Turystyka jako zjawisko: kulturowe - przepływ wartości, poznawanie innego stylu życia, oglądanie poprzez kulturę materialną i niematerialną; ekonomiczne - układ popytu i podaży, kalkulowanie zysku z turystyki, rynek i produkt turystyczny; społeczne - oderwanie od życia codziennego, wchodzenie w rolę podróżnika - turysty, nawiązywanie nowych więzi społecznych; psychologiczne - inf o danym miejscu, motywy, potrzeby, cele, wartości podróży; przestrzenne - docieranie do celu, poznawanie, inne widoki z własnego okna, nowa organizacja naszej przestrzeni
Funkcje: kulturowa - przedstawienie kultury, fuzja, przenikanie, próba zrozumienia innych kultur, ocena relacji interpersonalnych; turystyka jest elementem kultury, bez którego k. nie funkcjonuje, t. To przekaz kultury
Definicje: dla celów statystycznych: podróżny to każda osoba wyprawiająca się poza miejsce zamieszkania niezależnie od celu podróży i wykorzystywanych środków transportu, nawet jeśli wędruje pieszo; Cliford - podróż to określenie mniej lub bardziej dobrowolnych praktyk opuszczania domu by udać się do bardziej odległego miejsca, takie przemieszczanie może mieć cel naukowy, materialny, duchowy; Turystyka to całokształt zjawisk ruchliwości przestrzennej zw z dobrowolnością, czasową zmianą miejsca pobytu, rytmu i środowiska życia oraz wejściem w styczność osobistą ze środowiskiem odwiedzanym tj przyrodniczym, kulturowym, społecznym
Ruchliwość przestrzenna (podróżowanie): migracje, dojazd do pracy, czasowa zmiana miejsc pobytu i środowiska życia (dobrowolna, przymusowa)
Turystyka znaczenie wąskie - cel rekreacyjny, poznawczy, zdrowotny; szerokie: wąskie + studiowanie, praca twórcza, sport, uczestnictwo w konferencjach, cele zarobkowe
Turystyka: sposób spędzanie wolnego czasu; docieranie w różne miejsca w celu zatrzymania się w nim; cel podróży i miejsce pobytu to miejsca różne od tych gdzie mieszkamy; zwiedzane miejsca nie mają bezpośredniego związku z pracą zarobkową; praktykom turystycznym poddaje się znaczna część populacji (masowe i indywidualne przemieszczanie się); kryterium wyboru miejsca (zw z marzeniami i wyobrażeniami, zapis tego miejsca - filmy, zdjęcia - miejsc do których powracamy, cechy krajobrazu, architektura, cechy społeczności); spojrzenie turysty obejmuje znaki (symbole przypisane określonym miejscom); specjaliści ds. turystyki (infrastruktura, usługi, animacja życia kulturalnego, badanie rynku potrzeb i gustów); turystyka jest symbolem przynależności do określonego statusu, prestiżu
Turystyka = podróż+podróżnik+podróżowanie, nie dot. włóczęgostwa, wędrowania, wagabundy
Formuła otwarta tj turystyka niezorganizowana - uczestnik sam wybiera sobie cel i sposób podróży (wyprawa naukowa, religijna, dyplomatyczna, handlowa, wyjazd do rodzina, przyjaciół, podróż korespondentów); formuła zamknięta tj turystyka pakietowa
