EKOLOGIA GŁĘBOKA:

"Głęboka ekologia to nowa filozofia natury, która dokonuje najbardziej radykalnej krytyki zachodniej ideologii postępu i rozwoju, jaką znam. Wychodzi ona z biocentrycznego punktu widzenia, który jest czymś przeciwnym do antropocentryzmu większości ludzi. Tak jak Galileusz i Kopernik pokazali, że przekonanie, iż Ziemia jest centrum wszechświata, jest fałszywe, tak samo głęboka ekologia pokazuje, że idea, iż gatunek ludzki jest centrum wszechświata, źródłem wszystkich wartości i koroną stworzenia jest fałszywy. Głęboka ekologia uczy nas - podobnie jak tradycje rdzennych i pierwotnych ludów, oraz do pewnego stopnia taoizm, pewne odłamy buddyzmu i inne wschodnie strumienie myśli - że świat nie jest piramidą z jednym gatunkiem na szczycie, ale raczej tkaniną, w której jedna nić jest powiązana z pozostałymi.

John Seed

wywiad dla "Yoga Journal" Nov-Dec. 89 tłum Marek Has (z Johnem Seedem - dyrektorem Rainforest Inf. Centre)

* * *

• Czym jest głęboka ekologia i świadomość na niej oparta?

• Ogólnie mówiąc, świadomość ta polega na odczuwaniu silnego związku z całą przyrodą. Głęboka ekologia kwestionuje i odrzuca pogląd, że świat istot żywych tworzy piramidę, na której szczycie stoi człowiek. Świat widzimy raczej jako sieć wzajemnych zależności, w której człowiek jest tylko jednym z pasemek. Człowieka można tu porównać do liścia rosnącego na drzewie naszej planety. A zdrowy liść nie będzie przecież rósł na chorym drzewie, nie będzie też działał na szkodę drzewa, na którym rośnie.

Wydawnictwo „Zielone Brygady”:

Termin głęboka ekologia ukształtował się jeszcze w latach 70-tych XX w. Użył go po raz pierwszy norweski filozof i ekolog - Arne Naess chcąc określić pewną generalną postawę człowieka względem środowiska naturalnego. Był to wówczas pogląd nowy, przeciwstawiający się odwiecznej antropocentrycznej koncepcji instrumentalnego i konsumpcyjnego traktowania przyrody przez człowieka. Ta idea wywodziła się jeszcze z XVII-wiecznej hierarchii wartości, zapoczątkowanej przez Franciszka Bacona oraz jego hasło: wiedza jest siłą. Tego typu ideologię Naess określał mianem płytkich ekologii1) (czyli doraźnych dążeń, protestów i manifestacji na rzecz zmiany instrumentalnego i grabieżczego podejścia człowieka do środowiska naturalnego2)).

Platformy ekologii głębokiej przedstawiały się następująco:

1. Rozwój wszelkich form życia na ziemi posiada w sobie wartość wewnętrzną (inherent value).
2. Różnorodność form życia także zawiera w sobie własną wartość i przyczynia się do rozwoju wszelkiego rodzaju życia na planecie Ziemi.
3. Jedynie ostateczne potrzeby życiowe (vital needs) uprawniają człowieka do zubażania zasobów naturalnych środowiska przyrodniczego.
4. Dla rozwoju życia i kultury istotne staje się stopniowe zmniejszanie populacji.
5. Obecna ingerencja człowieka w świat natury jest nadmierna, co prowadzi do ustawicznego pogarszania się sytuacji.
6. Należy dążyć do radykalnej przemiany sposobu myślenia odnośnie struktur ekonomicznych, technologicznych oraz ideologicznych.
7. Nowoczesna ideologia powinna uznać zmianę wartości poziomu życia (life quality).
8. Należy powyższe postulaty uczynić praktycznymi i niezwłocznie wprowadzić je w sferę naszego osobistego życia i myślenia.

EKOLOGIA JAKO NAUKA ŚCISŁA:

Ekologia dzieli się na dwa podstawowe działy:

1. autekologię, czyli naukę o przystosowaniu się organizmów do ich środowiska, bardzo silnie związaną z klimatologią, gleboznawstwem, fizjologią i fenologią;

2. synekologię, zajmującą się grupą współwystępujących ze sobą organizmów, jako określoną jednostką socjalną, i jej stosunkiem do swego środowiska; opiera się ona na fitosocjologii i fitogeografii; jej cechą charakterystyczną, odróżniającą ją od innych nauk biologicznych, jest zainteresowanie strukturą i funkcjonowaniem układów ponadorganizmalnych (np.: populacji, biocenoz, biosfery).

