Najnowsze spojrzenie na teorię stosunków międzynarodowych

Ekologizm:

• Zespół idei, działań politycznych i społecznych, których istotą jest przeciwdziałanie zagrożeniom związanym z industrializacją oraz niszczeniu środowiska naturalnego człowieka. Kierunek polityczny, w którym problemy ekologii postawione są w centrum problematyki społecznej. Terminu tego użył po raz pierwszy w 1869 E. Haeckel w odniesieniu do zagadnień, których przedmiotem są relacje pomiędzy organizmami żywymi a środowiskiem.

• Zieloną politykę realizują partie Zielonych na całym świecie, opierając swoje działania na czterech filarach:

1. ekologia- promowanie alternatywnych źródeł energii, transportu kolejowego i hasła "tiry na tory" jako przeciwieństwa dla budowy autostrad, stanowczy sprzeciw wobec elektrowni atomowych. Krytyce poddają nadmierny konsumpcjonizm jako jeden z powodów kłopotów ekologicznych, popierają walkę o prawa zwierząt.

2. sprawiedliwość społeczna także w polityce podatkowej poprzez "zieloną reformę podatkową"- kary dla przedsiębiorstw zatruwających środowisko i wzrost opodatkowania zasobów nieodnawialnych

3. oddolna demokracja, polegająca na szukaniu konsensusu wewnątrz jak najbardziej zdecentralizowanych społeczności.

4. działania bez przemocy. Spora część działaczy Zielonych bierze udział w ruchach antywojennych i alterglobalistycznych, oponując przeciwko wojnom, militaryzmowi i agresywnemu kapitalizmowi, który ich zdaniem niszczy planetę i przyczynia się do wzrostu rozwarstwienia społecznego

• Haeckel Ernst (1834-1919), niemiecki zoolog, ewolucjonista, filozof, profesor anatomii i zoologii uniwersytetu w Jenie (1862-1909). W zakresie filozofii biologii był zwolennikiem koncepcji monizmu, głoszącej jedność świata materii i ducha. Był twórcą terminu "ekologia" (1869) na określenie badań związków między organizmem i środowiskiem

• Dwa typy ekologizmu:

1. MODERNIŚCI- Środowisko naturalne nie stanowi poważniejszego problemu. Postęp naukowo-techniczny umożliwi nam ochronę środowiska

2. EKORADYKAŁOWIE- Środowisko naturalne stanowi bardzo poważ­ny problem. Niezbędna jest radykalna zmiana stylów życia w połączeniu z kontroli przyrostu ludności w celu wspierania zrównoważonego rozwoju (sustainable development).

Feminizm:

• Poglądy:

1. wypaczone i seksistowskie podejście stanowisk teoretycznych do kwestii roli kobiet w życiu międzynarodowym

2. maskulinizacja teorii

3. dominacja zmilitaryzowanej „męskiej cywilizacji” źródłem zła

4. niedocenianie w teorii problemów zwykłych ludzi i grup mniejszościowych

• Spike Petersom- Spike Peterson jest profesorką nauk politycznych na Uniwersytecie Arizony w USA. Wraz z z Anne Sisson Runyan napisała Global Gender Issues (1993, 1999). Książka ta zyskała status akademickiego podręcznika na temat płci i stosunków międzynarodowych. Jest autorką Gendered States: Feminist (Re)Visions of International Relations Theory (1992). Opublikowala ponad 50 artykułów i rozdziałów w książkach.

• Koncepcja bezpieczeństwa- Militarna obrona państw w warunkach anarchii międzynarodowej jest przejawem męskiego sposobu myślenia, który ignoruje wciąż utrzymującą się kulturową hierarchię płci w polityce światowej.

• Ochrona dotychczasowej jurysdykcji utrwala dotychczasowe podporządkowanie kobiet.

