Wykład 1 i 2

REANIMACJA KRĄŻENIOWO-ODDECHOWA DZIECI I DOROSŁYCH

Anestezjologia i pielęgniarstwo w zagrożeniu życia

• Reanimacja - zespół zabiegów, których celem jest doprowadzenie nie tylko do przywrócenia krążenia i oddychania, ale także do powrotu czynności OUN łącznie z powrotem do świadomości.

Możemy wyróżnić dwa typy reanimacji:

• BLS - (ang. basic life support) podstawowe zabiegi resuscytacyjne - polega m.in na masażu serca i sztucznym oddychaniu;

• ALS - (ang. advanced life support) zaawansowane zabiegi resuscytacyjne - dochodzą takie zabiegi jak podawanie leków, defibrylacja, etc.

Działania reanimacyjne podejmujemy w następującej kolejności:

• A (airways) - udrożnić drogi oddechowe;

• B (breath) - zacząć sztuczne oddychanie;

• C (circulation) - przywrócić krążenie.

A - Udrożnienie dróg oddechowych

Należy odchylić głowę do tyłu. Poszkodowany powinien być ułożony na plecach. Przyłożyć rękę do czoła i przechylić głowę do tyłu. Unieść żuchwę do góry (palcami nacisnąć oba kąty żuchwy i przesunąć do przodu). Gdy pacjent nie zaczyna ponownie sam oddychać wykonujemy kolejny krok.

B - Sztuczne oddychanie

• Sztuczne oddychanie można wykonać metodą usta-usta oraz usta-nos. W wydychanym powietrzu znajduje się 16% tlenu, co zupełnie wystarczy nieprzytomnemu. Robimy głęboki wdech i wdmuchujemy nasze wydychane powietrze pacjentowi do ust lub nosa.

• Jeśli klatka piersiowa ofiary się unosi oznacza to poprawne wykonanie sztucznego oddychania.

• Jeśli się tak nie dzieje może to być przyczyną naszej niedokładności w wykonywanym procesie. Należy wtedy sprawdzić czy w przypadku metody usta-usta jest szczelnie zatkany nos pacjenta, lub czy szczelnie przykładamy nasze wargi do ust pacjenta.

• Po wykonaniu 4 oddechów należy sprawdzić, czy serce ofiary bije. W razie braku reakcji następuje działanie kolejne.

C - Masaż serca

• Ucisk wywieramy obiema rękami nałożonymi jedna na drugą na dolną połowę mostka przesuwając go o 4-5 cm w stronę kręgosłupa.

• Czynność te powtarzamy w rytmie normalnej aktywności serca (około 60 - 80 razy na minutę). Przy takiej częstotliwości można zapewnić około 1/3 normalnej wydajności serca jako pompy.

• Gdy pomoc udzielana jest przez dwie osoby, jedna stosuje masaż serca, a druga stosuje sztuczne oddychanie.

• Zgodnie z najnowszymi wytycznymi Europejskiej Rady Resuscytacji reanimacja winna być prowadzona w stosunku 30:2 (30 uciśnięć mostka, 2 oddechy) bez względu na ilość ratowników biorących udział w reanimacji.

• UWAGA: Zewnętrznego masażu serca u dzieci nie wolno wykonywać z nakładem sił potrzebnych u dorosłego!

• U niemowlęcia wystarczy ucisk dwoma palcami!

ZAAWANSOWANE ZABIEGI REANIMACYJNE

• Poszczególne mechanizmy zatrzymania krążenia powinny być potwierdzone w zapisie EKG bądź na ekranie kardiomonitora.

