WHO 1980r

uszkodzenie ← niepełnosprawność → upośledzenie społeczne

↓

biologiczna lub funkcjonalna

( wszelkie ograniczenie lub brak możliwości wykonywania czynności na poziomie

uważanym za normalny dla człowieka)

ograniczenie aktywności (WHO 2001)

↑

uszkodzenie ← niepełnosprawność → upośledzenie

↓ ↓ ↓

disability (niepełnosprawność)

termin do wszystkich 3 wymiarów

Rekreacja - różnego rodzaju zajęcia, podejmowane w czasie wolnym i dobrowolnie dla: przyjemności

• autoekspresji

• formowania osoby ??

• odwagi ??

• pomnażania sił

Zaliczamy:

• sport, hobby, turystykę, naukę dla przyjemności, sztukę (Molińska)

Rekreacja fizyczna i ruchowa - zajęcia o treści ruchowej oparte na formach sportowych w kręgu znajomych i przyjaciół.

Sport niepełnosprawnych - silnie umotywowani sportowcy, mający za cel przekraczanie własnych barier

Ogólne tendencje w SoN:

1. dyscypliny uprawiane przez os. niepełnosprawne powinny być uprawiane przez os. sprawne

2. zmiany w regulaminach dokonywane oględnie, jak najmniejsze

3. nowa wprowadzana dyscyplina sportowa powinna charakterem nawiązywać do znanej dyscypliny uprawianej przez zdrowych

4. dyscypliny znane i popularne w danym kraju

5. każda powinna przynosić korzyści w określonych schorzeniach

6. żadna nie może szkodzić

ad 5 Narciarstwo zjazdowe - z protezą - prawidłowe obciążanie protezy

• bez protezy - lepszy wynik ale przeciążenie zdrowej

Cechy SoN wg Degi (3 główne zasady)

1. powinien być zgodny z indywidualnym programem rehabilitacji, równocześnie rozrywkowy i pobudzający

2. bezpieczny, a ryzyko upadku zminimalizowane

3. powszechny, dostosowany do wielu schorzeń, uwzględniać możliwości

Cele SoN

• wynikają z celów rehabilitacji

• maksymalne usprawnienie osoby poszkodowanej na zdrowiu i stworzenie warunków do normalnego życia wraz z osobami sprawnymi

Rola SoN w rehabilitacji

1. pomaga odzyskać wiarę we własne siły i możliwości

2. zwiększa poczucie solidarności i przynależności do grupy

3. umożliwia współzawodnictwo

4. uczy wygrywania i przegrywania

5. budzi optymizm życiowy

6. pozwala przezwyciężyć niedomagania fizyczne

7. przywraca radość

8. uczy współżyć z otoczeniem

Cele wg Lorenza

1. leczniczy

2. biologiczny

3. anatomiczno-fizjologiczny

4. higieniczno-zdrowotny

5. wychowawczo psychiczny

6. hedonistyczny

7. estetyczny

8. społeczny

9. ekonomiczny

10. propagandowo-polityczny

Ad 1

SoN jako kontynuacja leczenia i rehabilitacji pacjenta

• Odpowiedni dobór dyscyplin, stosowanych obciążeń musi uwzględniać te funkcje oraz narządy które należy utrzymać w sprawności niezbędnej dla osoby niepełnosprawnej

• Uwzględnienie specyfiki: wskazania i przeciwwskazania

• Nie może szkodzić: treningi, zawody nie mogą doprowadzać do bezpośredniego lub pośredniego pogorszenia zdrowia lub sprawności osoby niepełnosprawnej

• Uprawianie sportu powinno zapobiegać zmianom wynikającym z rozwoju choroby i spadkiem aktywności fizycznej

Ad 2 biologiczny

• ruch jest niezbędnym stymulatorem niezbędnym do życia, brak ruchu powoduje zanik funkcji lub narządu

• aktywność ruchowa może zastąpić dowolny środek leczniczy, lecz żaden środek nie zastąpi ruchu

• możliwa kompensacja ubytków morfologicznych i wzrost aktywności fizycznej

• wzrost skuteczności leczenia i spadek zachorowalności

• zmniejszenie skutków starzenia osób niepełnosprawnych

Ad 3 anatomiczno-fizjologiczny

• utrzymanie właściwych stosunków anatomiczno biomechanicznych w obrębie stawów

• zwiększenie siły mięśniowej i zakresu ruchów

• ekonomizacja podstawowych funkcji ustroju w wyniku odp. Treningu

• oszczędność w koszcie energii przy wykonywaniu funkcji podstawowych przez osoby niepełnosprawne, np. zwykłe poruszanie od 9% do 55% VO2 max (w zależności od wieku i sprawności na wózku)

