Przyczyny interwencji w badaniach psychologicznych i rodzaje obserwacji z interwencją
marta.czyz@op.pl
Źródło: Shaughnessy: „Metody badawcze w psychologii”, R3 „Obserwacja” (tekst na pierwsze zajęcia z dr Irminą)
Klasyfikacja metod obserwacji: bez interwencji (naturalna) i z interwencją (ta, która nas interesuje - występuje w większości badań psychologicznych)
Przyczyny interwencji:
Przyspieszenie lub wywołanie interesujących badacza zdarzeń/zjawisk, (szczególnie tych, które naturalnie pojawiają się rzadko).
Systematyczne różnicowanie właściwości bodźca.
Uzyskanie dostępu do sytuacji lub zdarzenia zwykle zamkniętego dla naukowej obserwacji
Można tak aranżować warunki, by kontrolować wyznaczniki zdarzeń.
Możliwość porównań dzięki manipulacji zmiennymi (sprawdzamy jaki mają wpływ na zachowanie - czy jakaś zmienna przeważa, czy też wzmacniają się wzajemnie, itd.).
Rodzaje obserwacji z interwencją - wyróżniamy trzy:
|
Właściwości |
Obserwacja uczestnicząca |
- niezamaskowana (osoby wiedzą o obecności obserwatora) - próba zrozumienia kultury, jednostek, grup - zamaskowana: gdy podejrzewamy, że świadomość bycia obserwowanym zmienia zachowanie (wyżej wymienionych jednostek, grup) ale używamy tylko, kiedy nie można inaczej, bo tutaj mamy problemy natury etycznej (najważniejszym jest kwestia świadomej zgody na udział w badaniu) - niesie ze sobą ryzyko utraty obiektywizmu i wywierania wpływu na wyniki badań (bo obserwator może z czasem zacząć identyfikować się z osobą/grupą) - trudno określić wpływ badacza na wyniki (na przykład inaczej będzie w przypadku zamaskowanej/niezamaskowanej, inaczej w małej grupie/dużej, obserwator zawsze odgrywa jakąś rolę w grupie, do której dołącza) |
Obserwacja ustrukturowana |
- gdy obserwacja w warunkach naturalnych byłaby trudna - typowa dla psychologii rozwojowej (np. Piaget) i klinicznej - może być przeprowadzana zarówno w laboratorium jak i w środowisku naturalnym - jest to swego rodzaju kompromis między bierną obserwacją bez interwencji a manipulacją i kontrolą laboratoryjną - problemy mogą się jednak pojawić, kiedy w trakcie badania badacz zmienia procedurę lub kiedy ważne zmienne pozostają poza kontrolą |
Eksperyment naturalny |
- manipuluje się jedną zmienną lub większą ich ilością - typowy dla psychologii społecznej - najczęściej: współpracownik badacza (tzw. pozorant) zachowuje się w ściśle określony sposób - najczęściej osoby badane nie wiedzą o tym fakcie (i znowu podobny problem etyczny co w obserwacji uczestniczącej) - dostarczają cennej wiedzy praktycznej (np. w jakich warunkach ludzie chętniej udzielają nieznajomej osobie pomocy) |
I na koniec jeszcze oczywistość: obserwacja z interwencją ma mniejszą trafność zewnętrzną niż ta bez interwencji.