Andragogika to nauka stosunkowo młoda, w Polsce w latach 30 - tych, Radlińska,

Program andragogiki:

Geneza i rozwój refleksji andragogicznej

Współdziałania andragogiki z innymi naukami

Poglądy czołowych przedstawicieli andragogiki Platon, Komeński, Kawula, Wojciechowski,

Dorosłość i rozwój dorosłych, człowiek dorosły, człowiek dorosły a jego tożsamość, jego życie rodzinne, człowiek dorosły w scenariuszu pracy zawodowej, proces kształcenia człowieka dorosłego, działacze oświaty dorosłych, modele edukacji dorosłych, aktywność krajoznawcza i turystyczna człowieka a jego rozwój, edukacja ludzi w wieku senioralnym, edukacja ludzi niepełnosprawnych, charakterystyka wybranych andragogik szczegółowych wg L. Turosa

Andragogika - etymologiczne znaczenie: aner - mąż, mężczyzna, człowiek dorosły;

Agen- prowadzić męża, mężczyznę dorosłego

Prowadzenie dziecka = prowadzenie dorosłego człowieka

Aleksander Kaap - pierwszy użył terminu andragogika,

H. Radlińska, A. Niesiołowski - wprowadzili pojecie to do nauk polskich

Postaci z polskiej andragogiki: T. Wujek, T. Aleksander, K. Wojciechowski, J. Kargul.
L. Turos, J. Półturzycki,

L. Turos - nawoływał do krajoznawstwa, turystyki, gdyż to przez nie człowiek najbardziej się rozwija, to one kształtują osobowość człowieka.

Szczegółowe dyscypliny pedagogiczne (wyznaczone linią rozwoju człowieka)

1. Pedagogika rodziny

2. Pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna

3. Pedagogika szkolna, w tym szkoły ogólnokształcącej i zawodowej

4. Pedagogika szkoły wyższej;

5. Pedagogika dorosłych (andragogika)

Przedmiotem badań andragogiki kształcenie ustawiczne, pedagogika pracy, samokształcenie.

Andragogika - kwestie kształcenia, samokształcenia, wychowania i samowychowania człowieka dorosłego. Zajmuje się konstruowaniem celów, zasad, metodami, formami organizacji edukacji, treściami.

Współdziałania andragogiki z innymi naukami: dotyczy kwestii socjologicznych, medycznych, psychologicznych (rozwojowa, społeczna), filozoficznych (etyka, estetyka, ontologia), nauk o wychowaniu (społeczna, pracy, specjalna)

Działy andragogiki:

- andragogika ogólna;

- teoria wychowania człowieka dorosłego;

- dydaktyka dorosłych;

- andragogika edukacji kulturalnej (animacja kulturalna)- kultura, sztuka, tradycja;

- komparatystyka - teoria porównawcza;

- historia oświaty i myśli andragogicznej.

Andragogika zajmuje się niezależnym, jedynym w swoim rodzaju, pielęgnującym swoją indywidualność człowiekiem. Polega na wykryciu wszystkich przeszkód zewnętrznych
i wewnętrznych w dążeniu do rozwoju człowieka dorosłego. Poszukuje takich rozwiązań
i metod badań, poznaje wartości człowieka, które wpływają na ścieżki życiowe człowieka. Dorosły inaczej uczy się niż dziecko, więc nie można kategorycznie narzucać coś odgórnie. Ujmuje człowieka jako istoty nie w pełni rozpoznawalnej, mającej swoje indywidualne, ukryte przed światem doświadczenia, przeżycia, tajemnice.

Podstawowe zasady andragogicznej:

1. Zasada podmiotowego traktowania człowieka;

2. Zasada tworzenia możliwości wyboru kierunku kształcenia i doskonalenia;

3. Zasada dialogu nauczyciela z dorosłymi uczniami;

4. Zasada harmonijnej współpracy;

5. Zasada integralnego związku wychowania i samowychowania, kształcenia
   i samokształcenia;

6. zasada budzenia aspiracji intelektualnych i społecznych;

7. zasada uwzględniania posiadania przez dorosłych różnych tożsamości, różnego charakteru, temperamentu itp.

