Rozdział 6 (streszczenie)
Resocjalizacja w zakładach karnych
6.1 Kara kryminalna i kara pozbawienia wolności
6.1.1. Przestępstwo i kara kryminalna
Za kary kryminalne uważa się obecnie wymierzane za popełniane przestępstwa, czyli czyny, które naruszają określone istniejące i obowiązujące w danym miejscu i czasie normy prawne. Pewna ich część pokrywa się z normami prawnymi i obyczajowymi.
Wg Dobrzyńskiego przepisy prawne włączają do katalogu zachowań przestępczych działania które spełniają 3 warunki:
Zachowanie człowieka lub grupy musi być zabronione przez ustawę karną, a jego popełnienie musi być zagrożone karą. Zamiar niewykonany może podlegać karze, jeśli dotyczy czynów o dużym stopniu niebezpieczeństwa.
Popełniony czyn musi być zabroniony przez konkretny przepis prawny obowiązujący w momencie jego popełnienia. Nie można zatem karać za przestępstwa już po ich wystąpieniu.
Określone zachowanie musi charakteryzować się pewnym stopniem szkodliwości. Jeżeli zachowanie nie jest zgodne z prawem, ale społeczna szkodliwość jest wątpliwa, żadna , minimalna, to sama bezprawność zachowania nie wystarcza do uznania go za przestępstwo.
Kara kryminalna jest dolegliwością dla tego kto na nią zasłużył,wiążą się z całkowitą niemożnością zrealizowania określonych potrzeb przez człowieka, albo poważnym ograniczeniem możliwości ich zaspokojenia.
3 rodzaje dolegliwości kryminalnej:
-fizyczna (wyraźna, np. w przypadku kary śmierci)
-społeczna(widoczna, np. utrata prawa wykonywania zawodu)
-psychiczna(występuje zawsze gdy kara godzi w sferę psychiczną sprawcy)
W art.32 kk do tych kar zalicza się:
- grzywnę, ograniczenie wolności, pozbawienie wolności do lat 25, dożywotnie pozbawienie wolności.
Nowy kodeks karny stanowi (w art.39), że oprócz wymienionych w postępowaniu karnym są stosowane dodatkowe środki karne: np. pozbawienie praw publicznych czy zakaz zajmowania określonego stanowiska.
W Polsce najczęściej stosowanym środkiem jest kara bezwzględnego pozbawienia wolności. W ostatnich latach widać ewolucje polityki karnej, ograniczenia stosowanej tej kary, oraz częstsze orzekanie warunkowego zawieszenia kary pozbawienia wolności i intensyfikacja represji majątkowej.
Ten środek karny podobno rzeczywiście przynosi efekty
6.1.2 Koncepcje kary kryminalnej
Podział teorii kary kryminalnej wg Zachariego (początek XIX w.)
1)Bezwzględne lub absolutne : kara jest celem sama dla siebie, jest następstwem przestępstwa-czynu bezwzględnie złego.
2)Względne lub relatywne: kara jest instrumentem, środkiem do realizacji celów użytecznych dla jednostki i społeczeństwa. Kara przysparza społeczeństwu jakiegoś dobra. Krytyka : kara ta nie uwzględnia aspektów swoistych tylko karze kryminalnej i może być odniesieniem do każdej refleksji teoretycznej nad karą.
3)Mieszane lub koalicyjne: kara pożytkiem społecznym, ale w granicach sprawiedliwości, jest słuszna i celowa
Charakterystyka koncepcji kary kryminalnej wg Lernell'a:
-Retrybutywne: (racjonalne sens kary kryminalnej, a akcie odkupienia winy lub odwecie) kara kryminalna jako akt odpłaty złem za zło, potrzeba rozliczenia się człowieka za popełniony czyn
dzielimy je na dwie grupy:
1)nie potrafimy za pomocą doświadczenia udowodnić idei odpłaty utajonej w karze, jednak możemy uzasadnić odwet-talion-koniecznością absolutna albo etyczną(Kant), albo dialektyczną(Hegel), obydwa przypadki racja „ponadempiryczna”
2)uzasadnienie kary jako aktu odpłaty w doświadczeniu jednostkowym lub zbiorowym. Durkheim: przyjął że świadomość zbiorowa, regulacja społeczna,
więzi społeczne, ład i kontrola społeczna to istniejące fakty społeczne. Fakty te stanowią swoją rzeczywistość która kształtuje życie jednostek. Przestępstwo jest objawem wyłamania się świadomości indywidualnej ze zbiorowej. Narusza więzi i ład społeczny, przejaw anomii. Za złamanie świadomości zbiorowej społeczeństwo to potępia, nie toleruje i ostro karze.