Turystyka w literaturze podmiotu - refleksja socjologiczna, antropologiczna, filozoficzna, „studia turystyczne”pismo poświęcone rozwojowi turystyki, wyprzedza badania nad turystyką; Eric COHEN - zajmuje się turystyką tylko z perspektywy społecznej; BODIAR - art. Dotyczące turystyki w aspekcie socji + art. Socjologiczne nt turystyki;Leopold vonDieser - przedstawiciel władzy, okupant; nie jest zainteresowany, obiektywy sposób przyglądania się, krótkotrwały gość; zainteresowany społecznością, osoby nastawione na zyskanie przychylności miejscowych; OGILVIE - cechy demograficzno-społeczne poświęcone podróży, kto i dlaczego podróżuje, LEVI-STRAUSS <smutek tropików> patrzy na niekorzystne rzeczy, które wpływają na turystykę, źle, że podróżnik nie jest badaczem, pokonuje odległości by zrobić zdjęcia, relacje z podroży są banalne i powierzchowne, wszyscy chętnie sluchają opowieści i oglądają zdjęcia, współczesna cywilizacja niszczy środowisko kulturalne i społeczne, podróż - cel musi być nie zmieniony - to dzisiaj nie istnieje, podróżnicy - mają możliwość poruszania się po świecie bez przygotowanej wiedzy o tych miejscach - paradoks podróżowania; KNEBEL książka socjologiczna wydana w 1960 roku, TURYSTA - człowiek podróżuje podczas urlopu dla przyjemności i wypoczynku, czasami pod względami presji(w czasie urlopu trzeba wyjechać) nacechowana brakiem relacji ze społecznością lokalną, ma potrzebę zaspokajania luksusu dąży do komfortu psychicznego i fizycznego; TURYSTYKA - musi mieć walor bezpieczeństwa, turysta się nie naraża;
3 FAZY PODRÓŻOWANIA IDEALNEGO - sterowane tradycją, wewnątrzsterowna (pochodna potrzeb), zewnątrzsterowna (epoka biur podróży); BOORSTIN - t jako pseudodoświadczenie, obszar wykreowany przez media, krytykuje współczesną turystykę, t to utracona sztuka podróżowania nie ma nic wspólnego z prawdziwym podróżowaniem, człowiek ryzykuje - TURYSTA powinien chodzić własnymi drogami, obecnie - turysta w bańce to z niej zwiedza, turysta powierzchowny, turystyka to masowe przeudowydarzenie, „spojrzenie turysty” bardzo powierzchowne podróżowanie, TURYSTYKA - działalność zastępcza, biuro organizuje pobyt, turysta jest bierny, to odbiorca usług masowych, turystyka = film - oddawanie się turystyce to przeżywanie poprzez obraz U.ECO '60 krytyczne przewodniki turystyczne, serwują ideologiczne mity mieszczaństwa(obiekty godne zobaczenia, odrzucają te które warto zobaczyć), pewien model niektóre określają nawet których miejsc nie oglądać, zabytki zabytkom nierówne, nie ma lepszych lub gorszych, ulegają politycznym presjom; BADANIA '70 - COHEN - analiza i badanie turystyki, 1976 MacCannell, Turysta. Nowa Teoria Klasy próżniaczej; 1978 antropologiczna praca poświęcona turystyce, BAUMAN - 4 typy osobowe charakterystyczne dla społ, 3 z nich dot turystyki : spacerowicz, włóczęga, turysta;
Teoria do badań - kategorie analityczne: odwołanie do pseudowydarzeń, przyjemność - rozrywka, banał; oddzielenie turysty masowego od autentycznego, generowanie zysków, reklama i media (turystyka to system samoodtwarzający się), pseudowydarzenie powoduje, że turysta jest w zamkniętym kręgu, przybrani rodzice: agenci turystyczni, rezydenci, kierownicy - bez nich turysta czuje się zabugiony, obraz różnych obszarów świata pokazany w sposób bardzo uproszczony, COHEN wzorce i typy doświadczenia: t przeżyciowa, eksperymentalna, egzystencjonalna (poznanie wartości) - rozróżnienie w opozycji do :koncepcji klosza”; MacCANNELL obecna turystyka jest nieautentyczna i powierzchowna, outsider - turysta który nie jest masowy, turysta powinien być pielgrzymem, podróżuje do miejsc życia, miejsca pielgrzymek ulegają komercjalizacji;