Platon to prekursor andragogiki. Tezy:

Wychowanie ma być podporządkowane potrzebom państwa. Podzielił ludzi na zarządców, strażników i zarobników - każdy z nich ma być właściwie przygotowany do pełnienia ról, które mają służyć państwu. Jest prekursorem kształcenia i wychowania permanentnego (ustawicznego). Zwolennik wychowania przez sztukę, której wzorce są właściwe, moralna, pokazująca świat doskonały. Propagator wychowania umysłowego dorosłych - ogromną rolę przywiązywał do inteligencji. Uważał że inteligencja człowieka wyraża się i ma duży wpływ na umiejętność ładnego wypowiadania się. Prekursor kształcenia dorosłych w duchu mistrzostwa zawodowego - w nim upatrywał boskość człowieka. Głosił idee doskonalenia duszy - dobro, piękno, prawda stanowią o boskości człowieka. Propagator wychowania do pełnienia ról prokreacyjnych, wychowania do naśladowania idei, doskonałych prawzorów, głosił ideę wychowania zdrowotnego, estetycznego, moralnego, twórca wzorowej instytucji wychowania i kształcenia dorosłych (Akademia Platońska). Bronił prawa ludzi dorosłych do wychowania i łączenia służby państwu z realizacją dążenia do szczęścia. Prekursor filozofii wychowania dorosłych.

Co wpływa na wychowanie człowieka dorosłego wg Platona:

- predyspozycje wrodzone;

- wpływ bogów;

- treści, którymi wychowawca dysponuje;

- cele, metody, zasady, skutki (efekty) jakie w ludziach i zbiorowościach powstają.

J. A. Komeński - definicja człowieka dorosłego - człowiek jest postacią troistą: rozum, (aktywność poznawcza), mowa (aktywność werbalna), ręka (aktywność behawioralna).

Warunki do rozwoju człowieka: podsunąć mu adekwatne do rozwoju narzędzia, człowiek dorosły ma prawo wyznaczać swój cel edukacyjny, będzie się rozwijał, kształcił
i samowychowywał jedynie gdy ma silny charakter i wolę, jego samowychowanie
i samokształcenie ma sprzyjać życiu.

Edukacja to dokonywanie zmian w człowieku, to manipulacja. Zmiana ta zachodzi
w zakresie umiejętności, poglądów, postaw.

Tendencje zmian w poziomie inteligencji płynnej (wrodzona, odpowiedzialna za informacje niezbędne do nabywania nowych sprawności), po 25.rż zanika, i skrystalizowanej (społeczna, nabyta w toku uczenia się i gromadzenia doświadczeń), rozwija się przez całe życie. Inteligencja płynna jest fundamentem, na którym potem rozwija się inteligencja skrystalizowana, chyba, że przestajemy być aktywni. Z nauką jest jak z jedzeniem, im więcej wiemy, tym więcej możemy.

Helena Radlińska wprowadziła z Niesiołowskim na grunt polski andragogikę jako samodzielną dyscyplinę pedagogiczną. Każdy człowiek jest twórcą własnego życia i życia innych, od niego zależy jakie ono będzie. Tezy:

• Człowiek jest plastyczny - zdolność do rozwoju, można z nim zrobić dużo rzeczy, należy tylko wiedzieć jak do niego podejść;

• Kształcenie dorosłych pozostaje w ścisłym związku z warunkami życia społecznego;

• Wychowanie należy wiązać z treściami życia;

• wychowanie ma uczyć korzystania z dóbr kultury;

• cele wychowania dorosłych muszą być ukierunkowane na dialog i tolerancję międzypokoleniową;

