NOWA ARCHITEKTURA

MIĘDZYNARODOWEGO SYSTEMU WALUTOWEGO

Architektura międzynarodowego systemu walutowego:

pojęcie to obejmuje instytucje, politykę i procedury związane
z zapobieganiem i rozwiązywaniem kryzysów walutowych,
zadłużenia oraz kryzysów bankowych, przede wszystkim w państwach

o wschodzących gospodarkach.

Konieczność monitorowania stabilności międzynarodowych rynków finansowych
i krajowych systemów bankowych wynika z następujących przesłanek:

- teoretycznych: asymetria informacji charakterystycznej dla pośrednictwa
finansowego (systemy bankowe). Informacja jest
kosztownym towarem, stąd zawsze jest niepełna. Popyt na

informacje różni się od ich podaży: jak jest „dobrze”, „złe”

informacje są ignorowane oraz jak jest „źle” to informacje
„dobre” są ignorowane;

- praktycznych: przyspieszenie przepływów kapitałowych i informacji
finansowych w wyniku procesu globalizacji oraz liberalizacji
rynków finansowych, a także zaburzenia w funkcjonowaniu

międzynarodowych i krajowych systemów finansowych,

które wymuszają ciągłą obserwację stanu równowagi w sektorze finansowym.

Konsekwencją jest powołanie ( inicjatorem G-7) The Financial Stability Forum- przewodniczącym Prezes Banku BIS . W 1999r. powstały grupy robocze zajmujące się: funduszami inwestycyjnymi (agresywnie inwestującymi- wysokie „lewarowanie”/dźwignia finansowa), przepływem kapitału oraz eksterytorialnym centrom finansowym.

To działanie ma priorytet polityczny: fundusze międzynarodowych organizacji są niewystarczające dla przeciwdziałania kolejnej fali zaburzeń na międzynarodowych rynkach finansowych.

Kwestie stabilności otwartych systemów finansowych są przedmiotem działań podejmowanych także przez MFW, grupę Banku Światowego i Instytut Stabilności Systemu Finansowego Banku BIS. W wyniku podjętych prac powstał Program Oceny Sektora Finansowego (FSAP) oraz ujednolicenia międzynarodowych standardów finansowych.

Cel działań: przedstawianie w postaci raportu władzom krajowych systemów finansowych ogólnych wskazówek niezbędnych do oceny siły tych systemów.

Treść raportu dotyczy:

- charakterystyki makroekonomicznego otoczenia analizowanego systemu
finansowego,

- charakterystyki portfela inwestycyjnego instytucji finansowych i poziomu ich
rentowności oraz marż i inwestycji w nieruchomości,

- stanu monitorowania systemu finansowego przez KNB, BFG, agencje
ratingowe oraz analityków,

- perspektyw rozwoju sfery realnej gospodarki,

- testów wrażliwości sektora finansowego na różne rodzaje scenariuszy rozwoju
gospodarki, m.in. załamanie kursu waluty krajowej oraz ogólnego indeksu cen,

- zakresu niezbędnych zmian w polityce pieniężnej i podatkowej,

- segmentacji rynku finansowego: pieniężnego i walutowego,

- segmentacji rynku kapitałowego,

- segmentacji rynku kredytowego, przede wszystkim kredytowania małych

i średnich przedsiębiorstw,

- przejrzystości rynku finansowego i profesjonalizm agencji ratingowych,

- płynności rynku finansowego,

- instrumentów wykorzystywanych przez bank centralny do prowadzenia
polityki pieniężnej,

- interwencji banku centralnego na rynku walutowym i zarządzania rezerwami

walutowymi,

- stanu bieżącego i tendencji rozwojowych systemu rozliczeń bankowych

i detalicznych,

- zasad funkcjonowania systemów rozliczeniowo-rozrachunkowych,

- zaawansowania zarządzania ryzykiem,

- podstawowych regulacji prawnych,

- wypełniania zaleceń BIS w kwestiach nadzoru bankowego,

- regulacji dotyczących rynku kapitałowego i ubezpieczeniowego,

- przestrzegania zasad przejrzystości funkcjonowania sektora finansowego,

- systemów „wczesnego ostrzegania”, kontroli wewnętrznej i audytu,

- przestrzegania MSR i MSSF,

- nadzoru korporacyjnego, stosowania prawa (zabezpieczenia kredytów i innych
usług finansowych),

- zarządzania kryzysowego w sektorze finansowym,

- procedur upadłościowych i likwidacyjnych wobec instytucji finansowych,

- systemu gwarancji depozytów i inwestycji kapitałowych,

- procedur upadłości przedsiębiorstw i ich restrukturyzacji,

- propozycji reform systemu finansowego,

- propozycji pomocy dla realizacji programów reform sektora finansowego.

Stabilność systemu finansowego ≠ poziom ryzyka kraju ≠ poziom ryzyka systemowego gospodarki rynkowej

Pojęcie stabilności finansowej kraju oznacza możliwość zapobiegania wystąpieniu
zaburzeń i niesprawności w funkcjonowaniu systemu finansowego tak, aby we właściwy sposób wypełniał rolę pośrednika finansowego dla gospodarki: zapewniał płynność, prawidłową realizację rozliczeń transakcji i alokację oszczędności.

Stabilność finansową dzielimy na:

- bieżącą, która określa akceptowalny zakres zmienności stanów na

poszczególnych rynkach finansowych,

- perspektywiczną, która skoncentrowana jest na wykazaniu braku istotnych
słabości, które mogłyby uniemożliwić właściwą i terminową reakcję na szoki
asymetryczne instytucji finansowych.

