Światłolecznictwo jest działem fizykoterapii, w którym wykorzystuje się promieniowanie podczerwone, widzialne oraz nadfioletowe. Do światłolecznictwa zalicza się również wykorzystanie w celach leczniczych promieniowania słonecznego, czyli helioterapię. Światłolecznictwo jest ważne dla życia człowieka: pobudza naturalne procesy regeneracyjne, stymulujące przemianę materii komórki, wzmacnia układ immunologiczny i poprawia krążenie krwi. Każdy zna wpływ światła: w jasne słoneczne dni czujemy się z reguły lepiej niż w dni posępne, zasnute chmurami. W przeciwieństwie do naturalnego światła słonecznego, którego występowanie i intensywność silnie uzależnione jest od pory dnia roku, zwłaszcza na półkuli północnej, nowoczesna terapia świetlna stosowana może być w razie potrzeby o każdej porze i w każdym miejscu.
Promieniowanie podczerwone jest promieniowaniem niewidzialnym, umiejscowionym w widmie promieniowania elektromagnetycznego między czerwienią widma światła widzialnego a mikrofalami. Jest ono emitowane przez rozgrzane ciała. W lecznictwie wykorzystuje się promieniowanie podczerwone o długości fali od 770 do 15 000 nm.
Promieniowanie widzialne jest promieniowaniem o długości fali od 400 do 760 nm, wywołującym u ludzi i zwierząt wrażenia świetlne. W widmie promieniowania elektromagnetycznego jest ono umiejscowione między promieniowaniem nadfioletowym a promieniowaniem podczerwonym.
Promieniowanie nadfioletowe jest promieniowaniem niewidzialnym o długości fali od 100 do 400 nm. W widmie promieniowania elektromagnetycznego jest ono umiejscowione bezpośrednio za obszarem fioletu widma widzialnego. Do celów leczniczych stosuje się promieniowanie nadfioletowe o długości fali od 200 do 380 nm.
Wskazania medyczne do stosowania światłoterapii:
- wzmocnienie sił obronnych organizmu oraz osłabionego systemu odpornościowego
- pobudzenie sił regeneracyjnych organizmu, aktywacja sił kuracji spontanicznej, leczenie przeziębień i infekcji
- stymulacja krążenia i przemiany materii
- harmonizowanie systemu trawiennego
- pomoc w gojeniu się ran (zarówno świeżych ran jak i blizn)
- leczenie urazów sportowych (np. bóle, naciągnięcia, krwotoki)
- działanie łagodzące w chorobach skóry (np. dermatitis, trądzik, alergie)
- leczenie depresji, zwłaszcza "depresji uwarunkowanych sezonowo" (w miesiącach jesiennych i zimowych wielu ludzi cierpi z powodu spadku sprawności i braku energii. To brak naturalnego światła dziennego może powodować depresje i brak dobrego samopoczucia)
Wskazania kosmetyczne do stosowania światłolecznictwa:
- leczenie problemów skórnych takich jak skóra sucha, zanieczyszczona, cellulitis
- poprawa elastyczności i napięcia skóry, pobudzenie tworzenia kolagenu
- optymalizacja zaopatrzenia skóry w tlen
- stymulacja metabolizmu komórki i regeneracja komórek
LAMPY I URZĄDZENIA DO NAŚWIETLAŃ PROMIENIAMI PODCZERWONYMI I WIDZIALNYMI
Źródłem promieniowania w specjalnych lampach lub urządzeniach zwanych świetlankami są żarówki o różnej mocy.
Lampa Sollux . Jest to lampa produkowana w dwóch wersjach: statywowej (typ LSK) i stołowej (typ LSC). Lampa Sollux LSK statywowa składa się z głowicy, statywu na trójnożnej podstawie oraz z tubusu, który służy do skupienia wiązki promieniowania i który może być połączony z reflektorem. Głowica lampy o kształcie walca, stanowiąca obudowę promiennika. W tylnej części głowicy znajduje się wyłącznik sieciowy i regulator napięcia, w przedniej zaś jej części szczelina do osadzenia filtru oraz regulator przesłony zmieniającej ilość padającego promieniowania. Promiennik lampy wytwarza promieniowanie podczerwone oraz widzialne. Maksymalne natężenie promieniowania podczerwonego przypada na długość fali około 1400 nm, odpowiadającej krótkofalowemu promieniowaniu podczerwonemu, które wnika głębiej w tkanki aniżeli promieniowanie średnio- i długofalowe.