Wszystkie założenia w biologii są oparte na tych samych prawach co inne gałęzie wiedzy przyrodniczej, takich jak zasady termodynamiki i prawo zachowania masy.

(Popularna Encyklopedia Powszechna 4)

GAŁĘZIE EKOLOGII:

• autoekologia

• synekologia

Podział ze względu na metodologię badań:

• ekologia opisowa - „historia naturalna”, opisywanie całych formacji roślinnych i zgrupowań zwierząt kuli ziemskiej (ociera się o zoogeografię czy biogeografię

• ekologia funkcjonalna - poszukuje i bada związki, wzajemne zależności i oddziaływania między składowymi jednostek opisywanych przez ekologię opisową, poszukuje ogólnych zasad funkcjonowania systemów ekologicznych

• ekologia ewolucyjna - rozważa organizmy i relacje istniejące między nimi jako twory historycznego procesu ewolucji.

HISTORIA EKOLOGII:

Określenie wprowadził do nauki Ernest Haeckel w roku 1869 , zdefiniował on ekologię w następujący sposób.

Nauka badająca ogół oddziaływań jakie zachodzą między zwierzętami oraz środowiskiem w jakim bytują. Dotyczy to żywej części środowiska oraz elementów martwych.

W czasach kiedy działał Haeckel nauka nie była jeszcze rozwinięta na tyle aby mogła stworzyć jeden dział ekologii wspólny dla zwierzą, roślin, mikroorganizmów, oraz przyrody nieożywionej. Wówczas nauka o świecie była podzielona na części zajmujące się np. wyłącznie zwierzętami, bądź wyłącznie roślinami albo mikroorganizmami. Inną część stanowiła nauka o przyrodzie nieożywionej , geografii, chemii, fizyce.

Dlatego definicja Haeckela ujmująca ekologię jako całość opartą na współzależnościach i oddziaływaniach między wszystkimi czynnikami wymienionymi wyżej stanowiła milowy krok w rozwoju nauki.

W XX wieku nastąpił bardzo szybki rozwój nauki a praca i badania botaników takich jak Sukaczew w 1926 oraz Clements w 1916 roku, oraz zoologów Shelforda 1913, Eltona 1927, Kaszkarowa w 1945 spowodowała połączenie wszystkich bardzo różniących się między sobą działów ekologii w jedną naukę o środowisku naturalnym.

Jednak nadal definicje różnych badaczy były odmienne gdyż każdy postrzegał tą naukę w swoisty dla siebie sposób. Przykładowo Charles Elton 1927 w pracy na temat Ekologii zwierząt zdefiniował ekologię jako naukę dotyczącą historii naturalnej. Natomiast w 1963 roku inny badacz Eugene Oduma stwierdził że jest to nauka o funkcjonowaniu i strukturze przyrody. Z kolei Andrewartha H.G określił tą dziedzinę jako naukę o rozmieszczeniu i liczebności organizmów.

Kiedy narodziła się opisywana powyżej nauka?

Oczywiście nie można wiązać jej powstania z wiekiem XX czy XIX ponieważ już w czasach pierwotnych ludzie byli ciekawi środowiska , które ich otacza i w którym żyją.

W tamtym tzw. okresie pierwotnym przeżycie było uwarunkowane znajomością zwyczajów zwierząt, wiedzą na temat roślin oraz świata nieożywionego np. klimatu. Również ważna dla przetrwania była znajomość istniejących możliwych powiązań pomiędzy wszystkimi tymi elementami tworzącymi środowisko.

Dalej z początkiem osadnictwa człowiek zaczął studiować wiedzę z zakresu biologii i weterynarii zwierząt, które postanowił udomowić i następnie hodować. Wtedy zaczęto również studiować geografię ziem i rodzaje gleb oraz prawa rządzące klimatem.

Obecnie wiemy że najstarsze cywilizacje wschodu a także cywilizacje starożytne bardzo ceniły i wysoko stawiały dziedziny wiedzy z zakresu natury i prawa nią rządzące.

