Główne wydarzenia, Nauka, Język Polski


Główne wydarzenia -„Cłopi”

Jesień

Stara Agata opuszcza wieś.

Najbogatszy we wsi gospodarz, Maciej Boryna, posyła

swaty do Jagny. (Jagna podoba się również jego synowi Antkowi).

Boryna wygania syna i jego rodzinę z gospodarstwa.

We wsi odbywa się huczne wesele.

Zima

Antek i jego żona Hanka wiodą nędzne życie w chacie na

uboczu wsi.

Boryna zaczyna podejrzewać Jagnę o zdradę.

Chłopi toczą spór o sprzedaż lasu. Wywiązuje się walka -

Antek staje w obronie ojca. Chłopi trafiają do więzienia.

Wiosna

Agata wraca do wyludnionej wsi.

Boryna bardzo ciężko choruje.

Hanka wraca na gospodarstwo ojca i przejmuje nad nim

zarządzanie.Jagusia romansuje z wójtem, a następnie z Jasiem.

Wybucha konflikt z kolonistami niemieckimi.

Boryna umiera.

Lato

Pogrzeb Boryny.

Jagna zostaje wygnana z chałupy.

Antek powraca z więzienia i w dalszym ciągu wodzi oczyma za Jagną.

Umiera stara Agata.

Mieszkańcy wsi postanawiają wygnać niemoralnie prowadzącą się

Jagusię - Antek staje po stronie wsi.

Wydarzenia w powieści daje się ułożyć w trzy ciągi.

  1. Losy głównych bohaterów i całej społeczności wsi. Ukazane są

tu zróżnicowane typy ludzkie. Łącznie w “Chłopach” pojawia

się około dziewięćdziesięciu postaci. Mamy więc do czynienia z

panoramicznym obrazem środowiska wiejskiego. W tej warstwie

przedstawiono:

Dzieje Macieja Boryny (postać wiodąca w tomie I).

Postać potraktowana bardzo realistycznie, wyróżnia się na tle

lipieckiej gromady zamożnością, siłą charakteru, pracowitością,

statecznością i zaradnością. Posiada ewidentne cechy przywódcze

(wieś darzy go większym zaufaniem niż wójta). Poznajemy go jako

58 letniego mężczyznę zawierającego związek z 19-letnią Jagną. Jest

to związek z namiętności i rozwagi (pole matki Jagny przylega do

jego majątku). Ożenek wyrabia w nim poczucie bycia prawdziwym

gospodarzem. Wyrachowanie i egoizm sprawiają, że gotowy jest

złączyć się z dworem przeciwko chłopom. Zdaje sobie sprawę, że

praca jest podstawą sensu egzystencji (kiedy spostrzega, że Hanka

ma charakter i jest “robotna” zmienia swój stosunek i traktuje ją jak

prawdziwego członka rodziny).W sporze o las stara się konflikt

załatwić polubownie, ale zna granice kompromisu i ryzykuje rozprawę,

którą przypłaca zdrowiem. Urażony w swej godności i ambicji męża

i posiadacza staje się zdolny do zbrodni (tylko przypadek sprawia, że

przychwyceni kochankowie uchodzą z życiem). Jest więc postacią

złożoną, nie wolną od słabostek i małostkowości.

Losy Antka Boryny (od romansu z Jagną, poprzez wypędzenie z domu,

więzienie, aż do powrotu na ojcowiznę; wątek miłosny Antka i Jagny

zdominował tom II)).\Syn Macieja w chwili rozpoczęcia akcji jest już \

człowiekiem dojrzałym. Nie kocha żony, Hanki i pracując u ojca czuje

się wykorzystywany. Jego wielką miłością jest Jagna i małżeństwo ojca

pogłębia konflikt (Maciej Boryna zawłaszcza ukochaną kobietę i pozbawia

6 morgów, które prawem dziedziczenia Antek uważał już za swą własność).

Miłość i nienawiść sprawiają, że zapomina o obowiązkach. Ciężar troski o

los rodziny spada na barki Hanki. Nie potrafi jednak odejść ze wsi.

Porywczy, skłonny do bójek, uparty i dumny ma silne poczucie

własności. Pozornie tylko lekceważy opinię otoczenia (boleśnie

odczuwa izolację społeczną spowodowana związkiem z macochą).