Lampy Sollux wyposażone są w komplet filtrów ze szkła uwiolowego koloru czerwonego i niebieskiego. Szkło koloru czerwonego przepuszcza promienie podczerwone i promienie widzialne czerwone, natomiast szkło koloru niebieskiego przepuszcza głównie niebieskie promienie widzialne. Lampę Sollux na statywie wykorzystuje się do naświetlań dużych powierzchni skóry (odległość 100cm). Ważne jest, żeby reflektor ustawić w taki sposób, aby światło obejmowało równomiernie naświetlaną powierzchnię, a jednocześnie aby ustawienie głowicy uniemożliwiało oparzenie chorego odłamkami szkła w wypadku pęknięcia żarówki. Do naświetlań miejscowych stosuje się tubus, ograniczając w ten sposób wiązkę promieniowania. Odległość od otworu tubusu do powierzchni naświetlanej wynosi zwykle od 40 do 50 cm. Należy jednak dodać, że odległość ustala się, uwzględniając wrażliwość chorego na ciepło. W naświetlaniach tych można używać filtrów, których rodzaj dobiera się w zależności od wskazań. Do naświetlań miejscowych używa się również przenośnej lampy Sollux; ze względu na mniejszą moc żarówki naświetlania wykonuje się z mniejszej odległości. Naświetlania modelem mniejszym wykonuje się z odległości 30-60 cm. Czas jednorazowego naświetlania wynosi 20-30 minut. Naświetlania można stosować codziennie.
Wskazania do naświetlania lampą sollux:
1. filtr niebieski lub fioletowy - wskazania takie same, jak przy lampie Minina z niebieską żarówką, a ponadto: działa uśmierzająco na ból, w celu złagodzenia podrażnień, przy skórach suchych i wrażliwych, przy złuszczaniu naskórka, po zabiegu oczyszczania skóry, przy zapaleniu nerwu trójdzielnego;
2. filtr czerwony: przy stanach wysiękowych, przy uszkodzeniach skóry, przy źle gojących się ranach, w oparzeniach wywołanych działaniem fotochemicznych promieni ultrafioletowych, w trądziku pospolitym, czyrakach, bliznach,
Przeciwwskazania do naświetlania lampą sollux:
1. filtr niebieski-jak przy lampie Minina
2. filtr czerwony:
-dermatologiczne: rozszerzone naczynka krwionośne, trądzik różowaty;
-ogólnoustrojowe: nadczynność tarczycy, skłonności do krwotoków, nowotwory, nadciśnienie, miażdżyca, gruźlica.
Świetlanki są urządzeniami do naświetlań promieniami podczerwonymi i widzialnymi, w których źródłem promieniowania są liczne żarówki umieszczone wewnątrz obudowy. Wyróżnia się świetlanki miejscowe oraz całkowite, obecnie rzadko używane. Przykładem jest budka Polano. Po wewnętrznej stronie obudowy jest umieszczonych kilka szeregów porcelanowych opraw wraz z żarówkami. Kolor ich dobiera się w zależności od potrzeby. Liczba żarówek zależy od rozmiarów świetlanki i może wynosić od 8 do 24. Naświetlanie częściowe przy użyciu budki Polano wykonuje się w następujący sposób: nad częścią ciała chorego poddawaną naświetlaniu, np. kończyną czy tułowiem, ustawia się świetlankę. Okolice skóry, które nie mają być naświetlane, osłania się serwetą. Otwory budki zakrywa się kocem, a następnie włącza stopniowo odpowiednią liczbę żarówek. Należy przestrzec chorego, aby nie poruszał się w czasie naświetlania, ponieważ może ulec oparzeniu na skutek zetknięcia ze szkłem żarówek. Temperatura wewnątrz budki wynosi od 40 do 60 stopni Celsjusza. W czasie zabiegu należy kontrolować doznania i samopoczucie chorego, który powinien odczuwać przyjemne ciepło. W celu zwiększenia cieplnego oddziaływania świetlanki można wycierać pot gromadzący się na skórze, przeciwdziałając w ten sposób jej ochładzaniu. Czas zabiegu wynosi od 20 do 30 min. Po zabiegu skóra jest zaczerwieniona, o charakterystycznym plamistym rysunku. Jeśli w czasie naświetlania wystąpi znaczne przyspieszenie tętna lub duszność, zabieg należy przerwać.
Lampa Minina
Lampa Minina jest to mała lampa ręczna w której w parabolicznym reflektorze są umieszczone, w zależności od wskazań żarówki ze szkła: białego, czerwonego, fioletowego, niebieskiego lub zielonego o mocy 50-100 W. Najczęściej stosuje się lampy czerwone i niebieskie. Naświetlanie lampą Minina wykonuje się z odległości 20-50 cm; czas jednorazowego naświetlania nie powinien przekraczać 30 minut.
Wskazania do naświetlania lampą Minina:
- żarówka niebieska lub fioletowa - ma działanie łagodzące, kojące, przeciwbólowe, zmniejsza przekrwienie czynne; zastosowanie:
w odmrożeniach twarzy
przy trądziku różowatym (rosacea)
przy rozszerzonych naczyniach krwionośnych (teleangektazja)
przy nerwobólach
w celu rozgrzania skóry przed czyszczeniem;
- żarówka czerwona - wywiera działanie cieplne i powoduje rozszerzenie powierzchownych naczyń krwionośnych; zastosowanie:
w odmrożeniach (z wyjątkiem twarzy)
w celu szybszego wchłonięcia nacieków zapalnych
w ropniach mnogich pach przy czyraczności
wywiera korzystne działanie na blizny zmiękczając je i wygładzając
przy cerze tłustej i bladej, w celu rozgrzania skóry przed zabiegiem czyszczenia.