Znajdujemy liczne przykłady w literaturze dawnej świadczące o wczesnych zainteresowaniach przyrodą.

W Babilonii oraz w Egipcie ludność bardzo obawiała się masowych ataków szarańczy, początkowo wierzono że ataki owadów są zsyłane przez bogów. Takie przekonanie na temat zsyłania na ludzkość plag miedzy innymi szarańczy pojawia się również w II księdze Mojżesza.

Arystoteles w IV wieku podchodził do problemu masowych ataków szarańczy oraz myszy polnych bardziej naukowo. Otóż wyjaśniał on w pracy Historia Animalium że taka duża liczebność pojawiających się masowo gatunków wynika z ich dużej rozrodczości oraz braku drapieżników na nie polujących na przykład lisów czy fretek oraz człowieka. Gatunki te w naturalny sposób hamowałyby wzrost liczebności opisywanych wyżej myszy.

W starożytnej Grecji w księgach Herodota spostrzegamy, że ówcześni ludzie przyjmowali istnienie harmonii pomiędzy elementami przyrody.

U Platona oraz Herodota pojawia się tzw. Ekologia Opatrznościowa zakładająca że liczba osobników danego gatunku jest dana z góry i niezmienna. Brak jednego gatunku zakłócał istnienie innych gatunków i przez to całą harmonię przyrody, dlatego nie wyobrażano sobie możliwości wyginięcia jakiegoś gatunku.

Natomiast jak wyżej opisano plagi były interpretowane jako kara od bogów albo działanie sił nieczystych.

Tak opisywano świat przez wieki aż do momentu narodzin ekologii populacji czyli wraz z powstanie dzieła na temat zmian w ludzkich populacjach. Dokonał tego w 1662 roku Graunt Za nim inni badacze zaczęli zajmować się populacja człowieka i jej problemami miedzy innymi: Leeuwenhoek w 1687, Buffon 1756 Malthus 1798, Doubleday 1841, Farr 1843.

Wraz z szybkim rozwojem wiedzy w wieku XIX i wcześniej jeszcze w połowie XVIII ludzie zaczęli zastanawiać się i rozważać dwie kwestie:

1. wymieranie wielu gatunków

2. ograniczoność zasobów przyrody w wyniku czego pojawiają się liczne oddziaływania konkurencyjne co prowadzi do zmian w przyrodzie.

Owe kwestie stały się motywem do wielu badań , których owocem stały się w dziewiętnastym wieku dzieła Mathusa, Lyella, Spencera i Darwina. Wprowadzono nowe pojęcia : Walki o byt oraz dobór naturalny.

Szybki rozwój nauk stosowanych , rolniczych, rybackich, weterynaryjnych, medycznych wzbogacił naukę o środowisku , która czerpała z tych dziedzin wiedzę. Odkąd sprowadzono na Maunritius z Indii w 1762 roku ptaka majnę żałobną, który żywił się szarańczą problem plag tych owadów przestał istnieć tak że już kilka lat potem szarańcza nie była problemem dla rolników, donoszą Moutia i Mamet 1946.

W roku 1775 została opisana przez Forksala introdukcja drapieżnych mrówek w celu ograniczenia liczebności innych drapieżnych mrówek żywiących się daktylami i żerujących na palmach. Introdukcja miała miejsce na plantacji daktylowych palm, która mieściła się w południowo zachodniej Arabii .

Była to pierwsza z wielu opisywanych przez Doutt'a 1964 introdukcji owadów w celu zwalczania szkodników.

Kolejne badania dotyczące chorób przenoszonych przez owady przyczyniły się do rozwinięcia dziedziny zwanej epidemiologią. Ross 1908, 1911 stwierdził ze aby zwalczać chorobę przenoszoną przez zarodźce komara czyli malarię należy najpierw gruntownie poznać ekologię tych owadów.

Intensywne badania nad przyczynami oraz potem nad wektorami malarii oraz innych chorób były czynione w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia.

Natomiast jeszcze w wieku osiemnastym badano produkcyjność zwierzęcą oraz roślinną w oceanach

Pionierem z zakresu badań na temat roślinnej i zwierzęcej produkcyjności był żyjący w osiemnastym wieku Richard Bradley. On pierwszy zauważył podobieństwo pomiędzy roślinną oraz zwierzęcą produkcją .Ponadto stworzył on metodologię odpowiadająca na pytania jak zwiększyć produkcję winnic i sadów oraz hodowle drobiu, królików i ryb. W ten sposób dał on podwaliny pod ekologie stosowaną.