Istotą kary pozostaje : odplata. Sama kara jest przejawem tego o społeczne(sacrum-wierzenia,normy prawne,moralne) nad tym co jednostkowe(profanum-zmysły,instynkty)
-Prewencyjne : kara przeciwdziała popełnianiu nowych przestępstw,przez osobę już skazaną bądź przez innych ludzi. Prewencyjne teorie kary nastawione są ku przyszłości, podlegają bezpośredniej weryfikacji przez sprawdzenie realnej skuteczności stosowanych kar.
Wiążą się z nią dwa odmienne przekonania:
1)kara przyczynia się do poprawy przestępcy(odstrasza go, pozwala mu zrozumieć zło które popełnił)przynosi korzyści samemu sprawcy.
2)nie dobro indywidualne ale społeczne zmusza do ustanowienia i stosowania kar.
6.1.3 Funkcje kary pozbawienia wolności
-Funkcja eliminacyjna: uwięzienie uniemożliwia sprawcy popełnienie nowych przestępstw(czasami w więzieniu stwierdza się przypadki fiz i psych znęcania się wieźniów nad innymi, pobicia kradzieże)
Przestępca jest z gruntu zly niezdolny do refleksji moralnej i kierowania się zasadami etycznymi. F.elimincayjną pełniła: kara śmierci, dożywotniego więzienia, a obecnie długoterminowa izolacja więzienna.
-odstraszająca funkcja: kara pozbawienia wolności dotyczy skazanych, jak i tych którzy nie mieli nic wspólnego z wymiarem sprawiedliwości. Człowiek podejmuje decyzje, czy ulegnie pokusie popełnienia przestępstwa, antycypuje(wyprzedza) straty , przykrości jakie mogą go spotkać w przypadku pozbawienia wolności, przez popełnione przestępstwo.
-Funkcja poprawcza: zwana wychowawczą, reedukacyjną, resocjalizacyjna. Przekonanie że człowieka można zawsze zmienić na lepsze, jeśli tylko zajdzie taka potrzeba.
Dwa poglądy kształtujące f.poprawczą:
-człowiek jest z natury dobr i moralny, popełnione czyny, są wynikiem pomyłki i niedostatku refleksji moralnej, uwiezienie to okazja do reflekcji nad samym soba i nad postępowaniem.
-przestępczość jest tym samym co psychiczne nieprzystosowanie i wymaga specyficznego leczenia. Kara pozbawienia wolności ma być metodą czy długotrwałym sposobem leczenia tych zaburzeń.
Funkcja poprawcza realizowana jest przez:
-więzienny system kar i nagród
-kształcenie ogólne i zawodowe skazanych
-prace fizyczną(rzadziej umysłową)
-działalność kulturowo-oświatową
Wszystkie pozwalają wypełnić przykry czas izolacji i służą zachowaniu zdrowia psychicznego skazanych.
6.2 Zakład Karny Jako Instytucja Resocjalizacyjna (M. Ciosek)
6.2.1 Zakład Karny Jako Organizacja Totalna
Organizacje to: systemy zawierające 2 zachowujące się rozmyślnie elementy mające wspólny cel(np.wygrać,nauczyć,wyprodukować,zresocjalizować) a 1 z nich pełni funkcję kontrolno-kierowniczą. Każda ma swoje zadanie, misje, ludzi którzy stanowia jej dynamiczny składnik, strukture formalną, wyposażenie materialne, plany, programy działania.
Przykłady organizacji: rodziny, szkoły, praca, szpital, więzienia.
Większość z nich zapewnia swoim członkom możliwość samo aktualizacji i realizacji swojego powołania czy kariery.
Klasyfikacji organizacji dokonali Goffman, Ellenberg, Pogórecki.
Goffman (1961,1975): Instytucje Totalne: utrudniały lub uniemożliwiały człowiekowi kontakt ze światem zewnętrznym, np. instytucja jest miejscem, w którym realizują się 3 główne sfery życia, zwykle rozdzielone(sen, zabawa i praca) w której cała aktywność człowieka jest nie tylko ściśle zaplanowana, ale odbywa się na oczach innych osób, podobnie traktowanych.