Przeciwwskazania do naświetlania lampą Minina, niewydolność krążenia, czynna gruźlica płuc, skłonność do krwawień, stany gorączkowe, ostre stany zapalne skóry i tkanek miękkich, stany ogólnego wyniszczenia organizmu.
Lampa infra-rouge
Lampa infra-rouge jest lampą nieświecącą, której działanie jest oparte na emitowaniu przez rozgrzany metal promieni podczerwonych długofalowych (przy temp. 400°C) oraz promieni podczerwonych krótkofalowych przy wyższych temperaturach. Lampa ta składa się z reflektora i umieszczonego w nim generatora. Na początku zabiegu naświetlanie lampą infra-rouge wykonuje się z odległości 35 cm, po rozgrzaniu lampy - z odległości ok. 50 cm. Czas trwania jednorazowego zabiegu wynosi 20-40 minut. Działanie promieni emitowanych przez tę lampę polega na przenikaniu ich w głąb ustroju, działaniu cieplnym, wzmaganiu procesów utleniania, działaniu przeciwbólowym i przeciwskurczowym.
Wskazania do naświetlania lampą infra-rouge: odmrożenia, trądzik pospolity, oparzenia lampą kwarcową, diatermą, czyraczność, źle gojące się rany i blizny, potrzeba wywołania stanu przekrwienia w tkankach głębiej położonych, jako zabieg wstępny przed masażem lub oczyszczeniem skóry w gabinecie kosmetycznym.
Przeciwwskazania do naświetlania lampą infra-rouge: dermatologiczne: rozszerzone naczynia krwionośne, trądzik różowaty; ogólnoustrojowe: nadczynność tarczycy, skłonność do krwotoków, nowotwory, nadciśnienie, miażdżyca, gruźlica.
Infrared Do wskazań infraterapii jako profilaktyki i/lub wspomagania leczenia należy:
I działania antyalergiczne (przeciw bólowe).
Układ kostno - stawowy : zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa i układu kostno ; stawowego kończyn górnych i dolnych, reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, urazy stawów.
Tkanki miękkie : reumatyzm podstawowy tzw. Fibromalgie, urazy tkanek miękkich (bez naruszania całości tkanek), bóle migrenowe
II działania regeneracyjne
Układ kostny : osteoporoza, zwłaszcza po menopauzie (dotyczy profilaktyki jak i terapii), stany po pęknięciach i złamaniach kości, stawy rzekome
Tkanki miękkie: reumatyzm podstawowy tzw. Fibromalgie, stany po zabiegach kosmetologicznych (bez naruszania ciągłości tkanek), upośledzenie przepływu końcowego w kończynach, zmniejszenie obrzęku limfatycznego
III działania antyspastyczne
Przewlekłe stany po lekkich urazach mózgowych, schorzenia zwyrodnieniowe układu nerwowego, w których występuje spastyczność
IV działania relaksacyjne
Nerwice, zaburzenia snu, profilaktyczne działanie tonizujące, mające na celu przeciwdziałanie stresom dnia codziennego, stres po długotrwałym napięciu psychicznym, zaburzenia koncentracji uwagi
W infraterapii nie ma żadnych przeciwwskazań zdrowotnych. System infra pracuje w temperaturach 35-65*C. Standardowy czas zabiegu to 35-45 minut.
Wskazania do stosowania Infrared:
Zwalcza płytki i głęboki cellulit
Rozkłada struktury tłuszczowe występujące w tkance podskórnej
Oczyszcza głęboko pory skóry (penetracja do 4 cm)
Detoksyzuje organizm poprzez wypocenie nawet trzykrotnie intensywniej niż w saunie tradycyjnej już w temp. 45*C
Likwiduje wypryski, , trądzik i zmiany chorobowe skóry
Zwiększa efektywność zabiegów kosmetycznych przez lepsze przyswajanie odżywek i środków kosmetycznych
Doskonale przygotowuje tkanki skóry, mięśni i stawów do masażu leczniczego lub relaksacyjnego.
Działa przeciwbólowo ogólno ustrojowo w leczeniu urazów oraz przewlekłych dolegliwościach pochodzenia nerwowego i reumatycznego.
Piler - nowa era leczenia światłem
Światło PILER (ang. Polarized Polychromatic Incoherent Low -Energy Radiation) oznacza: światło niekoherentne (niespójne), spolaryzowane, polichromatyczne o niskiej energii. W nazwie tej są wymienione podstawowe parametry fizyczne światła i jednocześnie najważniejsze czynniki lecznicze aparatów emitujących światło spolaryzowane.