ASYSTOLIA

1. Masaż serca (trwa cały czas, pauzy tylko na czas intubacji i kontrole tętna <15 minut); wentylacja płuc ambu z maską

2. Intubacja, wentylacja płuc 10-15 x/min. ambu + tlen

3. Założenie kaniuli dożylnej, infuzja 0,9% NaCl

4. Adrenalina 1-5 mg i.v. lub jeśli kaniula jeszcze nie jest założona - Adrenalina 3 mg + 10 ml 0,9% NaCl do rurki intubacyjnej

5. Przez każde 3-5 minuty powtarzać Adrenaliną 1-5 mg i.v. (3-4 ...razy, dalej punkt 6)

6. Jeśli asystolia trwa - Atropina 3 mg i.v.

7. Leczenie przyczyny zatrzymania krążenia

MIGOTANIE KOMÓR

1. Kardiomonitor → Ventricular Fibrillation

2. Szybka defibrylacja

3. Masaż serca (rozpoczęcie RESUSCYTACJI KRĄŻENIOWO-ODDECHOWEJ momentalnie przy zdiagnozowaniu VF) i wentylacja płuc ambu

4. Migotanie komór trwa → defibrylacja (powtórzyć 2-3 razy)

5. Intubacja

6. Założenie kaniuli

7. Adrenalina 1 mg i.v.

8. Defibrylacja

9. Migotanie komór trwa → Amiodaron 300 mg bolus i.v.

Wykład 3

ROLA I ZADANIA PIELĘGNIARKI PRACUJĄCEJ NA ODDZIALE INTENSYWNEJ OPIEKI MEDYCZNEJ

Anestezjologia i pielęgniarstwo w zagrożeniu życia

I. PIELĘGNOWANIE CHOREGO Z OBRAŻENIAMI WIELONARZĄDOWYMI

• Ryzyko wzrostu ciśnienia śródczaszkowego i ucisku mózgu

• prowadzenie monitoringu przyrządowego i bezprzyrządowego

• ułożenie pacjenta z głową uniesioną pod kątem 30° w stosunku do osi tułowia

• zastosowanie chłodnych okładów okolic czołowych

• zastosowanie hiperwentylacji

• zapobieganie wystąpieniu drgawek przez delikatne wykonywanie wszystkich czynności przy nim

• prowadzenie farmakoterapii

• prowadzenie stałej obserwacji pacjenta pod kątem nudności, wymiotów i bólów głowy

• zapewnienie prawidłowej pielęgnacji skóry, błon śluzowych i narządu ruchu, stosownie do aktualnego stanu klinicznego chorego, do momentu wykluczenia możliwości złamań kostnych i uszkodzenia rdzenia kręgowego

• przygotowanie pacjenta do wykonania badań diagnostycznych (TK, RM, RTG)

• zapewnienie ciszy i spokoju

2. Ryzyko wystąpienia hipoksji

• prowadzenie monitoringu przyrządowego i bezprzyrządowego

• kontrolowanie częstości, miarowości, objętości i charakteru oddechów

• kontrolowanie występowania duszności

• ciągłe monitorowanie EKG i RR

• pomiar ośrodkowego ciśnienia żylnego

• ciągłe kontrolowanie saturacji krwi pulsoksymetrem

• wykonywanie badania gazometrycznego krwi

• założenie cewnika Foleya do pęcherza moczowego

• założenie stałego dostępu żylnego w celu prowadzenia płynoterapii

• kontrolowanie temperatury ciała

• pobieranie krwi na podstawowe badani

• udrożnienie dróg oddechowych

• zapobieganie niewydolności oddechowej pacjenta przez: intubację lub tracheotomię oraz zwalczanie odmy opłucnowej i oddechu paradoksalnego

3. Niebezpieczeństwo rozwoju zapalenia otrzewnej w wyniku uszkodzenia narządów wewnętrznych jamy brzusznej

• prowadzenie monitoringu przyrządowego i bezprzyrządowego

• prowadzenie stałej obserwacji pacjenta pod kątem występowania wzmożonej obrony mięśniowej i napięcia powłok brzusznych

• dokładne sprawdzenie obecności ran, krwotoków i krwiaków podskórnych na tułowiu pacjenta

• założenie cewnika Foleya do pęcherza moczowego

• założenie stałego dostępu żylnego w celu prowadzenia płynoterapii

• przygotowanie i założenie zgłębnika nosowo-żołądkowego

• zaopatrzenie wszystkich otwartych ran z zachowaniem aseptyki

• przygotowanie i transport pacjenta do pracowni badań diagnostycznych

II. PIELĘGNOWANIE PACJENTA Z OSTRĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ ODDECHOWĄ

• Ryzyko nieskutecznego oczyszczania dróg oddechowych

• analiza potencjalnych przyczyn zalegania wydzieliny w drogach oddechowych i ich eliminacja