Jak wyżej opisano ludzie byli od wieków świadomi istnienia w środowisku grup organizmów, Jednak dopiero z końcem XIX wieku zaczęto dostrzegać związki pomiędzy tymi grupami . Przykładowo w roku 1844 zostały opisane przez Fobesa E. Grupy zwierzą, które zamieszkiwały wody Anglii oraz Morze Śródziemne.

Fobes zauważył również że istnieją grupy zwierząt na charakterystycznych dla nich głębokościach czyli zasiedlających dane nisze ekologiczne. Badania Fobesa zostały potem potwierdzone przez Karla Mobbiusa w 1877 . Badacz ten po raz pierwszy zastosował określenie Biocenoza.

Dalej kolejnym naukowcem, który przyczynił się do rozwoju nauki - ekologii byli: Warming J.E.B ;lata 1895 oraz 1909. Analizował on budowę grup organizmów roślinnych oraz żyjących blisko tych roślin organizmów zwierząt.

W roku 1899 Cowles H.C dokonał opisu sukcesji roślin występujących na wydmach na południowym wybrzeżu jeziora Michigan w stanie Illinois. W roku 1916 Clements opublikował prace na temat dynamicznego charakteru grup roślinnych zespołów roślinnych i swoja pracą spowodował liczne i długo trwające spory.

Z początkiem XX wieku ekologia zaczęła rozwijać się jako samodzielna nauka odłączając się w ten sposób od innych dziedzin jak np. biologia czy fizyka.

Bazę do tego rozwoju stanowiła Biometria demografia człowieka historia naturalna, nauki rolnicze oraz medyczne.

A Lotka stworzył tzw. ekologię matematyczną a Elton.Ch założył w Oxfordzie Biuro Badań nad Populacjami Zwierzęcymi oraz napisał w 1927 roku pierwszy podręcznik o ekologii zwierząt.

Można napisać że byli to naukowcy którzy wybitnie przyczynili się do rozwoju ekologii jako samodzielnej dziedziny nauki.

Jednakże przez wiele lat nie doceniano ekologii jako nauki trwało to do lat 60 naszego wieku. Kiedy populacja ludzka wzrosła gwałtownie i nastąpiła związana z tym wzrostem degradacja środowiska wzrosło skażenie szkodliwymi substancjami w tym pestycydami zaczęto znowu interesować się tą nauką.

Odtąd określenie ekologia kojarzono z problematyka skażeń środowiska w jakim żyjemy. Jednak należy pamiętać że dziedzina ta jest bardzo szeroka i dotyczy głównie wzajemnych oddziaływań miedzy wszystkimi jej elementami . Dlatego zawiera ona cały zasób praw i prawidłowości dzięki którym możemy kształtować nasze środowisko. Nie dotyczy zaś jedynie wpływu wzrastającej populacji ludzkiej na przyrodę otaczającą człowieka.

Termin ekologia stal się bardzo modny w czasach ostatnich. Nadużywane są wręcz określenia ekologiczny, ekologicznie i chodzi tutaj o dbałość o zdrowie naszej planety i nas samych.

Napotykamy na ekologiczne produkty jak ubrania, farby, produkty spożywcze, budynki. Jednak wiele działań pseudo proekologicznych nie ma związku z utrzymywaniem w dobrej równowadze naszego środowiska. Ciągły rozwój techniki, przemysłu zmierza w odwrotnym kierunku niż postulują ekologiczne hasła. Kazde zakłócenie równowagi środowiska naturalnego , które dokonujemy wraz z rozwojem cywilizacji niszczy nasze naturalne otoczenie i nie zawiera niczego co można by nazwać Ekologicznym.

Gdzie w śród nauk biologicznych można umiejscowić ekologię.

Z powyżej przedstawionego szkicu historycznego widzimy, że ciężko dokładnie kreślić miejsce ekologii w naukach biologicznych.

Jest tak dlatego że dziedzina ta jest bardzo szeroka i swoim zakresem obejmuje również elementy innych działów. Przykładowo geografii, chemii, fizyki, medycyny, antropologii, socjologii, kultury.

