 lat studiów - uniwersytet i doktor.
Belgia (10 mln. Ludności):
Etniczne grupy językowe; 3 letnie nie obowiązkowe przedszkole; 2% dzieci nie uczęszcza do przedszkola; obowiązek szkolny (od 6 do 16 rż); młodzież pracującą do 18 rż; specjalizacje ogólne lub techniczno-artystyczne.
Dania:
Żłobek (od 3 do 4 rż); 5-7rż klasy przygotowawcze; Jednolita obowiązkowa szkoła podstawowa (od 7 do 16 rż); w klasach od 1-7 jest brak ocen; klasa 8-9 oceny tylko z przedmiotów końcowych; klasa dziesiąta jest dla chętnych; szkoła ogólnokształcąca trwa 3 lata.
Finlandia:
Obowiązek szkolny trwa 9 lat; przedszkola i szkoły średnie 3 lata, szkolnictwo wyższe jest bezpłatne; 4 stopnie kończące - 1st licencjat, 2st dyplom ukończenia st. Wyższego, 3st magister, 4st doktor; nauczanie religii jest obowiązkowe; niewierzący uczą się etyki.
Francja (58 mln ludności, 95 departamentów, 4 terytoria zamorskie):
Jest 27 okręgów szkolnych; rektorzy mianowani są przez prezydenta; dyrektorów szkół mianuje prezydent; przedszkole już od 2 rż (32,3%), 3 rż (97%); przedszkola są popularne; szkoła elementarna (10 lat nauczania początkowego); 1 rok przygotowawczy( równolatków); 1-2 lat cykl elementarny (4 lata kolegium); cykl średni- nauczanie długie( 3 lata) lub krótkie (2 lata).
Grecja (10 mln ludności):
Ministerstwo edukacji i wyznań religijnych; 54 dyrekcje naukowe; przedszkole - nieobowiązkowe; obowiązek szkolny - 9 lat; gimnazjum - duchowe, muzyczne, sportowe
Hiszpania:
50 prowincji; przedszkole nieobowiązkowe; obowiązek szkolny - 9lat.
Niemcy:
Ministerstwo wyznań (w każdym landzie); przedszkole - nieobowiązkowe (utrzymuje kościół oraz inne fundacje); obowiązek szkolny dla dzieci 9-12 lat (zależy od landu); 10 lat szkoły ogólnokształcącej(odpowiednik gimnazjum, kończy się maturą, otwiera drogę na studia). 26% ludności nie podejmuje nauki w szkołach.
UK:
Systemy szkolne - zróżnicowane; przedszkole nieobowiązkowe; nauka szkolna - od 4 rż; ekskluzywne szkolnictwo prywatne(stoi na wysokim poziomie); jest 170 szkół dla wybitnie uzdolnionych( z niezamożnych rodzin).
Włochy (57mln ludności):
20 regionów oświatowych; przedszkola - nieobowiązkowe (od 3 do 6 lat, uczęszcza 87% dzieci); obowiązek szkolny - 9 lat; nauka w liceum, następnie obowiązkowy jednoroczny kurs przygotowawczy do szkoły wyższej.
System szkolnictwa w UE jest zróżnicowany.
Analfabetyzm:
1.Analfabetyzm w Polsce i w Europie
Obecnie populacja analfabetów nieznacznie zmniejsza się, choć w wielu słabo rozwiniętych regionach świata nadal wzrasta. O poziomie analfabetyzmu decydują głównie czynniki ekonomiczne, ale także społeczne i kulturowe. W 1990 roku w Afryce analfabeci stanowili 50,1% ogółu ludności, w Azji (bez byłego ZSRR) - 33,5%, w Ameryce Łacińskiej - 15,3%, w Europie - 3,1%. W ostatnich latach także w krajach wysoko rozwiniętych, gdzie analfabetyzm od dawna nie stanowił problemu, notuje się wzrost liczby analfabetów wtórnych, co wiąże się z niską efektywnością systemów nauczania, a także z rozwojem audiowizualnych środków masowego przekazu, sprzyjających zanikowi czytelnictwa
W Polsce odsetek uczniów zagrożonych wtórnym analfabetyzmem spadł z blisko jednej czwartej w 2000 r. do 15 proc. w 2009 r. i należy do najniższych w Europie. Odsetek zagrożonych wtórnym analfabetyzmem polskich uczniów spadł w ciągu 9 lat (pomiędzy 2000 a 2009 rokiem) z 25 do 15 proc. A to oznacza, że osiągnął poziom, który UE wyznaczyła krajom członkowskim do realizacji do 2020 r.