• osłuchiwanie płuc

• obserwowanie chorego w kierunku wystąpienia wczesnych objawów niedrożności dróg oddechowych (niepokój, lęk)

• toaleta drzewa tchawiczo-oskrzelowego

• utrzymanie właściwej temperatury powietrza

2. Nieefektywne oddychanie przejawiające się epizodami hiperwentylacji

• ocena i analiza potencjalnych przyczyn odczuwania strachu, bólu, nietolerancji aktywności fizycznej

• eliminacja lub zmniejszenie poczucia strachu

• eliminacja lub zmniejszenie odczuwania bólu

• zachęcanie do świadomej kontroli sposobu oddychania podczas ćwiczeń lub innych rodzajów aktywności fizycznej

• wyjaśnianie, że hiperwentylacja, niezależnie od jej przyczyny, może być eliminowana poprzez świadomą kontrolę sposobu oddychania

3. Zaburzona komunikacja werbalna

• nawiązywanie kontaktu z pacjentem przez informowanie w sposób jasny, zrozumiały

• dostarczenie zastępczych środków komunikacji

• zachęcanie pacjenta do gestykulacji, używania mimiki

• unikanie rozmów o pacjencie w jego obecności

• umieszczenie dzwonka w zasięgu ręki pacjenta

• nauczenie rodziny kontaktu z chorym; włączanie rodziny w pielęgnację

4. Ryzyko nieskutecznego odłączenia od respiratora

• analiza przyczyn niepowodzenia poprzedniej próby odłączenia od respiratora

• określenie gotowości pacjenta do odzwyczajenia od respiratora

• ustalenie wspólnie z pacjentem planu odzwyczajania od respiratora

• wzmocnienie u pacjenta poczucia własnej wartości, pewności siebie

• zmniejszanie negatywnych skutków lęku i zmęczenia

• zapewnienie komfortu psychicznego i emocjonalnego

III. PIELĘGNOWANIE CHOREGO WE WSTRZĄSIE

• ZMNIEJSZENIE SIĘ OBJĘTOŚCI WYRZUTOWEJ SERCA WE WSTRZĄSIE KARDIOGENNYM

• monitorowanie parametrów

• ocena przepływu obwodowego

• założenie kontaktu naczyniowego

• współudział przy założeniu kontaktu naczyniowego centralnego

• podawanie leków

• ocena stanu świadomości za pomocą skali GCS

• ułożenie chorego z niewielkim uniesieniem głowy i klatki piersiowej

• minimalizacja bodźców nasilających lęk

2. Zaburzenia wymiany gazowej we wstrząsie kardiogennym

• monitorowanie parametrów

• ocena przepływu obwodowego

• założenie kontaktu naczyniowego

• współudział przy założeniu kontaktu naczyniowego centralnego

• podawanie leków

• ocena stanu świadomości za pomocą skali GCS

• ułożenie chorego z niewielkim uniesieniem głowy i klatki piersiowej

• minimalizacja bodźców nasilających lęk

3. Zmniejszona objętość krwi krążącej (hipowolemia)

• ocena ilości krążącej krwi

• zapewnienie obwodowego dostępu żylnego

• współudział w zapewnieniu dostępu do żył centralnych

• współudział w zakładaniu linii tętniczej

• uzupełnianie objętości utraconej krwi krążącej

• ciągłe monitorowanie ciśnienia tętniczego i OCŻ

• kontrola równowagi kwasowo-zasadowej, gospodarki potasowej i białkowej

4. Ryzyko zmniejszenia perfuzji tkankowej spowodowane hipowolemią i spadkiem objętości wyrzutowej serca

• podawanie tlenu

• zapewnienie choremu drożności dróg oddechowych

• pobieranie krwi tętniczej w celu kontroli równowagi kwasowo-zasadowej

• współudział w zakładaniu linii tętniczej

• założenie cewnika do pęcherza moczowego

• podawanie leków wazopresyjnych

• uspokojenie chorego, ogrzanie

5. Wstrząs anafilaktyczny

• monitorowanie EKG, ciśnienia tętniczego krwi i oddechu

• podawanie tlenu

• współudział w postępowaniu reanimacyjnym

• zapewnienie drożności dróg oddechowych

• u chorych z obrzękiem krtani lub znacznym skurczem oskrzeli wykonanie tracheotomii