W roku 1977 Odum nazwał ekologię Tortem Biologicznym, gdzie cięcia pionowe tortu oddzielać mają poszczególne działy taksonomiczne natomiast pionowe mają rozgraniczać podstawowe działy biologii.

Jak można podzielić ekologię?

Otóż

1. zgodnie z układami systematycznymi, tutaj mówimy o ekologii gryzoni, ekologii owadów, ptaków czy ekologii mikroorganizmów.

2. Zgodnie z kryteriami środowiskowymi, tutaj mówimy o ekologii stawu, ekologii morza, ekologii lasu.

3. Ponadto możemy rozróżnić inne dziedziny tzw. specjalne dziedziny przykładowo ekologia człowieka, ekologia zasobów, fizjologiczna ekologia. Dalej ekologia ewolucyjna, przemysłowa, ekologiczna bioklimatologia, bioenergetyka, radioekologia i ekologia przemysłowa.

Ekologia rozwija się z wykorzystaniem bardzo różnorodnych metod. Między innymi z zastosowaniem modeli matematycznych, eksperymentów laboratoryjnych i badań terenowych.

Dalej nauka ta jest ściśle związana z takimi dziedzinami jak hydrobiologia, ewolucjonizm, zoologia, fizjologia, mikrobiologia, geografia, chemia, biochemia oraz fizyka.

W ostatnich czasach sądzi się że wszystkie działy wiedzy dotyczące środowiska powinny stanowić odrębną dziedzinę naukową, nie zaś jako dyscyplinę wchodzącą w skład ekologii. Dlatego według Wiąckowskiego .(1998.), ekologia jako nauka ma za zadanie stworzyć bazę, podstawy nauk o przyrodzie nas otaczającej.

Jakim zakresem zajmuje się ekologia?

Otóż możemy rozróżnić kilka sposobów traktowania tej nauki: traktowanie opisowe, na sposób funkcjonalny oraz ewolucyjne podejście do ekologii. Jednak takie podejście do opisywanej nauki posiada wiele słabych punktów. Należałoby zatem traktować całe zagadnienie całościowo i w ujęciu opisowo - funkcjonalnym. Ponadto z położeniem większego nacisku na funkcjonalność systemu jako całość.

Podstawowymi pytaniami zadawanymi tutaj to :jak działa oraz dlaczego działa układ organizmy- środowisko jako całość.

1. Opisowy sposób rozważania ekologii- ujęcie całych dużych formacji przyrodniczych jak tajga, tundra, tropikalna puszcza wraz z organizmami zwierzęcymi, roślinnymi, mikroorganizmami zamieszkującymi dany obszar, np. tajgę. Oraz wzajemne relacje miedzy organizmami i organizmami i środowiskiem przez nie zamieszkiwanym.

2. Funkcjonalny sposób rozważania ekologii ujmuje ogół reguł według, których działają czyli funkcjonują systemy ekologiczne . Bada się tutaj współzależności pomiędzy poszczególnymi jednostkami, tymi które opisuje ekologia opisowa. Są to związki bezpośrednie.

3. Ewolucyjny sposób ujęcia ekologii - pojmuje pojedyncze organizmy oraz wszelkie zachodzące miedzy nimi współzależności jako rezultat procesu ewolucji.

Jakie poziomy badań możemy rozróżnić w ekologii:

Możemy tutaj wyodrębnić następujące badania nauk dotyczących materii ożywionej oraz nieożywionej i jej organizacji:

Badania biosfery

Badania biomu

Badanie Biocenoz

Badanie populacji

Badania ekosystemów

Badania organizmów

Badania narządów

Badania tkanek

Badania komórek

Badania organelli komórkowych

Badania związków oraz pierwiastków chemicznych

Badania atomów

Badania cząstek

Badania kwarków

tutaj im niżej tym bardziej maleje poznanie naukowe.

Badania te są dokonywane na wymienionych powyżej organizacjach ekologicznych np. organizacja ekologiczna substancji i pierwiastków chemicznych. Ponadto każdy z opisywanych poziomów posiada charakterystyczny zespół cech, zadaje określone pytania, na które odpowiedź znajduje się po przeprowadzeniu odpowiednich badań.

Można tutaj dodać, że, Evans. 1956.,Rowe.1961.,Transley.1935. twierdzą w swoich pracach , że główną jednostką ekologiczna jest ekosystem.