Systemy terapii światłem PILER
Na początku rozwoju światłoterapii wykorzystywano głównie podczerwony i ultrafioletowy zakres widma światła. W 1981 r. zespół naukowców węgierskich wykonał urządzenie do terapii laserowej (LLLT), wykorzystujące pewien zakres światła widzialnego i bliskiej podczerwieni. Uznano polaryzację światła za istotny parametr terapeutyczny. Powstała nowa technologia zwana PILER, którą wykorzystano w systemie terapii światłem spolaryzowanym.
PILER jest to światło:
spolaryzowane - jego fale drgają w płaszczyznach równoległych,
polichromatyczne - zawiera nie tylko jedną długość fali, lecz szerokie pasmo częstotliwości obejmujące widmo światła widzialnego oraz część zakresu podczerwieni,
niekoherentne (niespójne) - przesunięte w fazie tak, że energie fal nie sumują się, a energia fali świetlnej jest w każdej jednostce czasu jednakowa, w przeciwieństwie do światła laserowego,
o niskiej energii - światło to ma gęstość mocy 40 mW/cm2, wydatek energetyczny (fluencję) średnio 2,4 J/cm2 na minutę Niewielki wydatek energii jest jednak wystarczający do wy wołania biostymulacji - pozytywnych procesów biologicznych w żywym organizmie
Wskazania do leczenia promieniami podczerwonymi:
Obejmują m.in. przewlekłe stany zapalne, zwłaszcza narządu ruchu, stare zmiany pourazowe narządu ruchu, zespoły bólowe, stany po przebytym bakteryjnym zapaleniu skóry i tkanek miękkich, nacieki po wstrzykiwaniu leków, zaburzenia troficzne skóry, zapalenie pęcherza moczowego, zapalenie zatok przynosowych, kamica nerkowa i żółciowa, przewlekłe zapalenie przydatków u kobiet. Wskazanie stanowią również oparzenia promieniami nadfioletowymi i diatermią krótkofalową. Wskazane jest stosowanie promieni podczerwonych do ogrzania skóry i chłodnych części ciała przed niektórymi zabiegami fizjoterapeutycznymi, Np. masażem czy gimnastyką (tylko u pacjentów ze sprawnym krążeniem).
PROMIENIOWANIE NADFIOLETOWE: Działanie promieni nadfioletowych na skórę zależy w głównej mierze od zachodzących w niej reakcji fotochemicznych. Do najważniejszych należy regulacja tworzenia histaminy. Skóra poddana działaniu promieni nadfio1etowych staje się lepiej ukrwiona, bardziej elastyczna i mniej podatna na zakażenie. Pod wpływem tych promieni, zwłaszcza o dłuższej fali, występuje też szybszy wzrost komórek naskórka oraz zwiększenie liczby białych krwinek w miejscu naświetlania. Dzięki temu naświetlanie promieniami nadfioletowymi stosuje się w leczeniu ran i trudno gojących się owrzodzeń, takich jak owrzodzenia troficzne, odleżyny czy owrzodzenia w przebiegu żylakowatości goleni. Do tych celów stosuje się promieniowanie o fali dłuższej niż 280 nm, ponieważ promieniowanie o fali krótszej niż 280 nm, mimo silnie wyrażonego działania bakteriobójczego, powoduje jednak uszkodzenie naskórka lub tkanki ziarninowej ran i owrzodzeń.
Terapeutyczne lampy kwarcowe
Stosowane w lecznictwie fizykalnym urządzenia przeznaczone do naświetlań promieniami nadfioletowymi nazywa się terapeutycznymi lampami kwarcowymi. Istnieje wiele typów lamp kwarcowych, wyposażonych w różnego rodzaju palniki. Ogólnie lampy te można podzielić na:
- lampy kwarcowe przenośne,
- lampy kwarcowe na statywie.
Pierwsze z nich są przystosowane do naświetlań wykonywanych przy łóżku chorego, drugie zaś znajdują zastosowanie w zakładach lecznictwa fizykalnego.
Lampa kwarcowa statywowa Helios. Służy ona do wykonywania naświetlań promieniami nadfioletowymi i podczerwonymi. Lampa jest zasilana napięciem 220 V prądu zmiennego 50 Hz. Źródłem promieniowania podczerwonego jest cała rurka, która przy nagrzaniu osiąga temperaturę 600 stopni Celsjusza. Lampa może służyć do wykonywania zabiegów przy użyciu promieniowania nadfioletowego i podczerwonego lub tylko podczerwonego. Istnieje również model przenośny tego typu lampy kwarcowej. Różnica polega jedynie na budowie podstawy lampy.
Lampa kwarcowa Emita VT-400. Służy do wykonywania naświetlań promieniami nadfioletowymi i podczerwonymi. Jest to lampa przenośna przystosowana do wykonywania naświetlań w gabinecie fizykoterapii oraz w warunkach domowych. Produkowana jest również wersja lampy, oznaczona symbolem Emita VT-410. Jest ona przeznaczona do stosowania naświetlań ogólnych i miejscowych w gabinetach fizykoterapii. Konstrukcja oprawy lampy oraz jej obsługa jest taka sama, jak w przypadku lampy Emita VT-400.