• zapewnienie dostępu żylnego obwodowego

• współudział w zapewnieniu dostępu do żył centralnych

• podawanie leków p-anafilaktycznych

• założenie cewnika do pęcherza moczowego

IV. PIELĘGNOWANIE CHOREGO Z OSTRĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ KRĄŻENIA

• Zmniejszony rzut minutowy serca, objawiający się nietolerancją wysiłku i cechami niedotlenienia tkanek i narządów

• monitorowanie parametrów

• eliminowanie czynników nasilających deficyt tlenowy

• ocena przepływu obwodowego

• założenie kontaktu naczyniowego

• współudział przy założeniu kontaktu naczyniowego centralnego

• podawanie leków

• minimalizowanie niepotrzebnego wysiłku pacjenta

• posiłki lekko strawne

• regulacja wypróżnień

• umiarkowane ćwiczenia rehabilitacyjne

• zmniejszanie napięcia emocjonalnego

• wspomaganie krążenia: masaż zewnętrzny serca, IABP, nakłucie osierdzia, kardiowersja elektryczna

2. Ból w klatce piersiowej spowodowany niedotlenieniem mięśnia sercowego (zawał serca, wstrząs kardiogenny) lub zatorem tętnicy płucnej

• ułożenie w pozycji wygodnej, minimalizowanie wysiłku

• psychoterapia elementarna

• monitorowanie EKG, tętna, RR, saturacji

• pobieranie krwi do badań laboratoryjnych

• farmakologiczne leczenie p-bólowe

• leczenie przeciwpłytkowe i fibrynolityczne

• monitorowanie APTT, INR

• przygotowanie chorego do koronarografii

3. Zaburzenia oddychania lub wymiany gazowej związane z niewystarczającym zaopatrzeniem mięśnia sercowego w tlen, przenikaniem i gromadzeniem się osocza w świetle pęcherzyków płucnych (obrzęk płuc) lub zatorem tętnicy płucnej

• ułożenie chorego w pozycji siedzącej z opuszczonymi nogami

• tlenoterapia

• monitorowanie oddechu, pulsoksymetria, gazometria

• w razie konieczności przygotowanie chorego do intubacji

• ocena działania respiratora

• toaleta drzewa oskrzelowego

• przygotowanie fizyczne i psychiczne do ekstubacji

4. Zwiększone ryzyko zakażeń związane z inwazyjnym monitorowaniem i leczeniem oraz obniżoną odpornością

• przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki

• stosowanie procedury cewnikowania pęcherza

• wykonywanie toalety drzewa oskrzelowego zgodnie z zasadami aseptyki

• stosowanie innych procedur zapobiegania zakażeniom wewnątrzszpitalnym na OIT

• pobieranie materiału do badań bakteriologicznych

• antybiotykoterapia

5. Lęk związany z chorobą, poczuciem uzależnienia od aparatury medycznej, bólem i dyskomfortem psychicznym, izolacją i środowiskiem oddziału intensywnej terapii

• ocena nasilenia leku u pacjenta i jego rodziny

• wyjaśnienie pacjentowi celu wykonywanych czynności diagnostycznych i pielęgnacyjnych

• stwarzanie atmosfery ułatwiającej wyrażanie emocji (aktywne słuchanie, klaryfikacja)

• zapewnienie warunków do snu i wypoczynku

6. Deficyty w zakresie samopielęgnacji związane z ciężkim stanem zdrowia

• ocena potrzeb i zdolności pacjenta do podejmowania samoopieki

• indywidualny dobór systemu pielęgnowania i metod asystowania w samoopiece

• zapewnienie odpowiedniej podaży płynów i składników odżywczych

• zapewnienie czystości skóry i zapobieganie odleżynom

Wykład 4

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD PACJENTEM NIEPRZYTOMNYM

Anestezjologia i pielęgniarstwo w zagrożeniu życia

• Chorzy nieprzytomni wymagają szczególnie troskliwej i fachowej opieki pielęgniarskiej.