• wychowanie powinno dbać o rozwój indywidualności człowieka dorosłego oraz rozwój umiejętności komunikacyjnych i społecznych;

• celem wychowania ludzi dorosłych jest rozwój i szczęście ludzi;

Kotarbiński Tadeusz - twórca prakseologii „Traktat o dobrej robocie”, jego tezy:

• plastyczność człowieka;

• wychowanie to włączenie człowieka w świat kultury (filozofia kultury);

• wychowanie to wprowadzanie w świat wartości;

• człowieka dorosłego kształtują (wychowują) obiektywne sytuacje społeczne, polityczne, ekonomiczne;

• w procesie wychowania i kształcenia należy pamiętać o integracji wiedzy i doświadczenia;

Dewey - nauczyciel ma prowadzić, pociągać za sznurki, stawiał na samodzielność, myślenie
i umiejętność poszukiwania wiedzy, zaangażowanie ucznia.

Malcolm Knowles (USA)- Aktywność edukacyjna ludzi uzależniona jest od ich potrzeb. Edukacja i samorealizacja należą do tego samego rozwoju duchowego człowieka, należy korzystać z nich obu. Istnieje silny związek samokształcenia dorosłych
z przełomowymi momentami w ich życiu (np. urodzenie dziecka, śmierć kogoś bliskiego). Istnieje silny związek samowychowania dorosłych z nagłymi sytuacjami zewnętrznymi, np. kataklizm, rozruchy społeczne. Ważne jest znaczenie komunikacji intelektualnej
i emocjonalnej nauczyciela z dorosłym - uczącym się. W edukacji dorosłych ważna jest atmosfera życzliwość, zrozumienia, szacunek, spolegliwość, empatia. Poszanowanie godności i praw dorosłego jest warunkiem rozwoju jego osobowości. Właściwości uczenia dorosłego: poczucie własnej wartości, świadomość odpowiedzialności za własne życie, potrzeba zdobywania wiedzy i umiejętności umożliwiających rozwiązywania osobistych
i zawodowych problemów. Ważna jest aktywność ucznia dorosłego w nabywaniu wiedzy
i umiejętności. Oświata dorosłych jest jedną najważniejszych potrzeb współczesnego świata. Przyczyną niedostatków jest niedostateczny poziom naukowej refleksji andragogicznej. Należy opracować specjalną metodykę nauczania dorosłych. Podstawą edukacji dorosłych jest świadomość własnego „ja”. Zwrócił uwagę na człowieka!!!! Uczymy się przez działanie.

Olga Czerniawska (PL)- przedmiotem badań jest człowiek dorosły i proces oświatowy. Człowiek dorosły to istota rozumna, zdolna do poznania samej siebie, kreowania swojego życia, kierowania sobą i odpowiadania za innych. Człowiek dorosły wchodzi w życie w dwóch wymiarach: wymiarze analityczno - logicznym poznania rzeczywistości oraz intuicyjno - uczuciowym. Należy aktywować ucznia dorosłego. Efektywność edukacji dorosłych zależy również od aprobowania własnej dorosłości.

Hendrik C. M. Michlelse (Holandia) - po raz pierwszy pojawia się opieka społeczna. Istnieje związek opieki społecznej z edukacją dorosłych i instytucji zajmujących się realizacją edukacji. Dzieje edukacji dorosłych związane są z ruchem robotniczym i dorastaniem klas posiadających do roli organizatora „państwa dobrobytu”. Wskazał współzależność między rozwojem opieki społecznej od warunków ekonomicznych i kulturowych w jakich żyją grupy, klasy i warstwy społeczne. Istnieje związek między formami i systemem opieki społecznej
a rozwojem form i systemów oświaty ludowej. Opieka społeczna powinna zajmować się oprócz pomocy materialnej, uczeniem kultury współżycia społecznego i dyscypliny pracy oraz organizowaniem form dokształcania zawodowego. Przejście od opieki nad biednymi do opieki nad bezrobotnymi robotnikami, od wychowawczej opieki nad biednymi do szeroko rozumianej pedagogiki społecznej, od charytatywnego podziału dóbr do tworzenia systemu pomocy społecznej.