Aby walczyć z brakami w podstawowych umiejętnościach czytania i pisania, Komisja Europejska powołała niezależną grupę ekspertów, której zadaniem jest przedstawienie pomysłów na podniesienie poziomu tych umiejętności koniecznych do funkcjonowania w społeczeństwie. Na czele grupy stanęła holenderska księżna, która jest specjalną wysłanniczką UNESCO ds. walki z analfabetyzmem.
Celem UE jest obniżenie do 2020 r. odsetka uczniów mających problemy w zakresie czytania, matematyki i nauk przyrodniczych poniżej 15 proc. Tymczasem w Bułgarii czy Rumunii takich uczniów jest ponad 40 proc.; w takich krajach jak Austria, Czechy, Grecja, Włochy, Litwa, Luksemburg, Słowacja i Słowenia odsetek przekracza 20 proc.
"Najwyższa pora, aby Europa zmierzyła się z przykrą prawdą o wysokim poziomie analfabetyzmu w jej granicach. Ta inicjatywa pomoże przełamać istniejące do dziś tabu. Aby poradzić sobie z analfabetyzmem, prawdopodobnie będziemy działać także w innych obszarach, takich jak ubóstwo, szanse na zatrudnienie i zdrowy tryb życia" - oświadczyła księżna w Brukseli.
Unijna komisarz ds. edukacji, kultury, wielojęzyczności i młodzieży Andrulla Wasiliu zapowiedziała ogólnoeuropejską kampanię celem wyeliminowania przyczyn wtórnego analfabetyzmu.
Badania prowadzone co trzy lata przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), wskazują, że od 2000 r. Europa w nieznacznym stopniu poprawiła swoje wyniki w zakresie umiejętności czytania i pisania uczniów. I trzeba zrobić o wiele więcej niż dotychczas, jeżeli państwa UE mają osiągnąć cel obniżenia do 2020 r. poniżej 15 proc. odsetka uczniów osiągających słabe rezultaty.
Tak samo pilne są działania dotyczące dorosłych. Niemal 80 mln dorosłych osób w Europie - jedna trzecia siły roboczej - ma jedynie niskie lub podstawowe umiejętności. Tymczasem szacowany odsetek miejsc pracy wymagających wysokich kwalifikacji osiągnie do końca 2020 r. 35 proc., wobec aktualnego poziomu 29 proc.
2. Analfabetyzm na świecie
Na świecie żyje obecnie około 6,6 mld ludzi. Około 1 mld dorosłych to analfabeci, z czego dwie trzecie stanowią kobiety. Ponad 50 proc. wszystkich analfabetów na świecie mieszka w Indiach i Chinach. W Afryce tylko około 50 proc. dzieci chodzi do szkoły.