• Opieka ta polega na codziennej toalecie, zmianie opatrunków, pielęgnacji jamy ustnej, częstych zmianach ułożenia

• Konieczne jest wykonywanie stałych pomiarów tętna, ciśnienia tętniczego i żylnego, częstości oddechów, temperatury ciała

• dużym ułatwieniem jest aparatura monitorująca

• Ważne miejsce w leczeniu pacjentów nieprzytomnych zajmuje fizykoterapia

• polega ona na okresowym oklepywaniu klatki piersiowej, masażu, pogłębianiu oddechu i prowokacji kaszlu

• czynności te powtarzane co kilka godzin zapobiegają niedodmie płuc

• inne ćwiczenia polegają na okresowej zmianie położenia ciała, przewracaniu pacjenta na boki, wykonywaniu ruchów czynnych i biernych, co polepsza krążenie krwi

• Wszystkie pomiary, bilans płynów wydalanych i przyjętych, badania dodatkowe, podane leki, zapisuje się na specjalnej karcie obserwacji dobowej, najczęściej w postaci wykresów

PIELĘGNOWANIE CHOREGO NIEPRZYTOMNEGO

• Upośledzenie drożności dróg oddechowych u chorego oddychającego spontanicznie

• obserwacja ruchów klatki piersiowej i brzucha

• odsysanie wydzieliny z dróg oddechowych

• przygotowanie sprzętu do udrożnienia dróg oddechowych i udrożnienie ich

• ocena kliniczna oddechu i monitorowanie parametrów wentylacji

2. Zagrożenie podstawowych czynności życiowych: nieefektywna wymiana gazowa, zaburzenia krążenia

• intensywny nadzór, systematyczna ocena podstawowych parametrów życiowych

• rozpoznanie mechanizmu zatrzymania akcji serca, wezwanie zespołu reanimacyjnego

• asystowanie podczas intubacji lub jej samodzielne wykonanie w stanie zagrożenia życia

• pobieranie krwi tętniczej do badań laboratoryjnych

• analiza EKG i parametrów gazometrii

• Ryzyko nieefektywnej termoregulacji z powodu zaburzeń ośrodka termoregulacji lub infekcji

• ciągłe monitorowanie temperatury głębokiej i powierzchownej

• zastosowanie chłodzenia fizycznego

• podawanie leków przeciwgorączkowych

• pobieranie krwi na posiew

• prowadzenie bilansu wodnego

4. Dysfunkcja mięśni i stawów spowodowana brakiem ruchu

• ocena układu kostno-stawowego, zakresu ruchów w stawach, zniekształceń, napięcia mięśniowego, przykurczów

• kompleksowe postępowanie usprawniające z dostosowaniem do stanu pacjenta dawkowaniem ruchu i uwzględnieniem przeciwwskazań

• częste zmiany ułożenia ciała z zapewnieniem fizjologicznego ustawienia kończyn w spoczynku

• Ryzyko powikłań zakrzepowo-zatorowych związanych z zastojem krwi w układzie żylnym kończyn dolnych

• wyższe układanie kończyn dolnych chorego

• codzienne oglądanie kończyn pod kątem wydolności naczyń powierzchownych i zmian skórnych

• pomiary i odnotowywanie obwodu w połowie goleni i uda, kontrola obrzęków, ich lokalizacja i konsystencja

• stosowania leków przeciwzakrzepowych

• prowadzenie ćwiczeń biernych i rehabilitacji ruchowej przez rehabilitanta i pielęgniarkę co 4 h

• stosowanie terapii kompresyjnej

• ułożenie chorego na materacu zmiennociśnieniowym

• w miarę możliwości jak najszybsza pionizacja i uruchamianie chorego

6. Ryzyko rozwoju odleżyn

• ocena ryzyka rozwoju odleżyn wg skali prognostycznej

• zmniejszanie ucisku, tarcia i ścinania (materace przeciwodleżynowe, podpórki i kliny stabilizujące ułożenie), zabezpieczenie przed osuwaniem się ciała chorego w dół łóżka, unikanie pozycji półwysokich oraz stosowanie podnośników