J. Kargul - andragogika powinna badać sytuacje życiowe i wykrywać prawa rozwojowe człowieka dorosłego. Trudno jest pogodzić badania człowieka jako jednostki społecznej z podejściem indywidualnym. Proponuje zawężenie badań do aktywności edukacyjnej człowieka. Istnieje ograniczenie badania fazowego i linearnego. Dostrzegalne są wnioski andragogiki z pedagogika. Z kolei manifestowanie odrębności andragogiki jest niebezpieczne dla jej dalszego rozwoju. Należy zwrócić uwagę na problem edukacji dorosłych w prywatnych firmach oraz wpływu płatności za naukę na skuteczność edukacji dorosłych.

Andragogicznej poglądy F. Pöggelera (Niemcy) - ujmował problematykę edukacji dorosłych w kontekście przemian społecznych, cywilizacyjnych i ekonomicznych. Konieczna jest edukacja całożyciowa, wiedza „starzeje się”, dlatego ludzie dorośli muszą nadążać za zmianami technologicznymi, informatycznymi itp. Należy doskonalić się zawodowo. Po raz pierwszy wspomniał o wykształceniu ogólnym, będące podstawą kształcenia zawodowego. Ważna jest aktywność zawodowa. Ważne są również treści edukacji dorosłych i formy jej przekazywania. Postulował, by zajmować się ludźmi starymi, gdyż społeczeństwo się starzeje. Skuteczność rozwoju edukacji dorosłych uzależnione są od poziomu instytucji tym się zajmujących (kulturalnych, organizacyjnych, oświatowych). Ważna jest tradycja, aspiracje dorosłych, ekonomii państwa itp. Zwracał uwagę, że wykształcony ogólnie człowiek, podnoszący kwalifikacje zawodowe przynosi państwu zysk. Uczeń i nauczyciel mają określone miejsce, nie skupia się jednak na relacjach między nimi.

Człowiek współczesny

Filozoficzne koncepcje współczesnego człowieka E. Fromma i Z. Lorenza. (teorie na egzaminie!!!!!!!!!!!!!!!)

Teza I. natura ludzka jest zmienna i stała

1. jest wytworem ewolucji ludzkiego gatunku;

2. człowiek dąży do zaspokojenia potrzeb: afiliacji (nie lubimy być sami, wolimy żyć między ludźmi), transcendencji (musimy zaistnieć na zewnątrz), zakorzenienia (musimy mieć dokąd wracać, miejsce gdzie odczuwamy jakieś związki), tożsamości (moja odrębność), układu odniesienia i czci jako swoistej mapy orientacji (moje poglądy, religijność, ideały, wartości).

3. natura ludzka to wilk lub owca;

4. jakość natury ludzkiej: nekrofila (złośliwy lub destrukcyjny, miłujący śmierć poglądów, etyczną,cebulka). Może przybrać charakter wrogości - reakcja na zagrożenie życia, godności, lub wrogości destrukcyjnej - rekompensata za głębokie uczucie bezsilności; biofilia - człowiek kochający życie i innych ludzi. Dobre jest to co służy życiu, złe co służy śmierci, warunkiem rozwoju biofilii jest wolność.