Jakie są metody badań ekologicznych?

Otóż narzędzia poznawcze ekologii stanowią :

Symulacje komputerowe.

Rozważania teoretyczne.

Badania laboratoryjne i terenowe.

Należy wspomnieć, że główne zasady naukowego poznania są identyczne jak w innych dziedzinach nauk przyrodniczych.

Najistotniejsze jest tutaj ,że podstawowe hipotezy badawcze musza być weryfikowane za pomocą eksperymentu i nie ma tutaj znaczenia jak bardzo skomplikowany jest dany układ. A pamiętamy , ze systemy mogą być bardzo różne i posiadać różny nieraz wysoki stopień komplikacji.

Poniżej został ukazany proces koncepcyjno - poznawczy oraz jego przebieg.

1). Sprzężenie zwrotne ujemne.-2)-niezgodność z oczekiwaniami-3.)sprzężenie zwrotne dodatnie-4) zgodność z oczekiwaniami.

Podstawowe ekologiczne pojęcia.

Populacja- wszystkie osobniki danego gatunku, które zamieszkują określone środowisko.

Biocenoza- to populacje wszystkich zwierząt oraz wszystkich roślin należących do jednego środowiska.

Biotop- to nieożywione środowisko czyli wszystkie elementy abiotyczne.

Natomiast ekosystem składa się z Biocenozy oraz z Biotopu.

Biom- to zbiór ekosystemów.

Biosfera- zbiór wszystkich biomów.

Nisza ekologiczna - jest to miejsce danej populacji w środowisku oraz jej funkcje.

Siedliskiem - jest to element biotopu, który jest zamieszkany przez daną populację.

Należy pamiętać że wszystkie opisywane tutaj podmioty stanowią układy dynamiczne, obejmujące wzajemne współzależności pomiędzy wszystkimi opisywanymi powyżej jednostkami, które znajdują się na różnych poziomach układu.

Wzajemne relacje zachodzą na różnych poziomach: w łańcuchu pokarmowym, na poziomie siedliska, na poziomie rozrodczym.

Oddziaływania rozpatrywane przez ekologów są na poziomach:

Międzyosobniczym: czyli w obrębie populacji jest to konkurencja o pokarm o możliwość rozrodu, o siedlisko.

Międzypopulacyjne: tutaj zaliczamy związki antagonistyczne takie jak: roślinożerność, pasożytnictwo, drapieżnictwo, amensalizm. Nieantagonistyczne: komensalizm, mutualizm, neutralizm.

Międzyekosystemowym - chodzi o wzajemne przenikanie się materii organicznej do ekosystemów otwartych.

Ekosystemy wodne - charakterystyka.

System wodno - lądowy na ziemi.

Wody morskie oraz oceany zajmują obszar równy 75 procentom kuli ziemskiej w tym jest to 95 procent wszystkich wód ziemi. Sieci rzek posiadają wspólną zlewnię, które wnoszą do niej wody śródlądowe.

Lądy zajmują obszar 148 892 000km2.

W tym Australia i oceania zajmują 1,8procent powierzchni lądu.

Natomiast wody zajmują 361059000km2.

Ekosystemy wodne - cechy.

Glówną i bardzo charakterystyczną cechą jest różnorodność gatunkowa- występują tutaj gatunki, których pochodzenie sięga rozmaitych punktów ewolucyjnych. Przykładowo mogą to być gatunki bardzo stare pochodzące jeszcze z okresu ery paleozoicznej jak Synechococcus elongatus należący do bakterii. Mogą to być również gatunki ewolucyjnie bardzo młode, czyli ukształtowane w erze kenozoicznej w czwartorzędzie na przykład cyjanobakteria Anabaena cylindrica. Następna cecha to różnorodność morfologii oraz zasobów pokarmowych występujących w zbiornikach wodnych czyli zróżnicowanie troficzne oraz morfologiczne.

Jeżeli mówimy ze system posiada wysoka dynamikę ewolucyjną to rozumiemy przez to, że energia pojedynczych gatunków wydatkowana jest na procesy rozrodcze i jest to cecha gatunków. Natomiast kiedy gatunki występują w nielicznych populacjach a energia zawarta we wszystkich osobnikach służy podnoszeniu trwałości osobniczej wtedy zapewniona jest trwałość istnienia gatunków.

