POMOC SPOŁECZNA DLA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
Ostatnie lata pogłębiły swą uwagę nad problemami osób niepełnosprawnych w nauce, publicystyce czy systemie pomocy społecznej. Obecnie na ten temat wypowiadają się nie tylko specjaliści, ale również szerokie kręgi dziennikarzy, polityków, reformatorów i pseudoreformatorów.
Miejsce osób niepełnosprawnych w społeczeństwie było znikome, wręcz nieakceptowane, a przecież każde państwo powinno zapewnić w miarę możliwości odpowiednie warunki życia wszystkim grupom społecznym, a zwłaszcza tym wymagającym pomocy. W pracy zwrócimy uwagę na to, iż oprócz pomocy w zakresie potrzeb bytowych, kulturalnych i socjalnych na pierwszy plan wysuwa się potrzeba zapewnienia możliwości realizowania prawa do pracy osób z kwalifikacjami, stanem zdrowia i zgodnie z ich uzdolnieniami, poprzez stwarzanie warunków do zatrudnienia osób niepełnosprawnych.
„Osoba niepełnosprawna to taka osoba, która na skutek ograniczeń pod względem fizycznym, somatycznym lub psychicznym ma znaczne trudności w wywiązywaniu się z zadań, jakie stawia przed nią codzienne życie, szkoła, praca zawodowa i czas wolny”
. W społeczeństwie cywilizowanym nie może być bowiem argumentów „za” i „przeciw” integracji niepełnosprawnych, lecz jak ją można urzeczywistnić w płaszczyznach wyznaczających funkcjonowanie organizmu społecznego, obejmującego swą strukturą; dorosłych, dzieci, kobiety, mężczyzn, lepiej lub słabiej słyszących czy widzących, bądź wolniej lub sprawniej poruszających się lub myślących.
Odnosząc się do osób niepełnosprawnych polityka zatrudnienia ma do spełnienia dwoiste cele; ekonomiczne i społeczno- humanistyczne. Zwrocimy szczegolną uwagę na cel społeczny, ktory polega na kształtowaniu warunków pracy i bytu ludności, pożądanych struktur społecznych i społeczni- kulturalnych, gdzie możliwe będzie sprawiedliwe i efektywne zaspokojenie potrzeb obywateli i ich rodzin, w danym okresie przy poziomie możliwym do realizacji. Czyli chodzi o to by wyrównano szanse osób niepełnosprawnych w stosunku do ogółu społeczeństwa.
O pomoc i opiekę do pomocy społecznej mogą się zwracać osoby niepełnosprawne niezależnie od rodzaju i stopnia niepełnosprawności. Mogą korzystać z różnego rodzaju form pomocy, zależnie od ich indywidualnej sytuacji np. świadczenia pieniężne. Prawo do tych świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje wówczas gdy nie ma źródeł utrzymania lub gdy dochód w rodzinie nie przekracza na każdą osobę w rodzinie poniżej 15 lat- 125 zł.
Niepełnosprawnym przysługuje możliwość usług opiekuńczych, które powinny zapewnić pomoc w zaspokojeniu codziennych potrzeb życiowych, pielęgnację w miarę możliwości, podstawową opiekę higieniczną czy podtrzymywanie kontaktów z otoczeniem. Jeśli nie da rady zaspokoić usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania, osoba potrzebująca opieki może ubiegać się o umieszczenie w domu pomocy społecznej bądź zakładzie opiekuńczym. Dom pomocy społecznej zapewnia całodobową opiekę. Także usługi opiekuńcze mogą być świadczone w ośrodkach wsparcia, które zapewniają całodzienny pobyt, podstawowe świadczenia opiekuńcze rekreacyjno- kulturowe oraz edukacyjne, jak i posiłki w trakcie pobytu. A nawet może być prowadzona działalność rehabilitacyjna.