• Wojna i pokój, konflikt i współpraca- są działaniami naznaczonymi płciowo

• działania wojskowe i większość działań związanych z wojną i konfliktem oraz realizacja polityki zagranicznej są prowadzone przez mężczyzn i zachodzą w świecie zdominowanym przez męskie wartości, wojna jest działalnością zorientowaną płciowo, w której kobiety mają specyficzny, często podporządkowany status

• Mary Wollstonecraft- Napisała w 1792 r. Vindication of the Rights of Woman poruszające problemy edukacji dziewcząt, nierównego statusu kobiet, konieczności zrównania praw kobiet i mężczyzn czy prawo kobiet do pracy

• Podejścia teoretyczne do zagadnienia płci:

1. Feminizm liberalny:

• postulatem jest równouprawnienie mężczyzn i kobiet

• wskazuje, że podstawowe, liberalne prawa do życia, wolności i własności nie przysługują w równym stopniu kobietom

• kobiety powinny być bardziej aktywne w polityce światowej

• dostęp mężczyzn i kobiet do władzy i wpływów powinien być wyrównany

5. Feminizm marksistowsko-socjalistyczny

• Przypisuje niższą pozycję kobiet strukturom ekonomicznym, społecznym i politycznym systemu kapitalistycznego

• Uważa się, że na współczesnym rynku pracy kobiety zajmują zwykle nisko płatne i mało prestiżowe stanowiska

• Jedyną drogą do równego traktowania kobiet jest obalenie systemu kapitalistycznego

• Ucisk kobiet postrzega się jako nieunikniony skutek bliźniaczych systemów - kapitalizmu i patriarchatu

• Najwcześniejsza analiza z tego gatunku to Pochodzenie rodziny, własności prywatnej i państwa F.Engelsa (1884)

6. Feminizm radykalny

• Radykaliści pragną opracować analizę feministyczną, która całkowicie wyzwoli gender z tradycyjnych programów badawczych SM

• Wówczas można będzie podjąć działania niezbędne do wypracowania analizy uwzględniającej zagadnienie płci

• Znane feministki:

2. Spike Peterson

3. Anne Sisson Runyan

4. Cynthia Enloe

5. Amy Swerdlow

6. Kazimiera Szczuka

7. Hanna Samson

8. Kinga Dunin

9. Katarzyna Bratkowska

Postpozytywizm:

• Jest to teoria społeczna, która narodziła się w grupie powojennych filozofów francuskich, odrzucających filozofię egzystencjalizmu dominującego we Francji na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych XX wieku. Do dyscypliny SM postmodernizm wkroczył jednak dopiero w latach osiemdziesiątych. Czołowym teoretykiem postmodernistycznym SM jest Richard Ashley (1996).

• Wspólne założenia i metody badawcze nurtów postmodernistycznych- Rzeczywistość jest konstrukcją społeczną (social construction). Ta teza oznacza, że wszystkie instytucje i pojęcia są wytworami ludzkich przekonań, wyobrażeń i opartych na nich działań. Nie są one dane z zewnątrz (przez Boga czy naturę) i ulegają stopniowym przekształceniom. Z drugiej strony, niektóre z tych konstrukcji są bardzo żywotne i stwarzają więzy krępujące ludzką świadomość. W związku z tym, iż rzeczywistość jest konstrukcją społeczną badacze uwikłani są w sieci uwarunkowań kulturowych, społecznych, ideowych, językowych i ich dystans wobec przedmiotu badania jest fikcją. Postmoderniści chcą uświadomić im, iż dają się oni zamknąć w swoistych „więzieniach pojęciowych” Teorie nie są tworzone na podstawie analizy faktów. Przeciwnie, to "fakty" są konstruowane przez badaczy za pomocą interpretacji rzeczywistości zgodnej z teoretycznymi założeniami. Pojawia się zatem pytanie o prawdę w nauce.

• Według post modernistów wiedza i władza są ze sobą blisko związane, wiedza zaś nie jest bynajmniej "odporna na działanie władzy".

• Postmoderniści w swoich badaniach wykorzystują trzy zasadnicze metody. Po pierwsze, archeologię: Polega ona na doszukiwaniu się pod określonymi poglądami społeczno-kulturowego podłoża i ukrytych znaczeń. Po drugie, genealogię: Oznacza ona głównie odkrywanie historyczno-politycznych uwarunkowań różnych przekonań. Po trzecie, dekonstrukcję: Badacz powinien rozłożyć daną koncepcję na poszczególne elementy, wykazać ich ideologiczne uwikłania i wzajemne sprzeczności.