W końcu dochodzi do wniosku, że normy określające współżycie w

gromadzie i dla niego są nadrzędnym nakazem (“W gromadzie żyję,

to i z gromadą trzymam! Chceta ją [Jagnę] wypędzić, wypędźta; a

chceta se ją posadzić na ołtarzu, posadźta! Zarówno mi jedno!”). Nie

chce narazić się zbiorowości, bo z racji pozycji majątkowej do niego

należeć będzie przywództwo nad gromada. Członek gromady, mąż,

ojciec i gospodarz przezwycięża w nim namiętnego kochanka.

Hanka (wiodąca postać w tomie “Wiosna”)

Postać ewoluująca w miarę rozwoju wydarzeń. Początkowo płaczliwa,

niezaradna i zastraszona (boi się Antka i starego Boryny). Wygnana

jednak z domu zmienia się. Ciężka sytuacja materialna po przeniesieniu

do ojca Bylicy, poczucie tragizmu zdrady zadurzonego w Jagnie Antka

nie załamują jej, a wręcz przeciwnie - wyzwalają niespodziewana energię

(“bieda łacniej przekuwa człowieka niźli żelazo”). Znamienna jest jej

reakcja na wymówki Antka, że przyjęła od starego Boryny pieniądze i

żywność - Antek ucieka przed jej gniewem z domu. Podczas choroby

Macieja i pobytu Antka w więzieniu ujawniają się jej zdolności

godpodarsko-organizacyjne. Przedsiębiorcza, zaradna i energiczna staje

się podporą rodu Borynów. Nienawidzi Jagny, ale pierwsza wyciąga

rękę na zgodę przed pielgrzymką do Częstochowy. Jedna z najświetniejszych

kreacji kobiecych w polskiej literaturze

Życie Jagny

Wiejska piękność, córka wdowy Paczesiowej, siostra Jędrzycha i Szymka.

Rozpieszczana przez matkę, nie dorosła do małżeństwa. Nieprzystosowana

do życia w gromadzie, próbuje żyć na własny sposób. Nie ma

precyzowanych marzeń ani uczuć (“... taka cichość we mnie rośnie,

kieby śmierć przy mnie stojała, a tam mnie cosik porywa, tak ponosi,

że tego nieba bym się uwiesiła i z tymi chmurami poniesła w świat”).

Odczuwa zmysłową miłość do Antka, ale i sielankowo-poetycznie

durzy się w Jasiu. Urodzona artystka przeżywa intensywnie muzykę

organów, wzrusza opowieścią Rocha czy pięknem wiosennego krajobrazu.

Posiada zdolności artystyczne (kraszanki, wystrzyganki). Obca jest

jej pogoń za bogactwem (drze zapis i rzuca pod nogi Hanki). Dramat

dziewczyny, zakończony wygnaniem ze wsi, wynika z jej odmienności.

Jagna zapłaciła przede wszystkim za życiowe niepowodzenia wójtowej

i organiściny.

Tragiczne dzieje Kuby Sochy.

Reprezentant przekonania o “duszy anielskiej” polskiego ludu. Powstaniec

z 1863 roku. Ma silne poczucie dumy rodowej, czuje się gospodarskim

synem, zaś los parobka przyjmuje z chrześcijańską pokorą. Z życzliwości

ofiarowuje księdzu kilka upolowanych przepiórek, a niespodziewana

zapłata (“tylachna pieniędzy”, czyli złotówka) i podszepty Jankiela

sprawiają, że rozpoczyna kłusowanie na pańskim polu i w lesie.

Nie jest złodziejem (zwymyślał Żyda, gdy ten proponował mu

pokątną sprzedaż podbieranego koniom owsa), ale własność

dziedzica traktuje jako niczyją. Podczas jednej z pierwszych wypraw

zostaje postrzelony. Nie wie jak się zachować i o pomoc prosi Jagustynkę

i Jambrożego. Lęk przed szpitalem doprowadza go do okrutnego

samookaleczenia (ucina sobie nogę) i śmierci z wykrwawienia. Boryna

ceni jego pracowitość, ale nie wynagradza go odpowiednio za ciężką pracę

i oddanie. Nie ma w Kubie śladów egoizmu, a głęboka religijność ma wiele

z franciszkańskiej pokory.

  1. Czas obejmujący rok obrzędowo-liturgiczny. Jest opis całego spójnego

systemu obyczajów wsi polskiej (folklor: wróżby, przesądy, tradycje

zwyczaje).