Problemem w krajach zacofanych jest brak możliwości inwestycyjnych w naukę i oświatę co powoduje, że nie mogą one pokonać opóźnienia cywilizacyjnego i gospodarczego. Na początku lat 90 w około 40 państwach świata wskaźnik alfabetyzacji nie przekraczał 50%. Analfabetyzm kształtował się na poziomie 95% w Etiopii i Erytrei. Zjawisko to nie występuje w krajach Europejskich - wyjątek stanowią Albania i Portugalia
Według statystyk UNESCO istnieje obecnie na świecie około 950 milionów kobiet i mężczyzn, którzy nie opanowali elementarnych kulturowych umiejętności w zakresie czytania i pisania. Jeszcze bardziej przeraża, że ponad 135 milionów dzieci nie chodzi w ogóle do szkół, wśród nich zaś ponad 60% stanowią dziewczęta. Kiedy jest wyż demograficzny, a mamy z nim właśnie do czynienia, to jeszcze przez najbliższe 15 lat w krajach rozwijających się będziemy mieli problem z budową odpowiedniej liczby szkół dla tych dzieci. W wielu krajach Trzeciego Świata ludność żyje na wsi, a nie w miastach, co znacznie pogarsza sytuację na terenach wiejskich. Jak bowiem zredukować liczbę analfabetów ze środowisk wiejskich, skoro brak jest tam nauczycieli? W miastach wcale nie jest lepiej, gdyż migracja ludności ze wsi prowadzi do przepełniania szkół miejskich i tym samym do obniżania jakości kształcenia, co jest szczególnie widoczne w szkołach na obrzeżach miast. W państwach uprzemysłowionych natomiast biedni żyją najczęściej w miastach, stanowiąc wśród ich mieszkańców największą część analfabetów.
Analfabetą jest osoba, która nie jest w stanie przeczytać, napisać i zrozumieć krótkiego, prostego tekstu, dotyczącego jej codziennego życia (UNESCO).
Analfabetą funkcjonalnym jest ktoś, kto uczęszczał do szkoły i nawet się w niej czegoś nauczył, ale nigdy nie opanował umiejętności posługiwania się czytaniem, pisaniem i liczeniem w codziennym życiu. Dopiero zmuszony do podjęcia pracy, z braku tych kompetencji znajduje się na marginesie społeczeństwa i jest w najwyższym stopniu zagrożony bezrobociem, co z kolei prowadzi do ubóstwa, życia w slumsach i większej utraty zdrowia. Analfabetyzm funkcjonalny jest postrzegany jako problem w państwach, które wymagają coraz większych kompetencji z racji postępu technologicznego. Niezbędne są do tego specjalne środki przekazu wiedzy poza instytucją szkolną, a więc kształcenie nieformalne. Dla uniknięcia problemów analfabetyzmu i wtórnego analfabetyzmu w szkołach powinny być regularnie stosowane różnorodne sprawdziany wiedzy i umiejętności, aby nauczyciel mógł szybko odkryć istniejące braki.
Rodzaje analfabetyzmu:
Analfabeta całkowity
Półanalfabeta
Analfabetyzm wtórny
Analfabetyzm społeczny
Analfabetyzm funkcjonalny
Półanalfabetyzm funkcjonalny
Analfabetyzm cywilizacyjny
WYKŁAD 3:
Programy kształcenia:
Anglia:
W 1988 roku został wprowadzony program kształcenia przez polityków.
Dotychczasowe programy angielskie:
Uczniowie utożsamiali się z ojczyzna. Nie rozumieli systemów rozwojowych państwa. Mocno akcentowano podstawy nauczania. Zrozumienie miejsca człowieka w społeczeństwie brytyjskim. Człowiek sam decyduje o swoim losie, jest niezależnym aktorem, aby umieć interpretować wypowiedzi polityków. W krajach anglosaskich szczególny nacisk był na matematykę(podstawa). P. Taczer-wypracowane kwestie wobec tego programu. Potrzeba wykształcenia, umiejętności technologicznych i biologicznych. Polityka odgrywa dużą rolę. Każde dziecko zgodnie z programem, do 16 rż uczyłoby się przedmiotów obowiązkowych, tj: angielski, matematyka, j.obcy, nauki przyrodnicze, technologia(z projektowaniem), historia, geografia, wf, muzyka, plastyka(10 przedmiotów). Ustalono grupy wiekowe - 7,11,14,16 lat. Uczono się elementów przedmiotów nadobowiązkowych(socjologia, ekonomia). Treści programowe dozowano w zależności od grupy wiekowej. Dużo poświęcano wiedzy o jedności i tożsamości narodowej. Mocno akcentowano potrzebę samodzielności ucznia. Program Nie był rewolucyjny.