Teza II. Ludzie modlą się do pieniędzy - współczesnego człowieka charakteryzuje postawa mieć. Społeczeństwo jest chore (realny socjalizm lub drapieżny kapitalizm). Zaspokajanie wszystkich potrzeb nie sprzyja szczęściu. Syndrom egzystencjalnego modus ma źródło we własności prywatnej. Własność prywatna implikuje władzę (funkcjonalną - używanie rzeczy koniecznych do życia, charakterologiczna - mam wiele dla siebie nie dam nic innym, nie po to to mam, niech wszyscy patrzą i podziwiają,. Warunkiem modusu mojego bycia, mojego ja są niezależność, wolność, krytyczność. Współczesny człowiek merkantylny charakter (rozumie siebie jako towar)

Teza III. homo technikus uczynił maszynę Bogiem

Nastąpił regres człowieczeństwa, nastąpiła dewaluacja indywidualności.

Problemy współczesnego człowieka wg E. Fromma

Człowiek jest obojętny wobec samego siebie. Należy zrezygnować z dążenia do nieograniczonego wzrostu na rzecz wzrostu selektywnego, pozbawionego ryzyka zapaści ekonomicznej. Należy zadbać o warunki, w których ludzie doznają szczęścia i radości , a nie satysfakcji z pędu do zaspokojenia przyjemności. Nie trzeba budować nowego społeczeństwa, lecz tworzyć i wdrażać humanistyczną naukę o człowieku. Zdrowa gospodarka jest możliwa dzięki tym, którzy mają odwagę przeciwstawić się niezdrowym ludziom. Wyzwolenie
z modusu posiadania wymaga zrozumienia rozwoju technicznego i politycznej demokracji uczestniczącej.

Porównanie założeń pedagogiki i andragogiki

	Pedagogika	Andragogika
Uczący się	Zależność - nauczyciel decyduje o tym, co, kiedy i w jaki sposób jest nauczany i sprawdza nabytą wiedzę.	Nauczyciel zachęca, wspomaga, jest partnerem w procesie samorealizacji, kształtuje dążenia uczącego się niezależności.
Doświadczenie uczącego się	Małe znaczenie, dominują metody nauczania; najczęstszą formują jest wykład czy lektury z podręcznika	Bogate źródło uczenia się. Wśród metod uczenia się dominują dyskusje, rozwiązywanie problemów itp.
Gotowość do uczenia się	Ludzie uczą się tego co narzuca państwo. Program zajęć jest standardowy.	Ludzie uczą się tego, czego chcą, a programy zajęć są zorganizowane wokół życiowych potrzeb uczących się.
Orientacja na uczenie się	Nauka zorganizowana jest wokół konkretnych tematów i opiera się o przedmioty szkolne. Uczniowie uczą się pod ich oczekiwania	Uczenie się powinno być oparte na doświadczeniu. Najważniejsze jest bezpośrednie zastosowanie i przydatność zdobytej wiedzy

Definicja dorosłości: wg Komeńskiego; dorosły to ten, który osiągnął już postać fizyczną i siły duchowe, jest gotów do wykonywania obowiązków, mogący już wprowadzić w życie taki tryb, do jakiego się przygotował.

Wg Kimmela: dorosły to ten, który nie ustaje w działaniach, akceptuje swoje granice, umie relatywizować (przewidywać) wydarzenia, staje się zdolnym do autonomii
i przeżywania samotności.

Dorosłość nie równa się dojrzałość!!!!

Dojrzałość - odpowiedzialność za siebie i innych, za uczucia nie tylko swoje ale i te, które wzbudzamy u innych. To umiejętność podejmowania racjonalnych decyzji, mądrość życiowa.

Uczeń dorosły: ma rozwiniętą umiejętność uwagi dowolnej, potrafi dłużej koncentrować się, ma rozwinięty krytycyzm i ostrożność wyrażania sądów, posiada umiejętność odróżniania cech trwałych i typowych, posiada rozwiniętą i twórczą wyobraźnię, ma lepszą pamięć bezpośrednią i logiczną, potrafi myśleć abstrakcyjnie, potrafi kierować własnym myśleniem, posiada duży zasób doświadczenia i wiadomości, długo podtrzymuje temat, potrafi panować nad swoimi emocjami, racjonalnie ocenia sytuacje i własne możliwości.