Lampa kwarcowa EMITA V-100
Emituje promieniowanie nadfioletowe o zakresie 280-320 nm. Temperatura rurek wynosi 700°C. Optymalna odległość od ciała wynosi 1,0 m, a czas naświetlania 2-7 min (powinien być indywidualnie ustalany według ogólnych zasad).
Lampa Kromayera. Lampa ta służy do miejscowych oraz kontaktowych naświetlań promieniami nadfioletowymi. Składa się ona z głowicy i statywu. W skład wyposażenia lampy wchodzi komplet nasadek kwarcowych przystosowanych do wykonywania zabiegów miejscowych z małej odległości lub ze stosowaniem ucisku. Wywierany na skórę lub błonę śluzową ucisk powoduje anemizację i zwiększa głębokość wnikania promieni nadfioletowych. Lampa powinna być uziemiona ze względu na bezpośredni kontakt głowicy ze skórą chorego. W obudowie lampy znajduje się system chłodzący ją przepływem wody, zapobiegający oparzeniom ciała przy ewentualnym kontakcie z nią. Lampę Kromayera stosuje się przede wszystkim w chorobach laryngologicznych, dermatologicznych i ginekologicznych.
Sunlamp Professional Jest to nowoczesna lampa statywowa łącząca działanie promieni nadfioletowych i podczerwonych. Lampa generuje te dwa rodzaje promieni, a czas ich działania odmierzają dwa niezależne zegary. Lampa umieszczona jest na statywie jezdnym.
Sunlamp 70 UVA/UVB przeznaczona jest do terapii z wykorzystaniem promieniowania UVA i UVB. Lampa umieszczona jest na statywie jezdnym z możliwością regulacji kąta nachylenia promienników do płaszczyzny podłoża. Moc pojedynczej lampy wynosi 20 W. Moc promieniowania lampy jest zależny od odległości pacjenta od lampy.
Tradycyjne lampy kwarcowe:
Na ogół lampy kwarcowe emitują oprócz promieniowania nadfioletowego również promieniowanie podczerwone, ponieważ ulegające rozgrzaniu ściany rurek stanowią jego źródło. Lampy wytwarzające promieniowanie UV-B i UV-C posiadają filtry uniemożliwiające przenikanie promieni UV-C.
Lampa kwarcowo-rtęciowa typu Bacha
Palnik umieszczony jest w nieruchomej części kulistego reflektora, którego przednią ścianę tworzy półkula z okrągłymi otworami różnej wielkości, obracająca się wokół osi poziomej, co pozwala na stosowanie wiązek promieni o różnej średnicy.
Lampa kwarcowa typu Jesionka
Palnik umieszczony jest w części środkowej dużej czworobocznej piramidy spełniającej funkcję reflektora i emituje promieniowanie nadfioletowe 280-320 nm.
Kilka lamp tego typu odpowiednio rozmieszczonych w pomieszczeniu zabiegowym może służyć do naświetlań zbiorowych. Na podłodze pomieszczenia zabiegowego powinny być wymalowane koncentrycznie ułożone co 25 cm koła, wzdłuż których powinni przemieszczać się pacjenci. Podczas pierwszego zabiegu pacjenci przebywają w części środkowej koła znajdującego się w odpowiedniej odległości od lamp, w czasie następnych zabiegów przechodzą do następnego koła, bliżej lamp.
Nowoczesne metody terapii promieniowaniem nadfioletowym
Medyczna oprawa dermatologiczna MOD-10. Jest to urządzenie przeznaczone do leczenia chorób skóry. Przystosowane jest ono głównie do fotochemoterapii łuszczycy przy użyciu preparatów fotodynamicznych i zapewnia dużą skuteczność fotochemicznego współdziałania wymienionych związków chemicznych z promieniowaniem nadfioletowym obszaru A o specjalnie dobranym widmie. Stąd terapia ta określana jest skrótem PUVA (photochemotherapy ultra-violet A). Korzystny wpływ promieniowania nadfioletowego w leczeniu niektórych chorób skóry, a w szczególności łuszczycy, znany jest od dawna. Stwierdzono również, że najwyższa efektywność działania występuje przy stosowaniu promieniowania o tzw. długiej fali (UVA) od 360 do 365 nm. Aby zwiększyć wrażliwość skóry na promieniowanie nadfioletowe, stosuje się tzw. preparaty fotodynamiczne. Źródłem promieniowania w oprawie MaD-lO są rtęciowe świetlówki niskociśnieniowe z warstwą luminoforową, wytwarzające promieniowanie nadfioletowe głównie w zakresie długości fali od 320 do 420 nm z maksimum na 365 nm. Konstrukcja i wyposażenie oprawy zapewniają równomierne napromieniowanie całego ciała chorego w pozycji stojącej, przy dużej intensywności promieniowania, a jednocześnie niskiej temperaturze świetlówek.