• stosowanie zmiany pozycji ciała wg harmonogramu ustalonego indywidualnie dla każdego chorego

• pielęgnacja skóry

• zabezpieczenie skóry przed wilgocią, wydzielinami i wydalinami

• kontrola stanu skóry

• eliminowanie niedożywienia, hipertermii, hipotensji i niedokrwistości

Wykład

RATOWNICTWO MEDYCZNE ŻYCIA

Prof. Jacek Jawień

RESUSCYTACJA A REANIMACJA

Resuscytacja (z łac. resuscitare: wzniecić, odnowić, wskrzesić) jest to:

• przywrócenie krążenia, oddychania i niektórych funkcji OUN

• lub krążenia i oddychania

• albo tylko krążenia

Reanimacja (z łac. reanimatio: czynność przywracania do życia lub zjawisko powrotu do życia w pełni)

• oznacza przywrócenie objawów życia łącznie z powrotem świadomości

W procesie umierania mamy następujące okresy:

• Okres zaniku czynności życiowych, który rozpoczyna się od jednego z ważnych życiowo układów

2. Okres śmierci klinicznej, charakteryzuje się brakiem oznak życia, czyli: utratą przytomności, brakiem oddechu i brakiem krążenia.

• Śmierć nie uległa jeszcze utrwaleniu; jest to cisza czynnościowa trwająca krótko, niekiedy w optymalnych warunkach stworzonych ustrojowi - odwracalna.

• Czas śmierci klinicznej jest wyznaczony przez czas śmierci kory mózgowej (3-5 min). Czas ten może ulec wydłużeniu (np. hipotermia) lub skróceniu w zależności od różnych sytuacji klinicznych.

3. Postępujący proces umierania po śmierci klinicznej (śmierci kory mózgowej) to śmierć osobnicza

RÓŻNICA POMIĘDZY STARYM A NOWYM SPOJRZENIEM NA ŚMIERĆ:

• dawniej: śmierć = zatrzymanie akcji serca i ustanie krążenia krwi

• obecnie: śmierć = śmierć kory mózgowej (akcję serca można przywrócić)

Podstawowe zabiegi resuscytacyjne u dorosłych - Basic Life Support (BLS)

• Czynniki, które wpływają na ostateczny wynik końcowy resuscytacji przedstawiają się jako tzw. `łańcuch przeżycia” na który składają się cztery ogniwa:

• 1 ogniwo - szybkie rozpoznanie zagrożenia życia oraz wezwanie pomocy medycznej (tel. 999 lub 112). Wczesne i skuteczne działanie może zapobiec wystąpieniu nagłego zatrzymania krążenia (NZK)

• 2 ogniwo - szybkie rozpoczęcie podstawowych zabiegów resuscytacyjnych - BLS przez świadków zdarzenia może dwu-, a nawet trzykrotnie zwiększyć szansę przeżycia NZK

• 3 ogniwo - jak najszybsza defibrylacja elektryczna; wykonana w czasie 3-5 minut od utraty przytomności może zwiększyć przeżycie o 49-75%.

• 4 ogniwo - wczesne wdrożenie specjalistycznych zabiegów resuscytacyjnych (ALS), opieka i leczenie poresuscytacyjne mają duży wpływ na ostateczny wynik

Kolejność czynności ratowniczych

• Zapewnij bezpieczeństwo własne, ratowanego i świadków zdarzenia

2. Sprawdź, czy ratowany reaguje na głos, dotyk (zawołaj, delikatnie potrząśnij)

• TAK, reaguje:

• pozostaw go w pozycji, w jakiej go zastałeś (o ile jest to dla niego korzystne)

• uzyskaj informację o stanie i oceń stan poszkodowanego

• wezwij pomoc - jeśli potrzebna

• regularnie oceniaj jego funkcje życiowe

b) NIE reaguje:

• głośno wołaj o pomoc - jeśli ktoś jest w pobliżu

• odwróć chorego na plecy - jeśli konieczne

• udrożnij drogi oddechowe ratowanego

3. Utrzymując cały czas drożność dróg oddechowych, oceń układ oddechowy ratowanego: (możesz na to poświęcić 10 s): wzrokiem, słuchem, czuciem.