Czas poświęcony na naukę jest cenny dla dorosłego, dlatego pragnie go wykorzystać konstruktywnie i z pożytkiem, ponieważ czas racjonowany jest przez obowiązki zawodowe oraz rodzinne. Człowiek dorosły odrzuci jako nieprzydatną każdą wiedzę, której nie mógł
w przyszłości wykorzystać. Człowiek dorosły nie będzie aktywnie uczestniczył w zajęciach, w czasie których kształtowane są umiejętności już przez niego posiadane, sam określa zakres swoich zainteresowań edukacyjnych. Powinien mieć prawo wyboru uczelni. Człowiek dorosły każde nieprzygotowanie prowadzącego uzna za brak szacunku dla jego osoby. (napisać czym charakteryzuje się uczeń dorosły!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!)

Rozwój człowieka dorosłego

Rozwój wg Arystotelesa - proces nadana formy materii, zmiana celowa zmierzająca
w określonym kierunku, powodująca przechodzenie z form niższych do wyższych.

Wg Krajewskiego - nieodwracalny, spontaniczny, monotoniczny ciąg zmian.

Podstawą rozwoju jest zmiana - różnica w stanie obiektu lub organizacji struktury, obserwowana z upływem czasu. Nie każda jednak zmiana oznacza rozwój, jeśli jest ona odwracalna to nie jest zmianą rozwojową.

Cechy zmiany: nie może być ani nagła, jednorazowa, krótka lecz względnie długotrwała, nie może być pojedyncza, ale ciąg zmian. Zmiany są ilościowe (np. ilość przybywającej wiedzy) i jakościowe - pozwalają wyodrębnienie stadiów rozwoju człowieka.

Wg Krajewskiego rozwój dotyczy:

- poziomu zmian zachowania;

- poziomu zmian w strukturach umysłowych;

- poziomu zmian osobowości;

- poziomu zmian w relacji osoba - otoczenie;

Czynniki rozwoju wg Brzezińskiej:

1. zadatki biologiczne, określone jako predyspozycje, natura jednostki, genotyp, cechy wrodzone;

2. środowisko określane jako środowisko materialne, społeczne, obcowanie z ludźmi, organizacja przestrzenna, stymulacja przestrzenna;

3. wychowanie określane jako wpływy intencjonalne, socjalizacja, kształcenie, nauczanie, modelowanie, instruowanie;

4. aktywność własna podmiotu, spontaniczna, wewnętrznie motywowana, działalność.

Fazy rozwoju człowieka dorosłego wg Levinsona:

zadania rozwojowe wczesnej dorosłości (17-33)

- rozwój zdolności do intymnych stosunków emocjonalnych i miłości;

- znalezienie stałego partnera, prowadzenie domu, wychowywanie dzieci;

- podjęcie obowiązków społecznych i obywatelskich;

- wypracowanie własnej filozofii życia;

-sformułowanie wizji własnej przyszłości;

- nawiązanie stosunków z mentorem (osoba ułatwiająca start życiowy z pozycji przyjaznego eksperta i protektora;

Zadania rozwojowe wieku średniego (34 - 60)

-podjęcie większej niż dotychczas odpowiedzialności społecznej

- rozwiązanie dylematu: praca dla przyszłych pokoleń lub stagnacja;

- nadanie swemu życia większej pełni i dopomożenie swemu małżonkowi;

- rozwój zawodowy, kierowanie karierą;

- wspomaganie rozwoju i startu życiowego dorastających dzieci;

- opieka nad starzejącymi rodzicami;

- pogodzenie się z oznakami starości;

- osiągnięcie standardu życiowego;

Zadania rozwojowe starości (60)

- podjęcie nowych ról i zajęć związanych z przejściem na emeryturę;

- aktywne włączenie do grupy rówieśniczej;

- utrzymanie zainteresowania światem;

- przygotowanie się do rosnących ograniczeń finansowych;

- przygotowanie się do straty bliskich;

- wypracowanie dojrzałej postawy wobec śmierci.