Ad 4 higieniczno-zdrowotny

• zwiększenie nawyków higieny i pielęgnacji ciała - np. profilaktyka p/odleżynowa po URK

• codzienna dawka wysiłku fizycznego jest niemal obowiązkiem, sport ma uatrakcyjnić i uczynić ją bardziej pożądaną

• treningi to wyrobienie odporności na szkodliwe czynniki i bodźce

• powinna dawać lepszą kontrolę stanu swojego zdrowia

Ad 5 wychowawczo psychiczny

• oddziaływanie na osobowość osoby niepełnosprawnej

• złożoność problemu - kształtowanie cech charakteru, siły woli, egocentryzmu, likwidacja apatycznych i agresywnych

• uaktywnianie, normowanie, postępowanie osób niepełnosprawnych w grupie ??

• niepełnosprawne dzieci ??

Ad 6 hedonistyczny

• wywołać pełne zadowolenie, przyjemność, radość

• szansa nawiązania kontaktów towarzyskich, zmiany środowiska

• realizowany podczas zawodów sportowych (nagrody, oprawa)

• brak motywacji - obniżenie zadowolenia i satysfakcji

• monotonicznym treningiem można zniechęcić

• ćwiczenia powinny dać pełne zadowolenie przez pokazanie postępów sportowych w powiązaniu z poprawą funkcji sprawności ogólnej

• dla osób niepełnosprawnych trening jest urozmaiceniem życia

• warunki odbywania zajęć: sympatia, życzliwość

Ad 7 estetyczny

• ciągłe powtarzanie może doprowadzić do perfekcji w określonym ruchu

• odbiór treningu czy zawodów szczególnie sprawnościowych powinno towarzyszyć wrażenie naturalnej walki sportowej

• dąży się do ruchu estetycznego to druga faza usprawniania

• cel estetyczny w SoN to dążenie do tego by niepełnosprawny nie wyróżniał się z otoczenia

Ad 8 społeczne

• pełne włącznie osoby niepełnosprawnej w całokształt życia społecznego, kulturowego, towarzyskiego, politycznego

• związane z likwidacją barier architektonicznych

• z pobudek humanitarnych

• pierwszym z przejawów więzi społecznej jest sport

• należy dążyć do wychowania w duchu zrozumienia potrzeb i pomocy niepełnosprawnym

Ad 9 ekonomiczny

• wartości ekonomiczne w rehabilitacji

- ze stanowiska osoby niepełnosprawnej uczestniczącej w treningach

- od strony bilansu zysków i kosztów na SoN łożonych przez państwo

• zdobyta sprawność daje większe perspektywy podjęcia pracy - lepsza własna egzystencja

• osoby niepełnosprawne uprawiające sport rzadziej wracają do szpitali, zmniejszenie potrzeby specjalistycznej opieki, zwiększenie standardu życia

• zyski przewyższają nakłady

Ad 10 propagandowo-polityczny

• organizowanie zawodów sportowych międzynarodowych, walka o trofea, tytuły itp.

• startują przedstawiciele państw, reprezentują różne ustroje i systemy, reklama zdobyczy socjalnych

Fizjologiczne efekty treningu osób niepełnosprawnych za Beckiem

1. wpływ na aparat ruchu

- zwiększenie udziału mięśni w masie ciała, kosztem ilości tłuszczu i wody

- zwiększenie przekroju poprzecznego włókien mięśniowych

- zwiększenie liczby naczyń włosowatych

- zwiększenie poziomu mioglobiny, lepsze oddychanie tkankowe

- regulator troficznych czynności ustroju

- wzmocnienie struktury kości

- przyspieszenie ^ kostnego ??