Najważniejszym elementem stabilizującym system finansowy kraju jest instytucja tzw. pożyczkodawcy ostatniej instancji (the Lender of Last Resort) oraz systemu
nieodwoływalnych rozliczeń realizowanych w czasie rzeczywistym.

Coraz większe znaczenie ma nadzór i przejrzystość korporacyjna (corporate governance).

Podsumowanie:

1. Czynniki wpływające na stabilność systemu finansowego:

- stabilność systemu pieniężnego kraju,

- właściwy poziom rozwoju infrastruktury instytucjonalnej i technicznej
systemu finansowego,

- holistyczną ocenę perspektyw sektora finansowego,

- interwencje na rynkach finansowych,

- efektywność i skuteczność funkcjonowania sektora finansowego.

2. Wymagania dotyczące zapewnienia stabilności systemu finansowego:

- zabezpieczenie możliwości pozyskania (samemu) LOLR,

- zarządzanie ryzykiem związanym z wadliwą strukturą bilansu płatniczego
oraz zaniechanie obrony kursu walutowego „za wszelką cenę”; właściwa
polityka kursowa.

Zagadnienie bezpieczeństwa kapitałowego kraju:
zależy od wyboru modelu systemu finansowego.

> Jeżeli system finansowy jest zorientowany na rynek kapitałowy
(pozyskiwanie kapitału poprzez giełdę), to bezpieczeństwo kapitałowe
kraju jest związane z odpornością na zaburzenia i „przypadkowość”
sytuacji na międzynarodowych rynkach finansowych: panika lub brak
zaburzeń.

> W sytuacji, gdy system jest zorientowany na banki (banki są kapitałodawcami),
to bezpieczeństwo kapitałowe kraju będzie równoważne z możliwością
pozyskania przez krajowego LOLR kredytu od innych rządów lub dostępu
do międzynarodowych rynków finansowych.

Naród = Przedsiębiorstwo

Przedsiębiorstwo = Zarządzanie strategiczne

Zarządzanie strategiczne = Analiza strategiczna

Analiza strategiczna ≠ odgadywanie, kiedy wystąpi szok asymetryczny (kryzys walutowy, utrata płynności finansowej, kryzys społeczno-polityczny.

Analiza strategiczna = przygotowywanie alternatywnych planów działań w przypadku wystąpienia szoków asymetrycznych;

Inne zagadnienia dotyczące bezpieczeństwa kapitałowego i gospodarczego kraju:

- optymalny udział kapitału zagranicznego w sektorze finansowym,

- wielkość zadłużenia zagranicznego,

- problem redukcji zadłużenia, szczególnie w odniesieniu do HIPC.

Zamiana zadłużenia zagranicznego w latach 1985-1994, mln USD

Instrument	1988	1990	1992	1994	Łącznie
Dług na akcje	7 567	9 624	8 148	248	45 007
Wykup długu	1 830	12 347	9 026	20 033	52 359
Spłata w krajowej walucie	3 580	5 242	342	2	12 385
Konsolidacja zadłużenia	1 535	1 540	1 217	3	8 767
Restrukt. przedsiębiorstw	3 454	337	371	0	13 065
Łącznie	18 853	29 090	19 104	20 286	131 583

W tym miejscu należy podkreślić ogromny wzrost zadłużenia większości krajów, szczególnie słabo rozwiniętych, na przełomie lat 1980/90.

Trzeba jednak pamiętać, że „długi to sprawa honoru i trzeba je spłacać”. Jeżeli poziom zadłużenia jest nadmierny i nie ma możliwości jego spłaty, kraje powinny prosić wierzycieli o ich „darowanie”; w praktyce oznacza to rozpoczęcie procesu renegocjacji wysokości i warunków spłaty zadłużenia.

Najwięksi „darczyńcy”:

- USA, ok. 30% umorzonego zadłużenia przypada na Egipt i Izrael.

- Francja, wspierająca swoje dawne kolonie.

- Japonia, wynagradzająca kraje wspierające jej interesy w głosowaniach w ONZ.

Czynniki zwiększające możliwość uzyskania bezzwrotnej pomocy:

- otwieranie gospodarki: o 10%,

- utrzymywanie demokracji: o 20%,

- bycie dawną kolonią wierzyciela: o 75%,

- głosowanie zgodnie z interesami Japonii: o 180%,

- „bycie” Egiptem: o 475%,

- „bycie” Izraelem: 45000 %.

Pytanie: czy są to prawidłowe wskazania sprzyjające walce z ubóstwem oraz rozwarciem ekonomicznym, społecznym i kulturowym pomiędzy krajami (wyraźna polaryzacja sprzyjająca powstaniu biegunów bogactwa i biedy) ?

Społeczna nauka Kościoła w kwestii zadłużenia:

Papież Paweł VI, 1967r., Encyklika Populorum progressio:

„ Kiedy więc przezwyciężamy nędzę i walczymy z niesprawiedliwością społeczną,
to nie tylko przyczyniamy się do polepszenia bytu materialnego ludzi, lecz także popieramy ich rozwój intelektualny i moralny, a zatem działamy na korzyść całej ludzkości. Pokój nie sprowadza się tylko do braku wojny, polegającego na chwiejnej równowadze sił. Pokój buduje się dzień po dniu wytrwałym wysiłkiem przez dążenie do zbudowania zamierzonego przez Boga ładu, który domaga się doskonalszej formy sprawiedliwości miedzy ludźmi.”

Papież Jan Paweł II, 1987r., Encyklika Sollicitudo rei socialis:

„ Światowy system monetarny i finansowy cechuje nadmierna zmienność metod wymiany i oprocentowania ze szkodą dla bilansu płatniczego i sytuacji zadłużenia krajów ubogich.”

---