Ze względu na ogólny cel tych instytucji, Goffman podzielił je na 5 grup:
1) Instytucje powołane do opieki nad ludźmi, którzy nie potrafią egzystować i funkcjonować bez pomocy innych(np. domy starców, przytułki dla ociemniałych)
2) Instytucje powołane do opieki nad ludźmi, którzy nie potrafią troszczyć się o siebie, którzy mogą jednocześnie, choć nie z własnej winy, stanowić potencjalne zagrożenie dla społeczeństwa. (np. szpitale psychiatryczne, sanatoria przeciwgruźlicze, zakłady dla chorych na trąd)
3) instytucje powołane do ochrony społeczeństwa przed ludźmi, którzy zagrażają mu w sposób bezpośredni i świadomy(np. zakłady poprawcze, więzienia, obozy dla jeńców wojennych, obozy koncentracyjne)
4) instytucje powołane do realizacji określonych zadań technicznych, zamknięte wyłącznie ze względów instrumentalnych(np. koszary wojskowe, internaty, obozy pracy, osady kolonistów, statki, okręty, łodzie podwodne)
5) instytucje przeznaczone dla tych ludzi, którzy w sposób dobrowolny wycofali się z czynnego życia dla realizacji specyficznych celów(klasztory, zakony, eremici)
Elenberger(1971) Cel lub zasada jest najogólniejszym kryterium podziału instytucji zamkniętych. Ta zasada określa jedynie różnice między nimi: np. więzienie-karanie, szpital-leczenie, obozy koncentracyjne-zadawanie bólu zabijanie, klasztory-zbiorowa sublimacja. Inne kryteria podziału instytucji zamkniętych: Wewnętrzne zróżnicowanie ze względu na system administrowania, właściwości osób przebywających w instytucji, rodzaj więzi między nimi.
Podgórecki (1977) Możliwe kryteria podziału:
Motywacja jednostki, która stoi przed perspektywą wejścia w świat instytucji zamkniętej (to takie, do których człowiek może wchodzić w sposób dobrowolny np.klasztor oraz takie , do których jednostka zostaje włączona na podstawie postanowienia innych ludzi (więzienie)
Społeczna ocena celu instytucji (cele są ogólnospołecznie uznane (więzienia czy szpitale)oraz narzucane (obozy koncentracyjne)
Miejsce położenia celu instytucji (stanowią jak gdyby cel sam w sobie, oraz takie , które środkiem do osiągania pewnych celów zew, handlowych militarnych (statki dalekomorskie)
Przyczyn wyizolowania danej społeczności (wyizolowania danej społeczności (więzienia, szpitale, tajne stowarzyszenia)
Ellenberg(1971) wspólne cechy instytucji zamkniętych:
Bariera fizyczna(wysokie mury, otwarta przestrzeń) oddziela środowisko zamknięte od otwartego.
Bariera oddzielająca środowisko zamknięte od świata zew utrudnia ub uniemożliwia wejście lub wyjście z tego środowiska.
Człowiek zmuszony jest przebywać w izolacji przez określony czas. Powrót wiąże się z readaptacją.
6.2.2. Personel więzienny i jego funkcje
5 funkcji jakie realizują administracje aresztów śledczych: (Porowski 1979,1984)
Izolacyjna
Socjalno-bytowa- wiążą się z działaniami dotyczącymi uprawnień osób skazanych(wyżywienia, pracy, higieny,odzieży,ochrony zdrowia) (wg.Porowskiego)prawa te maja charakter podmiotowy, dlatego powinny być jasno określone w regulaminie.
Ekonomiczna
Gospodarcza
Resocjalizacyjna (wszyscy wiedzą pewnie na czym polega :D)
6.2.3. Zasady funkcjonowania całej społeczności więziennej
Kosewski (1973) wyróżnia 2 kategorie:
Zasady społecznego funkcjonowania jednostki w więzieniu:
(regulują stosunki interpersonalne między więźniami)
Zasada przemocy-(fizycznej) podstawowy czynnik wyznaczający stosunek dominacji i podporządkowywania się między więźniami a funkcjonariuszami.(uwidacznia się np. w nakazie bycia twardym)
Zasada eksploatacji- ma zapewnic skazanemu posiadanie pewnych dóbr albo ułatwić mu dostep do określonych wartości.(uwidacznia się w nakazie np. cwaniactwa)
Zasady tworzenia się interakcjo miedzy nieformalną organizacja więźniów a formalną organizacją personelu:
( określają stosunki między skazanymi a funkcjonariuszami i administracją zakładu)
Zasada względnej solidarności-nakazuje skazanemu przeciwstawianie się administracji, zakazuje mu współpracy z nią, a tym samym służy zachowaniu odrębności społecznej więźniów w środowisku więziennym.(przejawia się w zakazie współpracy z administracja)
Zasada status quo-obowiązuje całą społeczność więzienną, służy interesom obydwu stron. Przestrzeganie granic wzajemnej tolerancji, hamowanie przestępczości wewnętrznej do dopuszczalnej granicy, zachowanie dyscypliny, zakaz bezpośredniej agresji wobec funkcjonariuszy sprzyjają utrzymania równowagi między więźniami a administracją zakładu. (wyraża się w nakazie powstrzymywania się od agresji wobec personelu więziennego)
6.2.4 Resocjalizacja jako nadrzędne zadanie całej społeczności
W tym rozdziale nie ma jakiś konkretnych rzeczy, zatem nie pisałam streszczenia można sobie to przeczytać - wszystko związane jest z resocjalizacja, czynniki, przebieg, organizacja itp.