Np.: opis jarmarku (cytat), zaduszki , “zrękowiny” , świniobicie , wesele Boryny ,

wieczerza wigilijna , Wielkanoc , obrzędy pogrzebowe Boże Ciało (odpus)t

  1. Wyznacza niezmiennie powtarzalny rytm pór roku i wyznaczony przez

ten rytm tok zajęć związanych z pracami rolniczymi.

Np.: szatkowanie kapusty), przędzenie wełny , symboliczny

siew ,sianokosy żniwa.

Problematyka

Chłopi” jako epopeja

Na epickość powieści, którą liczni krytycy porównywali z “Panem

Tadeuszem” czy “Iliadą”, składa się:

koncepcja czasu (wiecznego, powtarzalnego, płynącego powoli

ale nieuchronnie);

bohater zbiorowy (gromada wiejska, na której tle przedstawieni

są bohaterowie indywidualni);

fabuła epizodyczna (wiele zdarzeń nie tworzy akcji, lecz służy

budowaniu tła społecznego i obyczajowego);

eksponowanie przyrody jako bohatera równorzędnego człowiekowi

szczegółowy opis przedmiotów, sytuacji, wyglądu, obyczajów, tradycji;

połączenie dwu stylów opowiadania:

patetycznego (scena śmierci Boryny - ),

realistycznego (służącego opisowi codzienności chłopów)

Tym, co różni “Chłopów” od klasycznego eposu, jest przede

wszystkim koncepcja narratora, u Reymonta utożsamianego z bohaterami.

Narracja

Narrator nie przynależy do świata przedstawionego, jest niewidoczny

dla odbiorcy i anonimowy.

Można wyróżnić trzy jego typy (według K. Wyki):

najczęściej natykamy się na “wsiowego” gadułę, który uczestniczy w

obyczajowo-obrzędowo-liturgicznym toku opowieści

rzadziej opowiada i opisuje “młodopolski stylizator” o poetycko-

inteligenckiej prowienencji, wskazujący rytm prac ludzkich sprzęgniętych

z przyrodą (np. impresjonistyczne opisy jesiennego pola, symboliczny obraz

śmierci Boryny),

sporadycznie zaś mówi realistyczny obserwator zaznaczający swoją

obecność głównie w toku fabularnym (przedstawienie struktury społecznej wsi).

Niewiele jest jednak fragmentów, w których funkcje te miałyby jednoznaczny

charakter. Najczęściej realizowane są łącznie (przybierają postać

określonych form podawczych z nasileniem cech wypowiedzi

właściwych poszczególnym narratorom)

Język

Reymont uchodził za mistrza słowa. Artyzm ten w pełni

zademonstrował w “Chłopach”.

Około 40% języka powieści to gwara dominująca w dialogach.

Jest ona zbliżona do gwary używanej w okolicach Łowicza i

Skierniewic (nieopodal leżą Lipce).

Generalnie jednak w dziele Reymonta mamy do czynienia ze stylizacją:

gwarową (obecną na wszystkich poziomach języka)

fonetyczną (np.“hale” zamiast “ale”),

fleksyjną (np. “chodźta”, “ociec”, “mówili”),

leksykalną (np. “paskudnik”),

składniową (np. “Oczy swoje mam i miarkuję se ździebko”)

realistyczną (sięganie do mowy potocznej),

młodopolską (poetyka liryki, z elementami naturalistycznymi i i

mpresjonistycznymi).

Reymont również indywidualizuje mowę swoich bohaterów.

Bohaterowie

Zbiorowość jako bohater

Na pierwszym planie powieści znajduje się zbiorowość, czyli

ludzie żyjący na wsi, ich obyczaje, praca, normy moralne,

świadomość społeczna i narodowa. Wyznacznikiem tej zbiorowości

jest swoisty bezosobowy dialog stanowiący wyraz zbiorowej

świadomości. Z takim dialogiem mamy doczynienia w czasie

weselnego przyjęcia:

" Wysadzili się, no, no! - dziwili się ludzie.

Jakże, z tysiąc złotych kosztuje wesele..

Opłaciło się niezgorzej, bo to nie zapisał sześciu morgów!

Za tę dziecińską krzywdę se balują.

A Jagna siedzi jak ten mruk.

Maciej za to ślepiami świeci kiej żbik!

Kiej to próchno, moiściewy, kiej próchno!"