Widzimy więc że strategia rozwojowa osobników występujących w wodnych ekosystemach jest bardzo różna a jest możliwa dzięki odizolowania poszczególnych siedlisk względem siebie.

Izolacja taka jest możliwa ponieważ istnieje wiele naturalnych barier jak ciśnienie hydrostatyczne, stała żyzność, późniejsza , wolniejsza w czasie reakcja organizmów wodnych na stres środowiska która nazywamy bezwładnością środowiska wodnego.

Różnorodność związków oraz współzależności ekologicznych jest wynikiem bardzo zróżnicowanego w środowisku wodnym czasu włączania zasobów pokarmowych, innych wymagań pokarmowych, które są wynikiem różnorodności czynników biotycznych , różnorodności cech. Zależy to również od rozmaitości form organizmów , które znajdują się tutaj w różnych etapach ontogenetycznego rozwoju.

Bruzdnica żywią się planktonem i zachowują się one jak organizmy samożywne , dzieje się tak w pierwszym etapie rozwoju. Następnie kiedy opuszczają one środowisko przydenne następuje zmiana strategii życiowej i rozpoczyna się u nich okres drapieżnictwa. Jest to swoiste przechodzenie z jednego systemu czy strategii życiowej do innego systemu i dokonuje się zwykle podczas rozwijanie się biologicznego danego osobnika i występuje szczególnie gdy środowisko życia stanowią siedliska o różnej zasobności pokarmowej.

Od Czego zależna jest szybkość zmian ekologicznych w ekosystemach wodnych ?

Otóż od biotopu oraz od biocenozy, które są uwarunkowane takimi czynnikami jak:

1.. należenie do danej strefy klimatu

2.. rodzaju prądów wodnych

3.. od antropopresji

4.. od właściwości lądów i krain oraz zlewni danego lądu.

Definicja bezwładności środowiska wodnego - otóż polega na tym , że procesy, które tutaj zachodzą kończą się oraz zaczynają o wiele później niż na ladzie.

Dlaczego? Ponieważ woda posiada właściwości np. buforujące, które obniżają przestrzeń zmian kondycji fizycznych oraz chemicznych.

Z ekologicznego punktu widzenia możemy powiedzieć że złe skutki oddziaływania cywilizacji na ekosystem wodny są przesunięte w czasie i występują wiele później.

Ekosystemy morskie - podstawowe grupy.

Przedstawienie podziału ekologicznego.

Warunki środowiskowe fizyczno - chemiczne bardzo różnią się w obrębie jednego zbiornika wodnego. Wiadomości na ten temat dostarcza nam obserwacja pojedynczego zbiornika Przykładowo inne warunki panują na dnie inne przy brzegu jeszcze inne w okolicach ujść rzek. .

Gatunki zamieszkujące dany zbiornik są więc zróżnicowane co zależy od warunków fizyko-chemicznych panujących w różnych miejscach w zbiorniku. Owszem są one różne ale równocześnie powiązane wspólnymi zależnościami przestrzennymi, pokarmowymi i w ten sposób tworzą one różne układy ekologiczne w obrębie jednego układu.

Rozróżniamy tutaj następujące organizmy(gatunki):

a.. Plankton -inaczej bioseton, wraz z asetonem czyli cząstkami martwej materii organicznej tworzy zawiesinę toni wodnej czyli seton. Plankton dzielimy go na zooplankton czyli - zbiór drobnych organizmów zwierzęcych, oraz fitoplankton czyli zespól organizmów roślinnych. Niektórzy wyróżniają tez Bakterioplankton- bakteryjny zbiór organizmów tworzących plankton. Glówna cecha planktonu to możliwość wykonywania ruchów dobowych tzn w górę oraz w dół za pomocą rzęsek oraz wici oraz niemożność wykonania ruchu przeciwnego niż ruch prądu morskiego. Plankton wisi w wodzie bezwładnie i tak jest przenoszony przez prądy.

b.. Nekton - to swobodnie poruszające się zwierzęta jak ryby, płazy, gady, ptaki i ssaki. Nekton dzielimy na Nekton otwartych wód oraz przybrzeżny gdzie zalicza się zwierzęta planktonowe aktywnie pływające , owady i ich larwy, chrząszcze, pluskwiaki, zwierzęta należące do nektonu wód otwartych i wymienione wyżej zwierzęta należące do nektonu pływają w sposób wyprężany; większość ryb tak się porusza, wiosłowy- tak pływają zwierzęta przystosowane wtórnie do wodnego życia jak chrząszcze, żółwie, żaby wiosłonogie oraz falowy: węgorze i pijawki mające falowy ruch ciała.