Metoda SUP (selective UV-phototherapy) polega na naświetlaniu promieniami nadfioletowymi o innym zakresie widma. Jest to promieniowanie o długości fali od 300 do 340 nm, czyli na granicy UVA i UVB.
Przez zastosowanie odpowiednich filtrów można tę samą aparaturę wykorzystać zarówno do leczenia metodą PUVA, jak i metodą SUP. Przykładem promiennika wykorzystywanego do naświetlania pojedynczych części ciała jest lampa Psorilux. Do naświetlań całego ciała używa się kabin, wewnątrz których umieszczono lampy. Za pomocą odpowiednich filtrów uzyskuje się widmo niezbędne do leczenia metodą PUVA lub SUP. Przykładem takiej kabiny jest urządzenie Dermalight. Zapobiegawcze i lecznicze zastosowanie promieni nadfioletowych.
Wskazania do promieniowania nadfioletowego: choroby uszu, nosa, gardła, nawracających anginach, alergicznych nieżytach nosa, przewlekłych zapaleniach oskrzeli; krzywica; wszystke anemie z wyjątkiem złośliwych niski poziom żelaza we krwi, zmniejszona ilość hemoglobiny i erytrocytów; choroba gośćcowa (wskazaniem będą wszystkie destrukcyjne i zwyrodnieniowe formy gośćca, przeciwwskazaniem ostre zapalenie stawów); gościec tkanek miękkich, a więc powięzi, więzadeł, czy mięśni w najbliższym sąsiedztwie stawów; stany po półpaścu; trudno gojące się rany;
trądzik pospolity; wyłysienie plackowate; łuszczyca.
SOLARIA
Obecnie bardzo rozpowszechniły się różnego typu solaria - urządzenia do indywidualnego naświetlania całego ciała promieniami nadfioletowymi. Uzasadnieniem do opalania się w tych urządzeniach według ich producentów jest przede wszystkim możliwość podtrzymania nabytej latem opalenizny oraz utrzymanie jej do następnego lata, co pozwala od razu, z początkiem sezonu, długo opalać się na plażach bez obawy przed oparzeniem. Wyraźnie więc podkreśla się kosmetyczne, a nie zdrowotne cele opalania się w solariach. Podaje się, że zgrubienie naskórka uzyskuje się w solariach po 4-6 tygodniach codziennych zabiegów. Przy korzystaniu z solariów należy przestrzegać ogólnych zasad światłolecznictwa. Obowiązuje indywidualnie dobrane dawkowanie, uwzględniające typ skóry. W kolejnych dniach dawki zwiększa się stopniowo. Na serię składa się 10-12 zabiegów, po czym należy zrobić 4-tygodniową przerwę. W ściankach łóżka opalającego lub kabiny do naświetlań całego ciała znajduje się od kilkunastu do kilkudziesięciu niskociśnieniowych lamp - świetlówek, które charakteryzują się stosunkowo niską temperaturą promienników. Świetlówki te są pokryte luminoforową warstwą ograniczającą promieniowanie do pożądanej długości fal w zakresie UVA i z niewielką domieszką UVB (ok. 3%). Ich działanie jest barwnikotwórcze z maksymalnym ograniczeniem szkodliwego działania rumieniowego. Przeciwwskazania do korzystania z łóżek opalających: fotodermatozy, nowotwory złośliwe, nadciśnienie tętnicze, niewydolność krążenia, gruźlica, nadczynność tarczycy, leki światłouczulające, antybiotyki i hormony, klaustrofobia. Na skutek maksymalnego wyeliminowania promieniowania UVB, solarium nie wywołuje niebezpiecznego rumienia, jest dużo bezpieczniejsze od słońca, co nie oznacza, że mogą z niego wszyscy korzystać. Należy pamiętać, że opalanie może pogłębić skłonność do powstawania przebarwień pigmentacyjnych i bielactwa. Należy pamiętać, że długotrwałe i często powtarzane naświetlania prowadzą na ogół do znacznego wysuszenia skóry, nasilenia się zmarszczek i różnych stanów zapalnych skóry.
KĄPIELE SŁONECZNE
Wskazane jest ostrożne i z umiarem zażywanie kąpieli słonecznych, ponieważ szkodliwe działanie promieniowania słonecznego jest tym większe, im większa jego dawka została pochłonięta przez organizm. Promieni nadfioletowych obecnie dociera do powierzchni ziemi więcej z powodu okresowych zmian grubości warstwy ozonu w atmosferze pod wpływem gazów szlachetnych uwalnianych z różnych kosmetyków w sprayach i urządzeniach technicznych. Do kuli ziemskiej dociera promieniowanie o długości fali 0,1-4,0 nm. W okresie największego natężenia promieniowania nadfioletowego (przede wszystkim UV-B), które w Polsce występuje od maja do sierpnia włącznie, i w godzinach maksymalnego ich natężenia, tj. między 10:00 a 15:00 w czerwcu i lipcu oraz między 11:00 a 14:00 w maju i w sierpniu, należy unikać bezpośredniej ekspozycji na promieniowanie słoneczne, zwłaszcza głowy, szyi, twarzy, ramion, barków, dłoni a także oczu. Skórę należy chronić odpowiednią odzieżą z tkanin o gęstym utkaniu włókien i smarować kremami lub olejkami ochronnymi zawierającymi składniki nie przepuszczające promieni nadfioletowych.