Style społeczne - asertywność i spontaniczność

Osoba asertywna - jest bezpośrednia, pewna siebie, przebojowa, stosunkowo łatwo przychodzi jej przyjmowanie roli lidera, potrafi wyraźnie wyjawić swoją wolę

Osoba mało asertywna - skłonna do zachowań kooperacyjnych, poszukuje wsparcia, zadaje pytania, jest niepewna, nieśmiała w kontaktach z innymi ludźmi

Spontaniczna- skłonna do okazywania uczuć i emocji, bezpośrednia, otwarta

Mało spontaniczna - skłonna kontrolować własne uczucia, ukrywa je

Typ przywódcy - asertywny i niespontaniczny, potrafi wszystko kontrolować, koncentruje się na realizacji celu, wysoka motywacja wewnętrzna, ma ludzi od wykonywania prac.

Osoba ekspresyjna - asertywny i ekspresyjny, opiera się na kontakcie z innymi ludźmi, kieruje się intuicją i odruchami. Szybko podejmuje decyzje, detale pozostawiają na później.

Osoba uprzejma - nieasertywna i uprzejma, nastawiona na innych, poświęca wiele czasu
i wysiłku na podtrzymanie więzi, dobry słuchacz, łatwo się zgadza

Osoba analityczna - nieasertywny, niespontaniczny, nastawiony zadaniowo, zadaje pytania, zbiera fakty.

Postawy uczestników szkoleń

- głośny/dominujący - zazwyczaj uczestnik utrudniający szkolenie, można go jednak wykorzystać do innych celów.

- negatywnie nastawiony - jest szansa, że z czasem zmieni zdanie. Najlepiej dowiedzieć się, co jest przyczyną takiego nastawienia, dobrze jest nawiązać nieformalne kontakty, by zmienić jego nastawienie.

- niezainteresowany - należy dowiedzieć się, dlaczego nie jest zainteresowany, oraz zarazić swoją pozytywną postawą.

- odważny - zabiera głos, zadaje pytania, barometr grupy, dobrze z nim nie zadzierać,

- nieprzekonany - dyskutant, rozwija zajęcia

- dowcipniś - w umiarze jest bardzo pożądaną osobą, gdy przegina rozwala w ten sposób zajęcia,

- wszechwiedzący - trudny typ, wierzy w to, że jest wszechwiedzący,

- zdolny, ale źle poinformowany - udziela złe odpowiedzi, szybciej działa niż myśli, próbuje pokazać jest mądra i elokwentna.

Specyfika edukacji w g A. Brzezińskiej i Wilińskiego

Struktura wiedzy

- wiedza deklaratywna - wiedza naukowa, gotowa do przyswojenia

Wiedza proceduralna - odpowiada na pytanie jak, nabywana na bazie doświadczenia, pyta
i wyjaśnia

Funkcje psychiczne - dominuje myślenie pojęciowe, abstrakcyjne, w sytuacjach nowych dorosły powraca do funkcji niższych postrzegania i pamięci, chętnie podejmuje czynności manipulacyjne by przeanalizować, i ocenić nową sytuację.

Własna motywacja do osiągania celów edukacyjnych - dominuje motywacja zewnętrzna

Nastawienie do tego czego się uczymy - dominuje instrumentalne, praktyczne nastawienie do zdobytej wiedzy i umiejętności

Podatność na zmiany i reakcja na konflikt między „nowym” a „starym” - dorosły jest mniej plastyczny,

Kontrola i ocena dorosłych - dorosły posiada duże poczucie własnej godności i odrębności, nie lubi być cenzurowany,

Reguły motywowania uczestników:

1. skupiaj uwagę;

2. wzmacniaj poczucie pewności siebie u uczestników- nowe informacje paraliżują swobodę działania; nie dopuszczaj do porównań, oceniania, wyśmiewania błędów, pozwól na popełnianie błędów - to domena człowieka;

3. omawiaj stosowane metody nauczania;

4. wydobywaj, podkreślaj i opieraj się na ujawnionej w trakcie wykładów wiedza
   i doświadczeniach uczestników;

5. interpretuj błędy jako cenne odkrycia dla procesu uczenia się;

6. podkreślaj współodpowiedzialność uczestników za proces uczenia się.