Zbiorowość ta w "Chłopach" nie jest tylko tłem, ale stanowi

układ odniesienia określający sytuację poszczególnych bohaterów

jak również ich odczucia emocjonalne i opinie. Życie duchowe

bohaterów Reymontowskiej powieści rozgrywa się na dwóch

płaszczyznach - poczucia więzi z gromadą (nawet wówczas, kiedy

bohaterowie buntują się przeciw gromadzie) i osobowej odrębności.

Bywają czasem momenty, że wieś tworzy zwartą i zgodną

całość np. podczas wyprawy do lasu lub w czasie wypędzenia

Jagusi. Jednak bardzo często uzewnętrzniają się czynniki

różnicujące zbiorowość szczególnie stopień zamożności. W

Lipcach żyją obok siebie bogacze i wyrobnicy, ich losy układają

się bardzo różnie. Rzutuje to bezpośrednio na stosunki międzyludzkie

i pozycję poszczególnych bohaterów w gromadzie. Często przybierają

one postać różnorodnych konfliktów: rodzice - dzieci, pokoleniowych,

sąsiedzkich, między dworem a wsią, nacjami itd. Gromadę jako siłę

wrogą postrzega nie tylko Antek, ale i Jagustynka, która nienawidzi

otoczenia, ale nie może bez niego żyć.

"Człowiek jeno z biedy da czasem folgę ozorowi, ale w sercu co

innego siedzi, że czy sobie chce, czy nie chce, a zdrugimi radować

się musi albo i smucić... Nie poradzi żyć z osobna, nie..."

Mimo wszystko gromada wsi Lipce stanowi jedność.

Takie potraktowanie gromady mogło stać się czynnikiem mitotwórczym,

odsłaniającym oblicze polskiej wsi.

wybrane postacie

Reymont potrafił nadać rysy indywidualne nie tylko najważniejszym

z punktu widzenia rozwoju akcji bohaterom, lecz także osobom drugo

- i trzecioplanowym.

Maciej Boryna

Postać tą autor powieści potraktował w sposób bardzo realistyczny,

dokonał jej monumentalizacji, stylizując ją na chłopa - Piasta.

Boryna wyróżnia się wśród lipieckiej wsi nie tylko zamożnością,

ale i siłą charakteru, pracowitością, stanowczością i zaradnością.

Posiada też cechy przywódcze. Wieś darzy go większym zaufaniem niż wójta. To on stanie na czele gromady podczas sporu o las.

Poznajemy go, gdy w wieku 58 lat po raz trzeci chce się ożenić.

Jego wybranka - Jagusia ma 19 lat. Jest to związek z namiętności

i z rozwagi. Ożenek ten wyrabia w nim poczucie bycia gospodarzem

"pełną gębą", by nikt nie ośmielił się myśleć, że powinien do dzieci

iść na "wycug". Owo wyrachowanie i egoizm będą mu towarzyszyć

również w innych sytuacjach. Dla interesu gotów nawet złączyć się z

dworem przeciwko chłopom.

W psychice Boryny egoizm łączy się z silnym poczuciem solidarności

z gromadą, a wyrachowanie z odwagą i siłą charakteru. Zdaje sobie

sprawę, że dla chłopa praca jest podstawą sensu egzystencji. Dlatego

kiedy spostrzeże, że Hanka ma charakter i jest "robotna" zmienia do

niej swój stosunek i traktuje ją wreszcie jak członka rodziny.

Urażony w swej godności i ambicji męża Boryna staje się zdolnym

do zbrodni. Tylko przypadek sprawia, że przyłapani w "brogu"

kochankowie: syn i żona, uchodzą z życiem.

Jest więc postacią złożoną, niewolną również od śmieszności i

małostkowości.

Antek

Syn Macieja Boryny, w momencie poznania go w powieści jest już

człowiekiem dojrzałym. Żyje z niekochaną kobietą Hanką. Ma

poczucie, że jest wyrobnikiem u ojca. Uważa, że powinien dostać

gospodarstwo. Jego wielką miłością jest Jagusia. Miłość i konflikt

z ojcem wprowadzają go w stan chorobliwy. Zupełnie zapomina o

obowiązkach męża i ojca. Hardość i duma przysłaniają mu fakt, że

żona pracuje ponad ludzkie siły. Jego pomysł na życie, aby pójść,

gdzie oczy poniosą, okazuje się chwilowym zrywem. Nie potrafi

pogodzić się z tym, że musiałby przede wszystkim opuścić Jagnę.