Należy brać pod uwagę to, że:
odporność skóry na promieniowanie UV zależy od indywidualnych cech człowieka;
nawet w pochmurny dzień występuje duża intensywność promieniowania UV;
promienie UV przenikają do 30 m pod wodą;
promieniowanie UV zwiększa się wraz z wysokością nad poziomem morza;
mechanizmy obronne skóry i zdolności regeneracyjne uszkodzeń powodowanych przez promieniowanie UV maleją z wiekiem.
O mocy ochraniania skóry przez dany kosmetyk informuje podany na jego etykiecie numer tzw. wskaźnika ochronnego, podawany często po skrócie SPF, który pochodzi z języka angielskiego (Sun protective factor - wskaźnik ochronnego działania przed słońcem). Wskaźnik ten podaje, ile razy dłużej można przebywać na słońcu po zastosowaniu danego kremu. Kosmetyki z filtrem oznaczone są wskaźnikiem od l do 30. Do związków odbijających promieniowanie UV-B należy tlenek cynku, a absorbujący kwas salicylowy, kwas paraaminobenzoesowy i tanina. Światło słoneczne przechodząc przez atmosferę ziemską ulega w niej pochłanianiu, rozproszeniu i odbiciu. Ta część promieniowania, która dociera na ziemię bezpośrednio nazywa się promieniowaniem bezpośrednim. Ilość promieniowania odbitego i rozproszonego zależy od rodzaju powierzchni odbijających i rozpraszających (śnieg, woda i piasek na plaży dobrze odbijają promieniowanie słoneczne). Organizm ludzki pochłania prawie 75% promieniowania słonecznego, a odbija tylko 25%, dlatego też słońce wywołuje w skórze odczyny miejscowe dwojakiego rodzaju: rumień cieplny, rumień fotochemiczny.
W kosmetyce i dermatologii promienie słoneczne wykorzystuje się do leczenia:
czyraczności,
łuszczycy,
trądzika pospolitego.
Opalenizna jest to samoobrona skóry przed oparzeniem słonecznym. Długie wystawianie ciała na słońce bez stosowania środków ochronnych powoduje zniszczenie włókien kolagenowych (stelaża skóry), a zawarte w tych włóknach białko puchnie i twardnieje oraz przestaje mieć zdolność wiązania wody niezbędnej do właściwej przemiany metabolicznej w komórkach. Skóra traci swą elastyczność i wiotczeje.
CO TO JEST BIOSTYMULACJA? Światło o takich parametrach, jakie ma Bioptron, działając na skórę, pobudza światłoczułe struktury wewnątrzkomórkowe oraz biocząsteczki. Zapoczątkowuje komórkowe reakcje łańcuchowe i wyzwala tzw. reakcje wtórne, które nie ograniczają się wyłącznie do naświetlanego obszaru skóry, lecz dotyczą całego organizmu. Terapia takim światłem stymuluje i reguluje procesy samoleczenia i regeneracji oraz mobilizuje siły obronne organizmu. Można powiedzieć, że światło o określonych parametrach działa w sposób naturalny, wspomagając zdolności regeneracyjne organizmu i pomaga mu wyzwolić jego własny potencjał leczniczy. Zjawisko biostymulacji obserwowane w obszarze naświetlanym lampą emitującą światło spolaryzowane polega na:
wzmocnieniu lokalnych procesów obronnych, czyli aktywnej odporności komórkowej,
przyspieszeniu gojenia dzięki miejscowo zwiększonej produkcji kolagenu i odbudowie zniszczonej warstwy naskórka,
poprawie miejscowego krążenia krwi dzięki powstaniu włosowatych naczyń krwionośnych w obrębie naświetlanego obszaru.
Główne lecznicze efekty światła spolaryzowanego:
wzrost odporności,
przyspieszenie procesów przemiany materii,
działanie przeciwzapalne,
uśmierzanie bólu.
Zastosowanie światła spolaryzowanego w kosmetyce:
- wygładzanie zmarszczek,
- regeneracja uszkodzonego naskórka,
- przyspieszanie wchłaniania preparatów kosmetycznych,
- w terapii trądziku pospolitego,
- cellulitis, tzw. pomarańczowa skórka, (przy leczeniu światłem spolaryzowanym pomarańczowej skórki dochodzi do rozluźnienia tkanki i przygotowania jej do dalszej kuracji, ponadto zwiększa się w ten sposób chłonność skóry na substancje zawarte w kremie).
- kłopoty z włosami,
- nadmierna porowatość skóry, (skóra bruzdowata lub z dużymi porami).
- zwiotczenie skóry, (wiotka lub niedokrwiona skóra).