Sposób badania intensywności turystyki: dochód państwa, uczęszczanie na drogach, baza noclegowe, największy rozwój '50-'60, 1/10 ludzi zatrudniona w sektorze turystycznym, fenomen gospodarczy i społeczny, intensywność turystyki (ten sam turysta może podróżowac wiele razy)1965 - 69mln, 2007 - 903mln, zmiana więzi, systemu wartości, kultury, B, DYNAMIKI RUCHU TURYSTYCZNEGO, ilość osob poruszających się; kraje które się najbardziej rozwineły tj ruch tyrystyczny Azja, Afryka, Ocean Spokojny, Bliski Wschód, zw z zakupem dróg i uslug nawet jeśli mamy do czynienia z turystyką wykwalifikowaną, Wzrost: Wschód - 13%, Afryka - 8%, Azja - 10%, Europa 4%, NAJCZĘŚCIEJ ODWIEDZANE PAŃSTWA ŚWIATA - Francja 79,1mln; Hiszpania 58,5; USA 51,1, Chiny, Włochy, GB..., PL 15,6, ZAROBKI: 2005 - 544mld euro, 2006 - 584; USA 85,7, Hiszpania 51,1, Francja 42,9.. PL 6,2, Na MALEDIWACH dochód z turystyki stanowi 42%, Seszele 29%, Aruba,Bahama 19%, mMiejsca Pracy Turystyce 222mln w 2005;
BILANS MIĘDZY IMPORTEM A EXPORTEM TURYSTYCZNYM - kraje które zbilansowaly udział (Szawjcarnia, Dania, USA), kraje mają więcej sprzedaży niż zakupu usług turystycznych - mała mobilność turystyczna (Grecja, Hiszpania, Portugalia) - dodatni bilans; import>export - ujemny bilans Niemcy, Japonia, ex>import ale udział turystyki w dochodzie narodowym jest niski Francja, Włochy, Australia; wysoki poziom dochodu narodowego, przychody turystyki oraz wysoki wskaźnik turystyki mieszkańców Kanada, GB, Szwecja; DEFERT - INDEKS FUNKCJI TURYSTYCZNEJ 1967, glównie opiera się na bazie noclegowej TFJ= (Nx100)/P N-liczba miejsc noclegowych, P-liczba ludności obszaru,
NASYCENIE TURYSTYKI: Polska 0.35, Litwa 0.4, Słowacja 1.03, Holandia 1,11, Cypr 12.8, Europa 2.97, Alpy wód środziemnomorksich 58.6, Tyrol 53.8
Turystyka przyrodnicza w PL: zabytki, baza hotelowa, rezerwaty biosfery, obiekty dziedzictwa kulturowego UNSECO, pomniki historii (Duszniki Zdrój, Gołdap, Szczyrk)
Turystyka przyrodnicza(klasyczna, masowa, 3S- sun sand sea i kulturalna (podział uproszczony); przyrodnicza zgodna z koncepcją zrównoważonego rozwoju, rozwój ekoturystyki: geoturystyka, t. ograniczonych skutków, przygodowa, poprawna, jakościowa, miękka); cechy EKOTURYSTYKI: atrakcje związane ze środowiskiem przyrodniczym są zogniskowane, atrakcje są wartościowane, podejście niekonsumpcyjne (nie niszczyć fauny i flory), minimalizowanie negatywnych skutków przyrodniczych, społecznych, kulturowych; T. KWALIFIKOWANA - trekking, turystyka wodna, kolarska, wspinaczkowa, speleologiczna, T.PRZYRODNCIZA(zrównoważona) t morska. - ilość przybywających turystów to niszczenie podstawy tej turystyki, przy badaniu: dynamika, perspektywa czasowa jaką przyjmuje developer, czy ma charakter transformacyjny; pod względem romantyczności, przyciągania, thallasoterapia (uzdrawianie wodą morską)
POJEMNOŚĆ TURYSTYCZNA - ile max turystów może korzystać z inf turystycznej, komunalnej w danym czasie
