W-D 1
Źródła informacji o spożyciu żywności
Informacja i wiedza sa obecnie uważane za nowy „towar: na rynku, podobny do dóbr materialnych czy energii.
Najlepiej jest rozumieć informacje jako „to co daje odpowiedz na pytanie”
Wg klasyfikacji źródeł informacji o spożyciu wg sposobu uzyskiwania informacji
Pośrednie
Informacje już istniejące
|
Bezpośrednie
Grupy odpowiednio dobranych konsumentów dostarczają danych o spożyciu żywności |
W praktyce badan konsumpcji żywności najczęściej wykorzystywany jest podział na metody/źródła/dane
POSREDNIE I BEZPOŚREDNIE
Podział na dane wtórne i pierwotne upowszechnił się w badaniach rynkowych.
Metody uzyskiwania informacji o spożyciu:
Pośrednie:
Sprawozdawczość (FAO) popyt
Bilansowanie żywnościowe (GUS) przeciętne spożycie brutto
Bezpośrednie:
Badania budżetów gospodarstw domowych (IŻŻ) spożycie brutto w różnych grupach ludności (na poziomie detalu)
Specjalne problemy badawcze wyłącznie pożycia żywności -„-
Badanie indywidualne
1)Techniki wywiadów, ankiety itp. spożycie brutto na poziomie gospodarstwa domowego
2) techniki analityczno-chemicznespożycie netto
METODA BILANSOWA:
Bilanse żywnościowe zestawione dla poszczególnych artykułów żywnościowych i obejmują źródła ich pozyskiwania (Przychodów) oraz kierunki ich rozdysponowywania (rozchody).
Zasoby produktów do spożycia = produkcja krajowa +import + inne przychody - eksport - straty
saldo zapasów
Bilans szczebla zbiorczego:
Przychody:
Produkcja rolnicza
Import
Zmniejszenie zapasów
Rozchody:
Siewy
Spasanie
Spożycie ogółem
Ludność wiejska
Samozapoatrzenie
Dokupno
Zaopatrywanie przemysłu
Eksport
Zwiększanie zapasów
Kategoria spożycia w metodzie bilansowej:
Przeciętne roczne spożycie brutto danego produktu, przypadające na statystycznego mieszkańca w jednostkach naturalnych (kg/osoba/rok)
Podaż żywności w danym roku (na szczeblu hurtu) = żywność dostępna do spożycia = oferta spożycia
Wady metody bilansowej:
Spożycie zawyżone brutto „ na poziomie hurtu” tj. nie odliczając strat w obrocie i gospodarstwach domowych oraz zużycia żywności na cele zawiązane z wyżywieniem ludności
Orientacyjna przybliżona wielkość spożycia (szacunkowy charakter bilansów żywnościowych)
Nie uwzględnia różnych uwarunkowań konsumpcyjnych co umożliwia bezpośrednie działanie
Zalety metody bilansowej:
Pozwala analizować rozwój i tendencje w konsumpcji żywności
Umożliwiają porównywanie spożycia miedzy krajami
Ukazuje braki równowagi miedzy popytem a podąża
Ułatwia współprace w zakresie problematyki wyżywienia specjalistom z różnych dziedzin
Tanie źródło informacji, gdyż dane uzyskane w ramach rutynowej działalności odpowiednich instytucji
Zmiany w spożyciu żywności w Polsce (z żywieniowego pkt. Widzenia)
Pożądane:
Wzrost spożycia ryb i owco
Spadek zużycia cukrów
Zmieniany w strukturze konsumpcji
Niepożądane:
Wzrost spożycia tłuszczów
Spadek konsumpcji mleka
METODA BUDZETOWA
1972 GUS rozpoczyna regularne badania z budżetów gospodarstw domowych 4 głównych grup społecznoekonomicznych gospodarstw metoda ciągła
1982 zmiana metody na rotacyjna o cyklu kwartalnym
1993 włączenie do badan nowych 2 grup społeczno ekonomicznych społecznoekonomiczna oraz zamiana metody na rotacyjna miesięczna.
Grupy społeczno-zawodowe
Pracowników
Pracowników użytkujących gosp. rolne (pow. 0,1 ha)
Rolników
Emerytów i rencistów
Pracujących na własny rachunek
Utrzymujących się z niezarobkowych źródeł
W badaniu bierze udział ok. 32 tys. gospodarstw
Dane o spożyciu żywności z budżetów gospodarstw domowych
Spożycie obejmuje:
Artykuły zakupione zakupy
Pobrane z indywidualnego gospodarstwa rolnego/działki/ogródka lub działalności gospodarczej prowadzonej na własny rachunek=samo zaopatrzenie
Otrzymane nieodpłatnie=dary
Za spożyte uznaje się artykuły, które zostały przyniesione do gospodarstwa domowego
Dane o spożyciu nie obejmują artykułów spożytych poza domem
Spożycie w gastronomi ewidencjonowane jest wyłącznie w PLN
Wady Metody budżetowej:
Dane o spożyciu brutto (na poziomie detalu) obejmuje straty żywności w gospodarstwie domowym, zużycie żywności na żywienie zwierząt domowych oraz udziały w żywieniu osób spoza gospodarstwa,
Gospodarstwa świadomie zaniżają niektóre przychody i wydatki.
Ewidencjonowanie spożycia poza domem w postaci wydatków.
Badania kosztowne, praco- i czasochłonne.
Zalety metody budżetowej:
Dostarcza danych bliższych faktycznemu spożyciu żywności
Umożliwia poznanie wielu aspektów, konsumpcji żywności:
Zróżnicowanie w zależności od statusu społeczno-ekonomicznego
Zróżnicowanie przestrzenne
Sezonowość
Wpływ dochodów na spożycie
Wpływ wielkości na spożycie
Rozmiary i zmiany w samo zaopatrzeniu.
Data Food Networkink (DAFNE) Initiative:
Badnia współfinansowane przez komisje EU
Koordynacja baz danych - Athens University
Dane dostępne : WWW.nut.uoa.pl
European Nutrition and health rapport (ENTHR II)