a) TAK, oddycha prawidłowo:

• zastosuj u ratowanego pozycję bezpieczną (nie dotyczy pacjentów z podejrzeniem urazu kręgosłupa)

• wyślij kogoś po pomoc lub udaj się po nią sam

• regularnie oceniaj oddech ratowanego

b) NIE oddycha lub oddech nieprawidłowy:

• wyślij po pomoc lub udaj się po nią sam

• w trakcie oceny oddychania zwróć uwagę na oznaki zachowania krążenia i/lub tętno na tętnicy szyjnej

• obecność oznak zachowanego krążenia (kaszel lub jakikolwiek mimowolny ruch ratowanego)

• stwierdź obecność tętna na tt. szyjnych

4. Rozpocznij uciskanie klatki piersiowej (pośredni masaż serca):

• uklęknij obok poszkodowanego na wysokości jego klatki piersiowej

• połóż nadgarstek jednej ręki na środku klatki piersiowej w linii środkowej ciała

• dołącz nadgarstek drugiej ręki

• uciskaj klatkę piersiową 30 razy na głębokość 4-5 cm z częstością 100 razy na minutę

• sprawdź, czy nie wywierasz ucisku na żebra

• po wykonaniu 30 uciśnięć klatki piersiowej udrożnij drogi oddechowe

• wykonaj dwa skuteczne oddechy ratownicze (objętość 500-600 ml, czas wdmuchiwania 1 s)

• kontynuuj uciskanie klatki piersiowej i oddechy w stosunku 30 do 2

• Jeżeli pierwszy oddech ratowniczy jest nieskuteczny (klatka piersiowa nie uniosła się prawidłowo), sprawdź i oczyść jamę ustną poszkodowanego, usuń widoczne ciała obce, popraw drożność dróg oddechowych i wykonaj kolejno nie więcej niż dwa oddechy. Resuscytację przerwij dopiero wtedy, gdy poszkodowany zacznie prawidłowo oddychać.

• Jeżeli ratowników jest więcej, powinni zmieniać się co 2 minuty. Zmiany powinny być wykonywane szybko i sprawnie, tak, aby przerwy w resuscytacji były jak najkrótsze.

• W sytuacji gdy nie możesz prowadzić sztucznej wentylacji, ogranicz się do uciskania klatki piersiowej. Rób to bez przerw z częstością 100/min. (W pierwszych minutach nagłego zatrzymania krążenia z powodów sercowych zawartość tlenu we krwi jest wysoka. Utlenowanie ważnych życiowo narządów (serce, mózg) zależy bardziej od rzutu serca niż zawartości tlenu w płucach. Dlatego uciskanie klatki piersiowej ma znaczenie priorytetowe i resuscytację krążeniowo-oddechową należy zaczynać od uciskania klatki piersiowej).

Zabiegi ratownicze prowadzi się do chwili:

• przyjazdu specjalistycznych służb medycznych

• gdy poszkodowany zacznie prawidłowo oddychać

Drożność dróg oddechowych:

• U osób nieprzytomnych najczęściej niedrożność występuje na poziomie gardła. Przyczyną jest zapadanie się języka, spowodowane wiotkością mięśni gardła i szyi oraz opadaniem podniebienia miękkiego i nagłośni.

Metody udrażniania dróg oddechowych:

Dwa sposoby bezprzyrządowego udrażniania dróg oddechowych:

• odgięcie głowy ku tyłowi z uniesieniem żuchwy

• wysunięcie żuchwy do przodu z równoczesnym jej uniesieniem

W przypadku podejrzenia urazu kręgosłupa szyjnego wykonuje się tylko rękoczyn drugi - wysunięcie żuchwy do przodu i uniesienie jej do góry

Rękoczyn 1

• jeżeli chory leży w innej pozycji, należy odwrócić go na plecy

• połóż swoją dłoń na czole ratowanego i delikatnie odegnij jego głowę do tyłu

• usuń z jamy ustnej ratowanego wszystkie widoczne przeszkody, które mogą zatykać drogi oddechowe

• Nie usuwać protez dobrze umocowanych !