USA:
Szkolnictwo - wyraźnie podzielone. 95 % szkolnictwa daleko w tyle, stopień trudności na uniwersytetach jest o wiele niższy niż np. w pl. Szkolnictwo jest niezadowalające, nie osiąga poziomu jednego pokolenia (coraz mniejsze wyniki).
CELE:
Szkolnictwo jest w rekach władz stanowych. 5% władze federalne dają na szkole. Marnotrawienie środków przeznaczonych na rozwój szkolnictwa. W stanie szkolnictwem kieruje gubernator. Gubernatorzy życzą sobie, aby uczniowie po podstawówce (klasy 8 i 12) mieli wiadomości i umiejętności w zakresie przedmiotów podstawowych(język, matematyka, logiczne myślenie). Zapewnienie nauczycielom podnoszenia kwalifikacji (np. Kursy). Uczniowie z matematyki muszą osiągać wyniki bardzo wysokie. Eliminacja przemocy, narkotyków. Jakość kształcenia- niezadowalająca, programy kształcenia - mało ambitne.
Przyczyny niskiego poziomu:
Niedostateczne kwalifikacje nauczycieli. Niewydolność procesów decydujących o podnoszeniu kwalifikacji przez nauczycieli. Nauczyciela trudno jest ruszyć (zwolnic).Rozdwajanie się systemu oświatowego.
Szkolnictwo domowe:
Szybko się rozwija. Dziecko nie potrzebuje udowadniać, ze jest w czymś dobre. Wg rodziców szkoła nie uczy samodzielności. Lepiej socjalizuje dom niż szkoła. Stosunek partnerski miedzy rodzicami a dzieckiem umacnia się. Dzieci w domu uczą się od siebie nawzajem. W domu jest ochrona przed przemocą. Nie ma snobizmu. Egzaminy są państwowe. Nie każdy rodzic ma potrzebne kwalifikacje. Ważniejszy jest zapal rodziców niż ich kwalifikacje. Nauczanie domowe stoi przed problemem reform. System nauczania domowego staje się popularny.
NIEMCY (w tym szkolnictwo niepełnosprawnych):
Szkoły specjalne - to szkolnictwo ma bogate tradycje. Organizacja tego szkolnictwa nie budzi zastrzeżeń. Motywacja jest bardzo duża. Procent młodzieży niepełnosprawnej jest bardzo wysoki(2010r. - 4%). W szkole zapewniają dyplomy takie jak w szkołach normalnych (takie same uprawnienia). Zapewniają wykształcenie ze szkół podstawowych (grundszule) i licealnych I i II stopnia (haputszule). Poziom kształcenia jest na poziomie szkół realnych (zawodowych). Dużo uczniów jest innej narodowości. Więcej zwolenników jest za szkołą zintegrowaną. Duże osiągnięcia w edukacji integralnej.
Typy szkół (tak jak się słyszy ):
-szule fur Blinde - szkoła dla niewidomych
-szule fur gehyrtlesen - szkoła dla nie słyszących
-szule fur gajstligbehinderte - szkoła dla upośledzonych umysłowo
-szule fur hyrperbehinderte - szkoła dla upośledzonych ruchowo
-szule fur kranken - szkoła dla chorych
-szule fur lernebehinderte - szkoła dla niedorozwiniętych umysłowo
-szule fur szwerhyrygen - szkoła dla ciężko słyszących
-szule fur zejenbehinderte - szkoła dla słabo widzących
-szule fur szprachbehinderte - szkoła dla ludzi z zaburzeniem mowy
-szule fur ferchaltensztyren - szkoła dla ludzi z zaburzeniem zachowania.
1