• Oparta jest na założeniu, że idee i teorie na temat świata zawsze zawierają elementy zarówno subiektywności, jak i obiektywności. Element subiektywny wiąże się z tym, że każdy człowiek opowiada się za różnymi wartościami i pojęciami, oraz z nieuniknionym faktem, iż każdy spogląda na świat z osobistego punktu widzenia. Element obiektywny wynika z tego, że w rzeczywistości możliwa jest zgoda co do pewnych zasadniczych spostrzeżeń na temat rzeczywistego świata.

• Jean Baudrillard- Twórczość tego francuskiego badacza kultury ponowoczesnej jest bardzo bogata i wielowątkowa. . Baudrillard twierdzi, że żyjemy w epoce simulacrum, w której rzeczywistość została wchłonięta przez jej własne przedstawienie. W epoce, w której prawda, referencja albo przyczyna obiektywna przestały istnieć. Według filozofa nie postrzegamy już rzeczywistości, tylko symulację, która nie poprzedza już, jak kiedyś działania, lecz to działanie po prostu zastępuje.

• Jacques Derrika- (ur. 1930), filozof franc.; uważany za jednego z  postmodernizmu→gł. przedstawicieli  ; prof. Collège de France; twórca filoz. pojęcia „różnicy”, krytyk tradycyjnej filozofii, której przeciwstawia naukę o piśmie — „gramatologię”; łączy zainteresowania filoz. z literaturą, antropologią, lingwistyką, psychoanalizą i malarstwem; nawiązuje do M. Heideggera; jego prace, popularne zwł. w  dekonstrukcjonizm→USA

• Paul Virilio- Czołowym myślicielem nurtu ponowoczesnego jest Francuz - Paul Virilio. Jest on autorem koncepcji dromologii, czyli nauki o wpływie jaki wywarło na ludzką kulturę ogromne przyspieszenie rozwoju technologicznego. Twierdzi, że człowiek utracił możliwość bezpośredniego kontaktu z rzeczywistością, na rzecz kontaktu zapośredniczonego przez media. Rozwój technologii doprowadził do sytuacji, w której nasza percepcja w dużym stopniu uzależniona jest od maszyny. Bezpośrednią percepcję zastępują nam maszyny widzenia które umożliwiają nam postrzeganie na odległość. Tradycyjna optyka zmienia się w optoelektronikę. Człowiek wkrótce nie będzie już elementem koniecznym w łańcuchu percepcji, ponieważ maszyny będą potrafiły wytwarzać obrazy zrozumiałe tylko dla innych maszyn. Virilio dostrzega ogromne niebezpieczeństwo w wyparciu czynnika ludzkiego z aktu postrzegania.

Podsumowanie:

• Postmodernizm podważa pojęcia rzeczywistości i prawdy oraz ideę, że istnieje bądź może istnieć nieustannie rozwijająca się wiedza na temat świata ludzi. Narracje, w tym metanarracje, są zawsze konstrukcjami teoretyka, są więc niezmiennie skażone przez jego punkt widzenia i uprzedzenia. Narracje można zatem dekonstruować, czyli rozbierać na składniki, w celu obnażenia ich arbitralnych elementów i stronniczych intencji.

• Radykalne poglądy wymagają ra­dykalnych rozwiązań. Radykalna analiza feministyczna będzie postulować za­sadnicze zmiany zarówno podstawowych pojęć, jak i teorii SM. Radykalne sta­nowisko w sprawie ochrony środowiska naturalnego wymaga zrewidowania ca­łego naszego sposobu myślenia na temat SM.

• Takie skrajne interpretacje odchodzą od tradycyjnych ujęć w SM, ale nie wszystkie opierają się na takich samych koncepcjach i teoriach.

• Charakter wyzwań, jakie przed dyscypliną SM stawiają nowe zagadnienia, za­leży od naszej oceny ich znaczenia. Radykalne stanowisko w sprawie ochrony środowiska naturalnego wymaga zrewidowania całego dotychczasowego sposobu myślenia na temat SM. Radykalna analiza feministyczna SM będzie postulatem gruntownych zmian zarówno kluczowych pojęć, jak i teorii SM. Wielu badaczy analizujących nowe zagadnienia nie jest tak bardzo radykalnych - są raczej skłonni do działania w obrębie istniejących już tradycji SM.

1

---