Zasiłek stały może przysługiwać osobie nie podejmującej pracy lub rezygnującej z pracy by wychować dziecko wymagające stałej opieki, wówczas gdy dochód na rodzinę nie przekracza dochodu określonego w art. 4 ust. 1. Zasiłek stały wynosi 250 zł miesięcznie. Zasiłek okresowy z pomocy społecznej przyznawany z tytułu tejże niepełnosprawności przyznawany jest gdy dochód na rodzinę lub osobę nie przekracza kryterium określonego w art. 4 ust. 1. a dochody i zasoby pieniężne nie wystarczają na zaspokojenie niezbędnych potrzeb. Zaś zasiłek celowy przyznawany na pokrycie części kosztów leków i leczenia, remontu mieszkania, opału i odzieży, pobytu dziecka w placówce, jak i kosztów pogrzebu. Może on nie podlegać zwrotowi.
Natomiast renta socjalna przysługuje osobie całkowicie niezdolnej z powodu inwalidztwa przed ukończeniem18 lat niezależnie od dochodu.
Z powodu osób niepełnosprawnych ustawa o pomocy społecznej formułuje generalne prawo do załatwiania spraw poza kolejnością w urzędach, sklepach i instytucjach, przez co ograniczona jest dostępność obiektów. Mieszkania i budynki użyteczności publicznej dla niepełnosprawnych powinny być wyposażone w odpowiednie dźwigi, pojazdy, jak i szerokie drzwi. Natomiast w warsztatach szkół dla młodzieży niepełnosprawnej stanowiska pracy winny być dostosowane do wymagań uwzględniających inwalidztwo.
Ustawa z dnia 20. 06. 1992 mówi o bezpłatnych i ulgowych uprawnieniach do przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego. Osobom niewidomym i ociemniałym przypada 50% ulgi przy przejazdach pociągami osobowymi.
Jako wspomaganie działania udzielanej szeroko pomocy, jest system zwolnień i ulg podatkowych.„W podatku dochodowym od osób fizycznych zwolnienie obejmuje kwoty otrzymane przez osoby niepełnosprawne na rehabilitację zawodową, społeczną i leczniczą, jeżeli świadczenia te są wypłacane ze środków PERON oraz z zakładowych funduszy rehabilitacyjnych”. Na cele rehabilitacyjne odlicza się od dochodu wydatki ponoszone przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną. Do tych wydatków zalicza się;
Adaptację i wyposażenie mieszkań stosownie do potrzeb wynikających z tytułu niepełnosprawności,
Przystosowania pojazdów mechanicznych,
Zakup i naprawę sprzętu niezbędnego w rehabilitacji i ułatwianie czynności życiowych,
Zakup materiałów i wydawnictw szkoleniowych,
Odpłatność za pobyt na leczeniu sanatoryjnym,
Opłacenie przewodników towarzyszących samotnym osobom niewidomym,
utrzymywanie psa przewodnika przez osoby niewidome,
opiekę pielęgniarską w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się,
kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej,
na leki,
odpłatny konieczny przewóz na niezbędne zabiegi, karetką transportu sanitarnego.
Od opłaty skarbowej zwalnia się między innymi; nabywanie przez inwalidów sprzętu rehabilitacyjnego, wózków inwalidzkich i motorowerów, wycofaniu pojazdu z ruchu bądż wydanie karty rowerowej.
Wyżej wymienione działania mają jedynie charakter wspomagający. Przecież dla rehabilitacji osób niepełnosprawnych niezbędne są zmiany świadomości społecznej, uwzględnianie w codziennym życiu potrzeb, stwarzanie normalnych warunków pracy, oraz możliwości uczestnictwa w życiu kraju.
Wydaje się, iż formą i możliwością wsparcia społecznego niepełnosprawnych jest integracja w płaszczyźnie mikro- i makrostruktur. „…integrację społeczna rozumie się jako harmonijne zespolenie elementów pewnej społecznej całości, przy czym to zespolenie oparte być musi na wzajemnych kontaktach, wspólnych systemach wartości, interesów, celów i podobieństw sytuacji życiowej”. Zatem więc integracja społeczna jest procesem opartym na internalizacji norm, wartości lub wzorów. Jest to zaakceptowanie niepełnosprawnych jako równych i pełnoprawnych członków naszej społeczności, tak by mogli korzystać ze wszystkich dóbr kultury i cywilizacji.
