21.10.2010

Wykład 4

1. Pomiar zakresu finansów publicznych zawsze jest obciążony dyskusyjnymi cechami.

2. Relacja dochody budżetowe do PKB x 100%, można się z niej dowiedzieć:

• Jaką część produktu krajowego brutto w danym roku stanowią dochody publiczne?

• W jakim stopniu władza publiczna ingeruje w PKB?

• Jaką część PKB władza publiczna przejmuje?

Relacja wydatki budżetowe do PKB * 100% tyle władza publiczna chciałaby zabrać, ale nie jest w stanie przejąć.

Wskaźnik I waha się w granicach 30 - 60% bardzo duży rozrzut

Kraje o najwyższym wskaźniku:

• Szwecja

• Norwegia

• Dania

• Finlandia

• Kraje o najniższym wskaźniku:

• Korea

• Japonia

• USA

• Australia

• Tendencje są dość zróżnicowane, ale poszczególne kraje (poza Słowacją) nie dokonują w tym zakresie rewolucji. Np. W Szwecji wskaźnik się waha, ale system jest wypracowany i zmienia się tylko w niewielkim stopniu.

• Polska jest w grupie przeciętnej - ma swoje specyficzne uwarunkowania.

• Kraje strefy euro mają wskaźnik wyższy niż Polska - wejście do strefy euro może być korzystne.

• Średnia OECD jest niższa niż w Polsce.

• Wnioski: Jak dotąd ani w praktyce, ani w teorii nie udało się ustalić optymalnego zakresu funkcji finansów publicznych, tym samym poszczególne kraje funkcjonują zgodnie z metodą prób i błędów. Prowadzą własne poszukiwania.

Temat: Dobra publiczne.

1. Potrzeby ludzkie - (słownikowo) wymagania konieczne do życia.

• Zajmują się nimi różne nauki (psychologia, socjologia).

• Ekonomia - zajmuje się zaspokajaniem potrzeb, część potrzeb kreuje człowiek, a część kreuje biznes.

• Potrzeba (z nauki o konsumpcji) - pożądanie określonych wartości użytkowych, czyli dóbr i usług wynikających z osiągniętego poziomu rozwoju gospodarczego, cywilizacyjnego i kulturalnego społeczeństwa.

• Potrzeby są zróżnicowane w czasie i przestrzeni.

• Podział potrzeb:

• Według kryterium sposobu zaspokojenia:

• Potrzeby indywidualne - to takie, które zgłasza jednostka i zaspokojone one mogą być na rzecz jednostki. Np. głód.

• Potrzeby zbiorowe - to takie, które zgłaszają jednostki, bądź całe grupy (społeczne)jednostek zbiorowości, ale zaspokoić te potrzeby można wyłącznie na rzecz zbiorowości, Np. Jest duszno na auli B.

• Potrzeby, które wynikają z faktu istnienia społeczeństwa, oraz instytucji, które są jego wytworem. Państwo - zasadniczy wytwór. Aby było Państwo musi być władza i administracja. Władza ustanawia prawa, których przestrzegania powinny pilnować instytucje takie jak: policja, służby bezpieczeństwa wewnętrznego, oraz zewnętrznego (wojsko), służby dyplomatyczne. Polska nie funkcjonuje w próżni, tak jak kiedyś funkcjonowała Albania. Nie można współcześnie pominąć służb dyplomatycznych.

• Potrzeby, których naturalne cechy determinują zaspokojenie wyłącznie w sposób zbiorowy.

• Potrzeby wiążące się ze specyfiką środowiska naturalnego. Ochrona sanitarna kraju (Np. masowe szczepienia), regulacja rzek.

• Finanse to wspólna kasa dzięki nim możemy zabezpieczyć zaspokajanie potrzeb o charakterze zbiorowym. Potrzeby przesłanka do działania finansów publicznych.

• Jaki jest zakres potrzeb, które są zabezpieczone w oparciu o środki publiczne:

• Potrzeby „typowo” zbiorowe - potrzeby zbiorowe

• Część potrzeb indywidualnych - edukacja, zdrowie, potrzeby mieszkaniowe, potrzeby z zakresu kultury. Zakres tych potrzeb jest zależny od:

• czynnika ekonomicznego (zamożność danego państwa) - ile można przejąć

• oraz od polityki - ile władza chce

• Konsekwencją rozróżnienia potrzeb, oraz tego, że władza publiczna ingeruje jest rozróżnienie dóbr:

• Dobra prywatne

• Dobra publiczne - te, które jakaś zbiorowość decyduje się pozyskiwać za pomocą dowolnej organizacji zbiorowej.

• Czyste dobra publiczne - dobra publiczne sensu stricto - te dobra, które wiążą się z ustanawianiem i egzekwowaniem prawa i te, które wiążą się ze środowiskiem naturalnym, dobro konsumowane egalitarnie przez członków danej zbiorowości, jeżeli pewna ilość tego dobra jest dostępna jednemu podmiotowi ze zbiorowości inne podmioty tej zbiorowości powinny z definicji mieć taki sam dostęp do takiej samej części tego dobra. Korzyści są tutaj niepodzielne, czyli nie można wyodrębnić indywidualnie należnej części, tzn. nie można wprowadzić odpłatności Np. wojskowa łódź podwodna. Ale z życia wynika, że policja już nie

• Dobra społeczne - usługi społeczne, dobra qusi-społeczne - to dobra, które służą zaspokojeniu potrzeb indywidualnych określonych w danym miejscu i czasie przez władze publiczne.

• Dobra publiczne sensu largo to dobra publiczne czyste + dobra quasi-społeczne

• Zastosowanie dóbr indywidualnych nie wyklucza funkcjonowania tych dóbr na rynku.

• Różnica między dobrami publicznymi i prywatnymi:

• Nie są zróżnicowane ze względu na cechy fizyczne (Np. energia publiczna zasilająca latarnie publiczne i energia w lampce przy biurku studenta).

• Porównanie w oparciu o kryterium użyteczności (społeczne)

• Kryterium ekonomiczne (odpłatności)

Dobro publiczne	Dobro prywatne
Kryterium użyteczności społecznej
Korzyści dla ogółu.	Korzyści dla jednej osoby (lub małej grupy osób).
Ogólna dostępność.	Jeżeli korzysta jedna osoba dobro nie jest dostępne dla innych.
Brak rywalizacji o dostęp.	Zjawisko rywalizacji pomiędzy użytkownikami danego dobra.

Rok akademicki 2010/2011

Semestr I, prof. dr hab. T. Famulska

Przedmiot: Finanse publiczne (wykłady)

3

---