W istocie żeruje na zaradności życiowej Hanki. Jednak uległość

wobec jej woli uzewnętrznia się dopiero wówczas, kiedy

kompromituje się jako mąż i ojciec rodziny.

W jego charakterze nietrudno dostrzec cechy ojca: porywczość,

skłonność do bójek, upór, dumę, herdość i rozbudowane poczucie

własności.

Pomimo niewygasłego uczucia do Jagny nie ma odwagi przeciwstawić

się woli tłumu żądającego zemsty. Jest to dowodem akceptacji reguł

wiejskiej moralności.

Hanka

Nie jest to postać w pełni ukształtowana. Poznajemy ją jako kobietę

płaczliwą, bojącą się swego męża Antka i teścia Boryny. Ciężka

sytuacja materialna, poczucie zdrady zadurzonego w Jagnie Antka

nie załamuje jej, a wręcz przeciwnie, wyzwala niespodziewaną energię.

Podczas choroby Macieja i pobytu Antka w więzieniu ujawniają

się jej zdolności organizacyjne. Pod względem charakteru,

przedsiębiorczości, zaradności, energii, okazuje się prawdziwą

gospodynią, przyszłą podporą rodu Borynów. Widać w niej

zapobiegliwość i chytrość nowobogackiej, świeżo upieczonej

władczyni. Czasami przybiera to formę niesamowitego skąpstwa.

Godny podkreślenia jest również fakt, że nienawidząc Jagny,

którą traktowała jak źródło swych małżeńskich niepowodzeń,

potrafiła pierwsza wyciągnąć rękę przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Częstochowy.

Jagna

To wiejska piękność. Była córką starej wdowy Paczesiowej, siostrą

Jędrzycha i Szymka. Matka krótką ręką trzyma synów zaś Jagna jest

jej oczkiem w głowie. Żoną Boryny została z woli matki. Jest

nieprzystosowana do życia w gromadzie. W jej rysunku Reymont

raz po raz podkreśla swoistą nieokreśloność, nastrojowość natury.

Skomplikowane są jej marzenia miłosne. To urodzona artystka

intensywnie przeżywająca muzykę organów, wzruszającą opowieść

literacką Rocha czy piękno wiosennego krajobrazu. Sama zresztą

posiada pewne uzdolnienia artystyczne - robi piękne wystrzyganki

i kraszanki. Obca jest jej pogoń za bogactwem.

Dramat Jagny wynika z jej odmienności. Jagna zapłaciła przede

wszystkim za życiowe niepowodzenia wójtowej i organiściny.

Kuba

Pojawia się w pierwszym tomie. To postać o wyraźnie zarysowanej

sylwetce.

Swój los parobka przyjmuje z chrześcijańską pokorą.

To powstaniec z 1863 roku, którego "gront stryje wzieni", posiadający

dumę narodową. Z braterską życzliwością odnosi się do Walka. Nie ma

w nim śladów egoizmu, a głęboka religijność ma wiele z franciszkańskiej

pokory i umiłowania wszelkiego stworzenia.

Jagustynka

Osoba niezwykle spostrzegawcza i inteligentna.

Wszędzie tropi fałsz, złośliwość i podstęp. Jest to rodzaj odwetu na

innych za swoją niedolę. Nie jest to istota z gruntu zła.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Przedstaw główne prądy renesansu, Język polski
Potop, Nauka, Język Polski
Tematy maturalne, Nauka, Język Polski
Powrót posła, Nauka, Język Polski
Błędy językowe w prasie - Kultura języka polskiego(1), Nauka, język polski
19. Władza to obowiązek, Nauka, Język Polski
Prasa współczesna, Nauka, język polski
pozytywizm - główne idee, Polonistyka, Język polski
Przemiana bohatera romantycznego, Nauka, Język Polski
Kochanowski- fraszki, Nauka, język polski
9. Literackie sposoby różnych postaw wobec Boga, Nauka, Język Polski
15. Serce ma swoje racje których rozum nie ma, Nauka, Język Polski
Reformacja to ruch religijno, Nauka, Język Polski
Mit szklane domy, Nauka, Język Polski
Śluby panieńskie, Nauka, Język Polski
7. Literackie obrazy okrucieństwa wojny, Nauka, Język Polski
PRASA W POLSCE - WSZYSTKO, Nauka, język polski

więcej podobnych podstron