Rodzaje tożsamości nauczycieli

- osiągnięta - mają kręgosłup moralny, nie jest chorągiewką, jest autentyczny;

- tożsamość nadana - nie posiadają tożsamości osiągniętej, poprzez znajomość
z wysoko postawionymi ludźmi chcą by inni postrzegali ich tak samo, a tak nie jest;

- tożsamość rozproszona - człowiek poszukujący samego siebie, ukierunkowują się na rozpoznanie ludzi. Własne korzyści są najważniejsze;

- moratoryjna - człowiek poszukujący, doświadczający, zadający sobie pytanie „kim jestem?”, „co tu robię?”

Proces dydaktyczny - nauczyciel i uczeń wchodzący w interakcje, czynności te podporządkowane są by zaszła w uczniu zmiana, musi być między nimi dialog.

Elementy procesu dydaktycznego: nauczyciel, uczeń, cele nauczania, treści, metody, zasady nauczania, środki dydaktyczne, formy organizacyjne, systemy dydaktyczne, zewnętrzne i wewnętrzne uwarunkowania procesu.

Cele edukacji - coś, do czego zdążamy: ogólne, pośrednie i szczegółowe.

Organizując zajęcia uwzględnia się cele i zadania, stan dotychczasowych osiągnięć edukacyjnych słuchaczy, oprawę dydaktyczną (podstawę programową), czynniki zakłócające realizację procesu dydaktycznego, kontrolę wyników procesu nauczania i uczenia się, wnioski - zadania wynikające z przeprowadzonej kontroli.

Zasady kształcenia dorosłych:

Nie można zaplanować procesu nauczania, bo dorośli uczą się jedynie tego co chcą, nauczyciel musi stworzyć warunki, by dorosły mógł się uczyć.

Efektywny proces kształcenia dorosłych zależy od respektowanych indywidualnych właściwości zachowań człowieka dorosłego w sytuacji uczenia się.

Modele edukacji dorosłych:

Model technologiczny - Półturzycki;

Model krytyczny - Siebert (uczeń sam musi dojść do pewnych wniosków)

Model humanistyczny - Knowles (partnerstwo)

Model technologiczny - przystępność, świadoma aktywność, systematyczność, trwałość wiedzy, operatywność, poglądowość, wiązanie teorii z praktyką, indywidualizacja
i zespołowość, ustawiczność kształcenia, wykorzystywanie doświadczeń uczących się.

Model krytyczny - zorientowanie na grupy docelowe i uczestnika, dostosowanie słownictwa do możliwości uczącego się, skrzyżowanie perspektywy nauczyciela i ucznia, zorientowanie na cele uczenia się, samokształcenie, integracja ogólna, polityczna i zawodowa edukacji, wpływ emocji na proces nauczania - uczenia się, prawdopodobieństwa błędu, wykorzystanie humoru, ekonomiki czasu i estetyzacji.

Model humanistyczny - oparty na warunkach uczenia się: słuchacz odczuwa potrzebę uczenia się, nauczyciel to osoba wspierająca, nie jest dominantą, szacunek, przyjaźń, poczucie bezpieczeństwa, współodpowiedzialność za edukację, aktywność słuchaczy, proces uczenia oparty na doświadczeniach słuchaczy, uczący się oceniają postęp w zakresie osiągania założonych celów.

Andragogika dr D. Oleksiak

~ 12 ~

---