fp-wyk12, UE Katowice FiR, finanse publiczne

20.01.2011

Wykład 12

Stawka procentowa to taka, która określa, jaki procent podstawy stanowi podatek.

Stałe - wraz ze wzrostem stawki podatku nie zmienia się procent pobieranego podatku.
Progresywne - wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania wzrasta % pobieranego podatku.

progresja globalna - to taka w której kolejna wyższa stawka obejmuje całą podstawą opodatkowania.
progresja ciągła - kolejna wyższa stawka obejmuje tylko część podstawy opodatkowania.

Regresywne - wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania maleje procent pobieranego podatku. Są rzadkością, ma zastosowanie dla zrealizowania określonych celów poza fiskalnych.
Degresywne

Elementy techniki podatkowej:

Podmiot
Przedmiot
Podstawa
Stawka
Skala - zestawienie przedziałów podstawy opodatkowania, wraz z odpowiadającymi im stawkami, ma najczęściej charakter tabelaryczny.
Zwolnienia, ulgi - elementy, które wprowadza się w konstrukcję podatku w związku z celami (funkcjami) pozafiskalnymi. Mogą być:

Podmiotowe - dotyczą podmiotu
Przedmiotowe - dotyczą przedmiotu. Np. Usługi o charakterze zdrowotnym - korzystają ze zwolnienia.
Zasady podatkowe - są to postulaty formułowane przez naukę pod adresem ustawodawstwa i praktyki, których przestrzeganie powinno zapewnić prawidłowe funkcjonowanie podatku.

Sprawiedliwości - podatek powinien być sprawiedliwy, punkt widzenia może być zróżnicowany.

Sprawiedliwość pozioma - postulat obciążania podatkami w takim samym stopniu podmiotów znajdujących się w takiej samej sytuacji dochodowej, lub majątkowej. Jest kojarzona z definicyjną cechą podatku: powszechności, ogólności.
Sprawiedliwość pionowa - nawiązuje do zdolności podatkowej, czyli do możliwości ponoszenia ciężaru podatkowego. Podmioty bardziej zamożne, czyli uzyskujące wyższe dochody, posiadające większy majątek powinny być w większym stopniu obciążone podatkami niż podmioty mniej zamożne. Zasadę sprawiedliwości pionowej realizują zarówno podatki liniowe, jaki i podatki progresywne. Zasadę sprawiedliwości pionowej w większym stopniu realizują podatki progresywne.

Wydajność fiskalna - postulat, aby podatki były wydajnymi źródłami dochodów publicznych: pewność, systematyczność, stałość.
Stabilność - postulat stabilnych regulacji podatkowych niezbyt częstego ich zmieniania. Postulat stabilności podatków w ciągu roku. Jest on respektowany we wszystkich podatkach, ale nie w podatku VAT, bo nie jest on podatkiem rocznym, jest rozliczany miesięcznie lub kwartalnie. Nie ma rozliczeń powracających. Stabilność do okresów pięcioletnich.
Dogodność - postulat pobierania podatku w miejscu i czasie najbardziej dogodnym dla podatnika.
Taniość - podatki powinny być gromadzone po możliwie najniższych kosztach. Koszty ponoszone przez administrację publiczną były w literaturze najpierw.
Międzynarodowa harmonizacja - postulat uwzględniania przy zmianach w systemach podatkowych poszczególnych krajów rozwiązań stosowanych w innych krajach (w szczególności w krajach sąsiednich). Np. jak Słowacja obniżyła podatki, to Austria też obniżyła.
Klasyfikacja podatków:

Kryterium przedmiotowe - przedmiotem opodatkowania może być wyłącznie bogactwo, w zależności od tego w jakim…

Podatki dochodowe ( i przychodowe) - obciążają bogactwo na etapie jego powstawania i tworzenia. Dochód podatkowy - przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodu. Może być przypadek, że obciąża się przychód podatek Belki.
Podatki majątkowe - podatki, które obciążają bogactwo w fazie zakrzepłej, Np. podatki od nieruchomości (w Polsce), w innych krajach dotyczy to również rzeczy ruchomych.
Podatki konsumpcyjne - podatki, które obciążają bogactwo na etapie jego wydatkowania. Bywają nazywane podatkami od wydatków, od spożycia (w ogóle).

Kryterium prawne - klasyfikacja prawna przyjmuje za kryterium konstrukcji prawnej podatku zdolność podatkową opodatkowanego podmiotu. Wyróżniamy podatki pośrednie oraz bezpośrednie:

Podatki pośrednie - to takie, w których konstrukcji nie uwzględnia się zdolności podatkowej opodatkowanego, nie ustala się, ma tutaj natomiast miejsce domniemana zdolność podatkowa. Domniemana na podstawie pewnych faktów, zdarzeń, czynności. Najczęściej wydatki. Najczęściej są to podatki konsumpcyjne. Są rozliczane najczęściej przez inne podmioty niż te, które ponoszą wydatki.
Podatki bezpośrednie - to takie, w konstrukcji, których uwzględnia się zdolność podatkową, dąży się do jej pomiaru. Za kryteria przyjmuje się wielkość dochodu i posiadanego majątku - podatki dochodowe i majątkowe. Podatki bezpośrednie najczęściej rozliczają opodatkowane podmioty (podatnik = płatnik).

Kryterium społeczne - jest to uwzględnianie w konstrukcji podatku sytuacji osobistej podmiotu:

Podatki osobiste - uwzględniają sytuację osobista opodatkowanego.
Podatki rzeczowe - nie uwzględniają sytuacji osobistej opodatkowanego. Np. jakiś podatek, który dotyczy osoby prowadzącej gospodarstwo rolne:

Wyłącznie od powierzchni gospodarstwa - podatek rzeczowy
Jeśli weźmie się pod uwagę ilość osób żyjących z tego gospodarstwa - podatek osobisty.
System podatkowy:

Ujęcie węższe - system podatkowy to ogół podatków obowiązujących w danym kraju w danym czasie. Stanowiących wewnętrznie zgodną całość pod względem prawnym i ekonomicznym. Dla wszystkich podatków funkcjonują wspólne regulacje ogólne. W Polsce ordynacja podatkowa i kodeks karno-skarbowy. Zgodność ekonomiczne - w systemie podatkowym nie ma luk i nie ma miejsca wielokrotne opodatkowanie tego samego przedmiotu opodatkowania.
Ujęcie szersze