Fenole
Fenol (C6H5OH), inaczej hydroksybenzen, znany także jako benzenol, kwas karbolowy i karbol- organiczny związek chemiczny, najprostszy związek z grupy fenoli. Od alkoholi odróżnia go fakt, że grupa hydroksylowa połączona jest bezpośrednio z pierścieniem aromatycznym, co wpływa na właściwości związku - m.in. na wzrost właściwości kwasowych.
fenol - benzenol
Właściwości chemiczne fenolu:
fenol jest słabym kwasem - ulega dysocjacji:
Zwiększona kwasowość fenoli w porównaniu z alkoholami wynika z oddziaływania wolnych par elektronowych atomu tlenu z sekstetem elektronowym pierścienia aromatycznego. Następuje zmniejszenie polaryzacji wiązania C-O i zwiększenie polaryzacji wiązania O-H, co ułatwia oderwanie protonu.
Reakcje charakterystyczne:
1) Reagują z roztworami wodorotlenków litowców dając sole - fenolany
Fenolany jako sole słabych kwasów i mocnych zasad ulegają w wodzie hydrolizie zasadowej:
Fenol może być wyparty ze swej soli przez mocniejszy od niego kwas na przykład kwas węglowy.
2) Rekcje tworzenia barwnych związków kompleksowych z solami żelaza (III) - kolor fioletowy, granatowy lub czerwonobrunatny
3) Reakcje podstawienia wodoru w pozycjach orto i para względem grupy hydroksylowej w pierścieniu aromatycznym
a) reakcje nitrowania fenolu (zachodzi bardzo łatwo - powstaje mieszanina orto i para nitrofenoli).
b) chlorowanie lub bromowanie fenolu (reakcja zachodzi bardzo łatwo, jest używana do oznaczania zawartości fenolu, na przykład w ściekach przemysłowych.)
4) Reakcja uwodornienia
5) Reakcje estryfikacji z kwasami karboksylowymi
Otrzymywanie:
1) hydroliza halogenków arylowych zachodząca w bardzo ostrych warunkach
(ogrzewanie ze stężonym roztworem NaOH w temperaturze ponad 370 C i pod ciśnieniem), rozkład utworzonego fenolanu kwasem węglowym.
2) destylacja smoły węglowej
Przykłady: