Zarządzanie przez cele.

Punktem wyjścia ZPC sformułowanego w 1954 roku przez Petera Druckera jest przychylny pogląd na ludzi i na to, co skłania ich do pracy. Założenia teorii X oraz Y Douglas'a McGregor'a:

Teoria X

• człowiek nie lubi pracować i unika pracy

• aby ludzie robili co do nich należy w organizacji trzeba ich zmuszać, kontrolować, karać

• człowiek jest leniwy, woli by nim kierowano, unika odpowiedzialności, ma niewielkie ambicje.

Teoria Y

• wysiłek fizyczny i umysłowy w pracy jest równie naturalny jak w zabawie

• ludzie się sami kontrolują, są zaangażowani w cele

• przeciętny człowiek dąży do odpowiedzialności i ją przyjmuje

• wyobraźnia, twórczość i pomysłowość są powszechne wśród pracowników

• w obecnych czasach nie wykorzystuje się w pełni intelektualnych możliwości ludzi.

ZPC stara się wykorzystać chęć do pracy ludzi opierając się na teorii Y. Kierownicy ustalają wraz z podwładnymi wspólne cele. Główne obszary odpowiedzialności pracownika są ściśle określone w postaci wymiernych oczekiwanych wyników. Cele te są wykorzystywane do planowania własnej pracy i śledzenia jej wyników. Zbiór zintegrowanych celów stanowi ogniskową wszystkich czynności kierowniczych. Drucker przeciwstawia ZPC zarządzaniu przez akcje (reagowaniu na pojedyncze naciski finansowe lub rynkowe), które przynoszą krótkotrwałą poprawę, lecz prowadzą do destabilizacji. W ZPC bardzo ważny jest związek celów poszczególnych pracowników z celem ogólnym. McGregor zachęca, by kierownicy sami ustalali sobie cele i omawiali ich realizację przed przełożonymi.

Wspólne elementy skutecznych systemów zarządzania przez cele:

• Zaangażowanie się w program przez kierowników na wszystkich szczeblach organizacyjnych, spotkania z podwładnymi by ustalać cele i oceniać postępy w ich realizacji.

• Ustalanie celów na najwyższym szczeblu po konsultacjach z innymi członkami organizacji, użycie konkretnych i wymiernych terminów.

• Cele indywidualne ustalane dla każdego pracownika w porozumieniu z jego przełożonym.

• Uczestnictwo - kompromis między udziałem podwładnych i przełożonych przy formułowaniu celów.

• Autonomia w wykonywaniu planów - duży zakres swobody pracownika przy realizacji celu.

• Ocena wyników w oparciu o mierzalne efekty, ewentualna modyfikacja celów przez kierowników w porozumieniu z podwładnymi.

Caroll i Tossi - ocena zarządzania przez cele. Ustalenie celów zwiększa efektywność organizacji, zachęca do poprawiania poprzednich wyników. Informowanie w taktowny sposób o wynikach dodatnio wpływa na postawy pracowników, a współuczestnictwo przy ustalaniu celów zachęca do ich lepszej realizacji.

Zalety zarządzania przez cele:

1. Każdy wie czego się od niego oczekuje.

2. Kierownicy są zmuszeni do ustalenia celów, co pomaga w planowaniu.

3. Ułatwiona jest komunikacja między podwładnymi i przełożonymi.

4. Pracownicy poznają cele całej organizacji.

5. Sprawiedliwa jest ocena skupiona na konkretnych osiągnięciach w świetle celów organizacji.

Wady zarządzania przez cele:

1. Często konieczność przeszkolenia naczelnego kierownictwa przyzwyczajonego do autorytarnego stylu kierowania.

2. Konieczność kosztownych zmian w strukturze organizacji.

3. Wymagane umiejętności interpersonalne, ewentualnie szkolenie.

4. Czasochłonność i trudności w ustalaniu indywidualnych celów.

5. Kłopoty z koordynacją celów.

6. Groźba zniechęcenia do innowacji wobec konieczności osiągnięcia ustalonych celów.

Elementy niezbędne dla skuteczności ZPC:

• ciągłe zaangażowanie najwyższego szczebla

• kształcenie i szkolenie kierowników

• jasne formułowanie celów, realność celów

• zapewnienie skutecznego przepływu informacji o wynikach

• zachęcanie do uczestnictwa, oddanie podwładnym części uprawnień kierowniczych.

Prawdopodobieństwo powodzenia ZPC zależy od postawy zachowania podwładnych i założeń kierowników dotyczących podwładnych. Jeżeli w obu przypadkach mamy do czynienia z teorią X istnieje wysokie prawdopodobieństwo niepowodzenia, jeżeli występuje kombinacja teorii X i Y powodzenie zależy od tego kto się zmieni (kierownicy czy podwładni), zaś gdy dominuje teoria Y jest duże prawdopodobieństwo powodzenia.

58. Zarządzanie przez cele: opis metody i analiza uwarunkowań efektywności.

Powstało z nurtu humanistycznego - jako metoda rozwiązywania problemów praktycznych. ZPC - systemowa metoda zarządzania polegająca najogólniej na zespołowym określaniu tego, czego oczekuje się od każdej jednostki, komórki organizacyjnej i każdego pracownika, ocenie tego, co już zostało osiągnięte, oraz formułowaniu i realizowaniu planów usprawnień.

ZPC opiera się na trzech podstawowych założeniach:

• cele wszystkich komórek organizacyjnych i wszystkich uczestników organizacji muszą być spójne, logicznie i strukturalnie powiązane

• cele i wynikające z nich zadania muszą być realizowane z zaangażowaniem (motywacja)

• zrozumienie celu stanowi podstawę samodzielnego poszukiwania najlepszych sposobów jego realizacji

Warunkiem efektywności ZPC jest dominowanie w instytucji demokratycznego stylu kierowania. Jest ono bowiem nasycone oddziaływaniami miękkimi, jest systemem wzajemnych uzgodnień w organizacji.

Etapy metody ZPC:

• przygotowanie

• określenie celów organizacji

• opracowanie celów niższych szczebli

• bieżąca obserwacja

• okresowe przeglądy i analiza krytyczna

• planowanie usprawnień poszczególnych jednostek organizacyjnych i stanowisk

• dalsza realizacja zadań kluczowych i planów usprawnień

całościowy przegląd wszystkich celów, zadań i ich realizacji

Zarządzanie przez cele - podstawowym zadaniem techniki zarządzania przez cele jest dopuszczenie pracowników do dyskusji i współdecydowania o celach przedsiębiorstwa. Dzięki temu pobudzona zostanie chęć działania, wykazywania własnej inicjatywy i skłonność do podejmowania odpowiedzialności. Jednakże najważniejszym efektem zastosowania tej techniki powinno być osiągnięcie identyfikacji pracowników z celami przedsiębiorstwa.

Wprowadzenie tej techniki w życie wymaga:

• stworzenia zorganizowanego, zinstytucjonalizowanego procesu budowy celów i planowania,

• wyodrębnienia celów cząstkowych z ogólnych celów przedsiębiorstwa,

• opisania celów cząstkowych w formie standardów, norm działania a zarazem wielkości, które służą do przeprowadzenia kontroli,

• stworzenie systemu umożliwiającego regularną analizę: cel - wynik.

A zatem technika zarządzania przez cele wymaga, aby delegować pracownikom zadania, uprawnienia i odpowiedzialność. Stosując tę technikę należy również zorganizować dobrze działający system planowania, przesyłania informacji i kontroli. Jeszcze innym warunkiem jest posiadanie przez podwładnych odpowiednich kwalifikacji.

---