Patrząc z punktu humanitarnego, społecznego i humanitarnego osoby niepełnosprawne fizyczne powinny mieszkać w normalnych domach bądź w blokach mieszkalnych odpowiednio zaadaptowanych. Chodzi o to by dom zapewniał osobie niepełnosprawnej warunki do uzyskania samodzielności i wygody, nie różniąc się w sposób istotny od domu zdrowej rodziny. Dobrze wiemy, że dom musi być miejscem w, którym człowiek przede wszystkim żyje, obcuje z rodziną, pracuje, jak i odpoczywa. Zatem należy unikać upodobania domu do szpitala lub placówki leczniczej Sprzęt ortopedyczny należy dyskretnie wprowadzić do domu by nie przypominał swą obecnością o chorobie.
Uważamy zatem, iż każda placówka opiekuńcza czy zakład leczniczy, z których usług korzystają niepełnosprawni, nie może dziś korzystać bez ścisłej współpracy z państwem i jego społeczeństwem. Jeszcze z 40 lat temu specjaliści zalecali wysłanie niepełnosprawnego dziecka do zakładu opiekuńczego. „Nie uwzględniono przy tym ani obiektywnych możliwości dziecka, ani środowiska rodzinnego, które często mogło i chciało zapewnić mu w domu optymalne dla rozwoju warunki” .
W obecnych warunkach, osobom niepełnosprawnym żyje się o wiele łatwiej. Ich istnienie zostało zauważone. To, że kryzys ekonomiczny dotknął spółdzielnie inwalidzkie i inwalidów zatrudnionych w systemie pracy nakładczej spowodował, że w ostatnich latach uruchomiono środki na aktywizację zawodową w ramach Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Do dziś występują obawy przed zatrudnieniem niepełnosprawnych, co nie zwalnia to jednak od koncentracji wysiłków skierowanych na roszczenia form integracyjnych poprzez aktywizację zawodową.
Efektywność pomocy społecznej mierzy się z częstotliwością wzajemnych codziennych kontaktów które wciąż jednak są niewielkie, dlatego też, najbliższe lata w pedagogice specjalnej i społecznej będą wypełnione poszukiwaniem nowych ról, nie zagrażających zdrowiu osób niepełnosprawnych. Poprzez te role a przede wszystkim jej sukcesy łatwiej nam będzie zmienić społeczne postawy i tworzyć warunki w oparciu o wzajemny szacunek i postrzeganie wspólnych wartości i celów. To my ludzie cywilizowani jesteśmy najlepszą pomocą dla osób niepełnosprawnych, wystarczy tylko byśmy przezwyciężyli strach przed „innością” ludzi niepełnosprawnych.
BIBLIOGRAFIA;
J. Carr, Pomoc dziecku upośledzonemu, PZWL, Warszawa 1984 r.,
A. Nowak, Rozwiązania prawne dotyczące osób niepełnosprawnych „Auxilium Sociale- Wsparcie Społeczne”, Katowice 1997 r., Nr 2
K. J. Zabłoci, Psychologiczne i społeczne wyznaczniki rehabilitacji osób niepełnosprawnych, Warszawa 1992 r
Przegląd Regionalny, Warszawa 1997 r., Nr 3,
K. J. Zabłocki, Psychologiczne i społeczne wyznaczniki rehabilitacji osób niepełnosprawnych, Warszawa 1992 r., s 10
A. Nowak ,Rozwiązania prawne dotyczące osób niepełnosprawnych, „Auxilium Sociale- Wsparcie Społeczne” Katowice 1997 r., s. 127
M. Chodkowska, Formy i możliwości społecznego wsparcia niepełnosprawnych przez integrację w płaszczyźnie mikro- i makrostruktury, „Auxilium Sociale- Wsparcie społeczne”, Lubin 1997 r., Nr 3, s. 7
J. Carr, Pomoc dziecku upośledzonemu, PZWL, Warszawa 1984 r., s. 6
1