• dwa palce drugiej dłoni ułóż na żuchwie ratowanego i unieś ją do góry

Rękoczyn 2

• wyczuj końce żuchwy

• cztery palce ułóż za kątami żuchwy

• wywieraj stały nacisk, przesuwając żuchwę ku przodowi i do góry

• kciukami lekko otwórz usta ratowanego, przemieszczając ku dołowi dolną wargę

Sztuczne oddychanie ratownicze

METODA USTA - USTA

• odegnij głowę ratowanego ku tyłowi i unieś jego żuchwę

• kciukiem i palcem wskazującym zaciśnij miękkie częsci nosa ratowanego

• rozchyl lekko usta ratowanego

• nabierz powietrza do swoich płuc

• szczelnie obejmij swoimi ustami usta ratowanego

• przekaż w ciągu 1 s powietrze do płuc ratowanego

METODA USTA - NOS

• Zamknij usta ratowanego

• szczelnie obejmij własnymi ustami nos ratowanego

• wykonaj wdech według zasad jak w metodzie usta-usta

• otwórz usta ratowanego, aby umożliwić wydech

Z POWYŻSZEJ METODY KORZYSTA SIĘ W PRZYPADKU:

• wad zgryzu lub całkowitego bezzębia ratowanego

• urazów okolicy ust lub żuchwy

• dysproporcji między ustami ratownika i ratowanego

• ze względów higienicznych

Technika uciskania klatki piersiowej, tzw. pośredni masaż serca

1. Wyznaczenie miejsca ucisku klatki piersiowej

• uklęknij po lewej stronie ratowanego na wysokości jego klatki piersiowej i wyznacz miejsce ucisku w środku klatki piersiowej (środek dolnej połowy mostka)

• chory powinien leżeć na twardym podłożu (toteż np. „zdejmujemy” go z łóżka szpitalnego na podłogę)

2. Ułożenie rąk do masażu

• nadgarstek prawej ręki przyłóż na mostku w wyznaczonym miejscu

• połóż na niego nadgarstek lewej ręki

• palce obu rąk utrzymuj uniesione do góry, aby nie uciskać nimi żeber

3. Pośredni masaż serca

• wyprostuj ręce w łokciach, pochyl się tak, aby rzut twoich barków wypadł na mostku w linii środkowej ciała ratowanego

• wykonując zamachy górną połową ciała uciśnij mostek 30 razy z częstością 100/minutę na głębokość 4-5 cm

• po cyklu 30 uciśnięć (w czasie 18 s) wykonaj 2 oddechy ratownicze (4 s)

• stosunek czasu ucisku mostka do jego zwolnienia prawidłowo powinna wynosić 1:1

• stosunek ucisków klatki piersiowej do wentylacji wynosi 30:2

Błędy i powikłania pośredniego masażu serca:

• zbyt długie przerwy między cyklami masażu

• zła technika uciskania mostka

• zbyt szybkie lub zbyt wolne uciskanie klatki piersiowej

Powikłania pośredniego masażu serca:

• złamania żeber

• uszkodzenie naczyń międzyżebrowych

• odma opłucnowa

• krwiak opłucnej

• złamanie mostka

• urazy serca

• uszkodzenie wątroby i śledziony z krwawieniami do jamy otrzewnej

• uraz żołądka

• uszkodzenie jelita grubego

Pozycja bezpieczna

• Pozycja bezpieczna, inaczej: boczna, boczna ustalona, śpiączkowa - zabezpiecza drożność dróg oddechowych i zapobiega aspiracji treści żołądkowej do płuc u chorych nieprzytomnych, oddychających z zachowanym krążeniem

• Stosujemy ją, gdy oddychanie i krążenie są już przywrócone i czekamy na transport do szpitala

Pozycja boczna ustalona

Pozycja powinna być stabilna, bliska ułożeniu na boku, z odgięciem głowy i bez ucisku na klatkę piersiową mogącego zaburzać oddychanie.

Zalecany podręcznik:

„Pierwsza pomoc i resuscytacja krążeniowo - oddechowa” - podręcznik dla studentów pod redakcją , prof. dr hab. med. Janusza Andresa, Kraków 2006

14

---