2. Zmiany we krwi i układzie naczyniowym

- zwiększenie erytrocytów, hemoglobiny, pojemności tlenowej

- zwiększenie ilości białek, poziomu rezerw zasadowych

- zwiększenie ilości ciał odpornościowych, ekonomizacja pracy układu ruchu

- szybszy i wyższy poziom koncentracji adrenaliny

- wzrost pojemności minutowej

- wzrost stosunku masy serca na kg masy ciała

- rozwój lewej komory

- spadek częstości skurczów serca

3. Zmiany w układzie oddechowym

- lepsze warunki do pełnej wentylacji

- zwiększenie amplitudy ruchów przepony i klatki piersiowej

- wzrost siły oddechowej

- spadek spoczynkowej wentylacji płuc

Wpływ uprawiania sportu na psychikę

• kształtowanie cech charakteru, predyspozycji, psychiki

• pokonanie lęku przed podjęciem aktywności fizycznej

• tonizacja napięcia psychicznego

• akceptacja kalectwa

• nawyk sportu

1 W

Rehabilitacja kompleksowa - interdyscyplinarne działanie, celem którego jest uzyskanie optymalnego rozwoju i osiągnięcia efektów na miarę osoby niepełnosprawnej (indywidualnie)

Stopień niepełnosprawności orzeka lekarz orzecznik korzystając z kompleksu badań

stopień lekki, umiarkowany, znaczny

Osoby niepełnosprawne, to takie których stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia wypełnianie ról społecznych a w szczególności wykonywania pracy zawodowej, jeżeli uzyskały orzeczenie o zakwalifikowaniu przez organ do 1 z 3 stopni niepełnosprawności

1996 - ustawa o sporcie

19 paź 2010 nowa ustawa o kulturze fizycznej

kultura fizyczna - wiedza wast. ?? (wartości??), zwyczajów, działania dla zapewnienia rozwoju psychofizycznego, wychowania, usprawniania, zachowania zdrowia...

sport rekreacyjny (masowy) forma czynnego wypoczynku, służy odprężeniu po pracy, regeneracji sił, utrzymywania sprawności fizycznej, dobrego stanu zdrowia, zachowująca element współzawodnictwa, który jest czynnikiem motywującym

Rodzaje niepełnosprawności

1. uszkodzenie wzroku i słuchu (zmysłów) +

2. dysfunkcje aparatu ruchu (głównie amputacje) +

3. dysfunkcje układu wewnętrznego (nie obejmuje sport niepełnosprawnych - rywalizacji)

4. dysfunkcje układu nerwowego (Rk) +

5. choroby psychiczne (SoN nie obejmuje)

6. upośledzenie umysłowe (niepełnosprawność intelektualna) - najliczniejsza +

7. karłowatość +

„+” SoN obejmuje

osoby niewidome O do 3/60 ostrość widzenia po korekcji szkłami

<20 st pole widzenia

osoby głuche 20dB do 90dB lekki, umiarkowany, znaczny (140tys os.)

Sport zawsze związany jest z rywalizacją: zwycięstwo i porażka, nie wykazywać złych emocji, zwycięzcami są Ci którzy uzyskali najlepszą formę.

Prof. L Gutmann obserwacja rehabilitowanych żołnierzy, właściwości ćwiczeń sportowych (rzut do celu pływanie

w Stockmandevil :P - kolebka SoN, utworzono światową organizację SoN- pierwsze igrzyska dla niepełnosprawnych 1960 Rzym

Polska organizacje zrzeszające

START - siedziba w W-wa (wszystkie niepełnosprawności prócz głuchych)

Polski Związek Sportowy Głuchych (organizacja własna, osobna)

Polskie Towarzystwo Sportowe Sprawni Razem (niepełnosprawność intelektualna w stopniu lekkim)

Polskie Stowarzyszenie Sportowe dla osób niepełnosprawnych dla Olimpiady Specjalne Polska (w stopniu znacznym)

Stowarzyszenie Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki niewidzących i słabowidzących KROS

Polskie Stowarzyszenie Tenisa na Wózkach, Tańca

{podlegają pod Polski Komitet Paraolimpijski, Ministerstwo Sportu daje dotacje}

dla zdrowych jest niezależny od Ministerstwa Sportu → Polski Komitet Olimpijski

Świat

IPC

Międzynarodowy Komitet Paraolimpijski współpracujący z Olimpijskim

Międzynarodowa Organizacja Sportu niesłyszących

Międzynarodowa Organizacja Sportu niewidomych

Międzynarodowa Organizacja Sportu niepełnosprawnych

Międzynarodowa Organizacja Sportu federacja sportu na wózkach Stockmandevil

Międzynarodowa Organizacja Sportu i Rekreacji osób z porażeniem mózgowym

Międzynarodowa Organizacja Sportu federacja sportu dla os z upośledzeniem umysłowym (lekki)

Różnica Paraolimpiady

od 1960r za zdobycie medalu po ukończeniu 40r.ż i zakończeniu czynnej kariery sportowej otrzymują rentę (ale chyba emeryturę) w wysokości średniej krajowej

zdrowi otrzymują powyższą już po 35r.ż

---