c.. Bentos-czyli organizmy żyjące na dnach zbiorników .Dzielimy go na Fitobentos-czyli rośliny , oraz zoobentos czyli zwierzęta.

d.. Makrofity - jest to roślinność porastająca podłoże i do niego przymocowana. Występuje w strefie płytkiej, przybrzeżnej . należą tu fanerofity czyli rośliny naczyniowe jak morska trawa, plechowce jak wielokomórkowe glony. Glony potrafią korzystać z wszystkich warstw promieniowania padającego na podłoże, gdyż mogą one asymilować światło o różnej długości fali. I tak krasnorosty, pochłaniają promieniowanie niebieskie, potem brunatnice natomiast w częściach płytszych znajdują się zielenice o wielokomórkowej plesze.

e.. Peryfiton (porośla) - porastają one zanurzone w wodzie obiekty jak kamienie, muszle, złamane gałęzie drzew, wraki statków, tworząc na nich swoistą warstwę. Są drobnymi organizmami morskimi, i główną warstwę tworzą tutaj wodne zielenice z plechami w kształcie nitek, okrzemki, pierwotniaki osiadłe, wrotki, mszywioły, gąbki. Także larwy owadów oraz mięczaki i skąposzczety- to okresowo.

Taksonomiczny przegląd fito oraz zoobentonu charakterystycznego dla Morza Bałtyckiego.

a).Brunatnice (fucus vesicculosus , Fucus serratus, Laminaria digitata Laminaria saccharina ) oraz zielenice jak Cladophora glomerata Enteromorpha, Krasnorosty Ceraium Furcellaria , stanowią ogół glonów dna twardego.

b.) jednoliścienne rośliny rosnące na twardym dnie to Chara, Zostera mar INA, Patomogeton, Najas.

c.). Bezkregowce zamieszkujące miękkie dno- szkarłupnie, mięczaki, wieloszczety, skorupiaki

Powyższy podział jak widać jest zależny od jakości dna morskiego czyli od rodzaju gruntu. Wzdłuż południowo-wschodnich brzegów Bałtyku dno jest płytkie z zbudowane z piasku. W Szwecji zaś dno składa się z litych skał. Od 20 do 70 metrów jest wielka różnorodność osadów począwszy od piasków litych do mulastych. Wystepuja również tutaj zwały kamieni oraz glina i żwir. W miejscach głębszych znajdują się miękkie muły.

Zatoki , obszary przy ujściach rzek zawierają na dnie rozdrobnioną i znajdującą się w stanie rozkładu materie organiczną pochodzenia zwierzęce-roślinnego tzw. detrytus.

Zestawienie charakterystycznych bezkręgowców zamieszkujacy6ch dna oceanów: Pakla, omułek, sitecznik, wodożytka, rozdepka rzeczna, wypławek żwawy.

Typowe bezkręgowce występujące na dnie piaszczysto- mulistym. Nereida, pygospio, sercówka, bałtycka, bełkaczek pospolity, małgiew piaskołaz, posródek, rogowiec bałtycki.

Historia pochodzenia zwierząt zamieszkujących morze bałtyckie:

Morze Bałtyckie powstało kilkanaście tysięcy lat temu kiedy lądolód częściowo się wycofał, dlatego należy do młodych mórz. Najpierw Bałtyk był jeziorem arktycznym i wraz z cofaniem się lądolodu przekształciło się ono w morze po uzyskaniu połączenia z oceanem.

Bałtyk początkowo nazywano morzem Yolida od małża polarnego tzw. Yolidem, który dostał się do jeszcze słodkich wód jeziora wraz z arktycznymi wodami oraz arktyczną fauną morza północnego. W czasie rozwoju morze to wiele razy traciło aby następnie znowu uzyskać połączenie z oceanem. Razem z tymi zmianami zmieniał się również charakter jego wód z morskich na śródlądowe oraz jego klimat z zimnego arktycznego poprzez umiarkowany ku śródziemnomorskiemu.

---