- zmarszczki, (konieczne jest regularne stosowanie, połączenie Bioptronu i kremu liposomowego bardzo sprzyja kuracji, widoczne wyniki pojawiają się już po 2 tygodniach).
Sposoby naświetlania światłem spolaryzowanym:
- oczyszczenie miejsca poddawanego naświetlaniu, (twarz i ciało- łagodnym mleczkiem kosmetycznym, a skórę głowy delikatnym szamponem)
- naświetlanie w miejscach występowania bólu lub innych objawów chorobowych,
- czas naświetlania 1-2 razy dziennie przez max. 10 minut.
Wskazania:
- dermatologia: schorzenia skóry (Herpes simplex, Herpes zoster, neuodermitis) infekcje, grzybice, liszaje, trądzik, ropnie skóry i zębów
- reumatologia: ogólne bóle reumatyczne, ostre powierzchniowe zapalenia stawów, artretyzm, bóle mięśniowe
- medycyna sportowa: stłuczenia, zwichnięcia, naciągnięcia mięsni, krwiaki tkanek miękkich, zapalenia ścięgien, stawów
- chirurgia: przyspiesza gojenie ran , poprawa zabliźniania i zapobieganie koagulacji, zamyka żylaki, ropnie, oparzenia, odleżyny,
- bóle różnego pochodzenia: bóle głowy, zębów, gardła, uszu, kręgosłupa, migrena, dolegliwości menstruacyjne, ostroga piętowa, hallux , zapalenia oczu, zatok, tinnitus, oparzenia słońcem.
W zabiegach barwnych światłem wykorzystuje się kolorowe światło. W tych zabiegach nie wykorzystuje się ciepła. Punktem wyjścia dla tych zabiegów jest przeświadczenie, że światło i kolory mają wpływ na psychikę człowieka. Celem zabiegów barwnych jest pobudzenie gruczołów, wspomaganie funkcji skóry oraz gospodarki hormonalnej w organizmie. Podobno każda barwa może wpływać na skórę. Kolor czerwony uaktywnia, odżywia, dynamizuje, intensyfikuje, wydobywa głęboko zablokowana energię, pobudza uśpione, ociężałe i zredukowane procesy myślowe, wzmacnia zmysły. Kolor niebieski jest przeciwieństwem koloru czerwonego - uspokaja, hamuje, koncentruje, chłodzi, gromadzi energię, doprowadza do porządku nadmiernie aktywne procesy zapalne, wycisza. Kolor żółty wzmacnia, tonizuje, otwiera, odżywia umysł, pobudza, ale nie denerwuje, rozszerza pole działania energii, wzmacnia słabe procesy organizmu, likwiduje odrętwienie, wzmacnia oporność nerwową. Pod względem oddziaływania żółty znajduje się dokładnie pomiędzy czerwonym i niebieskim. Kolory zielony, pomarańczowy i fioletowy to kolory uzupełniające. Zielony przywraca równowagę, odpręża, uspokaja, utrzymuje energię fizyczną i psychiczną w stanie równowagi, likwiduje napięcia i bóle, daje głęboki spokój. Pod względem oddziaływania zielony jest pośredni między niebieskim a żółtym. Kolor pomarańczowy regeneruje, odżywia, ogrzewa, pobudza energię łagodniej niż kolor czerwony i spokojnie ją regeneruje, likwiduje skurcze. Pod względem oddziaływania pomarańczowy jest pośredni między czerwonym i żółtym. Ostatni z kolorów - fioletowy - inspiruje, koi nerwy, zmniejsza pobudzenie nerwowe, podnosi poziom transformacji energii, wspomaga wysiłek umysłowy, odpręża, łagodzi podrażnione nerwy, uśmierza ból. Pod względem oddziaływania filetowy łączy działanie niebieskiego i czerwonego.
Światłolecznictwo ma bardzo duże znaczenie w kosmetyce, medycynie i wielu innych dziedzinach życia. Stosuje się je przy wykonywaniu podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych, upiększających i poprawiających wygląd naszej skóry. Należy jednak uważać, gdyż czasami można przedawkować naświetlania, tyczy się to głównie solarium lub promieniowania słonecznego.
Źr.
1. Jacek Arct, Katarzyna Pytkowska ,,Kosmetyka'' REA Warszawa 2006r. str.289-292
2. Joanna Dylewska- Grzelakowska ,,Kosmetyka stosowana'' WSiP Warszawa 1999r.
str.245-253.
3. Tadeusz Mika, Wojciech Kasprzak ,, Fizykoterapia'' Wydawnictwo Lekarskie PZWL Warszawa 2001r. str.85-133.
4. Anna Straburzyńska-Lupa, Gerard Straburzyński ,,Fizjoterapia'' Wydawnictwo Lekarskie PZWL Warszawa 2004r. str.377-424.
5. [phzoltar.republika.pl/wskazania_medyczne.html]
6. [http://www.livia.pl/podstrony/oferta.php?k=191&p=49]