Turystyka przyrodnicza a miejscowość: zatłoczenie komunikacyjne, budowa infrastruktury, przestępczość, pożary, zanieczyszczenia wody i powietrza, śmieci, hałas, niszczenie przyrody i środowiska naturalnego, choroby, wypadki komunikacyjne, nowa infrastruktura, rewitalizacja obszarów
Ustawa o Usługach Turystycznych 29.8.1997; USŁUGI TURYSTYCZNE - usługi przewodnickie, hotelarskie oraz wszystkie inne usługi świadczone turystom lub odwiedzającym; IMPREZA T. - co najmniej 2 usługi mające jednolity program i objęte są wspólną cechą, jeśli nocleg lub usługa trwa więcej niż 24h lub program przewiduje zmianę miejsca pobytu; WYCIECZKA - rodzaj imprezy t., który przewiduje zmianę miejsca pobytu; ORGANIZACJA - przygotowanie, oferowanie, a także realizacja imprezy; ORGANIZATOR - przedsiębiorca organizujący imprezę t.; POŚREDNIK - przedsiębiorca, którego działalność polega na wykonywaniu na zlecenie klienta czynności faktycznych i prawnych związanych z zawieraniem umów i świadczeń turystycznych; AGENT - działalność polega na stałym pośredniczeniu w zawieraniu umów i świadczeń t., na rzecz organizatorów turystycznych posiadających siedzibę w kraju; PRZEWODNIK - osoba zawodowa oprowadzająca turystów lub odwiedzających po wybranych obszarach, miejscowościach i obiektach oraz udzielająca o nich informacje; PILOT WYCIECZEK - osoba towarzysząca w imieniu organizatora, uczestniczy w imprezie, sprawuje opiekę nad turystami i czuwa nad jakością wykonania na ich rzecz usług; USŁUGI HOTELASKIE - krótkotrwałe, ogólnodostępne wynajmowanie domów, mieszkań, pokoi, miejsc noclegowych, miejsc na postawienie namiotów, przyczep oraz świadczenie w obrębie obiektu usług z tym związanych; TURYSTA - osoba, która podróżuje do innej miejscowości poza stałym miejscem pobytu nie dłużej niż 12mies, której celem nie jest podjęcie stałej pracy zarobkowej w odwiedzanej miejscowości, która korzysta z noclegu przez przynajmniej 1 noc; ODWIEDZAJĄCY - osoba, która podróżuje do miejscowości poza stałym miejscem pobytu, celem nie jest podjęcie stałej pracy, ale NIE korzysta z noclegu; KLIENT - osoba, która zamierza zawrzeć lub zawarła umowę o świadczeniu usług turystycznych na swoją rzecz lub innej osoby, a zawarcie tej umowy nie stanowi przedmiotu działalności gospodarczej, a także osoba której przekazano prawa do korzystania z usług objętych umową;
Turystyka kulturowa: zmiana stylu życia, nowy styl konsumpcji, zwiększona mobilność dzięki środkom transportu; T. PIELGRZYMKOWO_RELIGIJNA- najstarsza z form turystyki, także element poza religijny (ciekawość zwiedzania miejscowości nie tylko związana z przeżywaniem duchowym); T. POZNAWCZA/KRAJOZNAWCZA - zw z odkrywaniem wartości, plemienna, miejsca egzotyczne pod wzgl etnicznym - t. Etniczna - egzotyczna podróż + element sentymentalny; WIEJSKA, MIEJSKA, PRZEMYSŁOWA - rewitalizacja terenów i budynków, CZARNA/MROCZNA - odwiedza się miejsca związane ze śmiercią; ROZRYWKOWA - eksploatacja turystyki, zw z imprezami kulturowymi np. festiwalami LV, Cannes; GASTRONIMICZNA - bardzo dochodowa, 2x więcej niż noclegi; SEXTURYSTYKA - na pograniczu przyzwolenia społecznego i prawa (Tajlandia)